장음표시 사용
372쪽
clesiasticorum denique scriptorum,u D N.Gratiano excerpta , ac in suas classes ordine concinno di- Lgesta.
De iure diuinae 8c humanae constitutionis. Distinctio prima.
v MANUM GENvs duobus regitur, naturali videlicet iure, &moribus. Ius naturale, est quod in lege &in euangelio continetur: quo quisque iubetur alij facere quod si- bi Vult fieri : & prohibetur alij inferre, quod sibi nolit feri. unde Christus in euangelio: omnia quaecunque vultis ut faciat . vobis homines, & vos eadem facite illis. Haec est enim lex,& propheis. Hinc Isidorus in v.lib.etymologiarum cap.2. ait: a Pi
373쪽
natura,humana moribus conseat. A
nae. Diuina natura, humanae mori-
constant: adeo ille hae discrepant, quoniam aliae alijs gentibus placent. Fasto
diuiua est:ius lex humana. Transire per Ggru alienum ,fas est :ius no est. Ex verbis
uius auctoritatis euidenter datur intelli- ' differat inter se lex diuina,&huanana:cu omne quod fas est, nomine diuinae vel naturalis legis accipiatur: nomine Vero Ie s humanae, mores iure conscripti RS tradita intelligantia'.Est aute ius genGa, i :, u ςQntinens specie, Libo. G.3 Vnde an eodem libro etymologiae s Iiιsgenin ex autem species eius est. generale nonae est: lex autem iuris est. pecies.Ius aute est dictu, quia iustu est.. Omne aute ius legibus & moribus costat.
ρ-id sit lex. Ex est constitutio scripta.
Os est longa consuetudo de moribus tantummodo tracta.
iliri uuidsit consuetudo. Consiletudo autem est ius quodda moribus institutum: quod pro lege suscipitur,com deficit lex. Nec a Tert,an scri-
374쪽
ptura,an ratione consitat: quoniam & le- .gem ratio commendat. Porro si ratione lex costat,lex erit omne ia quod & ratio ne constiterit duntaxat, quod religioni c5- ueniat,quod disciplinae congruat,quod laluti proiiciat. Vocatur autem consuetudo 'quod in communi est usu. Cum itaque di .citur, non differt utrum consuetudo scri- plura,an ratione cd stilat apparet quod c, suetudo est partim redacta in scriptis, partim moribus tantum utentium eit reseruaz ta. Quae in scriptis redacta est, constitutio sue ius vocatur. Q ar vero in scriptis redacta no est,generali nomine cosuetudo videlicet appellatur. Est & alia diuisio tu a.pars.ris. ut in eo.Itb.testatur Isidorus,ita dices: ι. . QVasinistecies iuris. IVs autem aut naturale est,aut ciuile,aut gentium. Quid sit lici naturale. IVs naturale,est commune omnium nationum eb quod ubique instinctu naturae,non costitutione habetur aliqua, ut vic ei & foeminae coniunctio ,liberorum successio,& puerorum educatio, communis omnium possessio, & omnium una libertas, acquisitio eorum quae caelo,terra, marique capititur.Ite deposis rei vel comen ,
datet ' pecunis restitutio,violeriς per vim repulsio. N a hoc,aut si quid huic simile est
375쪽
4 Decretorum prima pars Duqua iniustu,sed natural aequuq; habet.
. . quisu: populus vel - tibi proprium diuina humana-
. et d*iusgentis m. Vae eat.ε Us gentium,est sedium occupatio,aedifit catio, munitio,bella,captiuitates,seruitutes,postliminia,scedera pacis, induciae, α D . , vi0l ndorum religio,ctuu Erinde bia inter alienigenas prohibita.Hoc inde ius gentium appellatur, quia eo iure om-R
egressio in hostem, vel pugias commisito Item signo dato receptio.Item flagitij mi
, Miaris msciplina, si locus deseratur. Item modus, dignitatum gradus. praemiorum honor: veluti cum coronam lMisis don tur Item praedae deciso: Act pro personarum qualitatibus & labo ς ribus iusta diuiso,ac principis portio. cui filius publicum bus,& magistratibus.
376쪽
quod nulli tenent nisi rites,id est Romani.In quo agitur de legitimis haereditatibus,vel curationibus,vel decotractibus, de tutelis,devsucapionibus:quq iura apud nullum alium populum reperiuntur, sed propria sunt Romanorum,& in eos solos constituta.
De iure Quiritum,& partibus eiusdem. Distinctio '.
o v sT AT autem ius Quiritu Isid. Op.ν ex legibus, ct plebiscitis,& lib. s. ει natusconsultis,& constitutioni -- bus principum, ex edictis senatorum,sive responsis prudentum.
ouid sit lex. Ex, est constitutio populi, qua maio- ' res natu simul cum plebibus aliquid fanxerunt. Quid sit plebi citum. PLebiscita,sunt quae plebes tantum con stitulit:& vocatur plebiscita eb, quod ea plebs sciat, vel quba sciscitatur Scrogat ut fiant. suid sit senatisoni tum. SEnatusconsultum,est quod tantum se- In cap. a
natores populis consulendo decernut.
Quid sit con tutio Gel ediἷ1um. Oditutio vel edictum, est: quod tan Id. cap. 3tum rex vel imperator constituit,
377쪽
edicit. vel ν edidit. tu .m. prudentum, sunt quae iuras 1 consulti respondere dicuntur cons. lentibus.Vnde & respusa Pauli dicta sui s. Fuerunt enim quidam prudentes & arbitri aequitatis, qui institutiones ciuilis iuris compositas ediderunt: quibus dissidentium lites contentionesque sopirent. a pa j. sitit tritavitia vel coisulares leges. Vardam etiam leges dicuntur ab iis
ui eas condiderunt:vt consulares, a tribunitiae, Iuliae,Corneliae .na sub Oct uiano Caesare suffecti consules Papius di Pompeius legem tulerunt,quae a nomini bus eoru appellatur Papia & Pompeia: c5tinens patrum praemia pro suscipiendis liberis. Sub eodem quoque imperatore Fati
cidius tribunus plebis legem fecit,ne quis
extraneis testametois Q egaret, quam ut
pars superesset lisredibus: ex cuius nomine lex Falcidia est nominata. Quae sit lex Sauro . di . cap. o Q Atyra vero lex,cst quae de pluribus iisdem. O mul rebus loquitur, dicta quidem a copia rerum,& quasi a saturitate.vnde& sa-
tyram scribere est,poemata varia condere:
378쪽
M Hodiar leges naualium commerciorsi insula Rhodo cognon linatae: in qua antiquitus mercatorum usus fuit., De diuisione constitutionum&earundem partibus.
Μ N E s hae species seculariuin y p ra legum partes sunt,sed quia con Mstitutionum alia est ciuilis, alia ecclesiastica: ciuilis vero foren-' se vel ciuile iiis appellatur: quo nomine ecclesiastica costitutio appelletur,videamus. Ecclesiastiea constitutio canonis nomine censetur. id autem sit canon, Isd.in lib.v.etymolog.declarat,dicens: quid sit cano .
REgula dicta est eo, quod recte ducit, v asiluan- nec aliquem aliorsum trahit. Alij ve 4..ro dixerunt regulam dictavel quod regat, vel quod norma recte & bene vivendi pretbeat, vel qudd distortu prauuq; corrigat.
Porro canonum alij sunt decreta pontifi- eum,alij sunt statuta conciliorum. Conciatiorum vero alia suntvniuersalia,alia sunt prouincialia.Prouincialium alia celebran a 4 tur
379쪽
tur auctoritate pontificis Ro praesente videlicet legato sanctae Rom. cles Alia vero auctoritate patriarcharum vel prim tum, vel metropolitanorum eiusdem prouinciae Haec quidem de generalibus regi lis intelligencia sunt. Sunt autem quaedam
priuatae leges ta ecclesiasticae, quam seculares, quae priuilegia apyellantur. Deca, V lib.etymolo Isidor .ait. Quid sit priuilegium .PRiuilegia, sunt leges priuatorum,quasi priuatae leges.Nam priuilegium di- ctum est eo,qubd in priuato feratur. Officium vero secularium siue ecclesiasticaru regum est praecipere quod necesse est fieri, aut prohibere quod malum est fieri: permittere vel licita, ut praemium petere: vel 3.1ν..ius ςti m qu dam illicita, ut dare libellum re vim.o ea. Pudii: ne fiant grauiora. Vnde in eodem .lib.. lib.Isd.scribit,dicens:
quid sis qficium Obanis aute lex aut permittit aliquid,
ut vir fortis petat praemium: aut vetat, ut sacrarum virginum nuptias nulli petere liceat: aut punit: ut qui csdem lac rit, capite plectatur . eius enim praemio
na autem praecipit, ut Diliges dominum
380쪽
Distinctio quarta. De causa & qualitate legis , eiusdem , potestat
A v s A vero constitutionis legum est humanam coercere audaciam, & nocendi facultatem refrenare: Sicut in eodem li. ao,
Quare leges sint. FActae sunt autem leges,ut earum metu
humana coerceatur audacia , tutaq; inter imprbos innocetia,& in ipsis improbis formidato supplicio refrenetur audacia,& nocendi facultas. Pr terea in ipla a par constitutione legum maxime' qualitas con ' bstituendarii obseruada est, ut contineat in se honestate,iustitia,possibilitate, conue- nietia,& c tera quet in eode lib.Isidor.enumerat,dicens: Qualis debet esse liv. O. at bl
Rit aute lex honesta,iusta, possibilis, Im' . ω
secundum naturam, & secundum consuetudinem patriae. loco temporiq; conueniens,necessaria,& utilis : manis ei a quoque: ne aliquid ν per obscuritatem incautum captione contineat, nullo priuato sidis itates modo,sed pro communi ciuium utilitate in ea tion conscripta.Ideo aute in ipsa constitutione eomine-