Respublica, siue Status regni Poloniæ, Lituaniæ, Prussiæ, Livoniæ, etc.-fdiuersorum autorum

421쪽

tuod id a Moldavia distinguat 3cad

rontes Carpat latos, qui ipsum abHun- aria separant, usque Occupat itaque finibus Silasiae, ad terminos Mosco-lviae usque, inter occasum Vortum, cxx milliaria Germanica nec minusib ultima Livoniae parte,ad fines Hun- ariae usque. Cum itaque talis sit ejuet forma , ut cum rotunditate participet, inito capacius est, quam quis quanae redere posset. Multas amplas gite Pro vincias continet benape Poloniam 1ajorem minorem , Maro viam,irussiam, Rustiam, Vothiniam , Livo-uam, LitUaniam. Interea Provincias 'olonia a Polonis inhabitata,inventa fuit Prussia, cum parte Pomeraniae,riodolia Vothinia, Magovia, LivOuia. irreis acquisita sunt Lituania , cujus: rat Samo igithia , de Russi e pars, patrimoniales famili x Iagellonicae fuerunt. Anno enim ccc Lxxx lagello,runc Dux Lituante, duxi in uxorem Ieduigina Principem , quae familiae re alis Poloniae ultima erat factusqueuit Rex tribus conditionibus una iit , ut Christianus fieret altera, ut ad idem faciendum induceret: teristia, ut suam ditionem Poloniae mairet. icEa conditio nostris temporibus cum

li milia agellonica defecistet adim- C et Plota

422쪽

ni id non passuros, ne illa admixtine amitterent gradum de dignitater

Tandem tamen Lituani, cum ab ur

parte viderent deficere stirpem sintrum Principum, quae, quod ad masci IJos attinet, defecit in Rege Sigismunc Augustos de ab altera parte sibi intuentes a potentia Mos eorum conse liserunt ut uniretur Livoni fuit quo: dam equitum Teutonicorum , qui si

ea suum Praesectum specialem, qui Mignus Magister dicebatur , habeban

Sed cum anno DL viii, Magno scolum diace, maxima ditionis paraspoliati essent, confugerunt ad Sigili cmundum regem Poloniae, qui eos iii suam tutelam suscepit sed Livoniatii te liberata non fuit, quam cum an MDLXxxii Rex Stephanus id fecit. Rl igni Polonia pars phara est exceptis inim aliquibus montibus,qui in incPolonia visuntur, taliquibus potita collibus quam montibus , quibus Prus si distinguitur , omne reliquum explicat se in latissimos campos Vei qui I

423쪽

i sylv. et sunt, praecipue intatuania, qt et occupatur Minore: naajor Polonia requentius inhabitantur, quasi ulla e hujus regni provincia. Idena dicenna sere est de Rustia, Prussi A Livo ia, quae propter oportunitatem maris, riuum, iuna inum ibi concurren- iuro, aliis provinciis civitatibus de a.

mucis Ornatiores , commerciis quoquet v concursit mercatorum ditiores sunt.

t iam enim ibi diu dominati sint equi es Teutonici, aedificarunt civitates inhiorem Germanorurn: arces quoque Schoc praeclara , quae se extendunt ad Engum littoris maris, amplius quam ex octingenta milliaria. Habent mul-ltos. oportunos portus, lom inantur-sque omni mercatum inter Poloniam mare ali hicum Est ea res magnae consequentiae: fluvius enim illula,qui rium habet in extremitate Siletiae, transfluit totam Poloniam minorem, partem majoris Maro viam Scarus fiant, conditque se mari Bal illico infra

edanum, quo conducit per plusquam ccc millia navigationis quo spa- ii recipit diversi, alios fluvios bo- nam partem siliginis frugum , mellis. cerae regni Ab alia parte Duina u. me nobilissimum quod oritur ex laeti

424쪽

concursus est. Sunt praeterea in rusti Livonia multi lacus , inter quc anus, qui mare novum dicitur, qui antiquus non est , ad centum milliari in longitudinem extenditur. In Livcnia est lacus Peibas, plus quam, mi liaria longus Ex eo flumina, quae ei noviam urbem ad mare dc Narvan alluunt, fluunt; faciuntque duos portus satis celebres Inter dictas civitate sita est Revalia urbs, quae duabus suprdictis civitatibus non cedit Samogiti aliis provinciis incultior est, retinet ire plus barbariei Podolia aliis magi deserta est, non terrae vitio, copiosii isma enim et omnium rerum , qualiari clima, cui subjacet, sed culpa Tartarorum, qui eam suis excursionibuadeo infestant, ut prae ipsorum meti aut fugiant incolae, aut abducantur a captivitatem a Tartarii.

s Olani ae opes consistunt in copii frumenti, friagumque omnis gene ris quibus tanta copia abundat, uranno elapso, qui fuit MDX , de anticyraesenti partim subvenerit, necessitat l

425쪽

DESCRIPTIO, OTGenuensium, Thusciae dc Romae, Pa . tim etiam gentium , quae viciniores

erant ubi fame, non caritate extrema tantiam . laborabatur. Abundat quoque Polonia melle, cera infinita. Cum enim omnes hae provinciae se- ptentrionales, Polonia, tuania Rus- sia, Moscovia, a natura vino donatae non sint ejus loco contulit illis mellis quantitatem incredibilem ex quo hi populi conficiunt inter alia potionem delicatam, sana m. Apes mellificant partim in sylvis, ubi arbores aut carie, aut hominum industria excavata reperiunt; aut in alveariis, quae rustici in campis posuerunt haut in terrae puteolis, omnique in loco, ubi vel minimam portunitatem reperiunt. Abundatuoque Polonia lino: cannabe gregibus d armentis, equis quoque bonis mulis sylvestres equi quoque satis frequentes sunt. Inter syli esti ia animalia est bison magna bestia , qui indomiti, boves colore nigri, qui extrasylvam , quae in Narovia est , non vivunt Thesauri regni consistunt inlinis Bacaenae de Velist x, quae loca interritorio Craco viensi sunt. Divitiaroloniae ut pluriiniani inter dominos nobiles satis bene divisae sunt nemo enim ex patrimonio adeo dives est, ut

426쪽

o P si alios praeter modum superet nec mximi reditus excedunt xxv aureorum illi a Soli Duces Curiandiae 3 RegMontis eaecedunt aediocritates Quamvis enim hi tanquam regni seu datarii Regem superiorem agnoscannon sunt tamen viva membra regni non veniunt ad comitia regni noliabent suis agi in electione Regis

nec partem in regni gubernatione sue pro dominis naturalibus haben. tur, sed pro extraneis , sicut vere sunt

Dux Curiandiae nempe ex familia Nellerorum , Dux Regii Montis auten ex familia Brandeburgica. Omnis Prussiua fuit olim Equitum Teutonicorum, qui bi habebant sicut ante diximus Magnum Magisti una specialem qui cu viribus Polonorum resistere non posmi et, submisit se tanquam seu latanu Regi Casina iro. Cum deinde agri Magister Albertus Brande iurgicus Lu theranismum amplexus esset, factus e ex Magno Magistro Dux Prussae, qutunc in duas partes fuit diris a. ln'

stam nempe , quae immediate sub corona permansit, dc Ducalem, quae amaquam seudum Alberto sejus successe et soribus relicta L In Regia parte sunt a Mariaeburgum Torovia Culma, a limia, Gedanum Ducalis partis quae

reddi

427쪽

ddi cxx aureorum millia annui reditus caput est Regius Mons civitas, quam Germani appellant Iconi nisi e et, ubi Dux aulani habre.

Doloniae regimen potius Reipublicae quam regni est, quod nobiles qui

magnam auctoritatem in Comitiis regni obtinent Regem eligunt, dantque illi auctoritatem, quam volunt tamen ipsorum pote a major fit. De

electione Regis non habent legem, nec statutum aliquod , non regulam aut formam scriptam nec traditam Tantum hoc scitur , apud Archiepiscopum Cnesnesem, interregni tempore supremam aucti ritatem esse ipse denuntiat diaetas praesidet in Senatu, proclamat novum Regem : sic ut cum Archiepiscopo Leopolis, suis susti aganeis, qui tredecim, Palatinis, qui 18 Castellanis majoribus, quia numero erant, antequam rex Stephanus instituisset novos Episcopos, Palatinosi Castellanos in Livonia, quam ipse aequi laverat, pauci alii intersint Regi electioni Habent ibi quoque quandam auctoritatem nuncii crrestres. ita pellant

428쪽

Comitiorum tempore conveniunt j a in loco Senatui vicino, eligunt ibi duci

Mares callos per quos significant Senitui, quid desiderent, sed cum auctoritate fere Tribunitia Crevit enim patvo abhinc tempore eorum auctoritaexistimatioque in tantum . ut auctori

de capita potius quam ministri ia

ticipes deliberationum publicarum gni sint fuitque unus, qui, exempl Clodii , renuntiavit dignitati senat riae, ut fieret nuncius. Hi omnes simul cum novus Rex eligendus est , estnii gunt magis magisque potentiam Regis, nec eam iniis excrescere sinunt Q illamvis autem Corona Poloniae decreto nobilitatis dependet, non ta men legitur, ipsos unquam successore regios exclusisse, aut praeteri ille, ne regnum in aliam fana illam transtuliste, excepta una vice, cum Ladi laum de ponentes qui tamen postea fuit res i. tutus elegerunt Veii cessa iam Bohe, naum. Filiarum Regum quoque seram per ratio habita es , sciat lini Hedui sis , quae lagelloni ab ipsis collocat: fuit, , nostra aetate Annae, quae Regi Stephano in uxorem data Sigismian, domi non pariana Profuit natum fuisse Catharina , sinu iundi Augusti Z An-r a sorores, ut Couonam Polonia adi-

429쪽

isceretur. Et si autem Regis auctoritasa ab electione dependeat ejus aucto- tas tamen, cum electus est, in multis

ebus absoluta est Ipsius muneris est onvocare diritas , assignare tempus Num , ut ipsi placet eligit Consiliasios laicos nominat ita Episcopos, qui , einde manent Consiliarii. Est absis

a te patronus redituum Coronae, ominus eorum, qui ei immediate subiit in nobilium subditos nullum est . Est absolutus executor decretorum diaetis factorum est supremus judex bilium in causis criminalibus. Ham in manu Omnes modos remune

andi, beneficioque assiciendi, quos psi placet ut finem faciam, tantum otest Rex, quantum ipse dexteritates prudentia valet. Propter rationes .upra dictas vivunt nobiles in Polonia

n magna libertate , faciuntque quod ipsis placet. Decreta Regis sicut ipsi- ae dicunt non durant plus quamltres dies: versantur cum Rege non tan tiam tanquam cognati quod faciunt Franci sed ut fratres. Sicut Rex cum plenaria auctoritate, eos, qui immediate subsunt, regit ita, nobilis dii ponunt independenter de suis vasa ilis, in quos suorum unicui a imperium plus quam regium est, habentque ipsos sere

430쪽

it AEfere pro mancipiis Stabiliendo suimperio fecerunt Poloniae Reges renotatu admoduni dignam Sicut ens Romani suas vires amplitudinem gauxerunt, conrna unicando jus Latii civitatis Romanae , aliis civitatibuimo integris provinciis ita S Regi Poloniae extenderunt unierunt, i maruntque suum statum , participi faciendo privilegiorum nobilitati clonica propriorum provincias arni aut alia via acquisitas, ipsarumque nc bilitatem Polonicae nobilitati aeqv. lem faciendo. Rex Ladis laus hoc me do aggregavit ramo univit Olon l. Rulliam, Podoliam : Sigismundi: Augustas Lituaniam, Stephanus Liv Cniam Aqualitas enim in conina odit ltibus d honore, reddit animo unito in necessitatibus de periculis.

Vires

C i ius regni vires, sicut Asaliorunt

consistunt in commeatu, pecuniis peditatu requitatu, armis S muniti Inibus. De commeatu diximus supiPecuniis quidem non admodum dive: est. Excipiendo enim portuna Geda, nensem non habet emporium alicujue existimationis Merces autem, quae portubius Prus sitae de Livorti e evehun.