장음표시 사용
61쪽
poris eodem mometo m quo meridianam lineam duccre vetis. Filo sic libere dependente, trigonoque uariato manente, sistem V - pedem circini in punctum trigone, cui filum per pediculi inneiacti ur, alio extento in notam interfectionis perpendiculi, lineae aequi di stantis signi aut grad. Solis, pro dato die, hoc est,in punctum horae iam inue tae, eam circini extensionem immotam serua.Deinde ingredere praecedens instrumentum in supputa altitudinem Solis per propositionem primam noni inuentam in scalis altitudinum, imprime notas, quibus cordam subtilem, re uiam cium, aut occultam lineam superextendito In punctum igitur limbi, cordae attactus, in parte dextra pes unus circini immittatur, circino in uariato describe circulum occultum versus simistram usque ad contactum corda aut regulae, ibi si pinge notam, mox enim it Ia inter circulos verticales, seu a Zimuthales,optatu Zimuth indicabit. Habito gradu verticali, seu a Zimuthali,accipe asserem aequalis superficiei polite quadratu,cuius singula late r in duas aequas partes diuidito Sint itaq; diuisionis notae A,B, C, D, VA, C, D rectis connectantur lineis, quae se inuicem dispescantini signo ad recto sanetulos crit itaque signum orientis C, occidentis A, B meridici,D vero septentrionis. Deinde distensis circini pedibus, exi centro quantum vis describe circulum, qui orthogonali linearum sectionem In quatuor quadrantes fecetur.Easdena denique quartas diuidem ore Astronomico in partes seu
gra. o. o ea viae centro fige stilium teretem o thogonaliter. Tandem ad quid istantiam hori Ecitis coaptabis aream planam,superquam pone quadra tum illud ita uti punctum versus meridiem, D vero septentrionem versus porri ratur. Post haec verifica quadratum, donec umbra stili super gradu ver-xica em prius ex radiis solaribus obseruatum coincidat. Et latus A aut oppositum alium itur pro vera linea meridiana. Cui adiungitur regulamentum, de agatur linea infinite longitudinis,quod oportebat inuenire.
62쪽
Equitur alia&exacta lineae meridianae inuentio, que eandem interdiu&no stuper organum viatorium(quod vulgo Compasta sus dicitur Nin quo uis plano dicto citius in hunc fere modumnuenire docet. Pone igitur super plano normato compassum ad -- quid istantiam horietontis, ita quod eius lingulat quae magnetis ideo tropiata gerit stignaaticae lingulae, neutrorsum declinans, ad unguem coueniat. Cui iam applica regulam, ita una extremitas regulae ad Austrum, altera ad Aquilonem spectetes si longitudinis infinitae lineam directam se, cundum latus regulae ut moris est traduxeris, habebis lineam meridianam quam quaerebas. Quae res ut clarius in te ligatur, accipe figuram praesentem.
DE VENTIS CAP. V. Entus est exhalatio calida, sicca in visceribus terrae ge
nerata, quaecum egressa lateraliter circa terram moue tur, Ventus nominatur.Et Ia eorum sunt, quibus veteres nautae fuerunt, si, nomin a. Uyrum quatuor Cardinales seu principalos sunt, reliqui omnes collaterales vocitantur. Primus itaque ventorum Cardinalium est Auster, Meridionalis, calidus humidus, assimilatur aeri , Sanguineus, fulmineus, facit pluuias latissimas, largas nutrit nubes pestilentiam aegritudines multas progenerat Aultro africus Aereus aegritudines, pluuias facit. Euroauster vero aereus aegritudines nubes prouocat. Secundus ventorum Cardina lium, epicntrionalis Austro oppositus, frigidus, iccus, Melancholicus, comparatur terrae, negat pluuia conseruat sanitatem, facit frigora arida, flores, terrae fructus laedit Aquilo gelidus, siccus terreus, sine pluuis laeditiores . Circius terreus , frigidus siccus, facit ventorum gi ros, nitrium Wventorum coagulationes. Ab exortu aequinoctiali fiat Sub solanus, Cardinalis igneus Cholericus, calidus, siccus, temperatus, sua
63쪽
GRAPH. PETRI A P. 33Sauis, purus,&stibtilis, nutrit nubes, etiam corpora insanitate custoditio 'p' P' res producit. Hellespontius vero solstitialis aestiuus omnia de liccat. Postre F uomus.mo inaequatoris occasu Fauonius si igidus humidus. Phlegmaticus si illo hlgo' A rarelaxat,flores educit ni bos,pluuias,&tonitrua facit. Eandem ferucol Atacui laterales,scit. Africus&Chorus naturam habent.
DE NEOTERICORUM HYDROGRA PHORVM EN
tis Elde nauigandi artificio,deque inueniendato iam ludinis distarentia ADDITIO GEMMAE FRISII. AEC sane veterum ratio fuit in ventorum regionibu&distringuendis,quemadmodum ex Aristotele, Au. Gel llo, Macrobio,ac aliis multis colligere licet. Verum Hydrographi recentiores ad exquisitiorem nauigadi rationem spectare putarunt, ut in multo plures regiones ventorum terrae marisque superficiem distinguerent. Itaques et ventos distinguunt. Quorum quatuor tantum, qui stili Athis A., ' Vp Πx,cum veterum descriptione congruulguunt, nominantq; nominibus compositis ex quatuor phaecipuis ventorum
longitudo fuerat,aut occidentalior numeramus, atquc his puctis
regula applicamus aut filum extensum Lodem modo di Ieren i m a ludi et u o I si isti o ordine quadrati, media linea sursum si latitudo fecunda in Borea maior fuerit:deorsum vero, si latitudo loci se di
i , , , meto 'rum' q*s p incti filum extendendum est, aut regi os . Que 'grum Sorax fila duo sese secuerint, ibi secti di
xxx ut aestimare licebit:sietq; operatio lεge perfectior. Quosi simin viij. tantum
64쪽
tantum explicantur differentiae, tum singuli gradus quadrati, singulis minutiis respondcbunt commodissime viceversa quoque inter nauigandum, ex disserentia latitudinis cognita,&plaga mundi in quam tendit nauis, cognoscetur logitudinis differetia peracta Numeratur enim latitudo maior at tminor Taxim o ut antea dictu est linea media:&terna in is utrinq; applicatur regula, nota--ico turque contactus eius cum linea a centro egressa, quae plagam mundi refert in quam nauigatio facta est, atque ibi punctus locatur. Deinde regula ducitur per gradus supremi ac infimi ordinis quadrati aequales numero donec ipsa puncto iam facto applicetur. Tum enim regula differentia longitudinis quae sitam indicabit. u'd sane pulcherrim una est cognitu. Nam magno quadrante aliquo, quotidie latitudo addiscitur ex Solis altitudine meriadiana aut stellarum summa altitudine, ut multis notissimum est. Plagae vero mundi nautis notissimae sunt, modo secundo uti liceat vento. Vnde longitudines regionum probe corrigi possent. Haec a nemine unquam tradita inueni, quamobrem nortinera pe piguit huic Cosmographico libro adiungere, ut omni modis Rei p. Christia-PAri prodessem. Verum hoc obiter adnotandum duxi haud parum differre
hi , pta itinera pedestria ab iis, quae nauigiis fiunt. Nam illa semper per circulos mag-
Dctioni nos sphaerae intelliguntur fieri,ut recte V Vernorus demonstrauit commenta h''q lj, in Ptolemaeui ei aeditis. Marinae vero prosectiones, maxima ex parte curuae sunt, quoniam raro per circulos magno sphaerae fiunt, sed aliquando per a rallelos circulos aequatoris, ut dum semper nauis in ortum vel occasum ton dit Aliquando vero per maximos in sphaera circulos, ut quando ab austi o in septentrionem, aut contra nauigatur, tum sub meridiano circulo nauigatur: ite sub equatore tantum in ortum occasumue nauigatibus. Alijs autem omnibus directis licet secundum Magnetis ductum nauigationibus curua fiunt itinera, quae circulis maximis non sunt similes, neque parallelis, sed neque circuli sunt, verum lineae curuae tantum, omnes tandem in pol Oi Um alterum co-
currentes Quemadmodum in generali nostra orbis descriptione iamdudum euulgata a re satis apparet. Quamobrem longe aliud intelligere oportet, cudicimus locum quempiam ab altero in ortum vergere in terra, vel etiam in mari, cum in ortum tendendo eo nauigandum cst. Nam qui in ortum naui gat, parallelum circulum aequatori describit,quod ob Magnetis ductum eu*niti cuius lingula in nautico instrumento,semper in tali profectione rectos angulos cum quocunque efficit meridiano Qui vero in ortum respicit Aequi noctialem, is ad punctum aliquod in aquator notatum necessario dirigitur, fitque id per maximum sphaerae circulum Ideoque nauigationes non respondent veris mundi plagis. Quas nos circulis magnis in sphaerae superficie distin guimus. Verum hoc ullum habent, ut recte indicent in quam coeli partem continue vergat nauis ab eo loco,in quo momento quovis fertur in nauis, non autem ab eo unde primum delata est. Harum rerum demonstrationes cum prolixae sint, in aliud tempus seruare magis oportunum videtur. Multa enim
nec speculatio requirit de Magnetis natura, eius deflexu a vero septentrio ne, de ventorum ortu, de circulorum in sphaerae supersici concursu vario, quae
65쪽
GRAPH. PETRI P. Momnia Cosmographica elem et longe superit. Quamobre ut haec nostrae
exigua licet munu leuia, grata sint benignis Lectoribus tantum cupio. Maiora suo tempore, sit Deus vitam produxerit,occupationesque caicae perm-serint,cmittemus.
suadramnanuum misma Fris . Longitudo minor siue occidentalior Longitudo maior siue Orientalior
66쪽
Mnis igitur terra quadriseriam diuiditur Auctores e nina, putae Cleomedes alii faciunt sub quolibet meriai no ad quemlibet puctum cuiusuis meridiani, qua uor habitationes habentes quandam inter se rationem ex proportionem. Quarum primam nos incolimus. Et iam pro prima habitatione potest accipi quilibet locus rum 'punctu On Oto terrarum orbe. Alteram habitant illi
Nripodes dicuntur, qui nobis odiametro vestigia obvertunt,&iimilem caeli verticem aeque ut nos vident. Et cum illis nihil Ommune habemus, sed contraria omnino:quia cum nobis Sotae talem efficit, illos dura hyems opprimit. Et cum apud nos .i h sexui , Antipodibus i th nox e citutactanti illos nox longissima,breuissimaq; dies statuitur. in viratas inpirimis eruditus, lib. s. cap. et . pueriliter errans,suis stramineis do-xis sq; argumentis esse negat, deridetque Mathematicos, qui terram(quatum
ad maxima siti partes sphaericam esse dicunt, quod etiam certissimis ostensionibus subtilitate geometrica demonstant, id quod experimentis quoq; satis cognitum est. Hem sequutus est August. lib. 16.ca. v. Ie Ci. Dei sic sic ibens: Qui ero' Antipodas esse fabulantur, id est homines 1 contraria parte ubi Sol oritur quando occidit nobis, aduersia pedibus calcare vestigia nulla ratione credendum est. Non utique hoc dubites suauissime Lector, quod A- Lupus: po toti Christi inter se fuissent Antipodes, qui conuersis inter se pedibus sta 'x,sile bu Maior frater Ioannis Euangelistae filius Zebedaei auram T PQ spirasset in Galitia, ubi nunc corpus ipsius(vidi cui requiescit sicut Thori postolus in India superiori. Certe Indi(quia diametrantur fere)Hispanorus uni Antipodes, 'est gia Hispanis &econir Hispani Indis obvertunt, terra aeque calcare solent: quamuis no adeo precise secundu dimetiente,tamdhac in re nihil distare videntur, Antipodesq: dici debent. Hoc id everissimus ille Strabo auctor non publicandus affirmat, dicens: Antipodes inter se quo-
o i modo esse nesci non sumus De quibus lege Plinium natural hist,sa,c . Volaterranum, omnes scre Geographo .
67쪽
I De Perceicis. Ericeci siue cicumcolae dictitur,qui eodem sub meridiano eo semque parallelo circulo manent,cumque illis communiasse rh. omnia habemus,quum eandem simul Zonam incolamus.Et phs i ii ianobiscum agunt anni tempora,scilicet hyemem est atem a Namnum, ver. Pariter dierum noctiumque diuersitates, hoc est incrementa&decrementa,&huiusmodi alia. Hoc tamen discrimis est,quod cum Sol nobis diem efficit,apud illos noctem esse ratio ipsa demonstrat. Tamen non eo- Qem temporis momento occidit nobis Sol illis oritur. De Ant ciS.
ANtoeci siue Anticolae dicuntur, qui in eodem circulo meridiano nostro latera astant, latitudinem austrinam latitudini nostraeaeo ualem cosmiliter aequalem longitudinem habentes. Qis etiam paria nobiscum tempora asgunt,sed non pariter. De Peristiis. PErisci dictitur qui sub polis mundi costituti sunt. Ita dicti ratio umbra quia illis molarum ore per medium anni curriculti umbra circvuoluitur
De Amphistiis. AM phisci vero dicuntur manentes sub aequinoctiali circulo, quos Sol
quatuor umbris verberat. Ecce habitationesantedicta
68쪽
INSULA, ISTHMUS, ET CONTINENS.C A P. XVII.
Baquis igitur cum omnis terra quadrifariam secetur,aut fit Insula,aut Peninsula,aut Isthmus,aut Continens. Insilla itaq; est ea pars terrae, quq maiorib. terr partib se tu cta, undiq; aquis alluitur: ut Rhodus, Sicilia, Corsica, a probana,Iaua America Anglia,Istadia Pe insula seu Chersonnesus, quae plane insula non est, neque continens, sed undique sere aquis clausa aliqua tamen angustia continenti annectitur. Et sunt quatuor insigniores: ut Peloponnesus arx totius Graeciae quondam dicta, nunc autem Morce dicitur, in mari Mediterraneo sita Aurea Chersonnesus in mari Indico meridionali. Cimbrica in mare Germanicum sese extendit Taurica Chersonnesus in pontum Euxinum circa Bosphorum Thracium procurrit, ubi Moeotis exonerat pontum, circa quam etiam Danubius cantatissimus Rhetiam, Boiaria colim Romanis Graecis Vindelicia dicta utramque Pannoniam, Daciam N, siam praeterfluens,pontum subit, emoritur. Isthmus dicitur terra inter duo Isthmus maria conclus1, proprie tamen iter ad Chersonnesum porrigit. Vt Corinthiacus inter Achiam, Peloponnesum,quem nauigabili alveo Demetrius Rex, DictatorCaesar, C. Princeps Domitius,Nero.infausto ut omnium patuit exitu incepto,Perfodere tentaverunt. De quibus lege Plin. natural .his . lib. q. cap. q. Dorium Arabiae inter Sinum Arabicum mare AEgyptiacum. Danacotioeo quae ducit iter ad Cymbros,& tota Italia. Continens dicitur omnis terra solita siue fixa, quae nec Insula,nec Penmstata nec Isthmus est: Sed tota sibi costat&cohaeret, aliquantulum tamen quod nullius est momenti finibus maris si acta cospicitur. Vt Misinia dulcis patria, Saxonia,Bohemia,Boiaria, Dacia, Thuringia,Pannonia, Sueuia. Ecce summariam in ionem. Aut Insula. ut America,Sicilia,sau a,Rhodui. Moraea. Turaica Chersonnesus.
o metis terra est Aurea Chersonnesus. Cimbrica Chersonnesus.
Corinthiacus. Apt Isthmus. Dorsum Arabiae. CDania. Aut Continens. Misnia, Pannonia, Boiaria, Saxonia.
Equidem isthismodi diuisionis formulam propter Tyrunculos qui in principiis Geographiae minus versati sunt, hic coram subiunxi.
69쪽
liter uniuscuiusque regionis, aut Oppidi litus, in illis sit inue
niendus C A P. XVIII. Nuestigatur itaque alicuius oppidi stum in tabulis Ptolem tu elicias I primis gradus longitudinis &latitudinis ex abaco regionum,prouinciaria,&oppidorum, qui frequenti dispositio di ne hoc modo ordinantur, vi loco primo eorum nominibus scri placernatur: Deinde in directo cuiuslibet loci siue oppidi scri- rimo ordine eius logitudo in gradibus siminutis: Secundo autem ordine eius latitudo scribitur cos militer in gradibus&minutis: Quibus habi-C : iis quaere in tabula sibi competenti longitudinis quidem gradus in capite a Mittitues bulae seu parte septentrionali,csi similiter in pedes c umeridionali parte. Graiis. dus vero latitudinis, eius partes quaere in reliquis duobus lateribus parte scilicet orientali, occidentali: Mut certior reddaris, terminis signa delebi lia adiicito: Deinde expande lum super puncta longitud. in superiori&parte inseriori: filo sic in uariato facit alius aliud per puncta latitudinis filii ex xendat: locus in quo fila sese intersecuerint, erit loco aut situ oppidxiluua
aut habitationis quam inuestigabas.
70쪽
CvM QUIBUSDAM LOCIS, IN QVIBUS STUDIOSUS Geographiae se satis exercere potest.