장음표시 사용
31쪽
TABULA ARITHMETICALIS CLIMATVM SECU
principia media, ines eorundem.
32쪽
.PRIMA PARS COSMO DE LONGITUD TERRESTRI.
A P. VII. Ongitudo loci CVernero alludente est aequatoris siue
aequinoctialis circuli segmentum, cridiano eiusdem loci,&Fortunatarum insularum Meridiano, compre hensum. Quia veteres illi Ceographi superficiem terrae describere, siex stadiasmo locorum intercapedines inquirere volentes, posuerunt primum longitudinis gra dum in occidente, hoc est, in Fortunatis insulis, quae nuc Canariae appellantur: deinde fecundum numeroru suc- Fortuna cessum, per meridiem in orientem, telluris ambitum gradatim depingebant. uana inquam longitudinem in plano typo quem Mappam vocant)vti equitur, Hebraicis literis squia longitudo, si Notum respexerimus a dextris sinistram versus Hebraico more dirigitur Helicha NaaretZ,quod sonat, transi tus seu via terrae,in titulauimus. Qua autem via uniuscuiusqNoc longitudo sit comperienda, in sequentibus propositionibus brcuitate quadam docebi mus. Alias vero, Deo opitulante, in nostro Astro labio, plano quoque e theoros copio, ex nostro Matheseos disciplinae scrinio longe exactius in luce edere decrevimus. ualiter autem in plana nostra designatione, in corpore etiam solido, orbis longitudo sit exploranda, impraesentiarum absoluo Longitudo itaque distinguitur meridianis, qui circa polos concurrunt. Vnde gradus mensurantes arcum aequa totas, inter primum longitudinis gradum qui occidentem claudit &meridianum qui transit per locum tuae habitationis, gradus longitudinis vocantur. Ecce Figuram extensam in plina.ii Longitudotcrra.
33쪽
CRAPH PETRI Ap aDE LATITUDINE TERRAE LOCO-
rutinete CAP. VIII Atilucio regionis vel habitationis est segmentum eius , dem metria iani, vertice seu polo hori ZOntis, atq; aequa i toris circulum ais initum:&est semper aequalis altitudi Lletali'. ni seu leuationi poti suprali Oi ZOnta: quadam tameni a Latitudo ii tione inter se differunt. Nam eleuatio siue altitudo poli, est arcus meridiani inter polum mundi lori Eontemt interceptus Latitudo vero loci, est arcus meridiani inter et ri, enith capitum,&aequatoris circulum cώtentus. Hae autem duae portiones meridiani ut author Sphaera demonstrat sunt aequales. Numerus igitur latitudinis terrae tam Septentrionalis utim Meridionalis,insolido planoque derio in 1 o. ut assolet scribitur similiter. longitudinis. Formula huius traditionis. PRaeterea ne quid supputationi nostrae desit,cdsulto apposuimus organum hoc,in quo latitudinis alicuius oppidi, releuationis poli aequalitatem ostendere decrevimus. Habes igitur iucundissime Lector hic hori Eonta mobilem, quem ex parte Septentrionis aut deprime, aut eleua secundum quod numerus graduum eleuationis poli, pro certa eleuatione expostulat xvi
debis tot esse gradus eiusdem meridiani ab aequinoctiali circulo usque ad Eenith depicti hominis, quot arcus eiusdepa meridiani inter polum mundi dehorirontem comprehendit. COR AL
34쪽
ZEn illi Capitis semper aequaliter ex omni parte ab hori Zonte(id est,so.
gradibus, feti quadrante distat:at iii ideo dici tu, 'olus horigontis, Nubique existentibus(exclusis omn: bus aliis impedimenti Q semper medietas caeli si uehemisphaeri apparet. Quantum igitur aliquis ab aequinoctiali procedit versus Septentrionem vel Austrum tantum etiam deprimitur horigo sub polo ex parte una ex altero vero cicuatur supra polum oppositum meptimis ex histra mento videre licet.
Tu Do TERRAE PER ORGANum P ciale sit exploranda
35쪽
CRA PII PETRI A P. 3PRO INTELLECTU HUIUS CAPITULI NECESSA,
rio ponendasum qua dum Propositiones ore huius organi, di usum multiplicem expliciatu es,quarum prima Propsit ei L .litudinem SoIis supra horiZontem, omni die horaeirtificiose exi ad ijs solaribus cognoscere. Subleua igitur librum cum sequent organo superiori parte in serius versa,&anteriori versus Solem ita ut perpendiculum ex c. ligno, libere pendeat super nomonis perpendiculum depictum, Trigonum mobilem erecto pinna cidio radianti Soli oppone, ita quod facies organi ad te vertatur: inferior vero pars libra in sinistra manu, sursum eleuetur. Rursus subleua aut deprime paulatim Trigonum cum pinnacidio versus Solem donec suprema pars umbrae pinnacidi quam rectissime cadat super lineam umbrae. Hoc peracto,considera diligenter, per quot gradus eleuetur index trigoni supra hori Zontem: numerus illorum graduum, est altitudo Solis pro dato momento-
PROPOSITIO SECUNDA. Erum locum Solis uoti bet die in rodiaco ex theorica Solis artificiose inquirere. Supputa igitur diem mensis, pro quo Solis gradum scire cupis, in circulo dierum mensium, super quem pone filum excentro Theoricae filum itaque extensum super extremum orbem, indi
cat signum igni gradum,per quem die oblato Sol decurrit verum in anno bisextili post exitum Februari usque ad anni finem, semper ad oblatum diem dies unus addendus est. Deinde facta supputatione in limbo mei. sium,filum Solis verum motum ad meridiem oblati diei ostendit.
AI titudinem Poli supra hori et ontem omni diei pro qualibet hora certa diei dicto citius inuenire.Si quouis die altitudinem Poli scire desideras, Accipe pro hora certa Solis altitudinem, ut ante praemissa docet: Deinde perpendiculis recte pendentibus, volue ac reuolue organum, donec interfectio horae iam acceptae, lineae parallelae, ex gradu Solis, in quo est Sol die oblato ductae it directe sub perpendiculo trigoni. Et index rotulae qui ultra periphaeriam rotulae eminet, altitudinem poli sine errore pro data habitatione manifestabit. Quomodo autem poli altitudo per stellas fixas noctu deprae , hendatur,alibi docebimus
36쪽
PROPOSITIO I ARTA. Messabolari circa quam punctus seu vertex mundi immobilis consistio incogn ta in eius cognitione duplici via utiliter peruenire. maginare ergo unam lineam rectam ab extremis duabus stellis maioris Vrta, sei rotis plaustriusque ad proximam stellam, quae huic lineae obuiauerit,i habebis steliam polo mundi proximam quae a Naucleris stella maris,ab Astrologis
37쪽
vero Alru abadicitur.Eiusmodi igitui stellarum situm&e siem duae Velinea albis cisi ras productaria dicat stellam potarem. Non quod polus siticuitella polo mundi proxima. 'IDEM ALITER. Ponte organum viatolium, quod lingua vulgari Copassus dicitur ut assolet si postea filum, seu nasum ovi vocat Compassii visu produxeris ad TLrmamentum usique, proculdubio inuenies ibi radiali linea Foliam Septen rumis' cottaonarium, qui reticus Eoi calis, Aquilonarius dicitur, super quo mundus ipse versatur. Es autem pollui ille mundi,punctus imaginarius non sensi-Uilis, iuxta quem dicta stella mouetur. Huius tradit oliu gura tu exemplar.
m. STELA POL . PROPOSITIO VINI A. Horam sua lem interdiu ex radiis solaribus facile perscrutara: Habita e
leuatione poli ex ante praemissa, vel ex regi Orauim abaco,pon indicem rorule voltabilis super gradum eleuationis. &ita manentem rotulam fico in
trinsecus cera, ut perpetuo in ista laabitatione illic maneat Quo acto suble ualibrum cum organo,donec filum ex C, rccte pendea lipei depictoberi, diculo. Deinde Sole irradiante erigatur proiecstor umbra seu pinnacii lium trigoni ad angu 'os rectos. Postea subleua aut deprime traeoniam Soli obiectum,donec pinnata dii umbra superlincas umbrae incidat. Rcum hoc videris te Inperhabico respectu ad perpendiculum depictum intersectio fili eius dem lineae parallelae ex gladii Solis ductae in arc ibus is orarum tibi in promptu noram si actiones horarias indicabit, aut ante meridianam aut pomeria
38쪽
o meridianam prout temporis momentum exquirit.
TEm iis ortus occasus Solis in toto terrarum orbe sacile inquirere Pota ne indicem rotulae super gradum eleuationis poli regionis, aut oppidi, in ciua vis habere tempus ortus occasus Deinde a gradu Solis in limbo cir ca horami notato,ingredere sec dum parallatum, usq; ad horaetonta lenae Vineam. Ipsa parallela linea in conteri hortZontis inter lineas horarias,ter pus exortus occasus Solis manifestabit. PROPOSITIO SEPTIMA. antitatem diei artificialis, noctisve artificialis breuiter computare., up polito puncto ortus Solis occasus, secundum debitam pol eleuationem ex praemissa computa ab eodem puncto horas horarum, a te usque ad horam tr.&habebis tempus semidiurnum. Sique illud dupla ueris quantitatem diei artificialis(hoc est, moram qua Sol ab ortu in occa sum tendens supremum occupat hemisphaerium conflabis. Qua are . horis subtracta,noctis quantitas(hoc est tempus quo Sol ab occasu in ortum tendens,inse ius occupat hemisphaerium)relinquetur.
PROPOSITIO OCTAVA. Horam initii, sinis crepusculi matutiniis vespertini ex eodem orgata
no supposita eleuatione,indagare Crepusculum matutinui quod nos auroram nuncupamus est tempus, quod intercipitur inter diem claru&noctem obscuram: retempus in quo aer incit it splendescere,dicitur initiucrepusculi matutini. At vero, ubi recessii Solis desinit,dicitur finis crepusculi vespertini. Si igitur initium matutini vespertini finem scire optaueris,acciperara dum Solis in Zodaico sub horiZonte duc linea ab eo parallelam usq; ad contextum line crepusculinae, tacontactus linearum ostendit (habito horarum respectu initium inem crepusculi matutini invespertini Horae e nim ante meridianae initium matutini pomeridianae, cro finem crepusculi vespertini supputant.
PRoquacunque eleuatione, pro quacunque hora diei, Solis altitudinE absque rad ij solaribus rimari Pone indicem rotullae super gradum leuationis ad quamvis inuestigare horarum altitudines. Quo factd, subleua litabrum cum organo,ut semper perpendiculum gnomonis sui diximus perpendiculo de nicto correspondeat. Postea eleua aut deprime trigonum, quousq; super horam electam, gradum signi filum dependeat, supputa gradus: sit stupersunt minuta,circa indicem. Hac igitur altitudinem scribe ad tabulam sub titulo huius horae indirecto huius signi super quod rectificasti filum. Hoc ingenio perge cum altitudinibus aliarum horarum, signorum. Haec res maxime prodest Horologiorum consectioni,puta Cylindri, uadrantis, Annuli astronomici,Horologi muralis,&α
39쪽
organum praedicta Propositione declaraas.
DE LONGITUDINE REGIONVM PRO VIN
ciarum, Oppidorum locorumve in uestiganda.CAP. X.
40쪽
ongitudinc Regionum, Ciuitatum,locorumve, ex initio FcIia is os lunaris indagare. Obserua itaq; principium alicuius Ecli psis, in oppido cuius longitudo tibi ignota veru: quod si in ho-i is minutis cum Eclipsi ex tabula sequenti accepta concorda ierit, proclamabis istum locum habere meridianum Leylan in gensem, quia Eclipses sequentes Mathematica supputatione ad Leyi ningenmeridianum collegimus. Est enim ciuitas Misiniae,cuius longitudo est grasio.minu . EO. Secundum Ptolomaeum autem Iong. 3 .gra. o. min. Si autem initium Eclipsis differt, dic locum illum,alium habere meridianum, diuersa longitudinem: quam sic inuenies, Auser numerum horarum mi. Eclipseos minorem de maiori, de differentiam in gradus, graduum mi co uertito hoc pacto: Pro qualibet hora accipe Is gradus pro Minu. horae I. gradum, pro quolibet mi. horae I s. mi. gra. Tandem numerum graduum, minutorum iaelicitum, adde ad gradus longit meridiani Leys ningen, si orientalior,hoc est, si maior horarum numerus in ea repertus fuerit: Aut subtrahe, si occiden talior, hoc est, si minor horarum numer in ea quam in tabulis Eclipsium re peritur, habebis longi tu . huius Oppidi quae antea ignota fuerat. Similiter etiam cum Eclipsibus quae ad aliummeridianum sunt supputatae,agito. .