장음표시 사용
101쪽
emensos a curru cubitos 68. recidisse retro longε a curru tubi Ios6.globiam autem argillaceum post cursum cubitoriam centum, recidisse retro procul a curru cubitis 17 P. unde aliqui in Galilaei opinione confirmati sunt, aeris resistentiam non' parum detrahere velocitati grauium in descensura plus resistere minus grauibus. Viderint ergo Gassendi Sectatores, quomodo eius asii erta quoad hoc conlistere possint cum experimentis tam accurate & circumspecte factis. 7o Tandem posset quis ita ratiocinari. Non est impossibile accelerationem illam realem quam numero I. in motu diumo, &num. s. in motu Annuo deprehendimus, licet modicam susti- cientem esse ad emciendam diuersitatem illam percussionum, quam experti sumus, esto si Terra staret, longe maiorem diuersitatem percussionumexperturi essemus, grauitate tunc nihil impedita,aut modificata a motu circulari. Ergo ex diuersitat percussionum nunc nobis comperta,& ex modica acceleratione in hypothesi motus Telluris reperta,non infertur euidenter fal. stas huius hypotheseos,&quies Telluris. Respondeo concedendo Consequentiam de ratiocinio Mathematico, tam Met bysco. Non potest enim Mathematicε conuincitatis impossibilitas. Sed nego utrumque de ratiocinio, & iudiciolandato in experimentis per sensationes factis, quibus inductione sussicienti constat,nunquam coeteris paribus fieri validiorem percussionem,quin praecesserit maior velocitas, & im. petus proportionatus excessui percussionis. Nam si quis negle,cto experimento senium dicat possibile esse, ut adiuncta ovicula duobus equis quadruplo maius onus , aut quadruplo maiori velocitate illud trahant, Mathematice conuinci non poterit;& tamen physicis experimentis repugnabit. Et eadem resiponsio valet pro aliquibus aliis argumentis a nobis adductis lib. s. Almagesti Noui contra motum Terrae. 1 Postquam P. Ioseph Ferronius in Mathesi uniuersaliter ac pro .sunde doctus, legit meam hanc Apologiam, scripto mihi tradi dit sequentem obiectionem, non asserendo, sed dubium propinnendo ,ec eius solutionem a me desiderando Verba eius sunt instascripta Legi maxima animi mei voluptate argumentum physicomath
matice euidens R. V. quod mihi videtur ad omnem geometricam & physicam acriuiam euidentissimum. Occurrit tamen exigua iussicultas animo submouenda, circa solutionem quintae rationis num. 1 . propositae,quae ratio erat huiusmodi. Distantia,
102쪽
& recessus grauium destendentium a termino a quo, &aeces
ius ad centrum Terrae, quod est terminus ad quem, mensurantur in sola linea perpendiculari ad horimntem , ut in figura num. s. explicatur. Ergo graue per eam perpendicularem accedkad centrum Terrae.Responsum est, concedendo antecedens de
distantia,negando de accessu quatenus hoc nomen supra distantiam minorem,significat motum localemcontra distinctionem videtur iue experimentum mechanicum, fundatum in illo inbuersali principio mechanicarum motionum, Mod nimirum potentia minor praeualens ponderi absolute maiori per machunam , velocius mouetur pondere , ita ut sit maior proportio v locitatis potentiae ad velocitatem ponderis, quam sit reciprocEgrauitatis ponderis ad grauitatem potentiae. Hinc si in machi. na,maior sit proportio velocitatum,quam potentiarum reciproca potentia minor praeualebit maiori. Imo, ut obseruat P. M noratus Fabri in libris de motu,qua proportione imminues m tum ponderis .insta motum potentiae, vel augebis velocitatem potentiae supra velocitatem ponderis, eadem proportione m ius pondus mouebis. Ex hoc quoque principio ratio redditur m
quilibrii a Galilaeo, in libro de Insidentibus humido scripto Ira-hee. Pesi assolutamente di guali, alte tamentesi eantra. pes o, es rendam di momento uuasi, ovi vestita ebe te lora grauita con proportione contrariari pondono alis vinetia de lor moti ueeisd ehe quoto ι'vno δ men
graue deli altro, tanto sty in constituti
103쪽
Quo principio sepposito. Sit norma rigida D M.
aequaliumbrachiorum, uversatilis circa centrum Α,i cuius extremis D, ct E. demittantur per I pendiculares D.B. EH.
quae mensurabunt q- ci stantiam grauium a cS i Miro motus:si enim fiat, Iut B A. ad ΑΗ. ita reei- λproce pondus D. fiat,aequilibrium per 6. &
D. addatur granum Miascendet D. pondus minus in C, & E, pondus maius ascendet in G, &ita minus pondus ratione ma- chinae praeualebit maiorii ergo ex supra allato principio, Pomdus D,mouebitur velocius, qua pondus E,velocitate reciproca grauitati R neque enim potest potentia minor praeualere In iori per machinὸm , nisi sit illa velocior . Atqui pondus D. non mouetur velocius quam E, Pe nes arcum DC, ut poth aequalem arcui GE, ergo ista velocitas est aestimanda , penes per pendicularem DB, ita ut velocuras D. ad E. sit ut DB. ad GF. e go perpendiculares sunt memtira velocitatum, etiam si grauia per eas non inredant, ergo etiam licet graue in primo secundo horaris incedat per curvam BF.& in posteriori secundo horario per curuam F. quae eumae sint phylace aequales, adhuc poterit esse, tanto velocior descem sus per FK,quam per BF, quanto perpendicularis F. I. est maior perpendiculari C B. plane sicut in figura normae mechanicae, ἁ-cet grauia ri& E, eodem tempore moueantur per arcus aequa Ies
104쪽
Ies DC. GE , tamen morus grauis descendentis ex D , in C, est tanto velocior motu grauis ascendentis ex E , in G, quanto perpendicularis DB. maior est perpendiculari GF. Proposui, hanc obiectionem Excellentissimo Domino Doctori Geminiano Montanario, visa est illi sblutione digna quama nullo melius,
quam a R.V.praestolari licet. 72 Respondeo primo, axioma illud meebanisum potentia minor pra-
ualenspondemi absolute maiori per machinam velocius movetar,non
esse verum uniuersaliter, nili sub intelligatur duplex limitatio . Prima est,quod potentia minor a centro circa quod moueri d het,physico, ac reali mora, magis distet quam pondus maius, ideoque suo reali motu possit describere arcum similem qui dem arcui descripto a maiori pondere, sed maiorem eodem
tempore,adeoque velocius Rieri velocitate realis motus: ut euenit in omnibus machinis staterae aut vectis vim habentibus ἀSic hi praemissa figura si in vecte ABC. centrum motus sit in B.
oc pondus maius in C.pondus autem minus , aut potentia minor in ΛΦoterit haec praeualere circa B. eodem tempore describete , suo reali motu arcum maiorem,quam describatur iis pondere C. At si pondus de potentia, per talem machinam constituant ut in distantia aequali a centro sui motus,dc ita rigide ac firmiter com-' pam,ut tam pondus maius,quam potentia minor gantur moueri eodem tempore per eiusdem circuli peripheriam, ut potε ex. eodem centro descripti, axioma illud huic casui applicari non potest: neque ut euadat uniuersalissimum , quaerenda est aliae . Via, per quam potentia minor non moueatur realiter; velocitas enim vera est proprietas veri,ac realis motus, a vero ac reali impetu causatir Et axioma illud de tali velocitate intelligendum est , ut potentia minor quando mouetur deorsum, praeualeat ponderi maiori sursum eleuato, praeualeat inquam , vi impetuS sui, sed aliunde adiuti ad praeualandum, cuiusmodi est adiumen tum vectis δα. Secunda limitatio est, quod potentia minor aliunde non compe
setur,ae iuuetur,nec aequivaleat potentiae maiori, vi cuius aequi- ualeat maiori velocitati atque adeo moueatur velocius,non ir-
maliter, sed aequivalenter. In casu autem proposito si collocetur norma rigida DA E. cum ponderibus D. & E. in plano verticali, ita ut figurae DAE. potentialiter triangularis, centrum grauitatis sit in perpendiculari ΛG. de natior pars figurae nempe segmentiam AMD. cum pondere D. aequiponderet segmento minori Λ M E. una cum maiori pondere E. sumpto , N et tunc
105쪽
o tune poterit fieri aequilibrium,dc addito minimo pondere Κ. fieri motus deorsum, vi potentiae aequiuatenter maioris, seu cum aequitialentia velocitatis. Respondeo secundo, non minorem uno potissimam esse dissicutitatem in reddenda ratione , priori , ob quam in casu normae imgidae,potentia minor D. possit aequivalere maiori ponderi E, deessicere aequilibrium,qua hac ratione reperta, reddere rationem Ob quam ladito minimo quouis pondere K, dimoueri possit ab aequilibrio,& moueri localiter deorsum . At quando manet in aequilibrio & in quiete nullus est realis, & verus motus ipsius in
ergo nec velocitas vera,ac realis, quae supponit verum realemque motum,ergo tunc nulla est velocitas maior potentiae minoris,cui possit adscribi vis aequi ponderandi maiori ponderi: di i hoc casu nullum habet casum linea D B. comparata cum Fquia in ea nec motus fit nec mensura motus, si quidem stant aequilibrio nullus est motus actualis. Quamcunque autem rationem adduxerimus pro vi dicti aequilibrii, absque reali motu . illa pariter militabit pro aequivalentia mera velocitatis, exclu sa velocitate so aliter sumpta. Vt nihil dicam de disparitat casuum : Nam casus in obiectione propositus est de duobus,
grauibus, quorum minus graue vi machinae utrumque amitaliter in eodem circulo eodem tempore moue iis, at in casu nostro unicum, & idem est mobible quod diuersiis temporibus aequalibus de, beret moueri reali velocitatis incremento proportionato , & idoneo ad maiorem percussi nem effciendam quando quis dem
106쪽
De censu ris eontra insertores motur Telluris latis in saera τοngregatione Eminentiss.f. .E. Cardinalium m
ri hoc doco mentionem facerem , se qui- dem abundh de his tractaui libro p. Almagesti Noui se-
Ο a cap. 36. ad s. & in Astronomia Resormata in secunda Appendice ad primum librum; nisi me ad id compellerent' quςdam dicta,& Upis vulgata aR.P. F. Stephano de Angelis Mathematum prosenore in 'mnasio Patavino, dea D. Adriano Hossit in suis obseruationibus Gallico idiomate in lucem editis, occasione censurae latae a Qualificatoribus d. S. Congregationis
anno I6I3. vi refertur in Sententi ait Galilaum , O Abiuratione eiusdem ex qua haec verba seligo. Volos proinde hoc S. Tribunal prospicere inconuenientibus , ac damnis , qua hinc proueniebant σ increbresceaant in perniciem S. Fidei. De mandato Domini Nostri, oe Eminentismorum DB. cardinalium huius supremae ae mn, uersalis Inquisitionis a Rinlisieatoribus Theologis qualificatae De runt duapropositiones deflabilitate Solis , O de motu Terrae , me infra et Solem esse in eentro Mundi,σ immobilem motu locali, est proposiris abfurta; falsa in philosophia,ctformaliter haeretica; quia est expressὰ contraria Sacra Scriptura. a Terram non esse centrum mundi nec immobilem , sed moueri motu etiam diurno,est item propositio absurda σfalsa in Philosophia , ν Theologieὰ considerata,ad minus erronea infide.
Sententia tamen in Galilaeum,& Λbiuratio Gali i filii anno 163 3. die ra. Iunii. Duas praedictas censuras agnouit, & retulit R. P. Fr. Stephanus de Angelis in Primis super Argumento meo Con. siderationibus par. 7a. sed anno censurarum non apposito , deinde subiungit, Haereticos posse opinari Sacram Congregatio. nem permotam meis Argumentis Physicomathematicis contra motum Terrae,ad eas censuras deuenisse, & motum Terrae a surdum ae falsum in Philosophia dixisse, ideoque expedire, ut meorum Argumentorum insuffcientia talegatur. Sed quom
107쪽
do possunt Haeretici suspicari hoe; cum Censurae illa: a S. Coi
gregatione pro manarint anno 16 I s. Ego autem mea Argumenista contra motum Terrae non promulgaverim nisi in Almagesto Nouo anno I 6s I. oneret sane illos ingenti a chronismo a norum 36 peccare. Sed dimittatinis hos praetextuM oc audiamus potius D. Adrianum Hos t.
s D. Adrianus Hosout in suis obseruat ibus pag. p. resert P. Honorati Fabri Societatis Iesu Commicanosalloquentis haec 'Verba: Ex vestris i que Coryphaeis,aonsemel quaesitum est, virum aliquam haberent demo strationem pro Teme motu adstraendo: nun
quam ausi sunt id asserere. N ibit igitur obstat, quin Lea illa in sensu litterest Ecclesia intelligat ,. O intelligenda esse declaret ,
quamdiu nulla demonstratisne contraxium motitur: quas forte aliquando a vobis exeuitetur quod vix crediderim I in irae easu nullo modo dubitabit Ecclesia deelarare , loca illa in sensu figuratoo improprio intelligenda esse , ut istud Poetar prouehimur portu, terraeque vrbesque recedunt. Haec verba, ast O. Adrianus visa
sint multis difficilia, quasi vero possit Ecclesia declarare uno tempore sic intelligendam S. Scriptnram, dc alio tempore ali ter intelligendam; unde colligit P. Fabrum existiniasse Ecclesiam nota decidisse hanc quaestionem abstaute sed prouisionalia
ter, &sii, illa conditione. Quamdia nasia demonoratione contrarium euincitur: ut impediret scandala,quae tunc temporis oriari poterant,ex nouitate doctrinae: Proinde hortatut P. Fabrum, ut Romae procuret libertatem Astronomin& persuadeat Ecclesiae praelatis hypothesim motus Terrae, nee se absurdam, nec falsam in Pbilosophia nec ullum praeiudicium assene Fidei,ac Religioni, nec repugnare physicae aut Attio miae. Quod confirmase nititur dicendo P Ricciolium in suo longo tractatu de Syilemate Terrae motae,respondisse absurditatibus,di falsitatibus, quas Peripatetici allegarunt contra motum Terrae ; meum vero argu mentum sumptum ex diuersitate percussionum lolui posse tribuendo ditiositatem illam differentiae Inclinationum , quibus G aia descenderent;&pag. 33 Concludit PP. Ricciolium , 5cGcimalduinexistimasse ex millo alio capite , motum Terrae ab surdum esse aut falsum in Philosophia . Denique obibletum illud Copernicanorum recoquit, videlicet Sacrae Scripturae intentione m non esse docere nos res pii ' sicas , aut Astronomicas , ideoque in his materiis non adstringi nos ad eam intelligendam iniensu litterali;praeterrim si promotu Terrae excogitetur aliqua demonstratio non quidem contidicens Metapbasicd, aut M.ribe-maticὰ ,
108쪽
i matic/sse deiacat ad imposbilaitalem enim demonstrationem non esse expectandam; sed quae rationabiliter conuincat, cuius modi putat este argutarentum sumptum ex nuperrimo Cometa. Ita summatim ex Adriano,fusiu&ista explicante, quibus, ut di nos summatim respondeamUS. N Primo dicimu Ecclesiam per Summum Pontificem , non d cidisse ex cathedra loca Sacrae Scriptura: de Telluris immobilitate dc Solis motu ,intelligenda esse ad litteram. Id enim si decidi cset certissimum esset,non posse excogitari ullam veram demonstrationem pro Terrae motu, Solisque immiuiluate . Siquident definitiones S Sedis Apostolicae immunus sunt ab errore tam speculativo, quam practico ob assistentiam diuinam a Christo promisia, absq; limitatione Petro,ila succetaribus eius,in iis quae aliquo modo concernunt Fidem ac Religionem Christianam, ut late oste sinus in nostro Ope te nuper edito de huius Immunia rate ; hanc aurem quaestionem non spectare solum ad Physicam & Astronomiam, ted etia inad Fidem, &Relinonem insta
ostendemus . . Secund4 dicimus,Censuras conm Terraemotum asserentes, Iatas de
madato Summi Pontificis a Qualificatoribus Theologis,appro datas futila a decem Eminent Card.S Congr. inquis & iterum a septem Cardinalibus sententiam ferentibus contra Galilaeum , ut retulinuas tib o. Almag. Noui pag. . 7 dc 99. ubi notanda illa Verba Inuocato igitur Sanctιsino nom ne Domini nostri I E s v Cn Ri- ipsus gloriosissima Matris semper Virginis M A R i AE : per
hanc no/am definititiam sententiam, quam sedendo pro tribunali de consito er iudicio Maerendorum Magi horum Sacra, Theologia, cturis utriusque Doctoram nosiroram Coafustorum profer in s se. 6c Post pauca. Dicimus, pronunciamus, iuduamus, O declaramias Te Galilaeum supradiatiam, ob ea quae deducta sunt in 'ocessu Scriptura , oe qua tu confessus es,viIupra teipsum reddidisse huic s. Oscio ve . hementer fuspectum de baresi hoc est quod credideris, .e r tenueris doctrinamfalsam .ct corurariam foris, ac diutius Scripturis Solem videlicet esse centrum Orbis Terrae, eum mon moueri ab Oriente in Occideatem,s Terram moueri necesse centrum.Mundi. Antea Vero . Congregatione Lidicis enaanauerat Decretum, quo fuerunt
prohibiti libri qui hunc Terrae motum & Solis quietem adst ruebant Vt prorsus tolleretur tam perniciosa doctrina , neque πlterius serperet ingratie detrimentum Catholisa veritatis; ct ea declarata Ἀ-fuitfassa oe omnino coneraria Sacra ac Diuinae ScriWtira. ves-hareseruntur in sentcntia praediista. contra Galilaevin Tertis.
109쪽
Tritis dicimus tam Eminentiss.Cardinales,qudna Theologos Qua
lificatores S.Congr.Inqui Labsoluid, & non tantum prouison liter, seu pro tunc temporis, tulisse dictas censuras supponentes pro certo,nunquam poste demonstrati contrarium: E sto tacta suppositione demonstrationis de motu Terrae , oppositum ce sere deberent alij Qualificatores eius demonstrationis periti. Ego tamen pro ea indagine quam prCfelsus sum lib. o. Almag. Nouis ea. . videor mihi posse securos reddere dictos Qualificatores, non posse siue a motu Cometarum, siue aliunde deduci argu- Haemum physce nedum Mathematice euidens pro motu Tel-hiris;esto enim aliqua phoenomena aliquorum imaginatione iadeantur congruentius explicari, attribuendo motum diurnum Terrae alia tamen rationabilius ad captum humanum facilius explicantur,supposita Terrae immhbilitate. 2bmo dicimus,primariam quidem intentionem Eminentiss.Cardinalium S Officii Inquisitionis, dc Qualificatorum eius suisse damnare opinionem de motu Terrae, & Solis quiete tanquam ha reticam , ut pote directh contrariam Sacrae Scripturae ad litteram intelligenda ubi non est necessitas Oicut non est in casu nostrost aliter eam interpretandi, id enim directh pertinet ad ossicium S.Inquisitionis deputatae ad caulas fidei, & haereseos discernendas. Nihilominus secundaria intentio Qualificatorum fuit anteuertere obiectionibus,quas quidem possent ex Philosophia, vel Astronomia emendicare dicendo sicut o nulli inscito plane discrimine de animae rationatis immortalitate iuxta lumen quidem supranaturale, & Sacram Scripturam Solem moueri , Tetaramque stare iat iuxta Philolophiam, & lumen naturale Solemnate, Terramque moueri: Ne id igitur posset quis dicere , &Scripturae contra ponere philosophiam, addiderunt eam opinionem absurdam,& falsam e sise in philolbphia quoque, nempe in Physica, quae nititur experimento sensuum in motu corporum diiudicando. κωδ dicimus falsum esse, Me aut P. Grimaldum existimasse opinionem de motu Terrae Solisque quiete,non esse absurdam,& falsam in Philosophia. Esto enim multa contra illam argu
menta ostenderim, non habere tantam euidentiam, quantam eorum authores putabant, & quaedam nata esse ex imperfecta notitia hypotheseos Copernicanae; Alia tamen Argumenta contra Terrae motum Soliique quietem partim physice, partim physicomathematice mihi euidentia protuli lib.9. Almag. 9. lect.
q. cap. 19.2O 2 l. 29. 3O. Meum vero argumentum ex validitat
110쪽
perenssionum,quae sunt notataliter maiores, quo Grauia ex notabiliter ah re loco dimittuntur, non posse solui ex diuersa in. clinatione,ut putat D. Adrianus,ostendi s apta num.
3ωδ dicimus, licet primaria intentio DEI, qui est author sacrae
Scripturae,fherit docere homines , quae ad salutem aeternam, atque adeo quae ad Fidem, veramque Religionem, dc mores veris Dei cultoridias conuenientes pertinent, oc reuelare obscura ea
mysteria quae sunt per se de Fide,nec lumine naturali certo sciri possunt; multa tamen esse, quae licet lumine naturali attingi possint, ex Sacra tamen Scriptura confirmari possunt ,& euadere de Fide per acciclans, quatenus reuelata odicure a mo;cuiusmodi est Solis motus, & stabilitas Telluris, quae ad Re ligionem pertinent ac Fidem Catholicam, quatenus Sacra Scriptura commendat in his diuinam potentiam, sapientiam , prout lentiam,nosque imittat ad laudandum Deum tanquam authorem , di conditorem motus Solis, & stabilitatis Terrae, vel tanquam authorem miraculorum ,quibus naturalis cursuriolis aliquando inhibitus est. Falsa autem disetct praepostera laus Dei, fimdata in falsa stabilitate Terrae,&falso motu Solis. Non rescribo hizPlurima loca Sacri textus, nec inanes solutiones C pernicanorum,quia id abundE praestiti lib. o. Almag. Novisa. . a cap. 36.. ad s. dc iterum in Astronomia Rekrmata, in Appendice ad li-hrum de Sole. Ex quibus constare potest, non ilum Regulani generalem esse, ut Sacra Scriptura intelligatur in sensu litterati, quotiestiriaque nulla necessitas compellit ad sensum alienum aut figuratum, sed etiam ea loca , quibus Deus bis reuelauiu Solis motum, di Terrae stabilitatem, unanimi consensu Patrum Sacrorumque interpretum ad literam intellecta suisse, & ex Tri. dentino Concilio in professione Fidei, sic esse intelligenda. Neque his regulis obstat difficultas concipiendi mente, seu imaginandi Motum Telluris,dc Solis quietem,ob quam difficultate in videatur Deus debuisse se accommodare captui populi, cui vi detur Sol oriri,&occidere, Tel lus autem stare. Multa enim aliae captu dissiciliora reuelauit, cuiusmodi est peccatum Original sine actuali culpa posterorum Adae,reddere posteros eius stacepta Deipara Virgine in peccatores , di filios irae;item ob unicum
peccatum mortale damnatis ad Inseros nunquam Dei Misericordiam remissuramycenam item Mysteria Trinitatis, Incarnationis, Baptismi, Eucharistiae &c. Deinde cum ex una parte prae uiderit Deus controuersiam hanc de Sole ac Terra excitandam potueritque ita de his in Sacra Scriptura loqui, ut salu