Armamentarium scientificum. In quo reposita ordinate et breuiter illustrata continentur, axiomata, pronunciata, dicta philosophica in primis & theologica; ... a R.P. Henrico Marcellio è Societate Iesu. .. Liber 2

1쪽

Εx Bibliotheca majori Coll. Om. Societ. Jesu

4쪽

ARMAMENTARIVM

SCIENTI FICUM,

in quo

REPOs ITA ORDINATE ET BREVITER

illustrata continentur Axiomata, Pronunciata, Di

cta Philosophica in primis di Theolosica;

deinde etiam Iuridica, Medica,&cuiusuis generis Moralia.

A R. P. NENRICO MARCELLIO

Societate I ESR

mod scientias, sed etiam conseruandas inuosimul traditur methodus,doctrinam quamlibet in locos communes secundum Doctrinae ordinem congrue digerendi.

Libet secundus.

6쪽

Υ1 TVLVS XXX.

DE SCIENTIA

IN GENERE

DISTI NCTIO PRIMVaria scientiae acceptio.

CIENTIA accipitii pririno pro quacunqtie cognitione,nue certa illas siue incerta, quo mo do scire dicimur etiam ea, quae opinione tenemuS. 2. Pro sola cognitione intellectus certavi euidenti siue sensitiva illa sit , siue intellectiva. Hoc modo dicimus nos scire id quod cert cognoscimus. 3. Pro sola cognitione intellectus certa euidenti, siue illa sit definitiva, siue discursua, aut de

monstrativa.

. Pro sola cognitione discursu euidenti, siue illa habeatur per causam, si a priori sue a posteliori habeatur per effectum. Rr

7쪽

Σ De diuersis Entium creatorum neribus.1 Pro sola cognitione demonii rativa a prio; per causam, quae est acceptio propriossima. Rursus alia scientia est speculativa, quae etiam dicitur sui gratia, id est quae intrinsece ultimate ordinatur ad cognitionem siri obiecti alia est praetica, quae cognitione sui obiecti non colitenta, vlterius ordinatur ad praxim.

cm sit scientia.

1. Ciemi es cogniti rei per causam Sumitur exol. 6. Ethicorum c. &exl. I. Poster. c. a. t. r. JVbi ita loquitur Philosophus Scire unam quit inque rem simpliciter arbitramnr,tam causam, quam res es, illini causam e spe oesieri non posse, Ut res aliter fehabear,cognoscere arbitramur. Ex quibus verbis ali clarius ita definiunt scientiam: U cognitio vera,eui dens scerta rei necesaria percal sam quae definitio

conuenit omni scientiae demonstrativae, tam actua-

Ii,quim habituali. Dicitur i. cognitio mera, quo distinguitur ab errore, qui est cognitio falsa. χ dicitur certa, quo distinguitur ab opinione, quae est incerta,seu probabilis tantum. 3. Meni,quo distinguitur a fide diuina quae est vera quidem celta; sed ineuidens seu obscura. . vi necessaria, siue , ut inquit Aristoteles, qWi ab erje habere non positi. Rerum enim mutabilium, variabilium,ut sic, non est scientia; ob quam causam singularia Ventia tet accidens sub scientiam per se non cadunt, ut docet Aristoteles locis citatis,&7. Metap. c. IJ t. DPer cauam, propriam videlicet rei, ita ut rem cognossecamus rer sitam causam, o simul intelligamus,illam

8쪽

Pars quinta Titulus xxx.

esse propriam rei causam. Porro hanc desinitionem Aristoteles i. I. Poster. c. a. probat communi omniupersuasione ac modo loquendici omnes enim, tam sapientes,quam ignari, tunc scire se arbitratur, cum causam cognoscunt, ob quam res est cum hoc tamen discrimine,quod hi fallantur, illi vel rei veritatem assequantur.

2. Scire es rem per causat cognoscere Sumitur tum ex loco citato, tum exl. I. Phyc. t. i. Vbi ait Aristoteles Vnumquodque tuniscire arbitramur,chmprirna causas,primaque principia nouimus, fine a ipsa elementa. Quoniam ver plura sunt causarum genera, quae ad scientia concurrere possunt, ut videre licet ex iis, quae diximus, Titulo de causis in genere, breuiter dic, scientiam definitivam perfectam incerto tantum genere, requirere per se notitiam causarum internarum ad essentiam definiti pertinentiuin illo genere scientiae; demonstrativam mihi per requirere, notitiam causarum externarum in eodem genere; neutram verbiostulare notitiam causarum per accidens Denique scientiam comprehensivam rei praeter causas tum internas tum externas per se, reqt ire e notitiam omnium effectuum specie distinctorum, quos illa res potest producere, item proprietatum ac Virium quae rei ellentiam consequuntur; omnium demum persectionum, quae in naturali

potentia rei continentur.3 Λἰihil citnrsine causa. Sensus est, nihil cognitione delinitiva, vel discursitia haberi posse, nisi ipsum habeat causas, per quas sit, vel cognoscatur. Est commune dictum Philosophorum, ex citato

iam capite desumptum, eiusque ratio patet e di-Ctis , quia videlicet scire o rem per causam cognoscere 1, siue illa sit causa essendi , qualis requiritur ad scientiam perfectam, di demonstrationes potissi-

9쪽

Pars quintL. Titulas xxx. 61,

colligiturque aperte ex ratiotieritiam ibidem subiungit Aristoteles ait enim huiussignum elissensuum dilictio, ac si dicat: inde colligimus,homines natura liter desiderare scire, quia videmus quelibet hominem diligere suos sensus. Ex amore igitur elicito, quo naturaliter ferimur in sensus, infert ille desiderium elicitum scientiarum, idem sentit Suare loco

citato Prouuntiatum istud aliis verbis exprimit eleganter M. Tullius i. i. Tusculanarum Quaestionum hoc modo. . et Natura inest mentibus no Iris incredibilis quaedam vera vadendi. J Quomodo autem haec cupiditas impleatur cum desiderium innatum tori ali- .

cui specie non debeat esse frustra, dicetur Titulo de Potentia intellectiva. Breuiter hic respoudeo, id impleri non in omnibus, sed in aliquibus tantum, neque imul, sed successive,idque vel in hac, vel etiain alie a vita, pro quantitate luminis gloriae, omnibus Beatis coiiserendi,iuxta illud,sati vor cum apparuerit gloria tua. Psal. 6. II. Nam ut rectὸ Grego rius . . Diat. c. 33. Quid non mi det,qui identem em

mali ei Ceterum quia appetitus innatus sit , aequid elicitus, vel etiam elicitiuus explicabitur Titulo Potentia appetitiua Secundum propositi axiomatis interprctationem intelligendum est etiam

illud. s. ἁdiscere omnibus hominibus es incund fimum, Aristot Poetica c. i. Ratio est; quia omnis homo incred bili tenetur cupiditate sciendici iucundisimum auterneHψε tiri illo quod cupias, ut docetur I.

Et hic. c. 6 dc explicabitur Titus de asilonibus, in eo , dis . . ex se videlicet, siue ex natu ii scientia eu desidem tui mani, praescindendo a dissicia talibus illis, quas experimur in med ijs ad sciuntia mobiliaςndam. Nam ex accidente multi homine a

10쪽

s De Jiuersiis Entium creatori generibus.

nullo tenentur scientiae desideri, quia vel animi mollitieri difficultatum timore,vel ignorantia, aliis inordinatis affectibus deprimuntur, iuxta illud

vulgare.

Scientia non habet serem , nisi ignorantem JMultos enim hodieque videre lidet, qui palam Mase sectate gloriantur de sua in scientiis ruditate muta scilicet minime percipiunt, quanti sint Scientiarum the lauri, quam honesta in illis oblectatio, ct c. Et enim desiderium sequitur cognitionem sicuti umbra corpus;&, ut in prouerbio est; Ignoti nutu cupido, de quo vide, si placet, quae dicernus, Titulo do

Potentia appetitima Licuatus Imperator nemini ex Eruditorum numero amicus fuit Lipse qui dens lautore Egnatio adeo rudis erat, ut ne quidem tuum nomen litteris nosset subscribere. Simili ratione, licet omnes homines naturaliter beatitudi taetra summum suum bonum appetant Plurimi tamen mollitie quadam animi refugiunt laborem

molestiam, quam sibi in ea persequenda maginantur,&propter illam verae beatitudini summ5que bono renunciant, temporali voluptato contenti Malunt enim tempore nutus vitae indulgere suis cupiditatibus 4 aleam suturorum subire , quam eas hic coercere,&postea vitam praestolari aeter

nam.

DISTINCTIO IV. Q μο modo gignatur scientia.

r. c Mnis doctrina omnisi e disciplina διανοου nia ia cx praeedentesii cognitione. A celebri hoc pronunciato auspicatur Philosophus librum primu