장음표시 사용
71쪽
Raga habet in longitudine. 3Z.o. in latitudine .s O. q. Lytχigum habet in longitud. rs. 8. in latitud. I. 2 s. Leyis Enigum habet in longitud. so. 2 o. in latitud.s I. Io. Venetiae habet in longitud. 32.3 o. in latitud. q. O. Vienna Pannoniae habet in longitud. 33.8. in latitud. 8.2 i. Monach uni habet in long 2 p.rs in latitud. 8. O. adium habet in longitudiners. 6. in latitud.q8. 2.ia habet in longitud. 28. so. in latitud. 3I. IO.
CAP. XIX. Peculum est illud, quo aspicimus,ac speciem, id est ima ginem nostram contemplamur.In hoc autem speculo,totius orbis, id est terrae speciem imaginem, seu picturam
In primis igitur generalem huius speculi usum seu declarationem, quantum ad eius partes, ostendamus. Est i laque in coinstrumento seu speculo , limbus in extremo immobilis, inr . segmenta diuisus, qui horarum limbus appellatur: quodlibet autem segmentum seu spacium Vniu Shorae continet. q. Horarunt quartalia seu spactola: unumquodque spactolum. Is . min. temporis repraesent inhrum' tat. Adsunt etiam tres rotulae mobiles, quarum prima, siue inferior, specu
lum Orbis quam Mappam vocant representat Altera fert Zodiacum, ibsimilitudinem, re thesiue aranea nominatur, apud Arabes autem Athancabul. Tertia vero Multima volubilis rotula parua habet .r . diuisiones hora rum, cum Indice meridiei. Est insuper Index, qui voluellum vel Alli id ad adicitur supra centrum infixus, qui omnes rotulas supradicta continet, Vco stringit,ne facilea centro decidant.
Hoc caput continet aliquas propositiones, quae particularem declara tionem, necnon, sum multiplicem peculi orbis lucidissime explanant. PROPOSITIO. I. OVomodo uniuscuiusque regionis ciuitatis, aut oppidi situs in Speculo Cosmograph. sit in uestigandus breuiter enuntiare. Si igitur regionem, aut ciuitatem aliquam in Speculo isto locare volueris, imprimis fac notam in limbo Speculi circa longi gra istius oppidi, super eandem signaturam p*ne voluellum cum linea fiducit. Deinde considera eiusdem regionis siue oppidi latitudinem inordine graduum latitudinis,quam numerabis in volu et to ab aequinoctiali in latitudine SeptEtrionali vel Meridionali, prout abacus expostulat,&in fine huius numerationis fiet punctus directe sub linea fidu-H ciae,&
72쪽
eire,&erit locus illius regionis aut oppidi, quod captare oportuit. PROPOSITIO. II. SPeculum orbis secundum si tum tuae babitationis artificiose locare. Habitato loco tuae li bitationas, vel alterius oppidi, ex praemissa in speculo isto pone voluellum sp culicum sua linea fiduciae super horam. r. meridiei S voluero tutam donec locus siue putastus tuae regionisiit sublinea fiduciae psius alii id adae. In eo igitur situ figero tutam cera, ut illic maneat, sic rectificasti orbis speculum pro tua habitatione, quod fuit optatum.
PROPOSITIO. III hibus regionibus, insulis, aut ciuitatibus moueantur Sol in reliquis
stellae erroneae oblata die, Momni hora verticales inquirere. Habito grae duSolis ex fecunda noni, pone voluellum super horam exterioris. Iimbi in qua vis illud scire, siue sit ante vel post meridiem, vel circa mediam noctem. Postea circumacto rethi, siste gradum Solis in quo Sol die da to mota uetur,praecise sub fiduciae linea voluelli Inis igitur perpendiculariter motai uetur Sol dato momento supra caput, qui a gradu Solis teguntur, siue fuerite supra aquam si uel super terram. Rethi in uariato quaere aliorum plancta et rum gradus in Eo diaco, apparebunt loca quibus in vertice moueantur pro,
PROPOSITIO. IIII. Vibus So I semel bis, siquibus nunquam supra caput moueatur, facile
indagare. Sunt igitur tres circuli in speculo orbis aliis latiores, Ac qui noctialis scilicet in medio diuisus, S duo Tropici Habitantibus ergo sub Tropicis semel in anno Sol mouetur perpendicu Iariter supra caput.Inter Tropicos autem degentibus bis in anno Sol mouetur verticilis. Qui vero extra Tropicos habitant, nunquam videbunt Phoebum in vertice capitis. Et haec quidem regula verissima est, si alicuius oppidi latitudo superat. q. grad. certum est quod Sol nunquam per Leniti illorum moueatur. Fabulantur e go ij, qui dicunt, quod So I Hierosolymitanos in meridie nulla umbra verberat.quia eius latitudo excedit si gradus. PROPOSITIO. V QVota sit hora in quacunque alia totius orbis regione aut ciuitate, pro quolibet diei momento perscrutari .Pone voluellum in exterior limbo super horam pro qua horam diei regionis, aut loci alterius obserua e volueris, Voluello itaque inuariato manente, verte aut circumuo Iue paruam rotu Iam horarum,donec cacumen indicis horae meridian et ad amussim istius oppidi situm respiciat, alii id ad cum sua in ea fiduciae ostendit in parua rotula libram istius regionis aut oppidi meridie vel a media nocte com putatam, quod suit optatum.
74쪽
SECUNDA PARS PRINCIPALIS HUIUS LIERI
DE SUMMA NEC NON PARTICULARI E V
ropae Africae, Asiae,&Americae descriptione.
DE EUROPA CAP. I. Vropa appellata est ob Agenoris Phoenicum Regis filia,.
quae a Ioue ex Africa rapta in Cretam abducta fuit,abiciacidentis parte Atlantico Oceano terminata A Septetrio ne Britanico: Germanico magno ab aduersa parte Me a terraneo pelago includitur. Ab oriente habet Tanaim, quem Scithae Silim vocant, Moeotida,quem ijdem Temeridam, quasi matrem maris dicunt, Pontum Terra fertilis naturalem temperiem caelumq; satis clemens habet Frugum vini, Marborum copia, nullis posthabenda, sed opti mis terris comparanda est,adeo amoena pulcherrimisque urbibus castris,ui cis pagis exornata. Populo frum, gentiumque virtute longe A sia Africa praestantior: caete-ris tamen terrae partibus minor. Latitudine nusquam. ars. milia Pria Germanica excedens,nisi ubi circa mediam sui partem quo magnis frontibus tam versus meria diem qu m versus aquilonem in tum procurrit duabus alis, quibus dra conis peciem reddit,maxime extenta est. Longitudine ab amne Tanai ad Gaditanum fretum,qua longissime se expandit, implet. io Tere Germa milia ria In ea prima ab occidei, te est Hispania tripartita a Graecis Iberia dicta dranil''i' eoni,c ut, quem supr retulimus, representans quae ab antiquis scriptoribus intres regiones diuiditur In Beticanii modo regnum ranatae Lusitaniam quae&hodie Portu gallia appellatur a Tarraconensem. A nupe ris autem Tarraconensis tractus Hispaniae in quinque regna subdiuisus est, scilicet in Gauitiae regnum, Nauarrae, regnum Castiliae, quod altellae Legionis dicitur, regnum Cathaloniae, orragoniae . Proxima quae His panis adiacet,Gallia est,sive Francia, Comata non omine appellata: ab Hisanis urenaeis montibus, ab exortu autem Rheno fluuio rapidissimo a Germanis sequestratur, reliquis vero lateribus Oceano pelago abluitur. APtolom. in partes . diuiditur, in Aquitaniam, Lugdunensen Belgicam&Narbonensem, quae Gebenna&Iura montibus ab reliquis Galliae parti bus excluditur, Nad pelagus usque promittitur Rhenum autem accolen tes sunt bassaei altae Germaniae populi, ab illis ad Sauromatas usque Germania magna promissa est, ad aquilonem Germanico oceano magno limite pen directo iungitur, nisi ubi Dania(quam hodie Daciam appellant Cher
75쪽
sonesum efficiens prominet. Ab austro finitur Alpibus, quas Ptol.Poenas aut Poeninas vocat. Ipsa haud uni fertilitate terrae post serenda circa montana argentum caeteraq; metalla procreat, nec priuata est auro Rheno Danubio, (qui septem Ostiis se in Pontum exonerat Necharo, Albi, caeterisque limpidissimis fluminibus irrigatur.Dicta autem est Germania a Teutonico voca- ...hdὴbulo Garii man, quasi victrix multarum gentium. In ea prima gentium est dict.. Sueuia,deinde Franconia,Turingia,Voyllandia Spectat meridiem in delicia:deinde Moraula,cui iungitur Pannonia, huic Mysia prouincia ad pintum usq; cum Danubio decurrens In medio Bohemia, quae G crcinia sylvatanquam nativo muro,undiq; cingitur Versus Aquilonem habitant Mis enses Saxones ab iis Rhenu versus V Vest phalia, Hassia, Harigia, Phrisia, Hollandia: ultraque Saxones,Hol satia,Silesia, Marchia, Mechelburgia,Pomerapia, quae ad Sarmatas porrigitur Sarmatiam habitant Prussi, Litioni Russi, Mosso ui,Lituani, Poloni, Valachi, Transsiluani Deinde Dacia est, super quam Thracia, quae Graecia modo appellatur, habens in se particulares re Gmcis. giones Epirum, Achaiam, Macedoniam, Moream,&ce Sinum Hadriaticum cingunt Dalmatae,Illi rij, in ipso flexu Histriani, sorum Iulij vltra qui quid est, uno nomine Italia eicitur, cuius prouinciae sunt, Campania, Calaiabria, Latium,Apulia,Tuscia,Vmbria,Callia togata, Longobardia, Venetiana, Anconitana
Frica(quam Graeci Libyam appellauere ut Ioseph. libr. Atis. Antiq. inquit, ab Afro uno e posteris abrahae de Cethura dicta, qui dicitur duxisse aduersus Lybiam exercitum, ibi deuictis hostibus consedisse. Incipit e Gaditano freto,&finitur Aegyptio, ab Aquilone mediter raneo mari coniuncta ab Austro Aethiopico oceano sus cipitur . Habet regiones, prouincias Tingitanam Caesariensem Mauritanias,Numidiam, Lybiam, Carthaginensem, Bisantium, Cyrenaicam, quae Pentapolis dicitur, Aegyptum AEthiopiam Mauritania itaque Tingitana Tingis oppido dicta, habet ab M uilla oriente Maluam fluuium, a Septentrione mari Italico Gaditano freto alonia rum lititur: ab occidente Atlantico oceano clauditur, ibi Abilis columna, Me pia delphi montes. Caesariensis Mauritania habet ab occasu Tingitanam, ab oriente Numidiam, a Septentrione pelagus, vitr ad Carthaginensem regio nem ab Ambsaga Numidia est, Massinissae clara nomines, de quo Ouidius libro sexto Graecis autem appellata est Methagonitis terra, ubi Hippo regia& Aphrodisium ciuitates Accolae mappalia, hoc est domus pabulis permutandis, quemadmodum istaensum opiliones, plaustris circumferunt. Deinde Africa proprie dicta a cognomine totius regionis. Vbi Zeusis est,
76쪽
&oppida, Carthago, Maxula, Vtica, Catonis morte insignis. Mox in ea pliaetantium, quam Lybi Phoenices incolunt, Syrtim minorem continens: ubi Hadurmetis Leptis ciuitates, Cynipsssuuius, regio Tripolitana, ubi Leptis media, quae&Neapolis cognominatur, Syrtis maior In intimo sinu Phita lenorum arae. Ultra Cyrenaica prouincia, eadem Pentapolitana dicta, habet versas meridiem gentes Garamantum AEthiopum, Septentrione mare Lybicum finis Cyrenaicus in Oriente est Catabathmus oppidum, inde ad O rientem Marmarica, quae Mareotis Lybia appellatur. Huic contermina est AEgyptus regio Nili proxima, cui ab Orientis parte iungitur Iudaea, Arabia peti ea, irithraeum mare: i Septentrione AEgyptiacum ab Austro AEthiopia est, regio pluuiarum omnino ignara, fra post aestiualem reciproca tionem inundatione Nili amnis foecundatur. Vrbes eius insignes, Alexandria, totius AEgypti caput, ibi S. Catharina Costi Regis filia martyris atas hylon est, Babylon, olim Babulis&noua Babylonia, modo ayrus vel Alchayro. Huic contigua Memphis, sub AEgypto AEthiopia est . Tum ab Oriente Trogloditica regio. Deinde vix homines, magisque semiferi, authore Mela, AEgypanes Item mi es, quorum capita abesse traduntur, Satyri sine tectit passim ac sine sedibus vagi habent potius terras, quam habitet, Cynocephali. Colopedes, sive Monoculi, nigri horribiles sine capite. Aliis Africa Ele phantos, Dracones, Rhinocerontes, Tigrides, Basiliscosi, multa genera
DE ASIA, CAP. III SI A tertia pars terrae, ab Aso Manari Libi filio dicta, h
iribus partibus tangitur Oceano, meridie Indico merita dionali, a Septentrione Scithico ab oriente Eoo ab ad uersa parte habet Europam Africam, pelagus quod inter ambas immissum est. In ea reperiuntur multiforiam es hirae hominum effigies, xvarii gentium mores: est praeterea terra fertilis&temperata, omnium animantium genere cultissima. Huius terrae getes, urbes in
signes , ad hunc modum se habent. Primo Asiae caput est Pontus Bythi nia, de inpe Asia proprie dicta Phrygia, Capadocia, Licia, Caria,Pamphilia Mysia, Armenia, ubi Tigris, Euphrates fluui in meridiem labentes exoriuntur . Post Capadoces hominum primi sunt, qui unico vocabulo Pontici dicuntur,deinde magones,ad Tanaim Sarmatae, Scythae ultimi, Caspium sinum ambiunt Casei Medii, Hircani sub his Parthi, Carmani, Persides iuxta sinum Persicum Babyloni, Mesopotant, Syri . Spectant meridiem Arabes insinum Arabicum possident. Ultra Parthiam Aria est, Paropanisus frangiana . Gedosis, ultraque eas India extra intraque Gangen, Superiores ac Meridionales, ubi Plinius libro syptimo, ita hist. multa
77쪽
inulta hominum esse genera indicat, quae humanis corporibus vescerentur. ProdunturAE in Scythia Arimaspi, uno oculo in fronte media insignes, quibus continue bellum est cum Gryphis circa metallum et Sunt in quadam, rassiaspi, Imai montis convalle homines sylvestres auersis post crura plantis, eximiae velocitatis . In multis etiam montibus reperitur hominum genus capi tibus caninis , pro voce latratum edens. Item hominum genus qui Mo Mono nosceli vocarentur singulis cruribus mirae pernicitatis ad fallum .eosdem inii que Scio podas vocari asserit, qui maiori aestu humi iacentes resupini,vmbra se pedum protegant. Rursus homines sine ceruices, oculos in humeris habentes . Circa fontem angis Indiae stomorum gentem sine ore, ha-,ao Llitu tantum, odor uiuentem prodit super hos Pigmae narrantur, picinae tvaria nascentium mirabilia, .monstros hominum genera idem Plinius
M CR IN A quae nunc quarta pars terrae dicitur , ab Ame America.rico vespucio eiusdem inuentore nomen sortita est. Et non immerito , quo ni ammari undique clauditur, Insula appeta latur . Ptolomaeo autem S antiquioribus propter nimiam eius distantiam incognita permansit. Inuenta quidem anno rueuit H I. I 'T ex mandato Regis Castiliae: propter ejus 'uoque magnitudinem, nouus mundus appellatur. In ea incolae nudi peni tus incedunt, Antropophagi sunt crudelissimi. In sagittandi arte certissimi Amexuo' nullique obediunt, Dominis ac Regibus carent. In utroque sexu natatores existunt fortissimi. Ferrum, caeteraque Metalla non habent, sed piscium animalium dentibus suas armant sagittas. In ea quoque reperitur animal habens sub pectores trem quendam natiuum, quo foetus hinc inde secum fert, nec nisi lactandi gratia promere solet Currendo sunt leues admota - vi dum atque velocissimi. Diuitiae eorum sunt variorum colorum auium plumae ac lapillorum quorundam multitudo , quos ornatus causa ad aures
labia suspendunt. Vnio nec aurum , caeteraque similia pro nihilo habent. In dando liberalissimi cupidissimique accipiendo perhibentur is es, i eo Sanguinem quoque in lumbis & tibiarum pulpis comminuunt. Ali de tum e re iunctos cum aqua victuque inhumant alii vero morte luctates in bom- hic eis retiaculis inter duas arbores in sylvani ingentem , apposito victu, o lus pendunt, totam diem circa suspensum saltando consumunt . Caetatum , Solem , Lunam Stellas adorant. Illorum domicilia campanc nim instar fabrefacta sunt, foliis palmarum desuper contecta . Semini Dus carent, sed arborum radices in farinam, comminuunt, in panes conglutinant. Porro haec insula in ea mundi parte sita est, qua Sol nobis Germanis demergitur Quamuis in nostra charta appareat in oriente, oport*t
78쪽
enim vi Mappa quam vocant incurvetur, donec aequinoe iel: TqIlum te Terra ro- una cum aquis, quantum ad maximas sui partus, rotunda c. litat)in cir- ' - eulum perfectum redigatur. Deinceps apparebit nobis in occidente. Ha bet autem America insulas adiacentes quam plurimas, i Porianam insulam, . rasabellam, quae cuba dicitur Hispaniolam, in quia reperitur ligno Guauget: iacum , quo utuntur nostrates contra morbum Gallicum . Accol bcro Hispaniolae insulae loco panis vescuntur serpentibus maximis inradicibus. Ritus cultus istarum circumiacentium Insularum par est Americae accou.
Vemadmodum immensa quq dammodo est noua haec Orbis pars, paucis hinc annis primum explorata, i ta quotidie alias atque alias ipsius partes in nostram notatiliam deduci mirum non est . Quae enim Aristoteles de insula per Carthaginenses reperta inculta deserta que narrat in libello de Mundi miraculis, de hac ne, an de alia intelligi debeat, colligi non potest . quod dico nequis antea inuentam arguat. Anno igitur Chri America sti irino Caesaris Caroli Quinti mandato ac auspiciis, Americae pars occi PAD' dua perlustrata est ubi Regio Peru omnium, quae hactenus inuentae sunt,
do perlu- cum auri tum aromatum ditissima, inuenta est. Ea sita et in longitudinerso.
si graduum,ab occasu versus ortum facto ordine ab orbe medio vero dissidet tu riit austrum versus partibus quasi . s. hanc etiam nouam Castiliam ab inuento Agenti di ribus nominant. Hic tanti auri atque argenti vis est, ut vasa in contemptissi- ' sum usum destinata, inde constent. Et quod magis mireris, in ciuitate qua ,- se dis Collao reperta domus est, tota auro tecta. Neque vero minus in alijs fe- inita fer-lix est regio, frumento enim bis per annum gaudet, animalium vario genere iii 3' dotata, serisse tamen liberam iactat. Oves tantae proceritatis sunt, ut vice equorum ipsis V tantur, tamque foecundae, ut eius bis per annum edant. Ciuitates habet legibus atque armis munitas: fluminibus montibus, ac sylvis mi rum in modum adornata est,Paradisum dixeris terrestrem Incolae vero prudentia, morum comitate, artium variarum peritia, ac fide probe instructi commercia,omnemque probitatem satis excolunt Nisi quod Christumi norent, qui tamen ut multis iam innotuit, ita cunctis spiritu ducente in notescat optamus de speramus, omnique industria, labore ac diligentia conandum est.