Elementa iuris ciuitatis seu Politiae Iosephi Bertieri ..

151쪽

I4 pollere dotibus opus erit. Hic autem agam de Virtutibus quarum ope qui aliis praesunt Civium suorum spiritum, & cor bene, sapienterque dirigere, eorumque Securitati , atque tranquillitati prospicere

poterunt.

Hic anima duci tam recte admodum a

Platone dictum fuisse, non modo de Principe, sed de iis quoque quos illo Populo re gendo praeficit, sore beatas Respublicas is si

is aut docti aut sapientes homines eaS regere coepiSSent, aut qui regerent.omne,, Suum Studium in doctrina, ac sapientia is CollocaSSent. M Ita enim nOScitur Corhominum, quaeque in variis casibus esse possint causae agendi, & delinquendi, earumque effectus praeveniuntur. , Maxima habemus a Cicerone Praecepta his verbis: is Civium nempe utilita- ,, tem Sic tueantur ut quicquid agunt ad eam reserant, obliti commodorum suo

di, rum I . M Atque aliis: o Vt enim G o bernatori Cursus secundus, Medico sa- ,, tus, Imperatori victoria, sic huic Minis duratori Reipublicae beata Civium vita proposita , ut opibus firma, copiis laseis Cuples, gloria ampla, virtute honesta sit; i) Do os . Lib. 2.

152쪽

. 41ri sit; huius enim operis maximi interri homines, atque . optimi illum esse effe- ,, etorem volo I).

NeceSsarium omnino est etiam Leges omnes quae in Patria vigent perfecte scire, inviolate servare, atque ut eaS Servet Hamussim Populum adigere. Si autem fas Sit, atque oporteat quandoque permittere ut a Lege quadam aliquantulum recedatur, id veluti tremens, totque praemi Ssis Cautionibus Politiae Minister indulgeat ut quisque sentiat sanctis esse Leges, ac nefas easdem violare sil). , ι IEffraenata ab illo absint Arbitria; in pienter enim aiebat Plato sa): is Salutem is esse illi Civitati, in qua Lex Domina

est Magistratuum , MagistratuS autem ,, Sunt Legi S Servi. Etenim, ut animad

vertit Bae. de Verulani : is Si Iudex

transiret in Legislatorem omnia ex Arbitrio penderent, ,, quod Civium securitati, ac libertati esset insen Sissimum. Nam cum quilibet homo cupiditatibus divexetur Amoris, atque odii , perraro admodum absque Legum fraeno veritatem Perspi-

153쪽

I42 Spicere, aut sequi posset, quin eius animus voluptatis, aut doloris vi obrueretur. Nulla igitur cuiquam inserenda iniuria sub Auctoritatis fiducia, nihilque terrorem in- Cutiendo exigendum est quod Leges ipsae non exigant I . Quemadmodum perspicuas esse Leges oportet, ita Ministrorum iussus, atque instructiones ea ratione Concipiendae, ac tradendae Sunt ut a quovis intelligi, servarique possint, quin eas eludendi fiat locus. Ministri Inseriores Superioribus, hi vero Principi de rebus ad Politiam spectan.

tibus rationem reddant. Interdum tamen res ipsa postulat Inseriores etiam recta ad Prinei pem convolare. Haec autem quatuor in omnibus requiruntur, hoc est Probitas, Iustitia, Prudentia, atque Alacritas.

Quoad Probitatem optandum es et in iis ita re periri ut in Senatoribus exigebasi ex Romana a Tullio relata: se Is ordo vim ,, tio Careto, caeteris specimen esto 2). Namque, ut ait D. Ambrosius 3): is Fas,3 eile sectet Inferior quod fieri videt a

154쪽

su riore. is Plutarehus in sua Polιti inquit quod eorum qui Reipublicae prae-lunt non modo singula verba, nec res rau-

eum publicitus gestae animadverti , nota dirique solent, sed virtus quoque, ioci sis vivi, & seria quaeque, Domus, ipsa F milia, Uxor, Cubile curiosius conquiruntur. Publica enim Educatio est tamquam norma domesticae i). Non abs se igitur in dispositum legimus u)r is Iudicet illo,, de alterius errore qui non habet in s. ipso quod condemnet. Iudicet ille qui ,, non agit eadem quae in alio putaveritis punienda, ne cum de alio iudicat in ino serat sententiam. -

Vt ad Iustitiam gradum sectam, praeter illa quae dicta sunt Cap. III. De Publita Securitate , ct Tranquillitate, & Capite praecedenti', paucis expediam . Servetur Illud Deuteronomii Praeceptum 3 : - Quodo iustum est iudicate, sive Civis sit, siveis Peregrinus. Nulla erit distantia Pers se narum ; ita parvum audietis ut magnumi,

Tib. 26. -- . Cap. 28. A Rens aώ ν σ3. I S. Cap. 6. Deuteron. vers. - Requirebatur Bonitas Iudicias. secundum virtutem moralem. n

155쪽

nec accipietis cuiusquam Personam , o quia Dei iudicium est; is illudque probe intelligatur quod legitur in Proverbiis cap. Ir, nempe illum qui Reum absolvit,

atque alium qui Innocentem condemnat ambo esse detestabiles; cum cavendum sit non tantum ab iracundia, sed etiam a ni- . Inia Commiseratione, qua unum aut alς

rum Individuum servando totius incolumitas Populi sensim destruitur; ac denique illud Senecae I : ,, Non enim aequus Iu- ,, dex aliam de sua, aliam de aliena Causari sententiam sert. Μ . Plura dicenda essent quoad Prudentiam, Omnia tamen ad unum roserenda Prae-weptum quod Virtus illa cum Innocentia est copulanda, quod etiam Divinitus tradditur a ; scilicet nemini malum est inserrendum, Sed metuendum ne ab aliis nobis inseratui ; idque intra fines tantum provisionis, atque cautionis, & nonnisi admisso ctiam in iudicando illo Iuris principio Muod in dubio quisque honestus praerum itur; atque in his potissimum, mea quidem

sententiae, sita me veru Politica. - . .

, - , Numquam nec in aliquem nee pro alis ,

156쪽

aliquo nimis celeriter iudicandum est; numquam ab oris Specie, facundia, ingenii promptitudine ad morales animi dotes, ac pulchritudinem, vel a contrariis Conistrarium inserendum est I . Corda equidem hominum, & Naturae Iura recte dignoScenda sunt. Vulgo aures praebendae in iis quae patent oculis, quaeque ipsa Suadet Natura, non autem in iis quae alia quam Philosophicam exigunt contemplationem; namque ut Cicero animadvertit ris opinionibus Vulgi rapimur in errorem, is nec vera cernimus 2). - Vsus tamen Populi non spernendus , immo Regionis qualitatem, atque historiam Ministri adsequi debent, ne sint in Urbe peregrini, utque eam instituant in moribus dirigendis rationem quae secundum loci diversitatem Sit magiS Opportuna. Ρraeterea qui honestatem, Veritatem,& iustitiam diligit caute admodum Relationes audiat criminum, atque vitiorum,

neque pro alio habeat quam pro vestigiis, quae sequendo citius, ac facilius ad veritatem pervestigandam iter fiat; ut etiam dictum est Cap. III. f. 3. Non raro enim

157쪽

innoxia quaeque veneno inficiuntur. pidiva exhibentur ob oculos tamquam ingentia fuerint; nec desunt qui potius comminiscantur quam ceSsent nocere, atque nunc

auri, nunC ultionis cupiditate quibuscum que abuti non dubitent qui nimium illis praebuerint aures l . Silentio tegenda sunt quae clam man dantur .& committuntur a Regi mi ne, quae' que illud quodammodo, aut etiam aliena vitia respiciunt, secus enim inuti es quoad Polaticam, rationemque Populos regenis di fierent Ministri, atque interdum noxii

privatorum aestimationi, aut Saltem prudentia destituti; attamen non ita a loquendo abstineant ut permagna Condere videantur arcana; hoc enim vel suspicionem .vul curiositatem, vel apud quosdam emu me naris risum etiam excitaret; sed i

genue , & candide pro re nata Cives allo

quantur. I

Numquam tamen iis agendis dent Peram, quae ab eorum officio absona sint; neque familiaritatis vinculo cum qui Mdam adeo coni ungantur ut iam arduum Sit Iuris aequabilem servare rationem: nulla

158쪽

vero iis sit amicitiae necessitudo cum hominibus , qui facile aliis molestiam inferre possint. Contemptio quaevis, ac despicientia apud Populum, in quam prolabi possendPolitiae Ministri illos facit multo minus utiles quoad finem quem sibi proponere debet Regimen; in iis enim non tantuin exigitur Gratia Principis, doctrina, atque integritas, sed etiam quod diligantur, ma-guique faciantur a Civibus; proindeque omportet ut pro locorum, ac PerSonarum v xietate mores etiam quoad urbanitatem, decusque extrinsecus componant, Si C piunt ut Cives debito eos prosequantur o

sequio I); ne forte illis aptetur quod olim dictum resert Cicero: o Non es mihi, Phi- ω lippe, Consul, quia nec tibi ego Sen

B tor Sum .is Qua de caussa Plutarchus a ait quod Plato hortabatur Senes ut Iuvenes venerarentur Si ab illis venerationem extingere cupiebant. Itemque, ut monet Div. Gregor. Nissen. 3 : o Ipsa figura corporis o plena iustitiae, gravitatis splendeat, ut D nec gravitatis, ac Severitatis splendor

159쪽

I 8 obscuretur, neque latens in animo visis propter humilitatem despiciatur, sed al- ,, terum aequaliter in utroque tum in cel- situdine, ac Sublimitate comitas, & hu- is manitaS, tum in humilitate viceversa se graκitas, & SeveritaS animadvertatur ;

cui addenda illa Ciceronis verba si): is Esto igitur proprium munus Magistratus in-ri telligere Se gerere personam Civitatis, is debereque eius dignitatem, & decusis Sustinere. ., Atque alia 2):,, Cuius &,, Vita, & Oratio consequuta mihi videtueri dissicillimam illam societatem gravitatis

is cum humanitate. 33

. Mansuetudo enim prae Caeteris eXPetenda est, ut diximus' etiam Cap. III. 9. 3. neque umquam Conrumeliis , atque eonviciis qui SQuam vexandus. Sapienter,

ac pie animadvertit Card. Caietanus 3): Deum ipsum dum Cain redarguit fratris interfectorem ex eo percontatum CSSezri Vbi est frater tuus pri & subdit: ,, Nonis aliqua utitur contumelia, non inquit, ori Sceleste, sed absolute inquirit, ad im

s) Ad Genes. Cop. 4. o. 9. D. Cusottσm. Serv. 3- de Lazaro Theodoret. ad B Reg. p. 5. Uer. I9. amiciens de Davidia lenitate, & mansuetudine ..

160쪽

o struendos Iudices ut abstineant a conin q, tumeliis . ,,

Plato apud Ciceronem si : is Hoc

,, quoque Legis puta it esse, perSuadereis aliquid, non omnia vi. ac mini S coge - ,, re is non modo ne quis ira percitus resistat, sed etiam ita exigente humanitate, atque ne in spretum fiant arbitria, aut voci serationes, quae de alio in alium transeundo ita effundantur ut iam Populus Parvi facere, aut etiam aspernari incipiat

Regiminis Ministros , quod vidimus illi eSSe Semper insensum. Si ipsi Principes in excipiendo quovis subditorum Civium

Summa utuntur Benignitate, & Clementia, nonne eorum aliquem erga ConciveS Suos elatius se gerere turpe erit, ac reprobandum p itaque eum etiam collauda gerim quidum aliquos nimio perculsos dolore perspexerit, eo quod ab illo audiverint iuberi ut asperam aliquam subeant poenam, non modo a verbis abstinuerit, ex quibus apparere possit se laetitia exultare Ob eorum calamitatem, sed aliquam potius Commi Serationem prae se tulerit, eos adloquutus humaniter a , modo firmiter conStantc que

i) De Legib. Lib. 2. - 2 Philo Iudaeas narrat quod Moyses is verbis