De rebus gestis Antonj Caraphaei

341쪽

re pondet. Sub Gesare

amplitudo spera

3i4 DE REgus GEsΥrs Lia.ΙΙΙ.ferre . At hercule indignum , Chrisianam gentem bello inci tam Christiani nominis ho- si Obsequium debere ; qui Mehmedanae supersitionis insinctu eos acri odio abominaiaiar ; ct hactenus Init inani quadam libertatis specie ruantur , dum ulterius suos Imperj es producat . Vix Varadini potitum , eo munimento injecisse Tran Danis vincula fervitutis, iisque superbe, aυare , crudeliterinque imperitare : quid I et Viennam capere, re ulteriori clausero Imperium munire conti

gissset ' Scilicet jam 'μ , ut tot orbis Christiani aliis splendidissimis regnis , infandi fer- viij compedes confrinxi'sset . Ea quae disse

rat omnibus Tran kanis , sed Proceriabus maxime formidolosa i cum Turcarum Tyrannus in regni arcanis artibus habeat ,

noό litatem omnem atque adeo Proceres redactarum Provinciarum omnino delere, Cr ex

eorum latifundiis juo militi ad gnare timar- ros . At sub Caesare , dum felicibus Germano rum aerumnis longe lateque in Hungaria pro- eruntur ines , re limitum Ducibus armorum

imperia, di principibus regni viris benescia ampliora sperari. s CA-

342쪽

CAPUT V

Transmanorum sententias de mutando Principe Nel Rep. , quia Lotharing cum laedunt foedus , repudiat: ejusque auctorita

te S. P. Q Transsi manus

novo foedere icto obsequium in Turcas ejurat , Y Caesarem suum Regem adgnoscit.

IT Tr nsylvani , ut quisque gen

te , ordine , conditione , sertuna reawharia distinguebantur , a Caraphaeo concia mossissima Cara liantur Caesari et & ex ejusdem an p.με ctoritate omnia 'in Lotharingico foedeae promissa implent r nam & tributum

343쪽

I ri absolutum, trInstructu imia militem jam

educere in acies paraιὴ Cum Tartari expeditio Tra finiae me

Cura eximia Caesareae dignitatis. Caraphaei ediis Hum gravitate refriam. Praeeipra Imperiorum tur laesi , ut cives fua p. contenti Auto

316 DE RE aus G Esetis Lia.III. expensum , & stipendium absolutum , di vestitus satis instruct usque miles , & e prompti commeatus, & paratae vecturae ,& virescebat in equi pabulum tellus , ut jam Caraphaeus pararet legiones hybernrs

educere, quum nunciatum, Subbanum Νώ-

radinum in Poloniam infisum intrasse 3 multa Polonorum conpora in fervitutem abegisse; iude fulsitisse in Mutavia 9 ut cum Germanus miles,ran Dania egressus esset , eam tanquam calamitas pervasurus hospitia Germanica ulcisceretur. Hinc Provinciae metuens, ne Tari

rus commoda inde Germanis suppeditata ulcisceretur , suppeditanda perpetuo excinderet, ut salva Caesari dignitas sciret ,&si quid in ea lubrica re lapsus esset, sibi imputaretur, S.RQ rransylvano edicit, ad se summum Germanici exercitus Ducem ex vi

ipsa imperj , quod gerit , nec ullo Caesaris

mandato pertinere , si antequam in campos legiones educat , ulteriori Provinciae securia

tati provideat: quamobrem ad yὸ legent, qui

secum ea de re agant.

Ablegati, ut Cibinium advenere, se tentiae loco proponunt, at Regna ct -- peria

344쪽

CAp.V. ANTONI CARA PHAEI. 3I peria ab externa vi tata sint , populos sua republica contentos esse oportere: nam quisuis legibus moribusque laetantur , ipso nationis consensu multo magis, quam arcibus praesidiisque externam potentiam deterrent . Ita que rogant Caraphaeum ut Trans Danam rempublicam ordinandam suscipiat . Duae eos ut fententias scriptis conssignent, jubet. Nicolaus Bethlenius , vir vasti animi, sub aegrae reipublicae persona Apassium& Telechium vulnerat in hanc sententiam,

qua non tam emendari remp. quam mutari Principem cupit: Tran Dania per adstas Valachio MMDυiamque facillimis , nullo prorsus consito prohibendis Tartarorum

inruptionibus patet. Imprimis autem versus tres, quae dicuntur, Ciculorum sedes , ubi Ea vocatur, tam latus aditus hiat, ut jusus exercitus etiam cum impedimentis commode penetrare provinciam possit . Tartaria

autem Krimnea tam prope sedet , quae sex fummum dies Tartarico belli more suas in

Tran kaniam catervas immittat. Praetem quamquod Tartaris campales munire vias ad

agmina facienda haut sane opus e quaeque enim invia avia sunt pervia pernicis o ho-

Tartarieis inis ruptionibus obnoxia. Tartariae Kriis maeae vicina. Tartaricae artes

belligerandi difficile eaveri is milius vindica

345쪽

Domesticum axemplum , ct

recens.

astri ficordia. Techely gramis

potentia.

si . Neque prae tu , neque exercitus, maxime gravis armaturae, eos arcere valent, qui palantes ac turlati neque acierum ordines norunt , neque ob dionum moras patiuntur: solum inari late circumferre terrores, excum rere , diripere , incendere, devasare, re Amgo circamductu arces eminas,.hosiam castra fallere . Tran Dania in praeteriti prae sentisque confinio seculi , dum eam Germani milites fortissmi tuerentur , id fatis misere experta es : nam a desperatis quibusdam p pularibus Tartari in auxilium vocati, caedes fragesque usquequaque re Provinciae, ει

Germanorum pari damno ediderant . Hinc Germanus Tran kanusque uterque ab ali ro dissoni: miles horum memor se popalarium 'idei non audet committere 3 provinciales me tuunt ne Gemana prae ia se munimentis

contineant, ct e turrium pinnis ignis longe lateque grassantis sectaculo delectentur . Quare nunquam Tran Dania pacata egerit, nias Tartaris Valachiae Mutaviaeque conterminis prorsus deletis , aut Turcarum Ius tribasi onere socia 9' amica D. Hoc regnum moderatur Michael latinus insegni ficordia Princeps , privati hominis mancipium , cui

346쪽

mores , insemulationes vavas, amitti as deis lationes excipit re cognoscit : unde tetris conjurationibus vexatus; togato bello complures amnos exercitus 9 cir multo magis anxius curis , quam senio , ct corpore aegro consectas. Hinc Procerum caedes , carceres , exi

lia , proscriptiones 3 eversae leges , pleis e hausa , oppressis nobilitas, , egente aerario , venalia omnia ,' paces inutiles, bella causis simillima s legationes vel raridae , vel f cordes s re crudelitati , avaritiaeque reipublicae nomine imposito , cuncta paucorum potentiae fervire . Reipublicae forma olim ex tribus commode mixta : penes Principe u/mma rei cura 3 apud Senatiam deliberatio, o auctoritas universi populi in comitiis curiam tis per status convocati summum imperium νω majesas. Ea hodie vel monsrose confuse, vel misere disracta . Nam potentia in ordinem lecta es , ct in Consilium cooptati Priamores . Ita Princeps segnitiE, Optimates me tu , multitata dolis habetur . Libertas Ius fragiorum adempta i quae eo indicuntur , ut potentiorum libidini Jerviatur . Etenim in iis, Reipublicae Principi ae falate obtenta, clari

ex tribus apte commixta.

monstrum, mi lanieam

Populi oppressa

libertas.

347쪽

Optimatum adis picta auctoritas. 'Inripis conintempta majestas. Unum malorum flatium rei rionis libertas . Emendaηdae reip. ratio.

νi virtute υiri proscribuntur spacis tranquillitatisque noministis intactis iniqaa tributa imponuntur ; quibus populus graviores,di d minos commercantur , ct consaliliunt , lo

gesque sibi Usis exitiosas jubent. Hisque am

ribus quindecim abhinc perpetuis annis sileriatasime re inane nomen per ludibrium jacta-ιur . Optimatibus nihilo gravior auctoritas, qui discordiis laniantur , se Dionibus deteris rentur , delationibus opprimuntur . Ita Iaepe lona consilia potentiam vi cum sonorum δε-hre , ct reipublicae detrimento eυertuntur. Hine conjicere licet, quam viliter Majesas apud Principem jaceat i ut mirari detur , quomodo haec re ublica tandiu set erit Z Cum haec diuturna mala , tum in lens Dbernorum CP' grave onus Tran kania perfert uno in serae religionis Iolatio, quae ob publicam tramquillitatem introducta quinquaginta ab hinc

annis mutua pietate toleratur . Igitur C raphaeum orat, qui novellam provinciam

mendandam fuscipiat: nam molli fimam commodissimamque futuram Dondet , modo eam humana σ diυina liberam agere sinat : de

republica ex aequo lono ordinanda conventum edicat: σ Comitiorum habendorum rationem

348쪽

praescribit , qua tu fragiis liberras, pr Us aequalitas, rogatis sanectitas esset. Contra Daniel Absalonius , studj in Caesarem diu satisque spectati , in sententiam maxime aversam concedere , inde exorsus , ' non eum primum erga Caesarem

suae ei re consantiae diem : ex quo tu Caraphaei venerat clientelam , per id tempus amicos inimicosque ex Germanorum utilitatibus delegisse ; neque odio patriae quippe proditores etiam iis quos anteponunt invi sunt verum quia Germanis Tran Danisque idem conducere existinaret . Igitur pro satum iananda Ialute publica , quae cum falute summae potesatis semper coiij necta es , censere: Principem in ordinem redigendum , eique in alias Caesaris ditiones permutato patrimonio commigrandum i camque rei publicae formamonivino antiquari oportere . HuΠgariae nam

que Regibus summum in g,an Dania juse se ; ideoque regni consortem aemulumque non pati . Eam tu hosium limitibus sitam S s Pro-' Ita riterio ejus sententiae principium desumptum ex Ora. Hono Sigesis ivxd Gru. citum Annal.lib. I .cap. s8. Dasielis ADDA-H de ordinandamp. Tra γι nica sententia maxime avorsa. Purgat perfidiae fispicionem. Suadet Priscipem in ordinem redigendum: Et Principatum

Ius Caesari s

inre

milem ratio sem id velle.

349쪽

Olfeqs magistratus tuenda : neque Tran L.

Et σν ωο' υaniae tot potentium perduellionitus fessae ameriflagitare. remedium quami ab uno regatur. Cor- Imagu liberi rupta repullicsi , uti eliguntur Reges , ili re-' re paraucor' Lemnplures aemulos S uno rerum potitρ ν

omnes formidare inorini darique : hinc res nusquam tutas , ct omnia ad vim spectare . principes, quae funt regni, primum iis olfe- qui fuljectorum redimere , quo regiasim mer ' partes , deinde suae ipsorum domui addicere , ut ulteriori potentiae provideant ἱ privatos gentis Primores per jus injuriam parare opes, ut potenIia regirum invadant : inde aera0 di ultates , hinc multitudinem egentisssimam 3 utrinque res novas , O sella dificulter adminifrata . His de caussis Tran- Disaniam praeterquam injuse , inutiliter quoque ab Hungariae compage diυusavi , qua- Transmania cum uno spiritu regenda es . Omnia enim omnium H η' Haraariae sanesta sella a Turcis ini caput. ta sunt, Transylvanis juas origines rinputa .re re progressus : Provinciam Aoriae Do

Principes tellis cum Germano gesis in gnes. Electionem in Regnum intrusam id insolens θ' im-

350쪽

ανη. ANTONI CARA PHAEI. 32 impacatum fecisse. Cum autem fus Humgariae sceptro per Ma Wodas moderabatur, non mediocriter ruisse i potentium ambitione modo eursidam, modo claram egisse sub Prime atae : tandem Principes , ut regnum obtianerent , per indignum Chrisiana pietate imelnus , Turcam in auxilium provocasse ; qui libens mansuetum P0 nomen semit, ut porro saevissimum Domini ingenium prodat. It que harilanas Turca orienti domiualitur ombis terrarum plagae , Trans hanis Principibus augendae in occiduam potentiae tanquam infrumentis usurum . Valachiae Moliavia que Principes, quamquam regum mendica

bula , in orcicis partitus obfirmati fime haerere , misera dulcedine captos inter uritum rudera humilesque casas regnandi : quid de Cran Danis in his opibus, splendore, Or c lebritate provinciae putandum , I forte eos novandarum reriam libido incesserit Z Turcis enim proferendi imperj cviditatem sello occim

di , σ fraenari posse s sed dolorem Hungarici νegni ami si , Cr odiam in Chrisianum n men extingui non posse : quare per fas per

rimas , ubi primum detur occasio , arma resumpturos. Omnes in metaria , quilus Cae- . . ' S s a faris Tra di variae

vice a

rare eum proopagandi Imperi