장음표시 사용
51쪽
remqtie sentit: qiii sedati ircurn riirsiis suerint restitutae postioni illi, quae Enaturae earum conueniat.Ex his illi id perspicuum est tractatui qui est de eleia
mentis prout uniuersiim constitimnt,maxime conuenire;vt primum paucis ea percurramus, quae spectant ad motum de quietem clementorum: ex quibus inuestigabimus an ex motu quieteque elementorum. eorum numerus
a nobis inuestigari queat qui praecipue accomodandus sit ad congruam Vni- Dersi constitutionem.tum demum paucis perstringemus ea serὸ omnia,quae singulis eorum conueniunt, prout sint partes uniuersi: quod congressu silio constituunt. Elementa simplicia corpora esse, stipra satis perspicue, ut reor, ostensium est: corpori autem simplici secundum naturam couenit motus simplex. Generaverosmplicium motuum, si Aristotelem sequimur in pri- Pino libro de Coelo. sumuntur a generibus figurarum simplicium ; quae duo sunt, recta inquam Se circularis. Sed ne ratio haec calumniam patiatur,quodsvideamur ex principijs geometricis in philosophia naturali conclusionem quampiam demonstrare; hocque pacto de genere descedere ad aliud genus; addamus rationi Aristotelis id quod sensus experitur.Nam per se quiuis intueri potest obiectam oculis speciem uniuersi, ac deprehendere in coelestibus corporibus motum circularem: in elementis uerd reliquis, ac mixtis pro elementi alleuius in quouis mixto excellentia, motum rectum, uel ad superiores mundi partes coelique circunferentiam, uel ad centrum infirmumque locum uniuers. Genera igitur simplicium motuum duo simi r rectus.int circularis. Motus circularis natura conuenit corpori coelesti. quod Gneaue graue est. neque leue, nullique generationi aut passioni obnoxium snue labore ullo seapte natura perpetua circulatione circumagitur,de quo
nihil i nobis dicendum esse instituimus. Superior nanq; mundus diuino illo
corpore plenus est. nostrum autem institutum est agere de elemetis, ex Quibus constat inferior hic mundus. Motus sim Io rectus, duplex est: i mediotinus . alter ad medium. Natura igitur olloduis elementum uel mouetur ad medium; ad quod cum perirenerit, quiescit et aut contra natura recedit a medio, ad supernasque euolat sedes. Motus hi liusce recti quodnam principiumst, iure ambigere quispiam potest: an. celemento intrinsecum an potius extrinsecum quodniam. Nam in octauo lib. Physicorum Aristoteles uidetur connumerare elementa ac omnia grauia Sc leuia inter ea. quae mouentur ab Halior ex se etenim moueri,uidetur solum animalibus posse attribui, quae etiaex se quiescere queant.Praeterea ea. quae ex se mouentur, diuiduntur in parte per se mouentem.' partem per se motam quod nec elementis nec denique ulli corpori graui leui ue conuenire potest. Nam neque ex se qtitescunt cum eis libuerit: imm0 mouentur motu continuo.nis quid obstiterit quousque perirenerint ad proprium naturalemque locum. neque diuidutur, ut anima. Ita in partem ner se mouentem, Se partem per se motam: constant enim exsorma imperfectissima Se materia prima tantum.quae est ens in pura potentia . Non ergo mouentur elementa ex se: qua de re efficitur, ut ab alio moneantur; nis uelis ea immobilia efiicere.Contra haec esse uidentur, quoniam elemcu-
52쪽
A Mementa mouentur motu naturali, immd motus eoia simplex est: quia sorma simplex est principium motus simplicis: illud autem principium motus, quod est natura; est principium eius in quo est, ut dicit Aristoteles in secundo Physicorum. Non ergo elementa videntur moueri ab extrinseco Mab alto,sed a principio quod intra ea st. Praeterea mouens proximum,& mo trum sunt simul, ut ostendituri philosopho in septimo Physicorii micum autem grauia deorsiim ferantur, & sursem leuia; nullum extinsectam deprehendi potest, nec etiam fingi, quod ea moueat: non ergo mouentur 3 principio ullo quod sit extra ipsa. Hanc quaestionem non est admodum dissici- Ie seluere; s attente dispiciamus ea, quae dicuntur ab Aristotele in octauo Physicoraim, de in quarto libro de Coelo. Nam illud maxime vertim est: B Elementa grauia Sc leuia naturali modii non moueri ab ullo, quod extra ipsa sit quodq; sit essiciens proximum illorum motus: immὰ mouentur il propria serma, propriaque leuitate seu grauitate, tanquam a principio proximo motus; quae in maiori mole maior est Sc emcacius mouet, id est velocius. Hoc vero est adeo perspicuum , ut sensit etiam sit exploratum: quamuis nulla ratione comprosaretur. Mouentur igitur elementa 2 principio intrinseco: non tamen propterea mouentur ex se, ut animalia; sed ea de causa mouentur ab alio, quoniam proximum principium motus est inclinatio ad lociura, ad quem unaquaeque res mouetur: inclinatio vero inclementis propria eorum grauitas seii leuitas est; qua deorsim sursiimve tendunt. in animalibus vero propria inclinatio est appetitus siue rationa-c lis, sue senstiuus; ut ostendit Aristoteles in tertio de anima. Appetitus autem quicunque animalis sequitur apprehensionem siue boni siue malitat apprehensio omnis est propria Se intrinseca animalis operatio; ideo animal rationale ex se mouetur, quia sbi ipsim est causa illius inclinationi; appetitus inquam quo mouetur. Sed in elementis nihil est quod queat esse causa grauitatis leuitatisve, quarum nixu mouentur: verum generans eleis mentum tribuit ei simul cum forma inclinationem hanc, quam habet ad proprium naturalemque locum: ideo non mouentur ex se elementa ut animalia ; sed ab alio, a generante inquam; i quo inest eis propria naturalisque incIinatio ad locum proprium; ad quem semper tendunt,& si a re quapiam detineantur ne eo ferantur, semper premunt,& rem illam Vrgent.
D quae obstiterit; utpote quae propria inclinatione semper ad proprium locum tendant. Igitur non ex se mouentur,sed a generante: habent tamen nihilominus principium proximum motus intra se, inclinationem videlicet illam, cuius nixu seruntur ad filium quaeque locum. Hac de principio motus elementorum quaestione soluta. riirsiis alia suboritur quaestior An scilicet grauitas haec vel leuitas, qua elementa seruntur sersem deorsumve veluti qprincipio intrinseco, sint formae quaedam, quae sint substantiar, quibusque
natura Sc species elementorum constituantum an potius sint accidentia qua dam, quae formas Se naturas elementorum consequantur. Nonnulli, qui
Auermi primas partes attribuunt in philosephia naturali, ex quibusdam loci , quos in eius auctoris monumentis annotarunt, pronuntiauere ex Auer
53쪽
mis sententia grauitatem Sc leuitatem formas esse pertinentes ad si ibstan Etiam & elementorum speciem constituentes, quod etiam ratione adstritere conati si int. Nam natura est principium motus eiu S, inqtio est. cu vero grauitas de leuitas sint principia motus naturalis intrinseca elemetis, erunt igitur eorum natura, sed non materia, Ut perspicuum est. Nam in materia elementa conueniunt, Vna etenim omnium est at in grauitate & leuitate differunt: ergo erunt natura,quae est forma. Caeterum quamuis haec doestissimo
rum philosephorum sententia sit, nobis tamen videtur non satis conuenire ijs,quae Arist.tradidit,& ratio suadet.Etenim nulla si ibstantia est per se sensibilis, quod Aristoteles inquit in secundo libro de anima. Sensiis nanque circa cortices sibi stantiarum versantur, id est, circa accidentia: Gla vero mens ad nucleum id est ad substant am penetrat; sed grauitas 5eleuitas per se asen F se comprehenduntur, ut quiuis experitur ac sentit; nec minus comprehenduntur 4 brutis animalibus quam ab homine: quin muli quidam 5e camelisere omnes, qui impedimenta ac merces gerunt, cum sentiunt sibi plus ii sto oneris impositum Risse, excutere conanriir clitellas, ac onus impositum, calcibusque&uniuerso gestu corporis significant se iniquo pondere premi. Per se emo sensit percipiuntur tum grauitas tum leuitas. igitur sui stantiae non sent, sed accidentia. Praeterea Aristoteles in secundo libro de partibus animalium comtenerat accidentia elementorum, ac post caliditatem & frigiditatem mentionem ficit de grauitate Sc leuitate . accidentia e go, non siil stantiae si int grauitas & leuitas. Neque dissicilis admodum solutio rationum, quae adductae stat. Nam natura praeterquam quὀd est princi- Gpium eius in quo est, & intrinsecum; est principium primum; ut in eius definitione dicitur; cui coniunetiam est instrumentum proprium, id est acci dens proprium, quo natura agit. Grauitas ergo & leuitas,quia non sint prima principia non siint naturae. verum quoniam consequuntur Iuturam . iure dici possitnt inesse secundum naturam elementis; quemadmodum etiam motus, qui ex eis principiis consequuntur, secundum naturam insitini et mentis. ignis enim secllidum naturam leuis est, itemque secundum naturam sursum euolat. E contrario terra grauis secundum naturam, itemque pari modo ad centrum tendit.Neque etiam loci de Averroe adducti multum me mouent, ut credam Averroem ita sensisse. etenim ispenumero cum natura rerum proprijs nominibus careant, uti mi ir in eis explicandis vocabulis ac- Hcidentium, quae notiora nobis si int.& sensui magis familiaria; i quibus oritur cognitio intellectius. Haec satis stini dicta de principio motus intrinseco,grauitim & lolium elemetorum. Nunc paucis ea quaestio est i nobis pertrabanda; an scilicet elementa in motu naturali, quo feruntur, per se indigeant medio, id quonam pacto moueantur. Arist.in quarto Physicorum, ubi agit de vacuo, inquit, qudd in spatio vacuo grauia te leuia mouerentur internpore Indi uisibili, id est in instanti de momento, quod impossibile est.
Ergo ad motum grauium 8e leuium per se requiritur medium: in Vacuo
etiam spatio moueri non possent . Nam qualis est proportio subtilitatis, aut spissitudinis medij ad medium, talis est ratio etiam quod aeque graue,
54쪽
A eadem figura magnitudineque praeditum velocius seu tardius moueatur,aliare item aequὰ graui eiusdemque figura: & magnitudinis . Pleni verd spatij ad uacuum nulla est proportio; sicuti linea: ad pinachim. In nulla igitur teporis parte mouebitur aeque graue in spatio vacuo; sed in eo tempore, quod ita se habet ad tempus; scuti punctii ad lineam: quo efficitur ut in instanti mouea
turi hoc autem fieri nequit,quia omnis motus est in tempore quopiam, ut in sexto libro eiusdem operis certissimis rationibus ostenditur. Haec Aristotea
Iis ratio ab Auen Pace viro doctissimo habita est veluti sephis ficat inquit
enim, qudd sicuti in motoribus corporum coelestium,ubi nullii est medium. nihilque quod eorsi motum impediat, Velocitas motus sequitur motoris ex. B cellentiam & virtutem: ita etiam in grauibus & leuibus corporibus excellentiam grauitatis sequitiir velox descensus. leuitatis praestantiam velox ascensus. Igitur per se grauius uelocius descendet eo, quod est minus graue: teque uero grauia aeque uelociter.Per accidens tamen in motu grauium & leuium contingit aliud impedimentum ex medio allatum; quod cum aegrὰ patiatur se diuidi, unumquodque etenim sicut natura appetit esse,ita appetit unitate.
quae in diuisone constat resistit proculdubio medium & impedit motu tum
grauium corporum tum etiam leuium:ex quo contingit motum fieri tardiore non tamen propterea sequitur, si fiat medium,quod prius erat spissius longe subtilius, crescere etia motus uelocitatε, in ea proportione , qtia medium fuerit factu subtilius; sed sequitur in ea proportione decrescere tarditate quaec: per accidens addita saerat ex medij densitate, natiirali motui:qui sequitur naturam illius corporis grauis: sicut sipedali lineae addatur ite quantitas pedalis extranea, bipedalis tota eiscitur: a qua si auferatur dimidium lineae addi tae, remaneatque dimidiuna tantum prioris lineae additae, quae subdupla est eius pedalis lineae, quae adiuncta fuerat; non tamen proportio totius prioris lineae hipedalis inqua ad tota, quae remanet, pedale.ccum dimidia, erit proportio dupla. Aristotelis igitur ratione inessicacem esse putauit Auen Paces. quin potius fallacem de sophistica. Beatus Thomas virilem doctissimus Senunqua satis laudatus,existimauit rationem illa fuisse facta ad homine. Sc ex principijs priscoriim philosophorii procedere; qui adeo addicti erant vacuo. ut absq; uacuo existimarent nullius rei motu fieri posse.Quod ex praeclarissi- D mo poemate Lucreti j, qui Epicuri 3c Democriti sententia de uacuo conatur adstruere quiuis facile perspicere potesLDicit ergo beatus Thomas in uacuo motu in instanti Sc momento minime seri posse; sed omnem motum in ua. o etia spatio suturum in tempore.m fieri no potest,iit in eodem temporis momento corpus quod a sit in duobus locis, quorum alter distet ab altero.
Igitur si gleba quaepia terrae quieuerit in loco quopia, i quo incipiat spatium
uacuum, utique dat ultimiun instans huiusce quietis, ut in sexto libro Physicorii ostensum est. ὀd si gleba haec moueatui de perueniat ad locum illum ubi uacuum esse desni dabitiir etia primum instans,in quo incipit esse in locoeo,qui terminus est,ad que motu peruenit. motus nanque omnis datur ultimu inquo mobile mutatum est. vel ergo haec instantia momentaque teporis re ide sunt, cogitationeque tatum distinguuntur: uel re diuersa erunt m
55쪽
menta. Si dicas quod re idem stat Sc cogitatione se tu differant,efficitur proa Acii ldubio, ut in eodem momento temporis gleba haec sit in duobus loci di stantibus, quo nihil magis est impossibile. sia uerὀ eade momenta non snt,
ut necesse est fateri, interque duo quaeiri S momenta, quatiis proxima,tempus medium si, na neque linea ex punctis, neque tempus ex momentis confici potest) in eo igitur temporis spatio motus per vacuum erit. Aristotelis ergo
ratio inquit Thomas) ijs nititur, quae ab aduersario posta sunt: icci rcoque
contra eum efficax est. sed ad motum grauium delevium medium non est per se necessarii im,quia in spatio etiam Vacuo moueri possent. Averrois vero in quarto Physcorum, qui maxime excelluit ingenio,vsiisque est incredibili perinicacia in emendis Aristotelis sententiis inquit, rationem Aristotelis es- sse efficacissima, Se medium spatium adeo esse necessarium in motu grauium de leuium,ut sine medio moueri nullo modo possint. quae res ut melius intelligatur,pauca qitaeda praesabimur. Ex definitione motus quiuis facile intueri potest ut alias rationes omittaὶ quemlibet motum esse continuum: motus eteni m est achis entis in potenti quatenus est in potentia. Si ergo per motu mobile est in potentia ad ulteriorem acto persediti inquam, necesse est ut motu ipso mobile tendat ad litteriorem ac ii, noque ullo pacto sistat. Continuus ergo motus omnis est,nullusque motus est indiuisitulis, id in momento temporis factis.No potest autem esse in motu cotinuati haec ex sola virtute molientis nisi fuerit etia resstentia aliqua. quam viritis inoventis seperet. Ita
secundum eam pronortionem.qua virtus mouentis siperat resistentiam,mo Gius quoque uelox est atque in his motibus in quibus proportio maior est,est maior celeritas: ubi minor nronortio, tarditas malor est. Vbi autem virtus mouentis non stiperat resistentiam.'ut G socii tim certum & a riatura c5stitii tum Excessum seporat nullus efficitur motiis.de qua re in septimo Physicorii in lib.ab Aristo. luculentissimὸ est tractatum. Ex quibus sequitur propositionem si impiam ab Auen Pate minimὰ ueram esse : velocitatem .s motus selli tantum uirtutem mouentis.nulla facta de resstentia mentione.No tamen propterea quispiam putet restantia esse no posse, nisi ubi vis inseratur.& fiat motus orea inclinatione rei mobilis. Na interdum resistetia est cu vi; quandoq; aute potest esse resstentia sne ulla vi. Si .n mobile a natura ita sit facti: m,ut in motu quempia inclineti: r; in ipso aute no sit principium aestuum H
motus, sed passutim tantu;utique abs te movete no mouebitur. quavi S sua pte natura tedat in eu motu. Sicliti aute a natura in eis motu inclinatu cst mobile ut ca mouente naturaliter moueatur eo modii,& no alior ita cita a natu
ra,Pie habet. esse iii est.ut ab ullo mouente moueri nequeat nisi quod certo excessu ocesseriti lirtute mobilis.&amim que mobile habet; eoque excessu
certa Quadam irelocitate molieat amnii ori uero excessii celerius quoquet molleat. Mobile ergo.quod certa natura habet, quamuis ea natum inclinetur ad motu quepia, res mi tame mouenti per eade natura & actu siae.vIla vi; ne ueIocios tardiusve moueatur. quina deceat excessim eii, quo exceditura uirtute mouentis Necesse est ergo in omni motu esse res stentia. aliter nanque coli
nuus motus esse non posset; resistentia tamen esse potest sine vi ulla. o Mutin
56쪽
ri ut in corporibus coelestibus,cum acham qtiendam habeant certamque natur , qua ad certum motum inclinantur,'uelocitas motus sequatur propo tionem excessus virtutis mouentis; quo superat naturam &persectione propriam mobilis; licet ibi nulla sit vis, omniaq; fiant secundum naturam. Ideo Aristoteles in secudo libro de coelo inquit: Si stella adderetur cuipiam orbi.
aut orbis ille ab co motore non moueretur, aut tardius moueretur. Nam ex
persectione stellae additae no amplius motor eo excessu superaret mobile; sed minori. At in elementis; quae sunt coposita ex duobus tantum principiis sinplicissimis, maa.ssimplici & materia prima, quae est ens in pura potentia; neque determinata est a quapiam natura,vtique principium activum motus B eorum sorma grailitas seu leuitas.Materia ver ue,quae principium passi-uum est, nullum habet aetiam ni illamq; naturam : Ideoq; ex ea resistentia nulla sumi potest,sue cum vi,siue sine vi, resstentiam velis.Nam vis esse nequi . tibi nulla est natura,nullus achis; c5tra cuius nixum vis fiat.Nulla item est admotum quempiam determinatum & cemim inclinatio;ubi non est determinata natura, ac certus quispiam achas. Ergo in motu naturali elementorum,s principia tantum intueamiur, ex quibus elementa constant,nullam inueniemus resstentiam; quae tamen necessaria est in quovis motu,nisi fuerit motus indivisibilis:quod esse non posse, sepra ostendimus ex definitione motus Cogimur ergo inuenire restantiam s medio quod vi diluiditur ac dispellitur ex impressione elementi. Iccirco Aristo. uerissima ratione usitis est in quarto C Physicorum, uelocitatemq; motus elementi tantum sempsit ex spissitudineae raritate medij; neq; illa addita est naturali uelocitati. ut dicit Auen Paces vir alioqui doctissmiis. quia si demas mediu nulla est uelocitas motus quin potius nulla continuitas, cum nulla ibi si resistentia. Quod uerd acutissimὰ
inquit beatus Thomas, non diffitemur,impossibile esse uacuum quodpia spatium esse in rerum natura. Quod si quis esse possierit nihil esse absurdi videri debet;s positioni impossibili addideris ueras propositiones sequi posse contradictoria. Ex positione igitur vacui,sequitur I eo vacuo spatio fieri motumno posse, nisi indivisibilem quoniam in inani nulla est resistentia.Itesequitur
motum esse in teporemquia fit per spatiu extensium,& quantsi, &ὰ loco stocli alium.Per se ergo mediu requiritur ad motum elemetorii: quod ni sit,utique
D moueri non possitiit.Qua de re quida philosophi nostra tepestate illustres dixere elemcta per accidens moueri, quonia mouetur ad motu alterius, medii
scilicet. Nos uero dicimus elementa n6 simpliciter moueri per accidens,sed per se moueri: quoda tamen modo comode posse dici elementa moueri per accidens.Illud nanque propriὸ 3csmpliciter mouetur per accidens,quod ita mouetur & fertur,sicut is qui in curru vehitur aut in naui.In quinto Physicorum c5mode de hoc agitur. Si ergo elementa simpliciter mouerentur per accidens; nimirum oportet elementa per se neq; sursum serri, neq; deo me verum inhaerere alicui quod per se moueretur illis motibus. Constat tamen elementa non ita moueri,sed ipsa seo nixu tendunt deorsiam sursum . No
que fingere est quodpiam aliud in quo haereant: quod eis motibus per se moB ij ueatur.
57쪽
ueatur.aliquo tamen modo per accidens elementa mouentur,quoniam pro Epterea mouentur,quoniam medium disrumpitur&diuiditur ex illorum ni xi inde quo citius medium sectum suerit,eo celerius mouentur; neque aliunde resistentiam habent, praeterquam ex medio. Hac ergo ratione non iniuria concedere possiimus elementa naturali motu moveri per accidens. Discussi hac quaestione, alia suboritur: Cur scilicet elementa grauia leuiaque omnia, quae mouentur, prout natura fert clementi,quod in eis prae caeteris domina tur, citius Sc celerius semper moueantur, quousque eo peruenerint quo ten- .dunt. Huius rei causam nonnulli adscribunt impetui. Inquiunt enim maiori semper impetu h. rc omnia serri, ideoque etiam celerius moueri. Sed cum eos magis urges, interrogasque quidnam sit hic impetus3qti ae qualitas unde Fueniat in elementaὸ vel tacent,vel confingunt commenta qtiaedam,quae non
satis intelligi queunt,nedum sent.N5nulli alterari atque assici clementa pu tant i proprio naturalique loco: quae quo magis ed appropinquant eo magis assciuntur: unumquodque etenim magis assicit propinquam rem, quim distantem. Caeterum, si ab his quaeras, cur nam, si idem lapis seu eadem terrae gleba delata suerit deorsem, spatioque quinque passuum tantum descenderit, eademque iterum sit blatae lo, in quod decidit, idem selum repetat unius tantum passus spatio delata,postrema inquam parte prioris spatij quinque passuum.longe celerius per eum passum postremum priori motu descenderit, quina posteriori hoc; cum tamen i centro eodem interuallo distet Schoc posteriore motu, dc priore, cum ferebatur per postremum hunc passum, Gquintum inquammimirum flent neq; aliquid habent, quo postionem causamque sitam tueantur. Ideo dicimus nos huiusce rei plures causas esse, quar ut reor in unum contreniunt, faciuntque motum velociorem ad finem vLque. Primo nanque,ut in octauo Physcorum Arist.dicit,ubi tractat de motu eo nim, quae proiecta per se mouentur, inquiritque a quonam moueantur, postquam liquerint proijcientem hominem, seu machinamranimaduertendum est eam esse naturam aeris &aquae, ut in propria naturaliq; sui ipserum
sphaera, s a quopiam impellantur quoquo versiis suo nixu post impulsum
eum primum aliquo spatio seruntur,ac aliquantisper motum citatiorem faciunt : deinde paulatim motum sistunt; donec plane conquiescant. huic addas , quoniam vacuum spatium esse quodpiam natura maxime abhorret, ne Hmundi unitas tollatur. Iccirco cum in aqua uel in aere quippiam mouetur,smul ad illius terga cocurrunt partes proximae aeris vel aquae, quae prius pulsae proprio deinde nixu pellunt, & ultra promouent. hae uerd, quo plures suerint maioriq; nixu pulsae, eo citius & vehementius concurrentes ad terga mobilis illius,illud impellunt ac mouent Cu ergo gleba terrae deorsum descenderit, utique aerem secat,& deorsum pellit, partes ueris aeris diuulsae concurrunt ad terga glebae, eamq; vicissim deorsum pellunt: quo fit, ut naturali ni xui etiam hic addatur, ac propterea velocius gleba moueaturi, quae item velo eius mota maiore nixu aerem pellit,& secat; vehemetius diuuls aeris partes cocurrentes ad terga, &plures quam priores de velocius motae magis adhuc
58쪽
A Se magis glebam impellunt:quo fit iit citius gleba descendat, parique ratione semper citius; quoii'; ad selum peruenerit, in quo quiescit.Haec causa verissima est, ut quiuis facile intelligere potest,ctir grauia & leuia, quanto magis
accesserint ad suum quaeque locum, tanto moueantur celerius. Praeter hane
est & alia causa. Na res mota in aθre,praeterquam quod aὀrem secat,impellit etiam deorsem inferiorem aθris partem,antequa descendens amplius ipsam i uom secuerit. Nulli autem dubium est,quin medius aθr, si in cotrariam partem moueatur,magis obsistat et,quod contra eius impetum mouetur, quims quieuerit: item si quiescat, magis resistit descendenti glebae, qtiem si in eanadem parte moueatur, ad qua sertur elementum seu gleba, quae deorsum per B eum aerem sertur.Quin etenim perspicuum est,quod quato celerius aθr se tur in eandem partem,tato minus obsistit. Cum ergo terrae gleba ad partem illam aξ is, quam iam vi,nixuq; sito deorsiam impulit; certissimum est,quddob minorem obsistentiam velocius descendeti quamobrem magis propellet proximam atas partem,ad quam cum deueneritiob minorem eius resistentia adhuc velocius mouebitur quim prius. Itaq; hae ratione semper motus set uelocior, quousq; peruenerit ad locum eum, in quo secundum naturam quiescit. se liae rationes mihi uidentur uerissmὰ adduci posse, r scilicet grauium Seleuium corporum naturalis motus semper fiat uelociosiquousq; ad finem peruenerit.Nonnulli praeterea addunt hanc quoq; rationem tertiae Inquiunt etenim, Cum natura omnis ab intelligentia dirigatur; nihil absit C dum esse, si in operationibus naturalium agentium interdum perspiciamux aliqua rationis vestigia: hinc esse, uel alia innumera omittam, quae omnibus obuia sent,in generatione animalium & plantarum,eariimq; operationibus
atq; accidentibus quὀd videmus aquam calefactam citius ab aere frigido frigefieri & coagulari, quam frigidam: quoniam scilicet magis imprimit frigiditas in contrarium qitim in simile.Sic fiunt antiperistases, compluraq; huius generis mira. Hac ergo de causa euenire dicunt, iidd res grauis seu leuis quanto diutius mota fuerit secundum naturam, loco me natura sibi debito propinqua suerit; tanto magis niti Se premere nulla tamen propterea addita qualitate aut pondere, sed codem naturali pondere magis ac vehementius
niti, quanto longiori spatio delata fuerit, & fini propinquior. Hanc causam D neque improbandam neque approliandam mihi sumo . Sed cum duae septa
expositae optime mihi satisfacere uideantur, ac sine ope intelligentiae ac rationis cuiuspiam,ex accidetibus eorum motuum, causam adferre, satis mihi sint duae priores causae.Postquam a nobis fere omnia exposita ad motum rectum & simplicem elementorum, inuestigemus quotnam sint elementa. ex quibus constituitur uniuersum praeter primum corpus aethereum, quod mouetur motu circulari,sempiterno atque perpetuo.Plato in Timaeo mimdum
hunc corporeum quidem, maxime tamen pulchHi.inquit sachim filisse a primo rerum omnium opifice: quamobrem & tacti & oculis comprehensibile esse essetai:nihil autem oculis percipi posse absque luce, neque tachii obsiste re, de palpabile esse posse absq; terra: ex terra ergo mundum constare de igne.
59쪽
Nam lueon ab imoprochre, i nund lim iam ignis specie esse putauit mam. EDuo ergo haec corpora extrema simi, ex quibus constat uniuersum. Verinis
extrema indigent medio quo veluti vinculo & nodo fiant unum,ta inuicemieonitingantur. Medium uero illi id maximὰ est secundum naturam; quod etiam imaxime unum est cum utroque extremo. Tale autem medium reperiathir in proportione geometrica . Na in ea proportione medium alteriitri ex treiiinmmcia latum statim refert naturavitextus extremi; ut puta, duo qlia
Dior, qcio. nam octo ad quatuor duplam habet proporti diro item quatitoria diis, duplam.Contra,duo ad quatuor collata, sebduplam:quatuor tem ad , rimodo subduplum est. Huiusmodi ergo medio contraria seu extre. ma maxime efficiuntur unum. Ignis igitur &terrae mundi elemeta extrema Fhuius rati i3 medio coiungi opus est;si mundus maxime vivis erui debet Verum,ut i geometris demonstratur, inter duas sit perficies planas unum ta tuna mediis in bac geometrica proportione inueniri potest: at in corporibus
selidis hoc seri nequit, unico medio corpore: quod ita se habeat ad extremaeorpora, quemadmodum sipra diximus quatuor se trabere ad duo atque ad
octo Sed duo corpora oportet esse media,quil us exiret ivniantur hac proportione geometrica. Hoc Euclides olidentissime demonstratiuinit in maidi constituti me ignis 5e terra, si coniungi optima ratione debeant, duobus indigent corporibus medijs. Merito ergo ab optimo Sesapientissimo rerum opifice aptSaqua collocata suerunt inter ignem 5eterram. Mundus igitur sumina ratione ex mintuor hi Selementis constat, igne . aere, aqua, & terra. GFlad Plato in Timaeo. Nobis uerὸ neque illud in praesentia discutiendum dueimus,an scilicet lux absque igne esse queat: uihilque tactu percipi sine terra.
Itemque an corpus aethereum coelorum inquam si igneum iit sensisse etiam hoc in loco siletur Plato. Id tantum dicemus , hanc Platonis rationem det mediis elementis inter ignem & terram,no esse samptam ex principiis pro priis: quae per se conueniant corporibus naturalibus ; sed sempiam sedis aqualitatibus mathematicis. Itaque de genere ingenus aliud processisse uide tur Plato. Caeterum quoniam consimili argumentationivgenere uidetur rist. vsiis suisse in primo de coelo in ostendendis generibus motinam simpli,eium: Rationem etenim simit i figuris geometricis, ut sit peritis adnotaminus: quoniam tamen ea ratione sequebatur id, quod sensit conspicimus,ue. Hrum esse: duos scilicet esse motus simplicium corporum Se simplices, re- Olim inquam & circularem:sc etia concedamus Platoni ratione sumptam geometris de duobus elementis medijs: luandoquidem constat, sensuq; deprehenditur, duo esse elementa media inter ignem Ze terram, aerem stilicet
atque aquam. Nos ueia in ostendendo elementorum numero Vtimur ratio.
ne Physca, sumpta a natura motus recti: Duo sunt genera motus resti; ad medium uidelicet alter, Ze alter a medio. Nam sphaerica figura duos hosce veluti terminos habet, centrum inquam & circui serentiam. Corpus ergo num est simplex quod etiam appellamus elementii quod ad medium sertui , alterum ἱ medio ad circunserentiam tendit. Ptim omnino Scista pluciter
60쪽
A ei ter graue est,posterius Onanino & simpliciter leve terra scilicet & ignis. Verditastioni manatura, qtramuira fieri potuit, conata est etiam in ditie s&: contrari js generibus reserre unitatem naimque artificio omnia ita initicem eollira iit, ut postrenuim stiperioris gencris maxime propinquum sit sepre mo sineris inserioris r ut hac ratione uniuersi entia diuisa inter se quoia dammodo essent. Semana speciemini iters iacerent. Necesse ergo filii ad mundi unius e tautione na, ut liuu duo extrema elementa, graue inquam fmplieiter, M leue simpliciter medio quodam vincirentur huitismodi ueris
mediii mimum tantum esse non potuit. Nana. locus unius corporis medii. qui ei natura deberetur . nimirum meduis esset inter centriim 5e cireunse n rentiam aeque inter ea extrema medius. Hoe ergo medium corpus aiabluta dici non posset, quod natura tenderet ad loeditim, ne lie natura recedereta medior sed uterque horum monitim pari & a qua ratione cicorpori conu Iuret, Se ab eodem negari posset. m eum natura moueretur ad locum hune
me Inim aequo distantem interuallo ab illorum utroque, eiret inserentia scita licet. ε centro; utique laeus isse non gis pertineret ad medium. quam ad circunserentiam attineret. Motus ergo huius corporis. simplicis recti ad uumn speciem motus reta reserri posse ac propterea nere ac propesὰ motus res ius nequiret esse. Omnis nanque motus rectius uel est ad medium uesia medior neque diei posset ab lute aut graue aut leue. Quamobrem essetatur, si recti motus naturam seritare volucrimus in quolit,et simplici corpo MC re recto; ut unum tantum medium esse nequeat inter ignem 3 terram o Erunt ergo duo media, quorum utrunque gratie est&leue: utrimque de Lmedio. 5 ad medium moueriar : alta lute tamen alterum eorum:leue est de
secundum quid grauer stem abistute mouetur a medio,. de secundum .fidad medium tendit. Alteriam uerὁ absoluteingraue; Se secundum quid leue: Item ab Iute mouetur ad medium, de sicundi unquid inmeturi medioe: quod in uno tantum medio inter extrema dici non potest; ut modo ostendiamus. Duo igitur necesseest esse media elementa; si naturae definitiove motatus simpliciis recti est accommodanda medijs elementis. Quintum uero es mentum inter quatuor haec medium esse nequit eadem de causi, qua unum tantum tertium diximus esse non posse. Nam quinto huic medio motus reia D ctus nullus accommodari posset, neque absolute graue esset, neque absoli te leve; si grauitas & leuitas in eo essent pares. Phirauerisquam quinques quis fingere uellet: iam sensu ipse eonuineeretur longe sulli, M tota ut
aiunt errare uia. Qitatuor igitur elementa hunc uniuersum componunt rIgnis, Aer, Aqua, & Terra: exquisita sigillatim nonnulla percurremus in sex Attamen primo huic volumini modum statuemus si superuis consti in iis de motu grauium de leuium addiderimus id, quod Aristot.dicit in miam to libro de coelo: Terrae stilicet, quoniam omnino grauis est, nullit,ilani talem conuenire:Ignem ite , quoniam leuis est, nulli bi grauem esse: Atavero de Aquae elementis medijs utrunque accommodati: nam alicubi V ues sunt, alicubi leues. Aqua etenim in ignis loco & aeris, grauis est: in ter-