Dominici Georgii Interpretatio veteris monumenti in agro Lanuvino detecti et in aedes capitolinas nuper inlati in quo effigies Archigalli Antistitis magnae Deum matris exprimitur. Ad Marchionem Alexandrum Gregorium Capponium Sacri palatii apostolici

4쪽

VETERIS MONUMENTI

N tibi, ALaxANDER GREGORI , Oerasio & fert. vir praestantissime, & eximie antiquitatis cultor, singulare Vetuin statis monumentum, haud indiagnum certe Capitolinis aedibus, nuper Sanctissimi Domini nostri CLEMLNτis XII. PONT. MAX. munificentia,tuaque summa cura ac studio exornatis , statuis inibi, inscriptionibus, anaglyphis,& priscis virorum illustrium imaginibus dispositis & affabre eollocatis ; quo magis deinceps aeternae urbis majestas non modo eruditos homines , sed convenas etiam exterasque gentes allicere, & in sui admirationem pertrahere possit. Accipe igitur eX me, q ando marmorea tabula, de qua sum disceptaturus, eruta fuerit, & quid item praeseserat.

5쪽

6 ΙΝΤERPRETATIO VETERIs MONUMENTI

Eteista est in agro Lanuvino A. D. Μ DCCXXXVI. tetuinque figiitI,' 1M quingentos ferme passus a Cynthiano oppido: Pes' .'.. I ad Appiam viam, dextrorsum Velitras petentibus , id T Lanuvini finibus, vineaque Canoniis

corum Lanuvinorum, dum fundi cultor altius te ram moliretur. Vidimus nos tabulam illam eodem

illo anno sub finem Aprilis mensis , simul ae illius fama pervulgari coepit , & paullo post quam in villam Lanuvinam, olim Antonini Augusti, nunc Ssortiae Ducis S sortiae , viri nobilissimi , ici cujus ditione Lanuvii, & Cynthiani oppida sunt, devecta sustet idum una cum Josepho Reoato Imperiali S.ME Carindinale amplissimo, Patronoque meo, Cothiani tunc Versarer, quo per dies aliquot idem Cardinalis secesserat, ut a curis , quibus in summa licet seriei' ute . integris, ope divina, corporis animique viribus, pro Apostolica Sede vacare solebat, paulisper conquiesceret. Vera id quidem tum de illius firma prosperaque valetudine; at hujus anni initia, heu quam mihi infausta & luctuosa: nam elarissimus Cardinalis morbo correptus , brevi dierum intervallo ereptus nobis est, & die xv. Januarii pie obiit. Sed quoniam perpetua quadam vitae felicitate, de admirabili virtutum fama usus, dum annos octoginta quinque , 'menses odio , di dies septemdecim explevisset, naturae satisfecit, meo potissimum incommodo detriamentoque dolendum est. Hanc Veniam, ut spero , iusto dolori meo dabitis , lectores humanissimi, hanc a vobis peto, ac interim in lineam redeo. Postquam

igitur tam praeclarum monumentum conspeXimus ,

statim in mentem venit ipsi Cardinali,e re penitioris

6쪽

F1GURAM ARcΠIGALLI REFERENTIS Iantiquitatis fore, si illud delinearetur , aerique inci

sum, eruditorum orbi communicaretur; archetypam vero tabulam in mustum Capitolinum , posteritatis ornamento suturam , inserretur. Ac Romam

quidem reversus Cardinalis, Sanctissimo Domino nostro Clementi XII. id in primis significavit, te

cumque egit, ut haec nova cimeliis Capitolinis accessio fieret. Tua igitur opera, tuoque demum hortatu factum est, ut eruditorum votis Dux Ssortia, in cujus manus devenerat tam insgne monumentum , humaniter obsecundaret, & ad posteritatis memoriam , in Capitolinis aedibus asservandum hisce ser- me diebus , nempe mense Februario hujus anni tradiderit . Tu vero memoratum monumentum in atrio superiori earundem aedium collocari secisti, ac ty

pum , qui initio hujus meae disceptationis visitur,

rem gratam antiquitatis amatoribus sacturus, aeriincidendum curasti. Haec praemittenda duximus , antequam monumenti hujus interpretationem aggrederemur ; nunc ei manum admoveo.

j Xhibet autem prae ceteris haec marmorea tabula quam hieroglyphicam ex insculptis signis appellare mallem imaginem exstantem quidem, sed

Ioculamento receptam, quae, ut reor, effigies est Antistitis cujusdam Magnae Matris Deum Cybeles, seu Idaeae, cujus sane Deae summos sacerdotes, Archi-gaHos , minores Vero, Gaius a Veteribus appellatos, nemo nescit. Origo nominis ducitur a Gallo fluvio

Phrygiae , si Ovidium, Plinium , Festum, Herodianum , Dionem Chrysostomum, di Stephanum Byzantinum audimus: quod quidem Jo: Gerardo Vosito

7쪽

In Ibin, versti .

III.

8 INTERPRETATIO VETERIS MONUMENTI

verosimilius videtur, licet repugnantem Isaacum fi lium in notis ad Catullum immerito habeat. Si vero inquiras , unde conjiciam, hui1c Archigallum esse reX habitu oris, ceterisque in marmore insculptis symbolis, rem patere, πιο . Videsne saciem prope semineam, simulque Virilem, ut haereas mas ne sit, an semina cita facies utrumque seXum indicat commixtumque aliquid ex mare & semina, intuentes judicare videantur, seminam tamen esse potius credam ρ Adeo verum est, quod de his sacerdotibus Prudentius Chri itianus poeta veterrimus cecinit zMedium retentat inter alternum genuδ; MAS esse cEssAT ine , NE c ei T semina . Multo vero ante eadem de Atly ex poetis ethnicis Ovidius , dira in Ibin imprecatus: Aitonitusque seces , ut queis Cobele, mater Incitat ad Phrygios vitia memsta modos.

Deque viro eIAs NEC FEMιNA , NEC v IR , ut At s et . Et quatias molli Umpana rauca manu .

Et de Gallis sacerdotibus, ex christianis scriptoribus Laistantius et Ab isIo genere sacrorum non minoris insa

niae judicanda sunt publica illa sacra, quorum alia sua

MATRis DEUM, in quisus homines su Is i PSI VIRILIBUS Iitant; amputato enim sexu , Nac vIROS SE , NEC FEMI

NAS FACIUNT .

PRobe nosti praeterea, Gallos, & Arebigaiaos in

honorem abscissi Attinis fuisse eviratos, semineumque cultum &incessium, ornatumque simula iasse: eapropter a veteribus passim semiviros, & interdumsemimares , ac appellari . Congeram ea de re eorundem testimonia, quorum aliqua proseram a Diqitirso by Cooste

8쪽

FIGURAM ARCHIGALLI REFERENTIs 9

ram , alia indigitabo. Varroni primus locus detur , e quo Nonnus haec sumpsit: Tibi tompana non inani sonitu Matris Deum

Tonimus : tisinos modos , tibi nune sEMIVisti Teretem comam volantem jactamus-GALLI .

Varroni Catullum subne sto, qui hujusmodi saeem dotes per contemptum , ob exsecta virilia , Gallus vocat non semel in Galliambo; ac ita canit t. . Agite ita ad alta GALLAE , Coseles nemora simia. MOX IRapidae dueem sequuntur GALLAE pede propero. Itaque ut domum Cybelia tetigere iacula , Nimis e labore somnum rapiunt Ane Cerere. Ita etiam Hephaestio Alexandrinus, L. Veri Augusti praeceptor lusit in Graecis versibus , qui Latine hoc modo redditi sunt: GALLIE matris montane, thyrsos amotes sequacet ἔA quibus arma quatiuntur , B area erotati. Nec praetermittendus , ad semietiri vocem quod attinet , maximus poetarum virgilius , apud quem legaS IEt nune Uti Paris eum sEMIvIRo eomitatu Maeonia mentum mitra , crinemque madentem Subnixus , rapto potitur .

in Turnus AEneam , cum quo pugnam erat initurus , Semivirum Phinem appellat; ita enim ad hastam , quam manu tenebat , Turnus loquitur t

Lorieamque manu valida lacerare revulsam

Id autem nominis Phrygibus inditum , ex cultu Deae Cybeles apud eos , di ex esseminatis Gauis.

9쪽

IO INTERPRETATIO VETERII MONUMEΝTI Ovidius vero in Fastorum libris Gallos , semi

mares appellat: Dura SEMIMARES , inaηιa Umpana tundeat, araque tinnitus aere repulsa dabunt.

Addo his Senecam, cujus haec sunt verba r auidam

ad magni cas voces excitantur, e I transeunt in letitum Leentium , alacres multu o animo, nec aliter eoncitan

tur , quam Phogii sunt tibicinis seno sata ivra i , ex imperio Archigalli jurentes. Audi & Juvenalem:

Ecce furentis Resione , Matri ue Deum Morus intrat, o ingens SEΜivi R obscaeno facies reverenda minori ;Mollia qui rupta secuit genitalia tecta .Pam pridem, eui rauea cohors , eui mpana radunι Plebeja, o Phrygia meHitur succa ιiara , Grande senans. Martialis item de Gallis, eisque eviratis saepissime . Unum ejus locum pono , cetera indigitabo, quOniam fastidio essem, si ea singillatim in medium asseris

rem. En porro versus,quibus illos, Θ navisos appellatrCuretes texere Fovem erepitantifus armis , SEΜivisti poterant qualia jerre PHRYGEs .

Mitto nunc Apulejum , cujus verba alio loco apponam. His accedat Lampridius, qui narrat, Imperatorem Elagabalum , ut Matris Deum sacris initiaretur , virilia sibi devinxisse: Pactavit autem, inquit ,

minxit, o omnia fiat, qua GALLi facere fleat: ablarumque μη tum numen c nempe simulacrum Cybeles in penetrale Dei sui transsutit. Eviratio fiebat Samia testa, ut paullo ante ex Juvenale didicimus . Cur id λCausam affert Plinius his verbis : Samia te Ia , --

10쪽

Ficu RAM ARCHIGALLI REFERENT Is II

tris Deum feerdotes , qui GALLi voeantur , virilitatem amputant: nec aliter eitra perniciem os M. Celio eredimui , qui limam Iiis amputandam objecit gravi probro. Fiebat ad tibiae cantum, ut ex Lucretio ', Ovidio , ae Tibullo' colligitur. Dies quoque exsectioni virilium statuta erat. Julianus Imperator Oratione v. quam habuit, eo tempore, quo contra Persas prosectus, per Phrygiam iter fecit, ac Pessinuntem deflectens , Matris Deum delubra veneratus est , ut ex Ammiano , re si tutisque tum illius sacris , Antistitem praefecit, quod ipsemet Julianus testatur , J ulianus, inquam , in ea oratione multa habet de mysteriis Natris Deum , deque Semideo Atti . Mox : me sunt, inquit, regis Attidis comploratu ae lamentis interim celebratae suae , secessiones , subtractiones e medio , o in spelunca latebrae . Guod veI tempus ipsum satis indicat, quo illa omnia geruntur. Etenim sacram arsorem succidi

Hrepunt : tertio sacra Gareana Galli messis putatur. Ad quem locum Dionysius Petavius scribit, nil aliud se putare . quam illo die exsecari quempiam

soluum, qui inter Gallos adscriberetur. Indieat Augustinus: mie monino nee Pani monHrositas compa ratur. Ine insimulacris hasebat solam deformitatem: ιιta in sacris deformem crudelitatem. IID membra in lapidisus addita; haee in hominibus perdita. Ad hanc ex se stionis diem alludit Iuvenalis, dum ait: me turpis Caseus, ofracta more loquendi Libertas, o erine senex fanaticus alia

Derorum Antiatis , rarum ac memorasile ma i