장음표시 사용
11쪽
Irari aliquamis soleo , ct merum i ei reputare, eur extremis hia
sce temporibus, quibuι ceteroqui scientia, υel recentes exoriuntur , vel Deteres ex citotur, vel adhuc ineolumes ad clariorem Imrem extolluntur, ita ut communis es nova quadam reddatur Dia
ta doctrinis; iana ramen Iurisprudentia, veluti damnata barbaris , sensim repudietur ab eruditis, ct elegantio m artium com. mercio paulatim excludatur ρ An rude aliquod artificium est fas civile, mi -- nisi pinguiora ingenia se tradiderint i An usu, oscisque suo juris ari est AEdia quadam nundinatio verborum, O vocabklorum auevium, evertendis aliorum fomtunis, Ur patrimoniis, ex judicum libidine, transferendis, institutum e An cia νilis doctrina, elaris illa quidem profecta initiis, ct a sublimioribus inremis e. ducata, traducta tamen per manus imperiurum, diuquefordide contrectata itaj quati set; ut ab eo temporis vestigio, ad Marem usque nostram, eustiora ingenia, suo foeditatis a pectu, Niseerit ρ An hoe denique studium quaestuosum est magis, quam ruriosum ct illustre r atque idos docti homines, qui suam opulentiam abstinentιare frugalitate reuocant, eum hujusce artis praemiis minime ducantur, ipsam etiaam artem putant esse contemnendam ρ Immo vero nihil prorsus horum obiici juriis dona potest. Uuid enim eius mtinere gramius, quo singulorum stam , ct bona proteruntur ab injuriis ν Quid solidius praeceptis, regulisque suis; quas hausas ex honestate natura, non confuse congestas, proditasque temere: sed ratione, atque ina traditas a maioribus fuisse didicimus 3 Etenim, si quam habet philos phia dianitatem, habet autem hominum opinione maximam, ) ea omnis tran lata fuit iv 'iuri prudentiam Roma orum, qui partum ormis imperium, juria commercis , legumque majestate eontinuerunt . Quidquid enim a Graeis philosophis
G Mnesto, ct iustor de finibus bonoriam, er maloriam; de regendis populorum moribus; de Iet oua ct Republiea, Dismonibus infinite prepositis , s ambitios
magis, quam utilιbus disputationibus effundebatiar; totum collectum fuit a Iura sco fiatis nostris, atque, nugis ex Isis, traductum in Urbem: ut quod apud Graros exercitatio erat intenti, longiorisque otii levamen, Romae, in corpur j ris eirilis eonversum, publiea, vi privata femem esset utilitatis. Itaque conte plasis Graeorum otiose , ct iners, a nostris operosa reddita est, atque frugifera. Cumqua deinceps philosophia in honorum, o opum vile mercimonium convert retur: potesta omnis illitis, atque dignitas in Iurisconsultorum scholis, atque imRomano foro eonfedilr manserat enim Graeis tantum splendor, fastusque verborum ; pondus tamen rerum ct sententiarum inuitas commigradierat omnis in amyem Imriboni horum, quorum auctoritati forum regebarin, ut Me opere ostr procedente patebit. Caligo ψre barbarorum interprettim te derra e doctrina dignitatem , cum proa imis saeculis ad vindicandum ius civile eAltiores omnes Qtes , emn itcsu eloquentia, retrusior omnis eruditio contra barbariem coniurarim : - ,
12쪽
AD CUPIDAM LEGUM IUVENTUTEM. ix
pene dicam , non tantum contulerint conditores, quantum novi ejus vindices revididerunt ρ Itaque, sicut ager sit, intermissa cultura , feracior : Da iurisprudentia qua barbaris inhorruerat , feretem protulit, ex nodia eruattorum industria, I riorem . Vel ianius enim Jaobi CHaeli mirabili acumine, atque inaudita doctrina , jus emite nostrum scientias omnes in certamen ruria provocaverit . Quonam est acitem ars, quaenam facultas , cui tanta eruditio sit implicata , qu.me.- complectitur Juri rudentιa, ex qua nativa rerum singularum vocabula, ct area, latinitatis, ct felectura dicendi genera duriantur, ct recondita notitia metustatis eruitur, ct scientia remporum atque factorkm, non communis illa qAi-ά- , ct pervulgata, sed sanctior, atque selectior, ita ut unius Iaristrudentia studium Graecam atque Romanam eruditionem trahat universam e Cur igitur erudita a Iurisprudentia, ct Iuris profesres ab eruditione plerumque , atque ab eruditis professoribus abhorrent f Sane non aliam prodiderim causam, quam numerum magnitudinem voluminum, ct molestas rerum iam demetarum expositiones, disputationesque longiores, ct acumen aliquando immodio eum ; quibus, ut summum scriptoris iraenium aetuatur, ii certe , qki haec non
propense, neque instituis suo, sed cursim atque alio intendentes arripiunt et Ioniaetaris mora fastidium ferre non possunt. Cum igitur eius lectionis di cultate et atque I diorum eristitia plurimi deterrent kr ; facile huic labori parcitur: ne vel eruditus a studiis amaenioribus; vel juris professor ab artis sua quaestu diutius abstrahatur. Facilem enim gloriam laiariosae praeferimus, ct praematurum luerum
plerumque anteponimus honestiori. Et quamvis multa prodierint, quibus aut grandiora volumina contrahuntur: aut resecantur obscuriora; ibi tamen, vel ea saepe offendimus, qua nos morantur inutititer; vel ea desideramus, qua pareant latius: pleraque enim ieiune traduntnr, est exiliter , ut vix arrepta di fugiant. Res nimirum a proprio rrunco amussa, atque in Epitomen redactae, attingunt simul annmum , ct insumure carent enim nexu ordineque suo , sine quo nihil mentibu sanarescit. Oui hoc igitur in genere libri sunt breviores, vel doctrinam universam per summa capita percurrunt, quod est nimis exile; vel certam in par- Iem adeo estiunduntur, ut alieni mas quoque doctrinas eodem trahant, quod stomactam saepe facessis. Non igitur alia ratio superest, nise ut aperiantur fontes tiberiores, ex quibus non in sinula tantum membra, sed in Ani Uum Iuris- prudentiae eo us eruditio necessaria influat, non quidem adeo parce, ut cognitio illius brevi exarescat, neque tam abunde, ut mergat ingenium, ct diu mentem ulterius perrentem irretiae. Quod praestare animus fuit hisce tribus Originum libraF, ni fontes recludantur, unde Mnmersa legum eruditio , ct vetus Iuri ru- Antia manat . Curaque fuit rivos inde ita ducere, ut dies coerceantur redundantes , Net tenues justa copia impellanιur, quo iuri civili nutriendo fusiant . ct sobrie ad usum, ct eommodum legentium, non immoderate ad sentalionem ingenii veteris juras notitia, er lectior erudisio suggeratur. Itaque in his conjectum est libris, quidquid ab eruditis, ct a juris prefessoribus honeste ignorari non potest et quo eruditi sciantiam iuris ex his relligant suis utilem studiis r π juris perati, luce hac eruditionis accepta, in lentionem Digestorum, re Codicis, s
vellarum eonfidentius ingrediantur r ut nonnisi quibusdam in locis obscurioria ι, si quando in foro Uuisnerit, consulere oporteat longiores eruditorum intem pretum commentarios; quorum tamen sensum , sne rerum his exposita Am noti- ais, nemo, nis divinando, adipiscatur. , Lotur primo libro quasi telam explicamus, qua uniserrum iuris civisis eorpue
13쪽
expressu potioribus membris , exponat, ct cujusque juris portionis tempora certa. intervalla patefaciat e quo summatim prodatur, unde sit orta primum scientia juris , quemadmodum paulatim vel novis legibus, Dei prudentium interpretationiabus , vel magistratum edittis , set Principum sanctionibus ad integritatem p. 'venerit: Tum quamdiu steterit, cur inclina erit, quave ratione adstarum deni que redierit suum. Uuibus exponendis, oblata facultate auctores proferentur conastis uti , perturbati, ct reparati juris, deque svulorum scriptis, doctrina, inge nio, ct uisu iudicia ferentur , quibus sudiorum cursus dirigatur: plurimum e nim refert, unde quis primum lectionem auspicetur, quib die deinceps, ct quo ordine libris utatur: nam quae lectio ad tempus maxime prodesset, ea immature, aut praepostere fuscepta nocebit. M enim, quorumque fors appulerit, haereamus , libris saepe inutilibus forem nos conteremus aratis. Hinc in tauto studiosorum numero, tam pa ei sapientes. Hoc igitur libro nascentis , ct progredientiae juriseivilis , tum singularum partium ejus celebriorumque scriptoram brevem narra
Altero libro primordia Iuris naturalis, ct gantium, ac vetustiores iuris civialis fontes aperientur, sidie leges XLI. Tabul. quotquot e veterum reliquis erui potuerunt, ad persa in tempore, ad res illuminandas, Attici juris notitia. Hisque proditis originibus pervetustis , re quasi iuri prudentiae cunabulis, transibimus ad recentiores, nempe ad letes, ct Senatus Confulta , quibus jus eiDile privatorum s nam qua ad Reipublica administrationem pertinebant, cum nullius jam sit usus, vix attigimus ) leges, inquam, illas ct S. C. persequimur , quiabus priscum , ct privatorum praecipue ius aut de sciente sententiae XLI. Tabul.
augetur, aut, tempore aliter poscente, mutatur; aut, ubi obscurum sit , atque perplexum, auctoritate populi totius explicatur . Oue postremo libro concluden
Toto autem hujusce operis cursu eruditionem, Ur notitiam vetustatis Ita interis miscebimus, ut quod fritu opus fueris, lectori ad loeum occurrat , quo is postea per se possit obscuros , atque perplexos Iurisconsultorum sensus expedire , atque barbarorum interpretum notare Iamus. Multa enim jure tradendo perrarum illi, quae notata sunt ab eruditis, multosque in forum errores intulerunt ignoratione morum, legumque vetustarum, ac temporum, quorum notitia hisce praebetur ori ginibus , quas Tribonianus, cum suo tempore paterent omnibus, parum in posterum prospiciens, reliquis subtraxit aetatibus, atque illis abscissis, tanquam adempto capite , totoque juris corpore dissoluto , consis catadieris membra posteria reliquit. omissa enim primadia lege, quod caput erat disputationum , tantum ex legum congequentiis per interpretes, aut Principes, aut magistratus eductus, eo
ditur titulum, seriemque pertexit, quo fit, ut ad ipsum saepe vestibulum subsistamus. Quis enim non hereat, aut labatur in consequentibus, cum antecedentia Prorsus ignoret Cum autem proximis faeculis iuriscon horum eruditi mi , vel harum reliquiarum aliqκas integris voluminibAs eomprehenderint; vel pro re. ta, in suis de iure civili commentariis non paraeas enlisadierint: non inutile cymssium visum est, tam varia, ct laboriosa lectione lediare studiosos , easque mnes multis libris dispersas, ct di patas in vinum conducare, inque facilem re dinem tributas breviter, atque perspicue, quavium facultas nostra tulit, expos
re: ut si, quod recipi praestitero, suam Juriis demia eaput , reddarur istegrum , ct quae dispersa, ct infinita su aliorum libris esse videntur, ratione O. distributione unita a pectu patefiant. Qui enim ante nos ista rollegerunt, doctu Dissili do by Gorale
14쪽
AD CUPIDAM LEGUM IUVENTUTEM. U
m, idem ilii 2 iuenis, tamen obscurum potius iudicem ex ipsis fragmentis ram textiam quam dilucidam eorum sen3entiam protulerunt: vel quod satis habuerintea monumena colligere , ac reliquum laborem aliis confulto reliquerint; vel quod luee earebant ea, quae postea Iacobus Cujacius, ct Gothinredus iunior juri prudentiam emendarunt: quorum scripta sane gradii ima plurimum huic operi contulerunt . Qui vero aut uuam, aut certaG aliquot harum originum explicarunt, ii Iouis, ut iuximus, ct alienis aliquando diaputationibus ingenia fatigant, eorum. Decursum, qui ad forensem exercitationem vocantur, impediunt. Praestat autem rem cognoscere universam, quam loratori cura partem tantum illius expendere. Orationem vero adhibuimus continuam, scribenti quidem perdifficilem; tota enim ex illius ingenio continentcr fuit; lege uti vero facillimam : etenim animusatiris illo veluti secundo fumine vehitur. Nam criticoram scribendi consuetudinem, cui alioqui sua debetur laus, de industria effugimus: intercisa enim , ct comminuta eorum oratio singulis momentis ivtercipit spiritum, ct frequentius abrupta scriptoram locis moratur properantem , cst detinet injucunde . Ideo succum quodammodo e veteribus expressimus, inque orationem nostram confudimus; testimonia vera est auctoritates in marginem conjecimus, ac se quid exprimendum ο currit more eriticorum cecurrit autem in XII. Tab. explicatione saepius P id separatim in notas contulimus breviores, ct a continenti oratione seduximus. Ubi vero critici personam suscipere cogimur, cura es a nouis emendationibus , quantum licet, nos continere, contentique saepe fumus correctionibus aliorum, quarum se quas nare probarimus, nonnisi caute mutamul, atque verecunde: tum quia nobis nihil suspectam est magis , quam judicium no rum; tum etiam quia critices ιicentiam iamdiu esse eo regam oportuit. Adeo enim emendando critici modum excesserunt, ut non sit amplius id emendandi studium , sed reprehendendi libido, furorque rixandi. Quo magis admiror eruditissimi Graeυii sobrietetem, qui fuisin notis criticum acumen philosophiae modestia , ct veritatis amore temperavit . Quid autem mali de nobis posteri promeruerunt, ut contentionibus nostris abducendi siut a scientiis graditorιbus, ct praesertim a studio sanioris eloquentiae, qua propemodum exhaurit, quia diutius in interpretibus quam Di ipsis auctoribui or-cupamur. Tandem, ut omnes omnium emendationes merito suspecIas habeamus , nonne praestiterit in una qualicunque lectisne quiescere , quam diutius vaticinando multiplicare deliria, est posteris laborem , atque fastidium ex ea disputationum sterilitate procreare ρ Nec semper, meo iudicio, vera lectio erit ea, qua melior: scriptores enim, varia dι stra tι scriptionis cura, industriam aliquando remittunt. Neque humavum ingenium contendere ubique potes omnibus nere is r ideo ut in acie milites, es minus fortes, tamen , quia fesss integri succedunt, puἔπant aliquantisper alacrius; Da evenit, ut acu; us aliquando comminiscatur interpretes, quam ipsi eι auctores inseverussi.
Ceterum es nulla hae inveniantur forenses disputationes , cst rerum quotidia-
πarum controversiae, quartim utinam, aut minorem habeamus copiam , aut non
videamus imminere majorem ; tamen ut ii, qui ad palaestram vocantur, quo Ancad luci tm expeditiores , Meo prius unguntur ; ita forensem pugnam initurηs, ingenio fiet ex hac lectione promtior. Etenim non aActoritatibus tantum, qua arma sunt imperitortim , qtiaeque inaιcem pervolantibus praesto sunt in Metramque parrem, sed scientia plurιmum, ct ratione valebit: praesertim A ad forum ventutatig auia cultior, est bonarum artium luminibus excitatus. Quod facillime af- sequitur , s vulgaris institutionis scopulos declinatus a puero, per brevior m ,
15쪽
σ leniorem iace dat viam. Neque enim ab omnibus juris professoribus perfecti rifconfulti doEtrinam, acumen, ct eruditionem contendimus , cujusmodi perraro admodum singula tulerunt aetates: sed plerumque satis fuerint, qua politum pra-sent, ornarumque causidicum: quo Iurisprudentia 'ris attrectetur manibus , ct forum, quantum per consuetudinem licuerit, expietur. Nihil enim tam foedum fuerit, nihil tam obscenum, nihil tam denique sacrilegum , quam jus civile abstrusoris eruditionis venam, remen utilioris philosophia, atque florem elegantia , negligentia tamen humaniorum litterarum redundare sordibus, ct ingeniis patere
lutulentis. Has injurias recta studiorum institutio procul a Iuriorudentia fectet ; itaque de his placet pauca disserere. Tria omnino sunt juris professori necessaria , latina linoa peritia , ratiocia
nandi ars, ct notitia temporum. Latina lingua evomit areana jurisprudensia deteritque sententias intimas Iurisconsultorum, qua germanis vocabulis , ct abstrusioribus, ae peculiaribus latine dicendi gemeribus obsignantur. Quanquam enim iurisconsultorum, quorum fragmenta retinemus, plerique latinitate jam inclinata ruerunt; studio tamen , ac religione verborum , qua maxime scientia legum adfer batur, ita excellebant; ut auream prope latinitatis aetatem elegantia, proprietate reddiderunt, Verborum prater ea scientia, ct cognitio formularum quarum in jure civili maximus est usus, nihilominus quam historia mores, ritusque aperit veIerum Romanorum , quorum notitia obscuriora loca iuris ciυilis illuminat Rariocinandi ars eunctas profecto doctrinas docet, titpote cogitationum humana rum omnium gubernaculum ct moderamen, atque initium, ct dux recte ictorum rei teque f.ιctorum; sine qua prepostera ct penurbata erunt uviversa. Nam ut Lucretius ait. . . Si prava est regula prima , Normaque si fallax rectis regionibus exit rEt libella aliqua si ex parti claudicat hilum , Omnia mendose fieri atque obstripa necessum est, Prava, cubantia , prona , supina, atque absona tecta; Iam ruere ut quaedam videantur velle, ruantque,
Prodita judiciis fallacibus omnia primis
Professoribus vero juris eirilis eo magis est necessaria , quod eorum consilio ;atque judicio salus aliorum , ct fortuna reguntar. Advocatorum enim, ct Iudi, cum lapsus patrimonia secum , ct vitam rutini aliorum 4 Notitia temporum ct historiarum lectio cum ad prudentiam est utilis , qua de cognitione praeteritorum, tanquam ex futurorum imagine fuscipitur ; tum etiam ad intelligentiam Doorum obscuriorum iuris, qua luee vetustatis; ct discrimine remporum patefiunt: multarum enim legum dissidium sola temporum rasione recta
Hasce autem facultates cito assequetuν adolescens, si e longa , ctsalebro ditis accedat ad faciliorem; ac primo retia vita,erit vulgaris grammatice , quibuι pueritia miserrime implieamr, ct pro ea sumserit Sancilianam Seioni, Vos 7.s
breDiorem, aut, ex his confatam, nodiam methodum gallice scriptam, vel ejuι epitomen: deinde adjuηxerit exercitationem quotidianam, optimis auctoriavi ex
plicanda , Terentio praefertim, Cicerone, Cafare , Hirtilio, Tibullo, pauci Φς aula. Dissili co by Gorale
16쪽
AD CUPIDAM LEGUM IUVENTUTEM. xlii
se Ne atriis aurea scriptoribus, adhibitis facilioribus commentariis: longum enim elii ct laborisfam , prae institutione forens, optimos scriptores explicare omnes aut criticos consulere graviores. Optιmo enim causidico satis fuerat , se pau- eorum st quidem elegantιorum imitatione, atque studio facultatem comparaverit intelligendi optime, ac scribendi mediocriter: ut se ornate , arque eleganter
ne eat, barbarum tamen e fugiat, ct ιncondι tum dicendι genus . Rarionis regendae, atque emendanda menιισ artem, quam Logicem appellani , omnium eum veterum, tum recentionum optime , facillimeque traditam habemus in libello inscripto Ars cogitandi: Cujus temone non modo e communibus natura tenebris mens exometur; sed etiam labyrιnthum effugiet vulgarium Diale
cticarum e quibus longa, diuturnaque jactatιοπς , assiduisque Jurgiis , non aliud nis fallere, fallique discimus . Ex ea quoque sectione lumina excipiuntur ad omnes fere scientias, quarum semina illic sunt eis a r ut quacunque fecit re quis voluerit, rectam per sese inire dialeat viam. Hinc etiam tollere poterit Molescens quidquid philosophia opus fuerit hominι negotioso, 'st publicis munerι-bus occupato , quem oportet quidem phιlosoptari , sed paucis , ut ait Ennius .
Cetera. quae hoc in genere vulgo, argute ne ricam, an intemperanter , π a9Grde disputentur γ jam hae aetatis nostra luce , inque tanta ιnventorum noUI-tate , non mods ignorantur utiliter , sed etiam laudabiliter contemnun
Rethoricam non adjungimus, utpote magis ad morum , ct publicarum rerum scientiam utilem, quam ad scribendi usum, quι Tultio ipse 1Adice, natura dieneficio, st bonorum scriptorum imitatione maxime comparatur e qua de re Iuni hac ab Augustino feripta divinitus: sa in Cavendum est , inquit , ne iugiant ex animo quae dicenda sunt, dum attenditur , ut arte dicatur . Et tamen in sermonibus , atque dictionibus eloquentium impleta reperiuntur praecepta eloquentiae, de quibus , ut illi eloquerentur , vel cum loquerentur , non cogitarunt , sive illa didicissent, si ve ne attigissent quidem. Implent quippe illa , quia eloquentes sunt , non adhibent, ut sint eloquenteε . Quapropter aeum ex infantibus loquentes non fiant , nisi locutiones discendo loquent tam , cur eloquentes fieri non possunt , nulla eloquendi arte tradita , sed elocutiones eloquentium legendo , de audiendo , & quantum assequi conceditur
imitando ρ Quid quod ita fieri ipsa quoque experimur exemplis i Nam sine praeceptis Rhetoricis novimus plurimos eloquentiores plurimis , qui illa ιdice
Historiarum lectio partim anteire debet, partim comitari Iur cινιle. qui enim initio sit ad juris prudentiam rudior, teneratim saltem opor et animo an reacta tempora comprehendere, ut reliqua vita, ubi erit otium , res Iesa cst gnoscat particulatim: quo de rebus eum pri sis, tum publicis ex praeteritorum me Iis recte confultat, atque prudenter. Oecasiones Dero legum , tempora , σοκήα, qua maxime sententiam aperiunt earum, omnia eruuntur ex historus .
Ante quam igitur quis auspicetur stisdium iuris , ex universa saltem Ius2ΠΤιbremque historia memoriam remporum isauriat antiquareum , ut postea cum stu diis juriis Livii Iectionem conjungat , indeque per sequentium atatum scriptore
17쪽
eontinenti feris dActas ad nostra tempora referator, in iisque studiis de palla quisquid ei temporis a divino cultu, qui praeire debet rebus omnibus, ct a forensi munere, atque honestis animi laxamentis in Dita superfuerit, adjunctis uberiorι-bus Chronologia, atque Geographia compendiis: in quibus usui esse potuerunt aucta nuper Cluueriana introductis, ct Petavit rationarium temporum, ac Bussuetii Episeopi Meldensis de uniνersa Historia dissertatio; qua non modo brevem, aliaque perspissiarm continet memoriam temporum, notatis edientis illustrioribus, verum etiam vidiis coloribus exprimit religionis nostra veritatem omnium saeculorum auctoritate comprobatam, ac smul pandit reΙnorum omulum ortus, ct interitus, eorumque ea as e moribus deduritas populorum, qui nucleus est historiarum. Iuris Dero studia Acboanda sum a concinnis certe, ae lepidis Antonii Peresi institutiombus; cum quibus conferendae identidem germana Iustinianeae, adhibitis
Vinii commentariis , miro iudicio contextis, miroque deles tu rerum: nec non ejusdem notis, qua sunt commeutariorum veluti facula quadam . Qui longiores , aut locupletiores de eruut, Cujacium audia ut hisce verbis exagitantem commenistariorum importuuitatem : ca) Ex libris, inquit, Iuris civilis libello instituti num , neque conatior, neque facilior ullus est, quippe interpretem desideret minus : ut plane illorum videatur esse orium ignobile , qui eum libellum Iongissimis onerant commentariis, quod positum est in una cognitione , in infinita dispertientes. Et paulo inferius e Nam quae scientia haec est , quae modum non habet ullum e quae fines suos egreditur 3 quae tota deerrat a praeceptis suis, de summo illo praesertim , nec a Iustiniano praetermisso , ut incipientibus jura tradantur levi ac simplici via: ne dissicultate institutionis
tam numerosae, atque perplexae ab lim studio deterreantur . Itaque commentarios , qui Oinotomi nomine feruntur, qui ad forensem sane usum plurimum confe- νῖint , potius resererem ad extremum studiorum , quam in ipso, iat sit, initio adolescentibus anteponerem; quos obruit copia rerum aut praemature , aut praepostere
ibi disputatarum i ct melius Iustiniaeteis adjungerem Theophili sobrias, ct eruditissimas institutiones, nuper cum claris orum auctorum notis editas a Dorimeto . Ouin, ct nos institutiones nostras nondum editas ita contexuimus, tit vitalis intercisonibus illis importunis , quibus utitur Vinnius, ct alii commentariorum Auctores, qui contextus verba e continenti suo diveliunt: covtinuata orationeJustinianeorum paragraphorum ordinem sertiemus , or obscuriora illorum breviter incursu orinionis exponamus, commentariorum utilitatem , ct paraphraseos sobrietatem cum judientutis utilitate simul , atqMe voluptate prastantes. Post hos locuterit hisce tribus Originum lιbris, ut altiores juris radices eruantur, ct mox ab iis decurratur ad ramos, nempe ad argumenta singulorum iuris thulorum : qua cognosci poterunt e esembecii Paratillis Digestorum , ct e Persi Parinitiis Codicis. Interea celebriores leges in Manuductione juris civilis notara deligentur, atque ad eas veterum s novorum uberiores , itemque ad forum utιliores, aut, ubi loci obscuritas postulet, eruditiores interpretationes adhibebuntur, ut scientιa simul, ct usus eodem tempore comparetBr. Haec praefari voluimus , ut ad studium iuris animos praepararemus , detrahen-
res ιnutilia, ct adolescentibus iucundiora smul, ct expeditiora praebente . Non
18쪽
AD CUPIDAM LEGUM IUVENTUTEM. xv
plus enim temporis vel a mediocribus ingeniis haec institutio psulat, quam phi Iosephia vultari addiscenda , nou sine lugenda temporis jactura , tribuitur. Ceterum quia tres hi originum libri, ubi prelum subieret, tot contraxerunt pographicas maculas, ut raro sensus efferrent integros, ct aliquando etiam feri henti contrarios ; hac nodia editione , quam bis ivstituta, ct perducta etiam nobis absenibus , qui viscerum doloribus cogimur saepius mutare caelum , ut mutemus stomachum ; tamen benevolentia, ct fide doctissimorum amicorum, in impressionem hanc novam incumbentium, omnem exuere labem, re ad nativam lectionem, atque ad integritatem rediere suam, simulque non leve incrementum a nobis aeceperunt , qui fuis locis ratiqua S. C. quae primas curas e fugerant , cum singulorum interpretationibus interferuimus, ut quantum in nobis est, tu tot rerum renebris opus daremus absolutum. Quamobrem hac etiam editione libris hisce tribus contexitur liber De Romano imperio, ut cum Originibus juris privati, simul prodeat in lueem origo juris publicι Romanorum, cujus scientia omnis, post mutaram Rempublicam Imperatorii juris cognitione, hoc libro expositi continetur.
19쪽
Uamquam Calabri hospitis xenia de his donis d euntur , a quibus
non in totum abstinere Proconsulis officium est , ut L. 6. g. D. de iuste. Praef. quia inhumanum ell, parva munera a nemine acincipere velle : tamen , quod nos serimus munus Calabri hospitis, ex eorum numero suturum confidimus, quali locupletari homines vehementer solent . Exhibemus enim opera I. v. Gravine, nati in Calabria An. I664. haud procul ac oppido colantino. Dederat haee Cosentia renalcentium tempore litterarum Ianum Parrhaseim,
Pomponium Laetum, & Bernardiniim Telesinim, viros ingenii foecunditate& praeis stantia nemini secundos: quemadmodum , quod primo loco dici debuerat . En- Mium quoque, illum, qui tempore Scipionis Asticani Epice poeseos laude floruit. MFervaet Calabra. Rudii genuere vetusi. De gente Vincentii nihil relatu ni a crepimus, nisi quod In IIbro de Legibus de Senatusconsultis e. 37. Gregorium Carc presium , quem Italorum Philosophorum aetate sua maximum suisse censet, amitinum de praeceptorem , imo beneficentia plus quam parentem appellat. Literas autem Neapoli didicisse videtur. Ipse id, si fallimur, significat in extremo epistolae de conversione doctrinarum ad I. Gabrielem Regine νium; ubi hane simul urbem ob doctrinarum bonarumque artium celebritatem mirifice dilaudat. Ius dein Romae docuit Gravina in Archi-Gymmasio Sapientiae, ab Innocentio XII. Pontifice ad hane obeundam provinciam evocatus. Auditores tamen se propemodum inventurum desperabat In oratione de Fecta in iure disputandi ratione, scripta I r. confluentibus adolescentulis ad D ctores Pragmatiens , ut trimestri vel quadrimestri opera delibata juris prudentia . continuo se caussis agendis darent. Erant enim tum Romae Ridolfinistae quidam, qui, dum Petri Ridolfi praxin judiciariam interpretarentur, trimestri studio abis solutam jurisprudentiae cognitionem ore ferreo promitterent, de quibus queritur in oratione de instauratione studiorum ad Clementem XI. Academiae Arcadum quoque socius suit, cujus litterariae societatis quod suerit institutum , luculenter ex oratione Gravinae intelligitur , quam pro legibus Arcadum habuit . dc quadexstat inter opuscula ejus, Corpore suit protero, sed macer , oculis utens obliquis 3c distortis. Augustam arcessitus Taurinorum, dum in eo est , ut sarcinas Colligat, ex viscerum dolore diem obiit secundo Non. Ianuarii IIII. Heredes, in boniS, quae in agro Colentino habebat,' matrem scripserat Annam Lombardam ;m reliquis Petrum Metastasium, adolescentem Romanum, alumnum suum , cui tres discipulos substituit, inter quos erat Horatius Blancus. Inter opera ejus eminent origines juris ei vilis , quas etiam Clementi XI. grandi & sublimi oratione dedicavit. Laudatur Iaeobus Cujacius , quod ad L. 3- D. de .anηuis legatis , Institutionibus Iustinianeis praemitti suaserat Μaeciani librum de asse on ejus partibus, quarum numero duodenario non tantum tribu re veteres hereditatem solebant, sed & metiri usuras, quas ex sua sibi sorte u-m squisque stipulabatur. At de asse multo plenius Noster agit ad LL. XXL T
20쪽
bulatum eap 47. nec assis tamen solius, sed etiam antiquitatis omnIs eognitio ne inteliori censetur, dc juris simul universalis sive naturalis rationes commodore eleganti orationis genere explicat: cuius studio subacta ingenia regendae civi. tali selielas lassiciunt. Ad hos igitur juris sontes descendere adolescentes decet , dc haurIre , quae dein per omne studiorum ambitum prolatura sunt , in primis quum juris ic
turigines nostro nemo nitidius descripserit, cujus oratio non tantum in antiquis
tersa & elegans est , quod quidem iacilius, sed etiam in recentioribus . Qui
cunque enim legerit , quae Gravina originum libro primo de Aecursio aut de Bartolo aut de Cujacio litteris tradidit, nec, in eximia verborum eoncinnitate, rerum capiatur selectu, sententiarum acumine di pondere: ne ille plumbeus sit, aut stuprator lapide molari. Librum singularem de Romano Imperio Senatui Populoque Romano inserID sit, in eoque pristinum Senatus assertum ivit splendorem. Contendit enim, potestatem Romanorum publicam semper in civilem & militarem distributam suis. D, quarum haec per S.C. in Imperatores transierit, quum illa in Senatu resideret, & imperio militari vehementer praecelleret , nec imperium Roma Constaniatinopolim translatum , quum potius haec nihil habuerit suam Imperatorum Prae. Torium & castra muris vallata , tentoriorum vice sugientibus aedificiis . Qua quidem in re si suorum inseruiit auribus, dandum aliquid est homini Romano ..ese patria de animo Romano toties glorianti: quum. Trans-Αlpinos homines pa-xum hic callere sucus queat, posteaquam de Imperio Rom. ex vero disseruerunt
Inter opuscula agmen ducit Specimen prisci juris ad Casparum CarpIneum Car. Einalem; in quo loci complares ex originum libro primo ad verbum decerpti
sunt. 4dem aliis quoque viris eruditis etiam novissime usu venisse novimus, ut, quae alio loco scripserant, iisdem verbis alibi repeterent. Ita Gerardus Noodi, V. m. quae Probabilium L. IV. e. s. dixerat, ad verbum apposuit in Comment xio ad Pandectas titulo de Condictuine causa data cavsa non serata. Hydram Μ Dicam seu Dialogum de corrupta morali doctrina, quum hic quidem , livorem suum religione praetexentibus multis, nimios cieret motus, suppressiti ejusdem tamen corruptae morum doctrinae ulcera saepe pungit in orationibus de canone
interiori, de de repetendis sentibus doctrinarum. Etrusca quoque lingua libros eomplures edidit, & Inter eos duos de arte Poetica, qui saepissime laudantur Creteimhenio in Historia Poeseos vulgaris : di Tragoedias quinque, in quarum quarta, quae Papinianus inscribitur, constantiam viri , mori quam Getae parricidium excusare malentis , vivis depingit colori
Provocaverat autem odium quorundam ct iram In se. Inter caeteros ejus obis trectatores Q. Sectanus, virum gravem dc eriscae probitatis petulanter dc prote
ve ludibrio habuit in satiris suis. Hie est idem ille . de quo queritur , im m. quem contemnit in vita Cujaeii , dc sanniorem appellat, minime idoneum ad eruditi ullius homIn Is iram. Hie est idem ille, quem scurrae, nebulonis&poeta-sri nominibus perstringere videtur in 'ecimine prisci iuris ad Casparem Carpi- Meum Cardinalem , de de cujus perdita impudentia apud ipsum Clementem XI. Pont. Μ. quaeritur in oratione de instauratione studiorum. Hic est idem ille, quem nebulonem Ec studiosissimum thrasonem vocat in dialogo de lingua Latina ad Emmanuelem Martinum, qui satiris Sectani notas apposuerat amoris in Gravinam plenissimas. In ejusdem Martini amplexu postremum spiritum reddi.dit Gravina , ut ex aureola illius epistola intelligitur, quam suis inseruit Greg Mu Μajansius, Anteeetat Valentinus. Neque ipse Martinus Poeticae suavitatismpe erat. Legitur apud Majansinm epigramma ejus lepidum dc vemistum da