장음표시 사용
21쪽
nium, quae unt, principium. Principium illud abs0lutum secundum eundem l0tinum est πασν ς σιγῆς ρήUrοτερον καὶ πασει παρξεως γνωστοτερον. Quae Si quis accurate perlegerit perlectaque diligentissime c0nsideraverit jam suffcienter perspiciet, maxime abse0nditam ac dissicillimam esse rem dicere, quid sit Deus.
g 12 Qu0 si ita se habet, quid mirum, qu0 et
Cusanus n08ter varias asserat ideas, variis utatur dicendidisserendique m0dis ut hanc gravissimam simul ac dist, cillimam quaesti0nem aliquo saltem m0d dilucidet. Etenim Cardinali 0stro h0 maxime erat manifestum. Dei essentiam a null0 0minum intelligi 0sse, multam in scientia humana tam subtilem tamque sublimem inveniri deam, qua Dei natura p08sit exprimi Plane intellig0. inquit, an
regi0ne mnium creaturarum n0 reperiri Deum, nec n0men ejus, et qu0 Deus p0tius aufugiat mnem c0nceptum, quamquam amrmetur aliquid quum in regi0ne creaturarum n0n habens c0nditi0nem creaturae n0 reperiatur, et in regi0nec0mp08it0rum n0 reperiatur, nisi c0mp08itum et 0mnia n mma, quae n0minantur, Sunt c0mp0Sit0rum, c0mp08itum a
tem X H 0 est, sed ab e0 qu0 antecedit mne c0m-p0situm it licet regi e0mp0sit0rum et mnia e0mp0sita per ipsum sunt id, AEu0 sunt, dum quum n0 8it 0mp situm, in regi0ne 0m sit0rum est ign0tum Deus neque n0minatur, neque n0 B0minatur, neque n0minatur et Π0n 0minatur, Sed mnia, quae dici possunt distinctive etc0pulative per c0nsensum vel c0ntradicti0nem illi n0Sc0n veniunt pr0pter excellentiam infinitatis ejus, ut sit unum principium ante Innem c0gitati0nem de e larmabilem Iam ex his videmus, fusani descripti0nes Dei lare maxime sublimes neque acile futurum, eas sensu exintelligere, qu eas C
1 Dialogus de abscondito sive ignoto operum . II sol. III.
descripti0nes illa pr0pr0namVS. Et saepissime quidem stum dicit usanus insnitum sive maximitatem abs0lutam, maximitas enim abs0luta indubie ab ininibus mali0nibus Deus creditur. De h0c ver infinit sive maximitate abs0luta, quae Deus creditur, haec Cusanus pinatur: Omnis k inquisiti in c0mparativa pr0p0rti0ne existit, Jr0pter qu0d infinitum ut infinitum, cum mnem pr0p0rti0nem aufugiat, ign0tum est . . Mu0niam' ex se manifestum, infiniti ad nitum pr0p0rti0nem n0n 880, 8 et 0 clarissimum, 'u0d ibi est reperire excedens et excessum, n0 devenitur ad maximum simpliciter, riuum 0xcedentia et excessa finita sunt, maximum ver tale insilitum est necessari0; dat igitur inu elinque, Nu0d 0 Sit ipsum maximum simpliciter, dabile majus est manifestum. Haec ita Cusanus de infinit0, sive maximitate abs0luta sive maxim simpliciter quae V0ces idem apud 'um significant exp08uit, ipp0nens deam infiniti generaliter idea finiti Sed quum ejus plurimum intere88et, ut accuratissime intelligeretur, quid de infiniti vellet exprimere, multis in l0cis perum u0rum, qu0 Π0H0mne p088umus asserre, ideam is finiti singulis niti generibus py0nit 0que m0d lucide ac perspicue naturam infiniti eruit atque explanat. N0ny devenitur, inquit, cin
per per abstracti0nem dabilis min0r, sicut per additi0nem ut 0r. . . itε sicut finibiles tempus n0 40test unquam ita augeri 'u0 sat simile insitibili perpetuo. ita nec
1 De 0et ignor. l. 1. c. H. 2 l. c. c. 5. 3 I. c. c. 5. 4 de veni. ap. c. 19.
22쪽
aetern0. Neque igitur numero, neque temp0ri subjacet infinitum, quia infinitum sive maximum simpliciter n0n est in pr0p0rti0ne cum iis, quae numerantur, quae sunt per temp0ris momenta. Sed jam ex his allatis n0bis e0nsequi
videtur, seu p0tius via nobis m0nstratur m0dusque manifestatur, quibus menti humanae, si recte sentire de De cupiat secundum usanum est utendum. Deus enim, Θcundum Cardinalem n0strum, quum principium sit mnium, quae uni natura sua Super mnia mnino elatus sit neeesse est. Hic enim et n0 alius sententiarum, quas
attulimus, en8us esse videtur. Nam ita legimus naturam insniti, quod Deus creditur indubie ab mnibus nati0nibus, differre a natura niti, ut n0n 0ssit ex iis comp0ni pr0- portio sinit naturam in e esse p08itam, qu0 perfecti0r, quam sit, p08sit fieri, esse enim in e excedens et exce8- sum Deum Ver maximitatem es80 b80lutam, maximum simpliciter, Deum videlicet, esse mni indigentia expertem, esse eum tam perfectum, ut nihil esse et c0gitari possit, qu0 08sit carere Deum, si temp0ri spectetur natura, Supra omne S80 tempus, etiam supra id, qu0 tempus diceretur infinibile sive perpetuum esse eum videlicet inprincipiatum, aeternum. Est igitur Deus philos0phi 0stri,
quum illi infinitatis categ0ria sit tributa, en illud, qu0dita est, ut ejus m0dus essendi n0n408sit tangi neque tempore neque pati0, nam ubi tempus et spatium sunt essendi m0di, ibi n0n 0test perveniri ad maximum simpliciter, nam tempus et spatium p0ssumus metiri et numerare, tempus et spatium c0gitamus per partes et particulas; e qu0 Fquitur necessari id, qu0d ens vere, realiter, actu infinitum, en perfectissimum e 0p0rtet sit modo, 'u nulla rerum
1 Notissimam illam videmus hic a philosopho nostro S pari distinctionem aeterni a perpetuo et tempore.
- 27 snitarum osse possit - 0d videlicet, qui a mento humana m0d evidenti et adaequat n0n possit c0mprehendi. Quam igitur I0nge altius atque verius Nicolaus n0sterra cet, quid sit Deus, quam philos0phus Fielit et multi alii
phil080phi, qui, quum Deum intellexissent n0 posso haberi aliqu0 esse universale quasi omnium intium initorum sive Hectorum, ut 0luit Ficlite, c0mplexum, Deum m-mn aliquid reale esse negaverunt. quant ver cum studi quaesiverit explicare quantaque cum sagacitate exp0s erit usanus n0ster Deum et revera esse et a mundo inferre, 00 ptime ex e etiam c0nspiciemus, quum alteram categ0riam, vel quasi n0men, qu0 phil080phus n0ster Deo tribuit, c0gnoverimus, quum videlicet Cusanum exp0nentem audIverimus, cur Deus appellandus sit maximum ab80lutum cum qu manimum c0incidat', sive c0incidentia py0sit0rum vel c0ntrari0rum, qu0d jam sumus ex scriptis ejus ab
g. 13. Cusanus quum esset vir in rebus math0matuci maxime eruditus, exemplis atque imaginibus, x mathematicis disciplinis uniptis pr0p iti0nes phil0s0phicas ' pro more 'thag0r00rum dem0nstrare solsebat. Itaque et illam Ideam maximi, cum qu minimum c0incidat', ut molius 0stenderet, eam ad Dei naturam describendam maxime esse c0nvenientem, ita tuduit exp0nere et dilucidare, ut
1 De quo Cusani mors utendi mathematicis veritatibus ad
exp0nendas veritates notaphysicas haec olim opinatus es Doctor
v gehen ann manc doctoris Riess opinionem ideo non veram et accuratam putamus censendam, quia cusanus noster relationρm im
23쪽
te Deum et mundum non onan ti M
- 29 eidus et strenuus attingere p0ssit intellectus. Quaproptor D00, quippρ qui sesus, quia omnium principium habetur Infinita alia est vera et realis, nihil eontrari pybui per 80 8 manifestum 'stquam nune, inquit si 'I. 16. Cusanus abse0ndita subtiliter serutans, manifestum est, qu0m0d infinita lino est omnia tua aeti infinis qua in p0tentia sunt infinita habemus translativsi' in maxim Simplic parilarmiter, qu0m0d ipsum maximum saetu maxime mnia illa, quae in p0tentia sunt simplieital ab80lutae Deus enim, qui h0 ipsum maximum sit onstud quidem est, aliud 0 est, nam sicut omnia it de' mini tantum . . . simpliciter abs0lutus ab omni Ius
et ultra tanta est . . . maximum, cui n0n pp0nitur minimum, nece88ari 0mnium adaequatissima mensura. Quia
24쪽
tum maximitatem videmus infinitam esse, cui nihil D nitur, cum quo mininium coincidit'. aetenus usanus de abs0lut0, sive maximitate infinita, cum qua minimum e incidit. Haec paucis exp0nere conabimur. at primum quidem hoc respiciamus, cusanum mathematicis illis observati0nibus pr0p0sitis ita inquisiti0nes de maxim et minimo, in Deo e0nicidentibus, inch0asse: postquam nunc manifestum est, qu0m0d infinita linea est actuimnia infinita, quae in p0tentia sunt infinite habemus translative in maximo si pliei parilarmiter etc. etc. . .. Est hic videlicet ratio habenda illius translative ' quod luculentissimum putamus esse d0cumentum, Cusan suisse h0 maxime e0rdi, ut, quaecunque antea de mathematicis est praelatus, exempla tantum haberentur, quae dilucidare quidem aliquo m0d0 et quasi viam m0nstrare 40ssent, qu0m0d de abscondita Dei natura menti humanae esset cogitandum, quae t me adaequato, ut dicitur, m0d eandem Dei naturam n0np0ssent explicare. Mu0d quia praemisimus, hic n0bis in tribuet crimini, qui scripta arguentium Cusanum pantheismi legens perspexit, Mult08 accusat0rum hac re e0mm0t0ssuisse, ut Cardinali j0stro pantheismum i icerent, 'u0dn0 satis accurate distinxissent eas usani sententias, quas per m0dum exempl0rum pr0p08uit, ab iis, quae uti mpriae et verae de Deo asserti0nes ab ipso sunt prπ0sitae. Jam vero ad explicandam rideam 0incidentiae posit0rum,
1 l. e. e. 16. diei Cusanus adhibere se transiimptive m thematicales veritates
2 Idea eoincidentiae oppositoriam in nonnullis systematibus philosophica seetae, quae dicitur alexandrina, inveniri nemo hist riae philosophiae gnarus negabit. Hoc jam ex iis Plotini patet quae attulimus exemplum ex quo perspiceretur quod esset philosophi illius studium Dei definiondi. Loco hoc Proeli aliqua afferemus, ex quibus modo directo patebit, ideam eoincidentiae oppositorum philosophis alexandrinis non fuisse ignotam. . Da UrWesen is die Eln-
offendat. Et 0 lubenter quidem c0ncedimus, quae c0ntrae ei dentiam asseruntur, haud esse spernenda. Quis enim principalis illius l0gices legis rati0nem habens idem id licet non posse simul esse et n0 esse rem eandem', n0n affirmet, videri fusanum e0incidentiam maximi et minimia maxim 'b80lut statuentem, mp0nere sententiam in 80 0ntrariam, sententiam, in qua subjectum excludit pia, dicatum; nam eadem res, quae h0 I0e est maximum ab- lutum, n0 videtur p0sse simul esse maxima st minima
M tamen, etsi ita se ad haber v0lunt aliqui uino affirmare audemus, Cusani mincidentiam, eost te usi
1 aleet , 0 esse inane aliquod verbum et omnino non aptum neque id0neum qu aliquid veritatis p0ssit exprimi quin etiam stendere stud0bimus, nihil esse causae, cur c0mcidentia Dp0strarum 0eci faciamus et laena0n rare c0nabimur, deam hanc, si recte eam intellectam atque e p08ltam c0n8pietemus, maxime esse dignam, qua in the Ni magn0 cum studi c0nsideretur. Sed ne videamur g lis affirmati0nibus ali0rum exp0siti0ne subverter et res tarei nihil prπ0nentes argumenti, qu0, quae n0bis videntur,
Ver' ' se manifestentur, hae ad Cusani edineidontia natu
ram illustrandam ejusque gravitatem pr0bandam asserimus C anus quum ex e0, qu0d abs0lute maximum n0n40testheit, die alter Tethei et Grundo liegi, das Urgute, das alle Guto' bedIngi, die erat Ursacho allos disiudbu a 2 L .h. . .
25쪽
in mentem. SI Ine191 numerare, incipis errare μ
26쪽
in systema suum induxisse, ut Dei naturam supra naturam
et describendam adhibeatur. Et quidem hanc, de qua di cimus, deae c0ntradictionis dignitatomo gravitassim bp0sitam esse pinamur, quod de hac luculentissimo nobpersuadetur Deum esse ibi si vidolicet, quum sido os
mana Ind0les, quippe quae discursiv0, ut dicitur, m0d0 sive discernens et distinguens singulas res singularumulis rerum c0nstitutiva , veritatem assequitur, οὐ pors aingere, quia Deus identitas est absoluta Mn nm ,
nus, sed ante mma, quae aliter seri p0ssunt anto ma quae differunt, est enim ante di titiam innom
rentiae et disserentiae . . . Ab80luta' niaximitas n0n est magis maxima, quam minima, quoniam in ipsa in imae mmam sunt c0incidenter. Quem ade ser in T
e0nvenΙat, et, quae, quid sit, vel accerrimum intellectum hu
telligendam putamus, pr0pterea etiam dignam esse
1 De venatione sapientias c. 13.2 De Geta ignor. I. I. e. 4. sub finem.
27쪽
d0cet usanus esse unum. Et ex unitatis idea phil0s0phusn0ster maxime scite eruit et c0nstruit De dignum n0men, ex qu0, uti ex supra allati et exp0sitis Dei n0minibus, qu0m0d de De apte ac digne sit pinandum, manifeste elucebit. Sed jam ipsum usanum de unitatis idea, quae De tribuitur, audiamus, quid sentiat: quoniam y unitate, inquit, minus esse nequit, erit unitas minimum simpliciter, qu0 cum maxim e0incidit. 0 p0test autem unitas numeru esse, qu0niam numerus Xcedens admittens, nequaquam impliciter minimum nec maximum esse p0test, sed est principium innis numeri, quia minimum est finis m-nis numeri, quia maximum. Haec ita Cusanus de mathematica unitate Mathematicam unitatem dicit usanus principium et finem mitis numeri, negat tamen ipsam esse numerum. Quibus de unitate mathematica ita pr0p0sitis, hunc in m0dum de unitate sensu abs0lut et metaphysic0 sumpta disserit'. Est unitas abs0luta, cui nihil pp0nitur, ipsa abs0luta maximitas, quae est Deus benedictus. Haec unitas, quum maxima it, n0n 8 multiplicabilis, qu0niam est mne id, qu0d esse p0test. 0 p0test igitur ipsa numerus eri. Vide per numerum ad 00 08 adduct08, ut intelligamus inn0minabili De unitatem abs0lutam pr0pius e0nVenire, quamquam Deus ita est unus, ut sit actu mne id, qu0d 08sibile est esse; quapr0pter n0n recipit ipsa unita magis nec minus, nec est multiplicabilis Deitas itaque est unitas infinita. Qui ergo dixit audi Israel, Deus tuus unus et unus est magister et pater vester in c00lis, nihil verius dicere p0tuit. Nam uti numerus, qui en rati0nis est fabricatum per n0stram c0mparativam di8ereti0nem, praesupp0nit necessari unitatem pr0 tali numeri principi0,
1 De docta ignrt. l. I. e. 5.2 l. e.
ut in ea imp0ssibile sit numerum esse, ita rerum pluralitates, ab hac infinita unitate descendentes, ad ipsam si se habent, ut in ip8a 88 nequeant: Ru0m0d enim essent sine esse . . .' iac descripti0n unitatis abs0lutae sive infinitae, qua est Deitas, h00 videmus intendisse Cusanum a88equi, ut Deum natura da, 0d emendi sibi s0li pr0- pri0, maxime disserre a rebus finitis pateret Etenim quid sibi velle videtur haec phil080phi n08tri argumentati0 4n0np0test autem unitas numeru8 8S . . . . Sed Si principium mnis numeri, quia minimum, et ni 0mnis numeri, quia maximum et quid cista Jujus argumentati0nis e0nclusi 0 est igitur unita ab80luta, cui nihil pp0nitur, ipsa ab80luta maximitas, qua est Deus benedictus 3 Sicut enim unitas est numer0rum principium sive initium, quia ab ian incipit numer0rum irdo, et sicut unitas est mnis numeri finis, quia quivi Vel maximus numerus unitas est quaedam, et t0tum aliqu0d, qu0d 8 unum, repraesentat,e0que m0d unitatis imaginem quasi sibi insculptam habet; ita et unitas abs0lut 0mnia, HaecunqHe Sunt, p0tstntia suasisset et ipsa est initium et finis mnium nit0rum, quippe quae ipsa est actu mne id, AEu0d 088ibile est esse. sive plenitud est mnis p0tentiae ade0, ut in ipsa nihil esse
ac relati0nem, quae 8 inter ab80lutum et finitum. quasi praetereund den0tasset, pr0tulit sententiam illam gravissimam. unitati ab80lutae quae est Deus benedictus, nihil 0pp0ni Quae si ita sunt, qui praecedentem illam argu
perspiciet, usani 0stri et in unitatis idea De tribuenda,h0 plurimum interfuisse, ut Deus ita unitas esse intelligeretur ut natura rava upra mnis rei finitae naturam
28쪽
necessarium. OStenSum St, inquit, in praecedentibus, mnia praeter unum maximum Simpliciter ejus respectu finita et terminata esse finitum ver et terminatum habet, a quo
incipit et ad qu0 terminatur, et quia n0n 0test dici, qu0d illud sit majus dato nit et finitum ita semper in infinitum pr0grediend0 qu0niam in excedentibus et excessis pr0gressi in infinitum actu fieri n0n 0test, ali0qui maximum esset de natura sinit0rum igitur necessari0 est maximum actu, omnium finit0rum principium et finis. Praeterea nihil esse p0sset, si maximum impliciter n0n 8Set, nam quum mnen0 maximum sit finitum est et principiatum, erit autem
necessarium, Ru0M ab alis svidelicet: est principiatum); ali0qui, si a se ips0, fuisset, quand0 0 fuisset nec in principiis et ausis est p0ssibile ire in infinitum. Erit igitur maximum simpliciter, in qu nihil esse p0test. Praeterea c0ntrahamus maximum ad esse et dicamus: maximo esse nihil pp0nitur . Quis haec ultima verba legens n0n satis habeat perspectum, Cardinalem n0strum, quum dem0nstrat, Deum per e necessari existere, id est Deum esse necessario primam illam realitatem sive actum illum primum, sine quo nihil reale e0gitari p0ssit 40 n0 mittere in mentem legenti rev0carae eumque illius gravissimae veritatis c0mm0nere, Deum, et si ut prima illa necessaria realitas e0gitatur, e0gitandum esse uti maximum illud esse,
cui nihil pp0natur H 0gitandum videlicet esse Deum realitatem ejusm0di cujus natura omnis nitae realitatis naturam Juperet ride0que cum mullius iunita, realitatis natura c0mparari p0ssit vel, qu0d idem est, cui nihil p-
ponitur: c0ntrahamus maximum ad esse et dicamus: Mximo esse mihi Ἀpp0nitur Η0c igitur Cusani n0stri in disputati0nibus ejus de Dei natura quasi ceterum censeo e880 videtur, qu0 Deum natura diei ab omnium finitorum
naturis esse div0rsum et ita quidem diversum, ut nulla inter divinam naturam et mundanam sive finitam pr0p0nip0ssit c0mparati0 . infinit uti infinit - maximitati ab-s0luta nihil pp0nitur, Deus maximum est abs0lutumqu0cum minimum c0incidit'. Sed jam ad miram illam v0cem P088est qua usanus ad Dei naturam explicandam usus est, dilucidandam pr0peremuS. g. 16. V0ei hujus p08808t , etsi, quid ipsa exprimat, passim in usani scriptis, ubi de De est serm0, invenitur, uberius tamen signiscati ac sensus in ill0 pere exp0nitur, qu0d dial0gus de Ρ0ssest inscriptum est. Est ver0 pus illud in Drma trial0g - ide0que etiam in n0 nullis Cusantisperum editi0nibus tria l0gus de Ρ0ssest i inseribitur, inter usam, J0hannem et Bernardum c0m-p08itum et, quamvis n0 multis c0nstet paginis, plurimis praestantissimis p0llet nitetque sententiis. Omnis ver hujus rubelli materia in e versatur, qu0d in ipsius ex0rdi Bernardus his exprimit verbis: Incidi in studium epist0lae ap0st0li Pauli ad R0man0s et legi, qu0m0d Deus manifestat h0minibus ea, quae eis de ips0 0ta sunt. Ait autem haec fieri h0 m0do: invisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea, quae facta sunt intellecta c0nspieiuntur, s0mpiterna qu0que Virtus ejus et divinita . . . istius m0di illucidati0nem a te exp0scimus audire u0m0d h0 sit p0ssibile, Cusanus interlocut0ribus dem0nstrat. Qu0d ver ut 0sset clarius stendere atque exp0nere, antea c0nstituit declarare atque in lucem p0nere, quid e88et Deu8, quaeque inter Deum et creaturam intercederet necessitud ac rati0. Quam pr0p0siti0nem h00m0d phil080phus n0ster perfecit, ut explanata n0ti0ne et
natura actualitatis et p0ssibilitatis Wirklielthdit und M0glichystit), Deum diceret esse et actualitatem abs0lutam et y0tentiam sive p0ssibilitatem abs0lutam. Quare Deus ' est
1 De Posses sol. CLXXIV p. t. I. - l. e.
29쪽
secundum Cardinalem n0strum actu imne p0ssibile esse, Deus est mnia c0mplicite et mnia, quae qu0cunque sunt m0d0, aut quae 88e 088unt, in De uti principi c0mplicantur et quaecunque creata sunt aut creabuntur, ab ips0, in qu c0mplicite erant, explicantur, ut creentur. Ex quibus ita exp08itis quum varia sententiae et opini0nes eci tae et n0nnullae riae essent difficultates, Cusanus paucis
verbis ea omni tuduit ita exp0nere et dilucidare, ne ullum audientium flanderent. Nu facto ita Cusanum Ber- nardus ali 0quitur: cave ), mes tibi χ0ntradicas. Ajebas
sum esse omnia . Ad quae haec ei Cusanus: im0η dicebam ipsum 80lem, sed n0 m0d essendi, quo hic s0 est, qui n0 est, qu0 esse p0test; qui enim est id, qu0 esse p0test, utique 80lare esse ei 0 descit. sed habet ipsum melis essendi m0d0, quia persectissim divin0. Sicut essentia manus verius habet esse in anima, quam in manu, quum in anima sit vita, et manus m0rtua n0 sit manus. Ita de tot c0rp0re et singulis membris, ita se habet universum ad Deum, excepto qu0 Deus n0n est anima mundi δ), sicut
1 I. c. - I. c. 3 Clarissimus Denetinger, opere citato parte I p. 358. am mat, usanum habuisse Deum animam niundi. Goti, inquit, is die anima Mundi 'o modo, quin anima quasi quid absolutum in quo
omnes rerum Drmae actu sunt, consideratur, aber absque immersi0ne'.
Quae verba latina docta ign. l. II. . . fol. XX argumentum habet vir doctissimus doctrinae philosophi nostri de Deo, quasi Deus esset secundum philosophum nostrum anima mundi. Etsi jam hoc nihili duceremus, quod usanus aperte et distincto loco nostro, quem supra legimus de Posses videlicet negat Deum esse animam mundi, tune et ex verbis quae doctissimus Denginger attulit minime etiam sequitur, fusanum Deum animam mundi dixisse Loco a doctissimo Denginge citato disserit philosophus noster de anima sive de forma uniVersorum sive, ut nos diceremus, de causis et rationibus, quibus singula subsistunt Cardinalis noster hoc loco doctrinas eripateti-e0rum et Platonieorum dijudicat, alterorum videlicet theoriam de
anima h0minis est, nec Drma alicujus, sed mnibus x quibus innibus a phil080ph n0str de De pr0latis jam c0n8picere p088umus, studuisse Cusanum descripti0nem illam Dei, secundum quam Deus c0gitandus est ab80luta actualitas et ab80luta p0tentia, clari0rem reddere. Quibus finitis et n0nnullis quaesti0nibus ab interl0cut0ribus ei pr0p0sitis, ita usanus ideam istam n0vam, quam ad Dei naturam dilucidandam erat adhibiturus, pergit exp0nere: ἡ ΕSt01
qu0 aliqua dicti significet simplicissim significat quan
formis alterorum de deis. Utrorumque doctrina rejicitur. Acute satis inquit, atque rationabiliter l0cuti sunt Platonici, larte irrationabiliter per Aristotelem reprehensi, qui p0tius in cortice verborum, quam medullari intelligentia eos redarguere nisus est . . . Nihil est ergo illud, quod de imginationibus sormarum Platonici dixerunt, quoniam non est nisi una infinita Drma sormarum, cujus omnes formae sunt imagines . Quibus ita de Platonicorum et Peripateticorum doctrina dictis, ita usanus verbis distinctis animam mundi describit anima mundi est consideranda ut quaedam larma universalis in se complicans omnes sormas, non tamen existens actu, nisi contracte in rebus, quae in qualibet re est forma e0ntracta rei Post haec Cusanus dicit Deum omnia efficere in mundo in verbo uno; sed solum meum esse absolutum, et non esse medium aliquod inter absolutum et contractum, solum Deum esse animam mundi, eo m0d0 quo anima quasi quid absolutum, in quo omnes rerum formae actu sunt, consideretur. His ita exp0sitis jam possumus concludere, Cusanum appellare h0c loco Deum mundi animam n0n proprio, Sed metaphorico sensu. Nobis quidem intelligere videtur Cusanus animam mundi ita, ut eam dicat legem illam, quam dicimus universalem naturalem. Dicit enim Cardinalis noster animam mundi actu non existere', ut supra legimus, et animam mundi docet esse: omnes rerum 40rmas. quae sunt in absoluto'. Quid est, quaeso, si ita Cusani locutiones componimus, discriniinis inter legem naturalem illam generalem et id, quod a phil080ph nostro anima mundi est appellatum. Verbis quidem variis una nobis videtur res esse don0tata. -
30쪽
n0men secundum humanum de e c0neeptum. Est enim omnium et singul0rum n0minum atque nullius pariter men. de dum Deus sui vellet n0titiam prim revelare, dicebat: g sum Deus nanip0tens, id est sum actus mnis p0tentiae et alibi: eg sum, qui sum mactenus Cu8anus,v0eabulum osses atque ideam, quam v0cabul ist0 0luit exprimere, dilucidans. at ex hac phil0s0phi 0stri exp0si, ti0ne facile c0nsequitur, et in h0 neg0ti id eum spectasse, ut di naturam essentialiter a finiti natura diversam esse 0stenderet. Quis enim, qui diligenter, quid significet Ῥ0ssest illud, secum c0gitaverit, n0n Videbit magnam aby88um, quae inter Dei naturam et creaturae p0nitur et quasi tenditur, si P0ssest ad Dei naturam den0tandam adhibemus. Solius Dei natura est summa et c0mplexus innis 408Se, idest omnis p0ssibilitatis, est t0tum p0sse sive t0ta 08sibilitas et quidem realiter. Qu0d si alio modo v0lumus pr0- ferre nihil aliud signis eat, nisi id, qu0 Deus est realitas perfectissima, est mnis perfecti0nis plenitud omnis, Deo neque aliquid deest, nec mnin deesse p0test, quia 'u0dcunque m0d aliquo esse p0test, in De et suae p0ssibilitatis et existentia habet causam. Quae si eo ita tribuuntur, jam per se patet, quantum mnis creatura a m L stet Omnis enim creatura et creaturae miles sive finitum aliqua tantum ex parte, si Deus 80lus mni est p0ssibilitas actu, 08sibilitatem exprimit, et repraesentat 0ssibilitatem cum addit aliquo negante, qu sit, ut creaturae p08Sesinibus sit circumscriptum, qui quidem ne alteri creaturae latius, alteri angustius patent. Ἀst bjicere n0bis forsitan aliquis id velit si Deus est mne p088 realiter, res vero mundanae illius 40880 sunt tantum, riuum illud ex parte exprimant, participes, tunc quam paullum abe8t, quin Deus gradu et n0 natura a rebus finitis putetur disserre. Sed n0bis non videtur haec sententia ex Cusani de Possest
bis et ambagibus Hiei in iis, quae iraemisimus, Deum
habere mite 880 meli 0ri 0d0, quia perfectissim0, divin0; Deum n0n 88 animam mundi, ex quibus apertissim quisque videt, Dei esse n0n gradu tantum, sed natura et essentia ab unius cujusque entitatis finita esse disserre. Itaqu0h0 unum restat ut dicamus, Cusanum h0 V0cabulo P08sesty) qu0d 08 quidem, AEu0rum n0n tantum interest, ut magnas ideas et veritates sublimes, quantum, ut dulciter ac suaviter 80nantia verba in libris inveniant, scimusn0 90tui880 0 0ssendere 40 igitur v0eabul De tria buend tanquam n0men nihil aliud usanum do Deo di-Xi88e, niSi, 88 eum maximitatem abs0lutam esse eum infinitum illud reale atqueipp0sit0rum c0incidentiam, qu0d quidem vim tanti ingenii maxime c0nsentaneum 88 videtur, maximeque eum decere, qu0d de re eadem 60dem emper sentiat 0d0 an Cusanus ad Dei naturam describendam Varia atque varia pr0p0nit ideas, varias quidem ad hunc nem, quantum h00 natura humana licet, attingendum ingreditur vias, sed varia illae ideae et variae istae Viae n0 tales apparent, quae sibi e0ntradicant, et quae invicem e excludant, sed tales, quae, ut ita dicam, una V000n08 0ceant Dei natura essentialiter et in m0d essendi et in m0d 0perati0nis a rebus finitis diss0rat necesse esse. Sed
1 Eadem idea, quam Cusanus in opere de Possest explicavit, passim in scriptis ejus commemoratur. Apponimus nonnullo locos, in quibus haec idea a philosopho nostro adhibetur. Ap0lg. doct. ign. 0pus haud multis paginis eonstans, contra enchi, doctoris Ηeidelbergensis opus de ignota litteratura conscriptum). Cum Deus sit purissimus actus tune est absolute omne abs0hite possibile. De dato patris luminum . . sol. XCV. . Absolute enim Deus noster est infinita virtus penitus in actu. De quaerendo Deum CXCVII. O quantus est Deus noster, qui est actus omnis p0tentia . . . . in Deo potentia est absoluta, qua est actus infinitus.