Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

411쪽

entes, mirabili memorabilique modomminis auspicio se liberatos, arctam a perpetuam rei memoriam , Deo di itum . in Basilica arcis ad altare ap-mdunt. Solebatque in eo templo culis divinus magna pietate et devotio-ie peragi Sed postea anno Domini si, Lutheranis dogmatibus assumptis, i ullum pristina pietatis vestigium onspiciebatur arcus tamen pr Edictus motus ad aliare pendebat donec idem anno Domini sis, Ioannesi siliades modernus Dux Moschoviae, idem arce potitus, religionem quo-

iae Luthera nam immutavit.

Aliud celebres perpetua memoria lignum praelium Livones contra Mo- hoviae Ducem gesserunt, anno I OD, ab ordinis Teutonici Magis hi, Do- inoVVoltero a Plitenburg. Qui cum oseliis belli inferre statuisset, publica junia e solennes litanias, secundumiorem Ecclesiae Romanae , instituit; ondum enim eos ut heran doctri- , a Catholicismo transversos egerat. enseque Septembri, paulo post nati. itatem Mariae virginis exercitum Or-inat. R gensis quoque Archiepiscopusnille Germanos equite adducit, Or-ratensis Episcopus quingentos 'eva-iensisa I abselensis itidem quingetos bri simul.

412쪽

millia, Qquinque millia Curionupedestri una, qui populi sunt Livoni in regione quae Curiandia dicitui

Hoc cum exercitu Magister Russiam nitimam Molchovia Ducis invadit,acesque oppida quaedam expugna

Inde ipso exaltationis sanctae crucis ad urbem sco viam exercitum duc IIuxta hanc ita est planicies duorum iliarium latitudine patens in qua cum devenerimu obviam illis procdit Moscho viticus exercitus, centUmillia armatorum in duodecim acidistributus continens. His adjuncterant Tartarorum copiae, barbari froces, triginta millia conficientes. Itque Teutonicus Magister, ubi aut tura

piter fugiendum aut ingenti cum an

ano adversus tantum exercitum, basbari Warmis formidabilem, proch dendum videt, nihil de victoriae spe, imittens,aleam belli tentare constitui . ta animis suorum confirmatis, classcum canere jussit Moschoritae quCU .

que ex adverso signa tollere, patrioqi more tubas inflare , dc imparaui s quas parvas singuli praefectorumbere solent pulsare coeperunt Ma sia Teutonicus, globos tormentariciscida

413쪽

scioletariosque,velut reba

continuataros contorquet.

Tandem maximo clamore, strepitu, armorumque coruscatione, utrinquei concurrunt Tartarim Mosci novitae,

arcubus et sagittis assileti densissima o creberrimoque telorum actu aethera obumbrant; quae tamen emissi acrem irrita verberabant Tartari ubi praelio a Teutonicis fusi fugatique fuere, duo decim Moschorum acies centum mil- lia conficientes , viribus animisque recentes succedunt Teutones caesis aristaris, ubi bellum recrudescere sentiunt, quanto majorem hostium vim priori ius succedere vident, tanto majoribus animis in hostes irruere,& velut ab in- tegro nova virtute resumpta, ingenti reum remitu caesim punctimque vergente jam ad vesperam die, confligunt. Ex Moschovitis qui supererant, fuga sibi consulentes, in scoviam se recipiunt. Praelio itaque dirempto , compertum es , ex Teutonicis unum sun- taxat desideratum, compluresque, sed nos lethaliter , vulneratos Moscho vitarum vero, Tartarorum circiter centena millia trucidata ita ut duo bus milliaribus cadavera passim pro strata jacerentes triginta vero millia

suga elapsi sunt. Memorabilis sane

414쪽

dignum singularis virtutis, sortit idinis exemplum. Hae igitur clade si irum Moschorum Dux Basilius Ioani ldes audita, summo stupore admirat tantum exercitum a tam exiguo ta turpiter caesumi prostratum, ad qui

qua ginta annos cum Teutonicis in icias confestim firmavit Rutenique Moscho vitae ab eo tempore Teut Olcos ferreos viros appellabant.

Ex his igitur cilicissimi de viru

riosissimis duobus Livonorum cui Moscho vitis praeliis quamvis mul varii eventus praelia inter eos utrinq; eveniebant apparet, quod voni esses, ordoque Teutonicus, priusquam Catholici mo desciscerent, naani clvina contra quosvis incursus hostiu propugnabantur, omnibusque rebi ex terra nascentibus , .ceteris sortinis copiose affuebant. Vbi vero Litherana dogmata amplecti anno D canini set coeperunt, pietatem dc relgionem avitam cum omnibus virtutbus una excusserunt. Postea variis

diversis plagis omnes passim gravi iline amicti sunt adeo ut universa elimenta in vindiciam eorum consprasse viderentur Terra enim regioni quae omniuuaiugum fructuum et sumiet

415쪽

Reminumque se iacillima erat, ulci una inihil proferens illis denegabat Aqua tiam lacusque olim piscosi nullos pi-

dabant. Aer quondam saluberri linus , hominum saliui a Deo conceia iiiis, in venenum contagium conisi ei sus erat. Igne etiamin ferro Moch ovit universam Dei plensem Pro-i inciam crudeliter vastabant. Sed Teu- conici fratres nobiles , de cives, huius

liffictionis culpam , eluaminis ostentam Catholicis imputabant. De intestina ct ei Diti Lit oniensium besis causa expeditioriis Regis blaniae contra Mari Zrum

Agis e Livoniae , cum omnibu I Teutonici ordinis fratribus d e- estri ordine, post Lutheranis muniuisceptum, Archiepiscopo Rigenii colae suo, ob non susceptum dogmautheri adversabatur Hic autem Ar- hiepiscopus ex illustri prosapia Marethionum Brandent, urgensium genus. lucebat , frater Alberti Marchioni randenburgentis, olim Magistri Teuistonici ordinis, ios ea Ducis in Prus Ca, neposque Regis Poloniae. Magister itaque , Comitiis generali , us celabratis , conclusita constituit, Archie

416쪽

3 8 P in L O N I AEArchiepiscopum bello appetendum se in quod totus ordo, nobiles cuomnium sti stragiis consenserunt. scopus quoqueTor patensis Heriar an ut erat inconstantis animi, facile

oppugnandum Archiepiscopum inde ius est. Revaliensis etiam S Habiensis Episcopi, Magistrum metuent facile in castra eius concesserunt. ita universa Livonia in Rigensem Achiepiscopum hostiliter conspiravi Anno itaque isset , paulo post natale divi Ioannis Baptistae, ordinis Teut et nici Magister, Vilhelmus Furstember

exercitum cum Commendatoribconscribit tres quoque Episcopi x: diei copias suas idem conjungunt Sicque instructissimo exercitu gno cum apparatu, Rigensem Provii hciam hostiliter invadunt Archiepiscrus Rigensis tametsi defensionem ditaretur magnam nobilium patem sibi adjunctam haberet, infirmitamen erat, desviribus impar , ut tanexercitus vim sustinere, propulis neutiquam posset. in arcem itaque Chenhusen, natura loci munitis in ain edita rupe constructam , cuni suprefugit. Magister vero eum tam

verso exercitu ibidem gravi ubsidio oppugnabat, tormentis ni clainis i

417쪽

illicis muros fatigans Sec neque tor

'entorum crebra tonitrua, neque Ua-

idos hostium impetus nauros labeface te poterant sola famesa inedia obses-os ad deditionem compulit Octavos aque obsidionis die, portis adapertis, orchiepiscopo jubente, hostibus sese ederunt Ordinis Teutonici Magister

chiepiscopum, non ut unius Proiciae de urbis Rigensis consonean, ut clarae prosapiae Brandeburgen- Marchionum Principem , non ut sulem Trimatem, sed veluti bar iam hollam tractat, contumeliis ci uobris ludificatur , omnibusque oppillis , arcibus sagis mulctatum , caris eri mancipavit, OtOqUe anno van- um detinuit.

ex Poloniae figismundus Augustus,

i id ab ordinis Mars chalco quemagister bonis omnibus spoliatum, eo quod bellum contra Archiepiscopum ilissiuadebat, expulerat rescivi siet, neotis sui servilem captivitatem aegre rens , Episcopum quendam in Livo-iniam ad Magistrum destinavit. iii eum multis rationibus de liberandorchiepiscopo nomine Regis coram agistro ageret, Magister neque excar randi Archiepiscopi nec componen-rum dissidiorum spem praebuit. Itaque

418쪽

gnovit,ordinis Magistro, omnibus ti ejus auxiliariis, bellum denunciat. inuncio accepto,confestim magi: er et gentem thesaurum in Germaniam exercitum ibidem conscribendian mittit adductaque sunt aliquot mi aequitum de sex vexilla pedit uni Germanoruni in Livoniam . Rex Polon aliaud diu moram trahens ni estis sigr lin Livoniam contendit: quitum muli peditum armatorum viro unuque electissimorum centena millia cum tormentis, amplissimaque belli supellectili, procedunt Ordinis Masster universos quos habebat praefect L commendatores Regi opponit. Est scopi quoque tres , Derptensis, Rev. liensis Habselensis, copias suas dem conjungunt. Itaque ordinis, gister tunc temporis habebat Germ norum equitum septem millia de sic

peditum vexilla, bene armatos pro Lterea etiam agrestium aliquot milli.

Livonorum. Sed Magis et, Polonoetu validissima lectissimaque manu cor

specta, victoriae spem prorsus abjecisi legatumque ad Regem , qui praesens

armis erat, ocius destinavit, praeli uideprecando, di pacem humillime est :

419쪽

pondit, Nisi viduas, pupillos orpha- nos inopes, innocentes ille colonos nisereret tur, nullo paci pacena se cum; Magistro initiarum: sed ut Magister or- linis agnos at, inquiis me sanguinis hiat belli sitientem non est e, ipse si pa-

rem expetit, huc ad nos intrari hora. t iam spacium accedat, Plancipemque oc utchiepiscopum Rigensem una adduit dein pacis S concordiae rationem ibimus Teutonicus Magisse hoc: sponso accepto , confestim Archiepi- pum, iri non longe aberat, cras Olia liberari S e vincullis educi iubet. Ambo itaque, trecentis e sui tibias iner-libus stipati, ad regem veniunt. Ibi cum ultro citroque de pace ageretur, itai de concluditur, ut Magister ordinis .rchiepiscopum in pristinum latum stitia ei et omneque damnum S de-imentum eidem illatum resarciret; aeterea Regi Poloniae stipendia in ilites erogata persolveret Graves hae reant ordini Teutonico pacis condi- ones . attamen Magister, metu gravi O- is periculi urgente consensit, de secun- eum pacta omnia praestitit. Postea Ar- hiepiscopo priae dicto e vivis deceden-l e, Rex Omnes arces civitatesque, pagos,' curias, ad Archiepiscopatum per c inerm

420쪽

tinentes, jure propinquitatis in Livo vnia occupavit. Magistro que liue prae idicio a Moschovitis in arce et in pe lproditionem militum suorum capteta Et in Moscho via in vinculia mortuentota Livonia cuna suis Provinciis in ii Regis Poloniae celsit. Atque hic ullium Nagille ordinis , Vilhelmus Fur stember: Magisterium , Teutonico rumque fratrum Cruci gerorum in L vonia ordinem , terminavit, absolvi rifinemque supremum imposuit. Ali I.

tam amplum fuit quam nunestri quod Magnus Ducat Lituaniae Staivonia ei adiucta sint. Extendit se a flumine Notes Obra , quae id a Marchia dividunt, fluvio Odera, qui ipsum a Silesia di xstinguit, ad Beresaia mi Torysthenes usque , qui ipsum a Moscovia separant a uariti Balthico ad flumen teste