Gasparis Contareni cardinalis Opera omnia, hactenus excussa, ad omnes philosophie partes, & ad sacram theologiam pertinentia

21쪽

ymiliari ampti atque illustri, in Re Micaprineli, in toto orbe terr trum claro atque nolin, asserebat: praeter moles s ac labores s mutanda, vitae vi ius quincit vesimo demum anno ratio tota Cy eo nudo, seae emitatu dediscemu moles, ahenae ediscendi, Mia parua quidem ab ea, ad quam ille sese exercuerat, disciphna abhorrentes ; ziuendum adimus hominu non semper prudentissmi pene arbitrium atque nutum ; comitatus magni alendi, sepe diu eodem cense; abae cogitationes, consitha, 1 ιuta, ficia, actiones, persona susticienda prorsus aba. Saepe mihi narrauit vir omnium clari us atquegrauis mus, quem Roma bu paucis annis a Da ciuitate legatum , summa apud duos Pontifices Max. auctoritate, summa patia vidimus Pamlum σIubum tertios in miris que enim tempora eius legato incidis) Matthaeus Damdulus sese, eum vehementer aucis Contareno fuisset eius honoris accipiendi, qui non ab eo expetitus, sed ad eum delatus est, magna contentione ratiocinandoq; vG Qe ad extremum homini persuasisse, ne committeret, ut Pauti conmum, in quod non , Lis temere incurrisset, sed sine ulla dubitatione duce Deo deuenisset, alternari videre iis r praesertim his Reipubnea Christianae temporibus e multos enim fore, qui eam rem aliosem aeciperent, atque illesceret: quippe in Romanam Ecclesiam impietatis scelerit; nefari, Ga starem Contarenum, virum unum omnium maxime pixm, maximi; religi m,1ubscriptorem habere gloriaturi, sestsi in eo impudenti Isime iactaturi essent,quippe qui, cum a Pontifice Max. ne beneficium quidem accipiendum sHi fp flatueres, quid de causea in tota iudicaret, nemini duliam relinqueret. Haec cum Dandulus diceret, adderet i eos, qui Contareno atqui Omi futuri essent, sesticaturos

tamen esse non os animi magnitudinem atque aequalititatem, tantam illum agnitatem

a se remouisse, sedpropter imbecillitatem atque ignauiam defugi- operuicii homograuis atque eloquens, omni, necesstudinis genere cum eo ab adolefientia coniundius, cum propter a itatem, tum praecipue propter moreum, voluntatum, nudiorum siminiu-dinem, ut dulitantem confirmaret: atque in suam sententiam diu muhumq; cunctantem ac terguersantem perduceret, qui maximam partem eorum, quae a me posita in hoc commentario sunt, nos docuit. omnino veram id est, quod ait apud Euripid Thesius, tum Herculem, quo tempore ιlle Athenas in exilium venit, multis honoribus ac beneficys prosequeretur: sit enim ait: laudem feremus omnium pulcherrimam,mniuersa a Graecia, Fecisse cum memorabimur bonis ιene. quod ille Grace optime, nos Latine ut potuimus. verumtamen is est virtutis stlendor. τι non modo ',qui eius com

soles sint, honore digni habeantur,sed etiamsi qui honorem illis,qui adepti eam sint.b leant, honorati ipsi er clari os eam rem evadant. id, quod Theseus de se perabar,

Paulus etiam assequutus es. nec enim dicipotest, quantum in Contarent divitate amplificanda suam ipse gloriam propagarat . quamquam fit ille quoque nomine insignibus lauditus ornatus, vir : egregie magnanimus plani maximus . e si brei pore aliud tanquam mirae exordium, Crquasioris ,Contarem nascitur. Antiqui ren habentur Venetum mores, propterea quod inquinari si externis consuetudinisus ea

ciuitas passa non est.victu circuitu non modo a luxuria longe ab rei, detiam δε lautitia hac, quae plerat, Italiae ciuitates nuper inuasit, permultum circumscripserunt: quippe quiprisco more essestprincipes, quam videri malunt. consuetudo autem eorum

22쪽

moderario te vitaequorissiana discrepat ira quidem fortasse non nihil, si lita, Gad summam expolitionem desiti Iosian aliquid, finmum autem quid Lm ae folidum teriesulsit, er leuitate aiauem ijs et acet. quod Romae conixa mihi mi qum est feri'. aptiores enim in conuiciac conVrs imitus Romani sunt: sed accersio quodam interdum Amere minime , vernaculo. vita autem cultus lautior est, atqPe, τι video

nonnullos existimare, etiam delicatior. in Principilus quidem luxus paene Regalis, magnus equorum, iumentorum , numerus, mηhilud miliarium, lauia, splendida. sumptuosi supellex ; G dedisse mihi operum videantur non modo re magni τι essent, atque clari, sed etiam Lyecie atque pompa. neque eo hoc dico, quod exterarum re rum, quae ad dignitatem ac decorem pertinent, rationem non habendam esse existimem, aut quo mihι id arrogem mi intus ciuitatis nudia rectiora sint diiudicare mei pose profitear. Sed istud afrmo, hanc auasi minationem e sua in ahenam , non ιLIam quidem deterius, sed longe longeq; aliter moratam riuitatem Contareno ingrauescente iam arate , sub tam ac repentinam necessario molestam fuisse. et eruntamen, ua ita victus mulatio facta ab eo M. t ιVentum tamen, instIturaq; sua una pri-

sina retineret: nec ethos θ risus , tanta facti accessone dignitatis atque fortunae, fibi sumeret: sed probitas, assabilitas, G eadem rae in priuato ferat, scilitas atque humanitas 'uamquam ιnuidiosa illa, tanto que opere a multis experita purpura recens induta erat integumentis inuoluta, Claus persionata: elucebat tamen,

σagnoscebaturas omnibus. Nam, cum intempsiuiis complures, mAcst , δε-pe Gnt, propterea quod omni lus praesto ille semper erat, admonitus enasms, non iam scilis eius ordinis cineros se e praebere consueuisse,sed certam diei horam con-nitutam habere, ante quam adiri ad se non pateremur, neque cuiquam sevi potest rem facerent. quibus ille restondit non si putare honorem illum Histi esse datum, sed eiis partem amicos, parem inopes homines, Gegentes iure sibi optimo vindicare; ad quorum arsitrium vivendum sibi esse statueret, non adsuum ' nee enim aequum esse amscorum chentum uenegocys, tempus, idoneum quod fit, a st procrati, sed ars ipsis , quid rerum suarum occasiones ac momenta exigant, natui oportere'. Itaque ut quique ad eum eteniebant, statim ad istebamur, ac quibus operam suam si- mel si ei pollu itus, m m in eo religiosissme servabati, ut saepe tenuium δει miserorum hominum causa ad summos Reges iterum G saepius adire non dulitauerst: cum id praecipue se ristianisse cij contenderer, id maxime hominum genus auxilio imnare quod maxime opis σauxili, egeret. Quod iudicium ipsius etiam faciebat, mi r liquius Graecae nationis, multis grauibus que malis confictatas, foueret, ac quibuscum oue rebus posset, subleuaret. accedebat autem huic animi propensioni erga illos, etimi sieros duri a seruitute νpresos, quod memor erat veterum beneficiorum, quae

et niuersii mortales ab erudita ea gente accepissent: inde nanque monas artes, σωncta ingenua milia profecta per omnes terras manas a'mabat. nam quin maiores eorum pietatem Christianam, cultum'que hunc optimum no rae vitae ni enue adiuus

seni, talitari non pol e dicebat . cum Fasibus, Chrs o omus, Marianzenus quasi signiferi huius sancti mi doctorum seminum p egis fisent, qui pectora nolira

excoluerunt, ac scriptis labori ius que suis veros ritus, explosis indeflsis opinionitus, eo inseruerunt. quare oportere nos, si grati esse velimus , lapides etiam, Eispes c que

23쪽

que eius gentκ, quotidie in m niuein habebat, or eorum ti diritari ili' que se infractum esse recordabatur. Quod proximum erat, fidem diligentissime praestabat,

is ad diem, quibus deberet, semper persolueret. quae res apotentiori nonpaucis ne-atem esceresolet, ut mullis in locis sit fides angustior . neque hoc tantum maiorinsin nominibus custodiente ad tempus que ise, qui ey andiore pecunia iuvissent,reshm-debat, quod tamen visceret ae eo et gente tantum aliqua necessitate committebat merum etiam aduersus tenues homines, quibus aliquid deberet ine talem Hebal: qua tu a moribus eorumdem inhaerens, inquinat non parum eorum stlendorem; miserosque illos creditores ad desierationem cFlaqueum ahquando adst. declarar quantopere maculam hane fugeret , quam que omni in re iustitiam coleret, etox edita ah

quando ab ipso, quum sorte audisset diacerem suum iubere minutum quendamur frem eras redare : castigatum enim illum iussit pecuniam eam nutim dissoluere, addidit 'que, simiae id siceret, non et, sumeret ex abaco vas, ipsum'que diuenderem. arbitrari enim se tenuem illum hominem magis mercede sua, quam se argento siti, men eque ornatu egere. eodem quepiati toto animo athorrebat A indi is vavi σhonesto viro quaestibus non pani enim ne defit i specunia in minime necessariis sumptisus, o τι inanem θlendorem retinere possint, cogunt illam illiberalissima qua

ratione acΝrdidissima. quum igitur eo tempore,quo Bononiam Legati nomine o inent, qui, pars illius muneris obeundo istatarum iniuriarum causas audiebat, ιta cum eo

egisset putabat enim Contarenum eiusdem animι esticuiusplerumque fiunt, qui nex ijs illis implicantur.9 esurimm nosteti: nullum enim emolumentum parit imposita

mihi cura: cuna 'que in ciuitate concoraeae vique orij plena sunt: inquit illi, voluptatem magnam mihi nuntias, capio que hanc natum rerum permanere, videre que diem ιltam, quo e o, ut habeam siumpium undeficiam, mulam etiam, qua vehor, cum omni ornatu proscribere cogar. Nonputaui autem alienum esse, has etiam ipsius voces memoriae mandare, quum praeferum huiuscemodi brenianti L. quia ab intimissensibus proficisiuntur ,subito'queprolata seunt, in singils facilis, ac motibus animi, ut reliquis

etiam casisus humanis,siaeantur imprimis mores voluntatem que eorum, unde erumpunt, ind/care: eaedem que voces multum Talere, non sine causa semper existimat nita homines informandos, istos que etiam emendandos, qui contrariis viti se tenentur.

Quam causam uise puto, curplures c octi s rudentes viri sedulo multas collige-νim, c volumina etiam ex ipsis confecerint. Sape multum que ineunte adolescentia cum iracundia, quaepaulo ι consiueuisset esse molestior, quasilu lutum, ad extremum frostratam illum c domitam aiebat ηFresese: non modo enim turpe, sed etiam miserum sibi semper villum, ira incitatos a consilio, atque a nobisinetipsis ab cedere: quod dest Terentianus ille aedicaretra iracunilia Menia e non sum qu me Bibulum autem illum,qui cum Libone fuit ad Oricum, squamquam hoc de Scr bonio ab inimi- et o homine memoria trailitum est, aqui quacunque re posuit existimationem eius

24쪽

irasci; ne res maximae 'ei, maximini Sutilitatis eius iracundia impediremur. itaque non modo nomachantem,sed ne commotum quidem vi 2m illum unquam esse, qui cum eo semiliarissime vixerunt, asemant: ut nimirum prope patiens ac lentus existimaretur, neque ys, qui in epulis, in cubiculo ipsi ministrarent, sepe cessantibus, saepe etiam peccantibus, non modo non conuicium jaceret, sed ne verbo quidem maledic res. stidido turde nonnullis doctis viris memoriae proditum ea; τι Socrate, Stilpone Megareo, quum illi natura propensi essent ad aliquod vitium, escisse tant: m eos ludio ac diligentia sua, ut nullum unquam in vita ipserum vestigium rerum illarum appareret; id vero de hoc nostro praedicari potest: in istisq; sine dulio Contarenus enumerari debet, qui vitiosam naturam compresserinta. aequicquid illis aliquod maius malum, si creuisset, ferre potuisset, tenerum adhuc σimiecillum segerint, σomnes eius I rus extis parint. perbiorem ipsum de quo etiam supra nonnihil femficatum in copia bonorum, qua aut a fortuna acceperat, aut ipse suo labore, industriaq; quaesiuerat, non fecerat: in quod vitium passim multi, minoribus mutio lau-

Lbus commendari, ruunt. Crsane hanc culpam, ille, ut 'pulum aliquem, magnopere vitabat: quod sivnquam in sermone aliquo aliquid a se Lorte prolatum intelligeret, quod tenuem modo imbram ιllius mali retineret, malde dolebat. τι contigit quodam tempore. cum enim Paulus tertius loqueretur eum ipse de augendo ni Gro summorum Antistitum, ostendissetq; si in animo habere quo tam in eum ML-nem cooptare, Contareno minime probatos quia inetiam praesteferebat, atque id tune palam dicebat videns ipsum suae voluntati restagari Pontifex Maximus inquit, 'si feterbis, insit fit semper Cardinalibus, m nouis repugnarent, ne Isibi alys dignitate ex uentur; restondit igitur iste commotior quam solebat. Noli sanens i-

me Pater ita de me existimare: cognitum enim tibi est, quot ego nominarim, ιdoneam

prorsus materiam huic operi sciendo: σ unde fingi possint perseme tantae digni ia- ii sustinendae aptae. Quin etiam Adbtabat, ampust a sacerdotia plus in se oneris, quam 'lendoris halere: quoque maiora ita frent, eo molestiae plus sollicitudinis continere. 2Dre se sepe vicem dolere solitum eorum, qui Pontifices Maximi creati forent. quia pondus Metrat auius humeris seis sustinerent. Cuius imdicr Seleucus quoque Rex quondam fit: ille namque dixim. Quae mox eius monimentis hienarum mandata eri a d bs viris, ut errorem eorum coarguerent, quisbo

putant opulenti os quosique homines non beatos esse, magni'; semper moluptati-lus fui, cernentes stlendorem vita ιlbus ac florem: inquit igitur iste, nescire prIu ros illius natus incommoda: ideoq; magnopere in iudicio de in faci do. qu si seirent tantum, quam arduum sit, ac molestiae plenum, tot epistolas bere, ac legere futurum prorsus G diadema abiectum iaceret fine honore ullo: nec quem quum inuentum iri tam stultum, qui ipsum tolleret, ac capti suo imponeret. nee tamen non multo maioribus grauioribusq; curis premi necessario illos, si munus suum fideliter obire vellent, qui vitam moress eorum, quibus praesunt, regendos susceperunt; animos ab omni labe purgandos, quam qua meo tantum eximio nutu rerum suarum, regnos construaηdo, occulatι sunt. Quum igituis hoc crimen Contarenus vehementer reformidaret ;ac,siquu Vere existimarepos et, vacuus prorsus ab ipsos

25쪽

, et, non tamen penitin potuit ea susticione carere. Eratae in omnisermonestis,

factoq; integer, ac liber, remotus ab omnibus blanditidis orationis: acerrimus inimiacus vinitatis ιlbus, assentationis que, quae nunc in locum ιnuasit si hcuveritatis, δε-lertatisq; loquendι, merito quondam magnopere probata. ob quod etiam ingeni, A. num ferunt eum Carolo Caesari etalde acceptum fuisse, quum ob alias etiam animi dotes aleo diligeretur. Haec igitur probitas nuda, expers que omnis suci ac sellaciarum: quaque uti eo etenerat, ita se Romae in longe ais moribus, institutis que conseruarat, causa fit, τι siuperbiae a non nullis insimularetur. quasi ille contemnens cae ieros prae se, quidquid sentiret de omni re contra commoda illorum diceret: nec sua quicquam interese putareι potentioribus aduersiari. Guam ansam quidum arripientes. ipsum τι contumacem c inhumanum apud Paulum III. criminati sunt. quod nimi, libere in Senatu contra ipsum siententiam diceret , atque honesti imos quos que miros ossenderet. ipse vero, id diuerso consilio sciebat: neque τι impediret comm

da aliquorum, sed mi religioni suam ei, 'uod re tum esse sentient, seruiret. τι

autem, quod non utrum esset, nec ordine scium, Pamuis intelligeret, se apud aliquos mensurum, accusabat, ita Vatiam aliorum astuta simulata que oratione non aucupabatur: cui rei ostendenda in utramque partem exemplum hoc satis accommo- autum erit. Contigit abquando, ut eo astante in Senatu agereIur de Camarino in potesatem tradendo mi alicui Pontificis Maximi nepotum, eo genere Iuris, quodseudum appellant. admonuit igitur Contarenus Paulum , ut antequam de tanta re quicquam nutueretur, colenda iustitiae causa, vacuae que a culpa conseruanda fan-flsima Sedis, mandaret τι iura Varana semilia, qua diu in posse ne eius oppidi

fuerat, diligenter nosterentur: ne iniuriae aliquid ita in ea re acciperet. Haec sin-ieatia, praesenti animo diciti, illa ipsa die per Urbem Rharsa, disseminata γε ea:

quare Hercules Haranus, qui Romae tunc erat, flatim domum ad fontarenum venit, gnatias que illi maximas egit, causem que totam cicommendauit; cui quidem itale. Ohm animi simplicitate, quod tamen quictim ab Uresti, inhumano que ingenio prostelum lius ducerent, restondit, Non oportebat te mihi isto nomine gratias agere: quod Mim feci tunc, ut qui isti serio 'que meo satisfacerem, feci, nec quicquam

amplius cogitationis suscipiam de istare, praeter id, quod mihi fides mea praesera e-Vii , nisialiquid a Pontifice ibo, quod eo faciat, cura meae mandatum fuerit. Blanta, aliquis, ili occasione us, si s et gratia illi ,sine ullo suo latore partae , nouam natiam addere' animum que honesti viri inani pe, falsiis pollicitationibus lactissifer. Quare mihi venit in mentem arbitrari, non paucis in rebus simile fuisse C tarem ingenium natura moribusq; onis Syracusani: τι enim reliqua, in quitus ipsis inter se maςnopere conuenit, taceam; non aeerant etiam in Regia illac Dio

usii filij it ab eruditissimis viris memoriae proditum est qui cuiuissimi illius seisie

gerrimi viri maximas virtutes, es sane easdem has propinqua vitiorum et culmia deformarent; ac grauitatem superbiam esse dicerent: hiertatem; loquendi comtum actam vocarent. stes Dion, cum induci non post, τι una cum alijs peccaret, qui se omni genere vitiorum contaminarent, eorum peccata videlatur dissimili u-Hine vita coarguere. fertur tamen illi durior fuisse natura, triniorque. unde tem

Ierare

26쪽

perare indolem illum Ammo studio ipsum debere a donssimo viro, sudivi sim' io

riae ipsius elegantissima voce HElam est: hortatus est enim Plato, Gyatijs hostias immolaret, suasitque ut aliquid etiam daret morabiussorum Iemporum, institutus rei quorum mortalium': non quia idomnino verum esset,sed quia ad congressia hominum frequentandos, beneuolentiamq; eorun dem retinendam, obsequium saepe necessarium

fret . atque haec priuali osci, iunt, ista pullici ; quod malus consuetudines tollendas

curauit, illas veteres renovandas. quod multarum legum praeclarissimarum aucZor.

suaserq; fuit; quia in dicenda sententia nunquam inuidiam reformidavit, multaq; contra collegarum forum commodum sepe se cepit, atque perfecit. vitiosa quadam consutiasne duabus, sepe etiam pluribus ciuitatibus τnus G idem dabatur custos,qui Graeco verba, Disivi appellantur nque in js ipsis aetatis progressus expectitatur. qui annalibus Pontificum maximorum legibus constitutus ect; adolesientuli ,saepe puriri maximis admini'ationibus praemissantur. has atque huiusinos aliasprauas, eo ruptasal consuetudines sua Contarenus sententia delebat '. more'; scerdotum iamianum , nimium non nunquam deformatos emendabat, magnali, sua ipsi ostensione communem Relabra leuabat inuidiam. Non eodem conditione est congiam Cardianalium , caeterarumq; riuitatum Senatus aut consum; nam illa ex ea, quam basent,

ciuium evia in suos Senatus, qui aptissimi visi sint, legunt. in collegium mero Cardinalium e toto orte terrarum, qui aut Larina, aut nobilitate, aut prudentia, aut probitate, religione, pietate excessunt, si Pont fici maximo visium sit, eos cooptare licet reri; fetum ea, ut summa is ordo amplitudine, summa a Britate,s mo si lendore, omni ille quidem tempore ferit; quippe e Christianorum fore decerptus atque collectus, veruntamen iis, de quibus innitutus mihi sermo es, temporibus praecipuum quoddam in eo lumen enituit: propterea quod Paulus Pontifex Maximus magni atque acris iudicis vir, eximia singulari; virtute homines nactus, ad eam illos dipniatatem ultro ipse euocauerat . ut ei collegio, quod per se antea esset clarissimum, ea re lucis tamen permultum attulisse uideretur. ex bae etirorum elarissimorum copia, cum

mittendus ta Caesarem legatus esset, Contarenus potissimum ad id munus delectus est te se mittend ea fit. vehementer erat Caesar anxius follicitus 'que, quod Gemmani , qui plurimum armis risiunt, neque prae o isti in bellis erant, neque eum pecu nia iuuabant: propterea quia maximis inter se seditio lus de religione eonteia sunt , atque intestinis disiensionibus distenti, nullo isti ui esse poterant. Eiecti quia tam per ιι 'que ac de terati homines, quadraginta fere ab lane annis, iampridem receptas ratas que disciplinae Christianae sententias in controuersiam reuocauerunt ;multitudini que persuaserunt imperitae, uti a Romano ni re, quod eaput Gria Danae Reipublicae, atque Ecclesiae est, desciscerent: sese que in libertarem etinδω-rent. quia malum tarde initio serpens, ab iis ne lectum, a quibus opprimi id προ- ierat o debebat: paulatim infima plebis, mulgi que miserum animG legum vino tu laxandis G dissoluendis, pollicenda que cupiditatem multarum licentia in faudem inductis, paucis annis opinionemvs adcrevit. idemq Jneserius furor, postquam populare existimari coeptum en, pietatem euertere, multos quoque principes inuasit, alios metus intellebat, veritos ne astis desererentur ab illis dissentire pergerent,pam

27쪽

tim rerum nouarum studio, partim leuitate resultitia, quod Deo immortali, legibus Isternendis 'tiiudinis opinionem secere sese de se nonnulli arbitrarentur, pariatim etιam auaritia, quia Sacerdatum maximis amplissimassi possessiones pusicasas, inter separtiebantur. multi tamen, quibM esset Dein pro sua ipserum pietaten

pitius, veram integramsi pietatem constantisime complexi, nisu permulceri illic

Dis , nulla illicι praemi's, nullo timore depelli sese passi sunt. eaq;, a maioribus, quae aeceperunt instituta, ad hae usque tempus fortissimo animo retinuerunt. Sed tanta in termira que extitit non modo contentio, ac di ceptatio, sed etiam concertatio, atquep qna, tantumq; exarsis odium; ut maximae, bellicosib simae, florentis ae, atque adeo ante hune furorem religiosi ima, optimaeque de Republica merita nation si Vires, opes ,σcopiae asseumpta, insiste ipsa conficienda atque delenda sint. quibus rebus permotus Cae-

Iar animo σcogitatione in ea cura defigebatur ,siper compositionem mi i id malum sedarique discorsae possent. qua de re cum omni contenIione cum Germaniae ciuitatibus ageret; primo Chrissianorum omnium concilium in iis maxime locis in iei postulauerunt, quo adire tura i possent. is erat locus nusiquamgentium: quippe cum at omnibus defecissent, nec vilis sestegentibus committere a d rent, praeterquam ιn eorum ipsorum finibas. ad id concilium venturos , eius que decretis iudicises flaturos sese potilicemis. id eo A illis consilio fiebat, quod Pontificem maximum nunquam eo deficenms2rum sibi persuaserant: verum ubi probari a Paulo ira conditionem , ac ne de loco quassem, cuius in quitate deterritum iri eum maxime sterabunt, recusari senserunt; paulatim regredi, neque in eo quod ethro ipsi postulauerant, manere, dirimi controuersiasper colloquium posse; id breuius, expeditius certiusq; esse, dicere longum esse exposlure, tam ex illimis terris conueniretur. Omnia sibi Caesar experienda missimabat, Filia ratione mederi ei tanto malo posset. Itaque deliguntur immines docti ex utroque numero undenι.ad colloquium venitur; magna contentione, magna pertinacia abi', qui se ipsi protestantes stellant, distulatur, atque in omni genere calumma delit

scitur. eas ij, qui ratas veteres sementias esse volunt, Catholicis appellantur, acriter refellunt, conctanti mi; in sementia perseuerant. ad extremum, cum concertati

num exitus nullas reperiretur, c quicquam inter eos conueniret, projus A nfissili ritusque opinionisus, infecti re, a colloquio disiedunt. quod quoniam se ab mire fetum erat, Gesar sterans Germanos siuum tectum atque auctoritatem reueriaturos. aliquia depertinacia, atque calumnse remi seros, iterum deligi homines iubet, qui colloquendi cause Rat onam conueniam: atque eo ipse profici citur, ut maiore auctoritate de concordia ageretur, simulsi magnopere a Paulo III per literas petitii ratum ut adsi mitteret, qui Ad rem tantam σωmPauem maxime esset idoneus. Paulus e tanta praeclarissimorum hominum Multates copia Contarenu ne illa dulciatione delegit, atque hominem in Germaniam mittit: quod is magnnm iam antea eius gemis propter eas causas, quae commemoratae nobis sint, haberet Uum, L ' stri esset gnatissimus . idems innocentiae, doctrinae , prudentiae, scilitatis, animis moderationis magna apud cermanos opinione excelleret: quis idquod Caser magnopere postulauerat, maxime , ad rem pertinere arbitrabatur in Astutando minime esset ambitiosis, minime ,pertinax. eo cum venisset, mirabit ter accepIus a Gemmania

28쪽

mnia est, σ maximo in honore apud Caesarem Ibitra nam cum omnes Germaniae Principes, tum Rex Romanorum ipse , cij , honorisori, honinanis, hominis causeaomum ad eum venit, σm sacris caerimoniseis solennibus datus ei locus est secundia Caesarem primus: nihil, earum rerum, quae ad homines magnos honestandos aiat seri consueuerunt, in eopraetermissum est. quae, tametsioriunt scilicet debebamur, b d νι- tati, tamen cum alacrius aliquanto, tum euam cumulatιus quam antea solitasint, persona dicuntur esse persoluta; accedebat quod Cobr iucundissima eius con*etudine Ssermonibus delectatus ,saepe hominem ad se extra ordinem vocasai: eumq; de grauioribus negotist,de que Repultica collocuti inter se essent, multa asseum Caesar desuis privarim rebus referebat: multa de Geometria,multa de Georaphia quaerebat; quibus i fescienti , quod eae ad rem militarem quae ιθι 'ectanda erat maxime )pertinent,o pGrum multam istis temporibus datat. in amem cum in promptu Contarenus haleret, quia puerili disciplina erat in js artibus studiose versatus, omnia sciticet certa, diluciada que re tondent. stes eum de Contarent apud Caesarem familiaritate, aeVatia,

apud ommem autem Germaniam auctoritate Gryama, Romam essent allata, ventum est in te ore, ut res eonueniret, mitigatis que Comareni lenitate O prudentia Gemmanorum animis, teterrima discordia tollerenturi qua res quoniam malo rem in modumisgloriae futura erat, homini vehementer inuideri coeptum H.Nec deerant etiam Roma, qui dicerent nulti alia de causa ipsum Germaehis gratum aeceptum que esse, nisi quia adaersariys indu ij in aedecreta, quaepugnacissime defendere debebat, lys pro Ad spei. Hae Mia graues acerbae que uoces aι ys, qui quo animo laudem gloriam que

contarem non ferebant, emanabant: nec tantum istic, ias plurimum ipsi obesse poterant , improbe mittebantur, uerum etiam per omnem Italia usa ae diseminatae, marisperetibus existimasionem ac dignitatem laedebant. quas tamen ille, magno animo pratus, rei que ipsius natura non ignarus, primo contempsit: ad eam namque mal usti hisermones invidorum in Germaniam usque delatisiunt si simulque peralat extitum earum rerum innocentia uam, fidem que patefacturum: cui sane ipse toto animo incumbebat. 6ontigit tamen tunc, quo ape in magnis arduis que rebus usu uenit,m negotium illia, chriaiana Reipublicammi opere utile, arque adeo salutare, in me dio cursu factum aedis tu t. id autem magna ex parte factum est malitia, fraudes illo rum, qui Caseris potentiam, quae multum compositis relus, Germania 'que pacata remisset,si lectam habebant, seu q; rebvspericulosam existimatat. Hi nam snon modo veterum Lycordiarum gras, ut oportelat, communis utilitatis cause non euellebant, verum etiam nouarumsimultatu emina occulte iaciebant, in aures eorum, quibus commissa reserat, infuserrantes, ac fisos quosam metus eo inserentes. Hi autem astuta haec consilia rem remorasantur, σ ne ad exitum adduceretur impediebant , ita si ito exortum est, quod animos Germianorum ad longe alias curas traduceret ; finem que distulationi illi, ac colloqui aceret. Hoc autem fuit incurasus Turcarum Regis in Pannoniam cum maximis eo pys, communis que hosιs metus nec enim escit tunc timor ille, quodpleruns consueuit,magnopere exacerbasis animis,mstimulum periculum tantum admoueret ad OAa extinguenda, c putiam reconci Invidam se otiuulem,quacunque erat, malorum iEorum sedandorum eo tempore im

29쪽

urcidit, ae sustulit. igitur sermonisus illis, quiafacti est extremo mense

Quinctii,eeperunt Germani arma: totos aues ad impetum illum coercendum, Messsuos tuendos contulerunt. Caesar -ὸ alsam rationem ιnιιt eius periculi callido con

filio propulsandi; quod a eteteribus etiam ducibus non semel usurpatum fit, σμ-

is tutumsemper uti, que cognitum ecte latuit enim cum classe, quam maximam ad scauerat, ornauerat que in e sicam nauigare. magno nanqueflatio Sol manus imis remotus, auxilium istu locis ferre nullo modo poterat, tarne maiorem etiam ahquam plagam in Graecia acciperet, non sine caus metuere debebat. urgebant praeterea Graium, ut hoe faceret, assiduae preces Histanorum, crebra que damna stimulabant, quae cuncta in maritima regio quotidie accipiebat ob stequentem irruptionem pirat rum, adeo τι mare paene omne clausim illi ret. quare τι tam grauibus mala regnum

illud seum liberaret, delereis maculam, quam si videbatur sescipere ob tantam licentiam praedonum, flatuit, ut di Elam est, apparatui illius belli non hesie, sidems

nefariorum hominum I possit, omni ratione evertere: quamuis inimici timorιs ipsum arguerent, quod 'ocissimum hostem declinaret, ac tellurem, quam maxime tum δειαι tanto impendente periculo destitueret. in Italiam igitur celeriter venιt. cum et iam rei, quod ρμntiat, non fine magna animi sui molesia fine Aumes τι- ά ei Contarenus, nec se posse amplius nauare operam Reipublica, mn cum Caesare reuersus ea. Postea vero quam Tridentum ventum H, Imperatorem, misee dimitteret. rogauit: velle enisse, quum commode id scere posset, Ecclesiam hae fidei commissam quae non longe inde abesset, inuiseere : ac postquampublice non posset , riuatim religio ni, o cioque seo seruire . ventrunt tamen eo tempore Roma a Pontillae Moimo tite rae , qua iuberent i sempersona legati retenta, apud Imperatorem esse, Mediolanum imna cum reproficisi. ι n quam urbem illi,eti veteris imper' iuris, non multo ante να pium, lebat ut moris in cum pompa ingressi, inde que Lucam accedere. quo in lo- eo Tonifex ipse Caserq; saluerant simultam edi, aede communibus rebus studiose agere. accidit hoc in itinere res,qua zehementer animum optimi viri commouereι. cum enim Frisiam ventum esset, cluta eius loci, honinus sari. vir, ac vetus amicus Com reni, qui ad ipsium salutatum venerat, qua it ex eo simpliciter, qua mens ipsum impuli stet, ut capita, qua ferrentur prolata ab aduerserise, adeo absurda. o. veru ra. iione aliena,in Germania comprobaret. euisatim restondit isse; eas esse meras num, rumoresq; pr seu inanes, Grquos omnium aures re tuere deberent. se namque, nedum anceps quod esset, σin quoscrupulus aliquis resideret, sine auctoritate Pontis Ma concessurus aduersurys fuisset, ea etiam quae rata in primis sunt, ma aliter recepturum nonfuisse. non destitit auctor eius sermons,sed adiudit rem aliter atque ille puraret se habere: ne=ue enim incertam esse, ac nulli audioreproluta amam illam: μnamque hieras vidisse ab eius ordinis Domine siriptas, Ammo viro, quem etiam n mirauit, quae id commemorarent, ac verum esse contendereni. non potuit tunc homo lenissimus Hi temperare, quin stomactaretur exclamaret 'que, dinis vero merces haeen meorum laborum, si era sint, qua narras;satims ut innocentiam fluum existimationem; tueretur, misit Di am ad Pontificem Maximum, qua malaequestis est de ιniuria illa,sermo 'que improbi Mno, quem Romanofectum,acper omnem Balsam

30쪽

Italiam ab iniquissimis gis patum, eonira dignitatem sιam comperisset: rogauit simul, mi, si penitio eum non asionaretur altem se indicta causa ne condemnaret: nec quidquam ge ista re secum statueret,antequam ipse ad eum peruenissen. Iterare enim se facile causam suamprobasurum, ostensurumi; laude se a praemio, non reprehensione aut pama ulla, ob ea, quae in Germaniagessisset, dignum esse. cum . sediolanum peruentum esset, quae ciuitas omni genere laetitiae, magnificentia : apparatus Caesarem excepit, miri coadio suo quodam contarenum Carolus decorauit, ac,quidsentiret de Grtute , singulari, probitate hominis, notum testatumq; omnisus esse volvit: lateri enim suo ipsum ιn omni ea pompa haerere voluit: cum hoc ιlle modestiae causa recusaret , sequereturq , aliquantopost, mandauit humanissimus inceps uni e famulis, m paene imruitum ipsum traheret, ac prope se collocaret, omneq; id tempus, donec eo perueniret, quo paratum it hos itium erat, consumpsit cum eo iucundissimis sermonibus. id vero cum perbona, dignitatique datum non sine cause aliquis auitrari posset, licet tamen

existimare, multum etiam ad hoc valui se iudicium,quod fecerat de homine quodputaret ut qui vera gloria non ignarus esset, eam rem non minus Hi,quam fontareno laudio honori Iutura . G Iane literis mandatum es, eius nominis primum Mustum 5aesarem, Dum primum Alexandream, quam besto inperat, ingrestus est, in magna copM honestorum,ae clarorum mirorum Areum,grauissimum G eruditi mam hominem, fili adiunxi e familia riter 'que cum eosolo in tanta laetitia fortunae'que magnitudine loquutum esse quem etiam, ut magis eum ciuesuis licerent achi ruratum iudicarent, manu teneret: erat enim philosophus illa Alexandrinus: malia quoque res, dum illi emansit, indicio essepotuerunt; quantopere Comarenum diligeret: id quod animaduerasum ab alijs opulentis miris, qui in eo comitatu erant, Iecit ut omnes ipsum colerent, ac δε illo celebrando quasi inter se contenderent. Caesariqui,vsupra osend mare transire latuera quae ad cursum illum necessaria erant, Iladioseparabat:imperarat 'queeti Genuam classis, propinquos que in portus cogeretur. quare, ut id celeriusfiere statuitsibi in eam urbem accedendum,inde que Lucam eundum,quo Pont Max.se venturum si-Inificarat . contarenus igitur breuiore via se Lucam contulit atque illic,quod mareime cupiebat postpaucos dies Pontificem Maximum vidit; quisane silan vultu, nullos signo edito offensionis ipsum νcepit.nec mutio post eodem Imperator venit,qui non cesauit etiam ιn ais magnis relus, Ru cum Paulo III. egit,multa aedicare de prudem. ita, industria, probitate legati; quilus omnibus virtutibus, in munere illo obeundo usus

fuerat in Germania:nec non questus est, quod Romae multa falso iactata forent contra fidem c dignitatem ipsius, quum ille integre,sincere que perfnam eamsi inuisset; aeneratia cuni L cu de administi ussit. cui natim sapienti mus senex: qui ignarus

non erat arIium malarum,quibus plerique Roma utuntur,aut inuidia commoti, aut, si

alios depreserint, Lyerantesse in Dum illorum invasuros, restondit, sibi eximie cuniatam ese ac probatam Contarem mirtutem , se ue eam ob causam ipsum tunc in Germaniam misi e tantum que oneris N imposuisse se aurum que etiam breui ut nemo iulitareposti Je beneuolentiasia erga illa ac quo denique loco eum haleret,st omnιία declaraturum. Non contentu, autem hoc Pontifex, m omnem scrupulum ex animo Centarem emelleret, gaudereι que ille sicum tam prompto erga se animosertunatissimi hominis, actam praeclaro testimoni uarum virtutum, notum es voluti ipsi eum siet

monem: