De Cardinalis Nicolai Cusani pantheismo [microform]

51쪽

tum. Nam et qu0m0d0 08set usanus mundum eo sensu dicere infinitum, quo Deum dixit infinitum Deus infinitum est actu et realiter, qu0d unum tantum esse p0test. Mundus est infinitus, sed c0mplecti simul dicitur omnia quae extra Deum sunt Herg per c0nsequens c0mplecti dicitur finita, erg0 infinitas ejus ex nitis dicitur oriri et constare, ergo diceretur deveniri in nitis simul sumptis ad infinitum actu mu0d Cusanum in praecedentibus iterum iterumque audivimus negasse. Sed jam alteram hujus partis paragraphum aggrediamur. g. 24. Jam audivimus Cusani verba, quibus universum dixit pluralitate partium c0nstare: universum est universalitas, h0 est unitas plurium. Ex quibus jam videmus, in systemate phil080phi n0stri, inveniri d0ctrinam de pluralitate entium. Sed quum ea tantum de pluralitate entium d0ctrina cum pantheistarum 80mniis n0n possit comp0ni, quae pluralitatem entium pr0pria subsistentia, quae dicitur, p0llentium affirmat, asserenda sunt n0bis exscriptis usani sententiae, quae n0bi per8uadeant, eum d0cuisse pluralitatem entium pr0pria subsistentia praedi-t0rum. Hanc d0ctrinam phil080phus n08ter manifeste pro-p0suit. Plura enim, inquit δ), in quibus universum actu e0ntentum St, nequaquam Summa aequalitate c0nvenire p08sunt, nam tunc plura esse desinerent omnia ab invicem differre, necesse St, aut genere, specie et numero, aut specie et numer0, ut unumqu0dque in pr0pri numer0, 0 dere et mensura subsistet. . Diversitas' specierum n0ti

natium n0s ducit in n0titiam diversitatis rerum. Et licet duo individua videantur in pluribus peciebuS 0nvenire,n0 tamen est p0ssibile, qui in aliquibus etiam discrepent .

1 De docta ign. III. 1.2 Compendium . . sol CLXXI Apol. d. im fol. XXXIX.

His usanus ita exp0suit omnia, quae sunt, myria esse subsistentia, ut ea etiam individualibus signis aliquibus essentialiter disserre dicat. 0 plurimis l0cisiperum ejus dilucidatum invenitur, ex quibus n0nnulla etiam app0nimus. . Necesse est inquit δ), ut disserentiam c0rp0rum ita ex disserentia animarum c0ncipias, qu0d pariter earum animarum disserentiam ex c0rp0r0 0njicias. Et animae igitur et corpora individualitate pr0pria secundum usanum ab invicem disserunt. Singul0s 0mines inter disserre ita Cusanus exp0nit. Qu0d humana, inquit ' anima e0rpus suum a c0rp0ribus caeter0rum disserre facit animalium, est pariter ex e0, qu0d tale c0rpus disserentiam spiritus exp0stulet. lalanisare enim lat0nis ab omnibus disserth0minibus atque haec disserentia pariter ex unitate animae et alteritate c0rp0ris exsurgit, quapr0pter illi, qui animarum disp0siti0nem per sensibilia inquirunt, ut physi0gn0mici,c0rpus intuentur atque ex ejusdem cum aliis h0minibus atque animalibus disserentiis et c0nc0rdantiis spiritus venantur disserentiam, hinc etiam est, qu0d 0lle carne, plasmente experimur. Differt qu0dlibet sensibile animal a qu0- libet disserentia connexa, ex spiritus c0rp0risque disserentia pr0cedente; mnem autem spiritum ab omni spiritu et 0mne c0rpus ab mni 0π0re differre, necesse est. Est igitur verum qu0d 0ctissimus Zimmermann de phil0s hia Cusani est pinatus, esse videlicet n0n 0nendam hanc phil080phiam inter systemata pantheistica, quia inveniatur in ea d0ctrina de entibus-individuis pr0priam et veram subsistentiam habentibus'. g. 25. Jam nem facturis unum n0bis adhuc in mentem venit, ut c0mmem0remus ex Cusani phil0s0phiam0mentum, qu0d haud spernendum videtur 880 argume 1 De Oriecturi ΙΙ. e. 10. sol LVII.. 2 Ibidem.

52쪽

tum c0ntra accusati0nes pantheismi, quibus usanus obruitur. 0mini videlicet libere agendi naturam qui tribuit, pantheista haud p0test v0cari. Atqui Cusanus quam praeclare hane h0mini esse naturam est pr0sessus Qui hoc velit scire, legat ejus excitati0num libr0 decem. Ex quibus, ut affirmati0nem n0stram pateat esse eram, n0nnulla app0nimus. Secundum usanum tali 0m praestat voluntatis, energia ut de ea sequenti h0 m0d disserat δ): .pr0babilitas est tenuis spiritualis lucis apprehensi et debilis, ideo non firmat, sicut evidentia veritatis Drtiter penetrat, figit, firmat certitudinem intellectus. de ex h0 manifestum est, qu0 credere impr0babilia lartitudinis atque vig0ris n08trae V0luntatis est, sicut amare m0lesta Drtitudinis ac

vig0ris est n0stri assectus. . . . Credere, fundamentum

religi0nis, habet 0ntra se bellum disputativum et dissuasivum, c0ntradict0rium et impr0babilitatis, quae impr0babilitas directe pugnat c0ntra rati0nem, quia ubi rati descit,sdes supplet. Omne autem bellum bellica virtute agendum

est, quia sine virtute n0 pervenitur ad vict0riam; quare fides virtus . . . Fides est virtus cum justitia, qu0niam justum est veritates credere de De0, quas intellectus attingere n0 90teSt. . . . V0lentes autem ad Dei c0gniti0nem accedere p0rtet prim peccat0rum tenebras abjicere et arma lucis induere, p0rtet rati0nes naturales, quae sunt

ut lumen putridi ligni in n0et lucentis et in die nihil, abjicere, portet p08tp0nere c0mmutabile b0num et inhaerere inc0mmutabili. Qui talia de vig0re et sortitudine mentis humanae pr0fert, num p0test pantheismi, qui necessario est satalismus, argui Qui talem humana menti tribuit vim, ut vel se ipsam impugnare p08sit et vincere, qui affirmat inesse menti humanae n0 tantum ind0lem respi-

ciendi in proprias inclinationes et m0tus, verum etiam p0sse mentem humanam actus su0 dijudicare habereque eam p0testatem et acultatem actuum perficiend0rum aut omittendorum; hic eo ipso docet affirmatque, eandem mentem humanam ens esse pr0prium et habere distinctam et ab omni vi externa, quam vincere n0 possit, abs0lutam existentiam. Qu0 vero, quam multum ab omnis pantheisticaed0ctrinae c0nsequentiis absit, quum uniuscujusque panthe,

53쪽

Haec pulcherrimis quidem verbis et cum pr0cell080 qu dam animi impetu et mira cum vehementia, quae legentes animum percellit movetque, pr0lata sunt atque exposita, sed quem finem h0mini latique humano generi pr0p0nunt qu0m0d explicant causam et rati0nem omnium, qu08 genus humanum suscipit expeditque daborum et m0lestiarum pQu0m0d0 08 et quar scientes et v0lentes aliqu0s persequimur ines, qu0m0d valemus inc0epti desistere'. si omne, qu0d in n0bis est Verum, omnis meli0r 08tri pars, non sumus i083 Quam0brem, etsi pantheistae multis exquisitis et subtilibus argumentati0nibus probabilem reddere conantur c0natique sunt suam fatalisticam de h0mine d0ctrinam, nunquam tamen h0 nos putamus e0s pefectu-r0s, ut de c0nscientiam sui SelbstbeWussisein in genere humano infringant obnubilentque suis p0rtent0sis 4r0p08LU0nibus, ut credant omnes singulique 40mines, 4 40ndistincto propri0que modo existere et 40 ingere suae pr0priae voluntatis impetu c0mm0t0s Attamen etsi haec n0stra sententia a multis viris d0etis vera habebitur, multis videbitur esse repudianda et rejicienda. Etenim quem fugiat, pantheismum nostra mem0ria 10nge lateque esse dilatatum, magnaeque esse auct0ritatis Omnem veram phil080phiam iantheismum esses debere multi affirmant. Hujus vero affirmati0nis nulla alia est causa, nisi ea, qu0dn0 decere virum phil080phum multi pinantur, Deum putare ens esse pers0nale. lac de re n0 ita tamen sentire omnes sunt n0bis argumentum verba v. Le0nhardi, quae inc0ngressu phil080ph0rum anno 1869 protulit et quae nece sitatem statuendi Deum pers0nalem ita δ)4r0p0nunt Wernichi inen pers0nlichen. selbstbeWussien G0t anerhenni,hat hein Religion. Qu0rum verb0rum Sensum Si cum

intenti0ne atque studio c0mparemus, quae eumnum in SP stemate ejus c0mp0nend et explicando c0mm0vebant, jam ex h0 ipso videamus p0rtet, eum pantheistarum doctrinis scientem et volentem esse c0ntrarium. Quid enim aliud intendebat et studebat phil080phus noster suam phil080phiam pr0p0nens, nisi id, ut 0nferret aliquo m0d ad Deum c0Pn08cendum eumque m0d dign0 et 0nveniρnti laudandum p

der 80lebat, ptime p0test c0gn0sei. Itaque omnis disserteusani n0stri d0ctrina a pantheistarum d0ctrina, qu0niam differt Deus usani n0stri a De0, quem vel profitentur vel presteri simulant pantheistae, quia Deus in su esse ita ab eo c0gitatur et describitur, ut essentialiter appareat disserre ab entibus finitis, et quia in suo agere ita ab eo

pr0p0nitur, ut qui8que Deum ita agentem necessari habeat dicatque ens e88 per80nale. Mundus autem, quia Deus unicum infinitum est abs0lutum est secundum phil080phum n0strum natura sinitae et relativae, quippe qui et in suo esse et in su agere ex infiniti entis pendeat voluntate et intelligentia. Haec tamen dependentia mundi ab ente i finit n0n ea est, quae est dependentia accidentis ab su stantia, quia omnia entia finita n0 sunt accidentali illi sione, sed essentiali veritate' i. e. omnia existunt pr0pria, distincta subsistentia. Huic de mundi natura d0ctrinae c0nVenienter et c0nsequenter n0 subjecit Cusanus h0minem

fatali necessitati alicui et dirae, sed d0cet hominem tali p0llere v0luntatis ind0le et vi, ut, si ei et qu0tiescunque ei lubet, vel se ipsum possit vincere et ea p0ssit b0na

amplecti, quae assectibus mese8ta esse appareant, et a Vera habere, quae cur sint vera, intellectus n0n 0ssit perspicere.

Sed hic mundus, singulis et indefinite multis partibus

c0nstans, pulcherrimae harm0niae est imago, nam obtas illa rabs0luta, infinita, sapientissima, omnipesens ib

54쪽

riam gubernat . . .