장음표시 사용
91쪽
Graustam in hypothesii Copernicana faciendum per lineam pmpendicu atem sed quam inualidae sunt, imo fessae illorum imaginationes, potius quam reales,ram validum est argumemum contra illam hypothesim .
Quarta Probatio Minoris, quoad partem Negatissam.
64 Hactenus supposuimus cum Copernicana hypothesis posito
Telluris motu,Grauia dimissa ter aerem,descentura obliquo de scentu mixto ex circulari versus orient , . & motu deorsum versus Centrum Terrae ; qui nobis una translatis si intra Atmosphaeram quiesceremus, appareret fieri per eandem dicularem. Experimenta enim manifesta euincunt Grauia sibi dimissa non designare lineam circularem, citra Centrum Terrae, nec peream per ullum horarium sciupulum flecti orientem rersus, d statim deorsum moueti. Sic Globus argillaceus priori la'. cundo horario in descensii apparenter perpendiculari pertransiuit pedes I s. in fine autem posterioris secundi,pertransiuerat pedes 6o. Sed Posito Telluris motu, & proprietatibus ei naturali ter debitis Grauia non deberent unquam descendere aut non nifi p6st notabile tempus;Motus enim Grauium Orientem ver Sus adeo velox esset, comparatiuε ad motum deorsum grauitati debitum, ut huic, vel semper, vel diu pranaaleret huncque On
nino vel diu impediret; Motus enim praedicti globi deorsum suit
Pedum Is at motus Orientem versus vi diurnae vertiginis in Aequatore uno secundo horario esset pedum sere I7 . vi autem annui motus, esset pedum 3767o. ex dictis num. I. & 43. Videmus autem acquam infusam paruae situlae sumque --
nubrio illigato,rapide circumactam in plano verticali,quando insuperiore semicirculo gyri reperitur, non descendere ac ne gubram quidem deorsum labi, usque adeo praeualet gravitati impetus in gyrum a manu impressus, qui tamen multo minor est impetu diuinae, & annuae vertiginis, quae non permitteret tempus descendendi deorsum, sicut velocitas situlae circumactae non dat tempus, ut vel unica gutta delabatur, & una arena , si situla impleatur arena. Videmus item globum bombardae horizontaliter
explosae prius serti per lineam ad sensum horizontalem, quam, per lineam parabolicam incipiat descendete, quidquid gratis αcontra experimenta dicat Ρ. F.Stephanus de Angelis in Secundis Considerationibus pag. Io .9 Quia, impetus ab exhalatione
ignea impressus Eneualet pristibus gladibus impetus a Grauit
92쪽
te productudonee posteriores praeualeant; & impetus igneus decrescat. Quanto magis impetus diurnae annuaeque vertiginis qui tantus esset.& nunquam decresceret,impediret aut totalem, aut
subito factum descensum Grauium e Rationabiliter ergo phil
sophando ex natura rerum aut Grauia posito motu Telluris nunquam vel sero descenderent , aut quia reipsa cito dc statim descendunta eiiciendus est motus Telluris,ut repugnans effectibus,qui ex ipso naturaliter sequi deberent. ab ta Probatis Minoris quoad partem negatiuam .
os Experimentis euidentissimis constat Grauia dimissa per Ae rem cadere perpendiculariter supra corpus subiectum, laira quod prius dimissum fuerit perpendiculum iuniculo appentum. Proiecti quoque sursum perpendiculariter aut recidunt deor' sum per eandem perpendicularem , aut non multis passibus longe ab illa,quod certius sit balistis, quam stlopis aut bombardis. Esto ut refert Fr. Simianus de Angelis in Sccundis Consider
tionibus pagina cetesima,Renatus Catthesius usus sit bombarda perpendi eulariter erecta, & obfirmata qua a . vicibus sursum explodente globum, cecidit globus bis Orientem versus dc viciabus a r. versus Occidentem, unde Carthesius argumentum sumebat pro diurno Terrae motu,cui globus in ascensu, ac descensu non omnino obsecundans reciderit occidentem versus ; sed oportebat exacte numerare tempus descensus , dc computaro, quot interim pedes vi diurnae vertiginis versus Orientem in arcu illius paralleli transire deberent.Nos vero h contrario ex relapsu prope eandem perpendicularem sumimus argumentum contra motum diurnum Terrae , Globus enim argillaceus dimissus ex rostris superioris Turris Asmellae, casu perpendiculari peruenit ad inferius pauimentum quatuor secundis horariis , nec a perpendiculo ultra unum, auialterum pedem abfuit, interim vero in Parallelo Bononiensi , vi diurnae vertiginis transiuisset arcus pedum 48 o. ex dictis num i. quare si globus ille a Terra avulsus non participaret de motu Telluris diurno, sed praeualeni te grauitate per breuissimam viam tenderet ad centrum grauium , debuisset relabi deorsum in locum a perpendiculo priori distantem pedibus circiter Ag o. At spectata rerum natura ,&physicε ratiocinando iuxta finem a natura intentum, corpor grauia Terrae non adhaerentia, sed libertati suae relicta, & dimissa per Aerem deberent ad dentrum grauium per quam breuissimam
93쪽
mam viam descendere: nee vlla solida ratio a priori adduci po
test,ob quam,vel ab intrinseco, vel ab extrinseco deberent imi. tari motum diurnum Telluris cui enim bono luc imitatio e Anvi unirentur cum suo Toto e sed hoc melius fieret cadendo per breuissimam lineam: esto supra diuersam partem superficiei te raestris; An ut melius se haberent, di in loco sui conseruatiuo quiescerente At hoc non consequeretur aqua dimissa perpendiculariter supra igneam sornacem, dc si occidentem versus esset lacus vel fluuius a perpendiculo illo distans pedes circiter 8 o. melius illi esset cadere septa lacum,uel fluuium talem. An ut eodem momento Sol apparenter oriretur Telluris puncto , &. Gravi dimisso Sed hoc fieri non posset,quia graue ex altiore loco citius videres Solem, absoluto autem descensu videret Solem alio momento. Quod autem a posteriori necesso
merit Copernico Diurnum motum tribuere omnibus corpori-hus contra montes, aut intra Atmosphaeram comprehensis ,
quantumuis a Terra separatis, hoc non tollit quia fictio illa sit violenta Grauibus, adeoque absurda,nec infringit Argumentum
nostrum .suilogus . os Manet igitur comprobata Minor Argumenti num. s . propositi,quoad partem eiusdem minoris,nam si in hyp thesi motus Telluris Diurni, vel etiam annui, Grauia non descenderent supra corpus perpendiculariter subiectum, sed procul ab eo multis centenariis pedum versus Occidentem iuxta dicta num. 63. Imo nunquam aut serius descenderent, quam nunc descendunt iuxta dicta num. 6 Vel si descenderent quidem oblique in spatio Mundano, sed ob motum aequidistantem plano scibiecti corporis aequali motu fugientis, illud non percuterent toto impetu ex longiore interuallo acquisito,sed solo illo excessu velocitatis, quo Gravia superarent velocitatem corporis subiecti versus Orientem delati iuxta dicta num. 6a. Vel denique descendendo per lineam transuersialem,Graue aliquod in posteriori secundo non conseciseet physice maius spatium quam in priori atque adeo non lucraretur tanto maiorem impetum, qua rus caeteris paribus praerequiritur ad percussionum totalem, de integris numerus expressam disseremiam, iuxta dicta a num. 58. ad 6r.Si haec inquam disiunctiuE, licet non omnia coniunctim euenirent , utique posito Telluris motu Diurno solum, vel Diurno
94쪽
Diurno simul, & Annuo Grauia corpora de scendendo per Atarem naturaliter , non percuterent subiectum corpus eo modo , quo percussisse certis experimentis compertum est. Quae suit Misor Argumenti num. 37adducti. 67 Quoniam vero Argumentum praedictum diximus non semel esse Pissicomathematicὰ euidens. Asiaeti autem euidentiae 'Mathematicae,nec satis distinguentes euidentiae physicae limites ab euidentia pure Mathematica; misturam quoque Physicomath maticam non agnouerunt , Operae pretium suerit reddere his ra- ρΣ ὰ, tionem nostrae appellationis. Et quoad Mathematicam quidem a ctum si
physicae admixtam, aut in physica fundatam facilis est ratio: quia euidens scilicet in aliquibus pro syllogismis, eorumque propositionibus Physi 'probandis. Trigonometria , aut Λrithmetica, quae sunt species Matheseos usi sumus, ut patet a num. r. ad s. & alibi non se. mel. inroad euidentiam vero physicam supponimus ex dictatis a nobis in cursu philosophico, euidentiam Physicam esse illam , quam acquirit intellectus praeuiis: sensationibus , quibus innixus propositiones quasdamimmediat. intra se sormat, vel mediante inductione lassicienti per experimenta sensibilium. Supponimus praeterea euidentiae Pnysicae, posse Mathematich nedum Methaphysich subesse falsum, eique subintelligendam tacitam conditionem 3 quod aliter per absolutam Dei potentiam, aut aliunde non fiat; quod quamdiu non fiat, dc fieri non demestretur, non destruit euidentiam physicam, sed is qui illam praehabuit manet in possessione suae euidentiae. Exempli gratia, euidens physichest Graue omne sibi dimissum per medium leuius des censurum deorsum; item combustiuum omne tangens combustibile illud combusturum; item Lunam si incidat in Vm bram Terrae Ecclipsim passuram, item granum sinapis multis leucis distans ab oculo non posse ab oculo nudo videri, & sic de similibus; & tamen Mathematice, non est impossibile ,
quod corpus, supra quo descensurum esset Graue , moueretur sursum, & ad Graue immotum perueniret, esto videretur graue descendisse; potestque diuinitus impediri combustio, de conseruari in Luna lumen a sole semel receptum; dc angulus quo physice non potest videri a longe granum sinapis , potest mathematicis ex opticae praeceptis ampliari , ut factum est per Telescopium , cuius beneficio physicomathematice facta sunt visibilia multa , quae physice non erant visibilia oculo
95쪽
Persistendo itaque intra limites physicae euidentiae. diximus euidens
ecte percussionem corporis nunquam validiorem fieri,nisi,caete .ris paribus,corpus percutiens maiori impetu, atque adeo, maiori velocitate motum fuerit;& ex notabiliter maiori percu Ilione facta,colligi praecedentem percutientis corporis velocitatem , Tantam autem velocitatem impossibilem esse naturaliter, si Grauia descenderent per viam solum obliquam in figura nu. s s. exposita demonstrauimus ratiocinio Physicomathematico. Grauia denique non descensura per eandem perpendicularem realiter, tria qua accelerarentur tanta velocitate, quantam exigit validitas percussionum , ostendimus fundati in inductione physica, quia nullum corpus unicum mobile habens duplicem virtutem motivam versus diuersas mundi plagas; mouet seipsum totum, aut eandem sui partem,vel punctum motu continue successivo per diuersias actu lineas; sit utraque virtutem exerceat,sed per unicam lineam,in quam conspirat utraque virtus. Neque huic euidentiae derogat, quod Mathematice non repugnet idem mobile praedictum designare duas lineas,aut nos posumus sola imaginatione
illius viam designare per diuersas lineas, in quarum punctis su
cessive reperiatur. Propterea nusquam diximus Argumentum is
nostrum esse Mathematic euidens, sed physicd, vel etiam ob imiermixtas Geometricas,& Arithmeticas demonstrationes,P ΟΡ- .eomathematic8. Quod si aliquibus tale non videatur, id non ex objecto prouenit, sed ex dispositione sub ecti, Physicam euidemtiam non agnoscentis ubi non est euidentia Mathematica, vel quia in probatione Minoris Argumenti num. 37. propositi multi discursiis interueniunddc fundantur in aliis a num. ς relatis,non mirum est si non appareat aliquibus euidentia ex
tot syllogismis, ac prosyllogismis dependens. Sed his
96쪽
consideratis probationibus pro Agumeηto proposito adductis,
T stomatbematice eis idem est, non tamen Mathematicὰ Terrant nee Diurno solitin,nec Diurno simul, ct Annuo motu moneri.
Constat ex dictis a numero .ad 67. inclusue eandem euiden tiam habet Argumentum P. Francisci Marte Grimal di quo Physich euicit mre, ut globus bombardicus explosus recta horizontaliter Meridiem versiiS,aut Septentrionem, percuteret scopum oblique: cum nunc percutiat directe. Impossibile enim est naturaliter idem mobile, dc unicum absque mota alterius mobilis,moueri continue per diuersas lineas: proinde impetus impresses ab exhalatione ignea , dc virtus motiva globi Orientem versius consipirarent in unicam lineam curuam, dc obliquam, de globus,aut perforaret laopum oblique, aut oblique frangeret , aut reflexione obliqua rentiret. Sed qui Grauia destensii insimul per viam obliquam realiter, &per eandem perpendicularem recta imaginantur: in hoc quoq; casu putant Bobum bona ,
bardicum, non solo obliquo tramite, sed recto quoque iturum , ac percus urum:Sc sic eludere conantur vim arguia enti. Exemplum vero bombardico globo cxplois velfus meridiem a bombarda supra nauta velocissime currente Orientem versus, & recto ictu percutiente, non liabet paritatem nisi nauis tantum, actam praeua lentem impetum l. nprimat globo, quantum interna facultas diurni motus imprim cret globo bombardico. Tunc aurem dico sore, vi percussio esset obliqua, neque oportet sibi singere oppositum, sine accurato experimento, si tamen est possit ille, ut nauis inita duo Secunda horaria tam velociter currat, quam Tellus diurna vertigine,qua in Aequatore transiret pedes. 34 seu passus fgo. obiectiones pleraeque χlubiles sunt ex dictis a num. p. ad 67.pikcet tamen quibusdam ali,s respondere. Obiectiones Reliquae dissoluuntur. Si posito Telluris motu Grattia deicenderent per viam obliqu1,
dc simul per eandem perpendicularem versus centrum Terrae, physico ac rea i motu, conficerentque in ea spatia proportionalia quadrati, temporum ; percussiones fierent, sicut factas es certis ex peii mentis coni stat; atque adeo Argumentum num 37-
propositum non esset Physicomat liematice euidens. Sed posito Telluc. S :nu u G tauia sic descenderent, quia haberent duplicem M a virta
97쪽
virtutem locom6tiuam,unam motivam antrorsum , & oblique versus Orientem; alteram nempe Grauitatem motivam deOγium per eandem perpendicularem, quae mouent graue sicut in adieno schemate. manus A. moueret Globum R. perforatum & insertum
ferreo filo inflexibili BC.amxo in puncto C. ita ut hoc manente posset hium circumduci versus D C. si ita illud vet-sus CD. impelleret, ut simul deorsum per filum idem,globum ageret , quan do enim filum ex BC. perductum eo set in CD. iam globus B. reperiretur in E.& ita per lineam BE.delatus esset, ut
simul physice ac realiter pertrasisset fili
parte DE. Nec interest vita vis motiua ut intrinseca,an extrinseca,imoid magis verificari posset de vi duplici intrinseca. Respondeo data Maiore negando Minorem , cuius probatio mu Itia pliciter infirma est , tum quia supponit Grauia descensura non . obstante praedominio virtutis circumlatiuae supra Grauitatem aut descensura statim, quod esset contra rationabilem conlat-mitatem edictus cum sua causa,vt dictum fuit num. 6 . Tum quia supponit Grauia descensura per eandem apparenter lineam perpendicularem, dc non potius multis centenarijs pedum Occidentem versus, quod esset consentaneum fini 1 natura Grauium per se intento iuxta dicta num.63. Tum praecipue quia supponit Qttiorem virtutem locomotivam in Grauibus nempe
motivam circulariter a minore, quae est grauitas,modificandam, ne per eundum circulum moueretueminorem autem maiori prς- ualituram omnino,& motum suum perfectum per eandem perpendicularem operaturam,quod est contra rationem, Si contra inductionem factam in aliis mobilibus corporibus, in quibus virtutes nwtiuae in diuersas mundi plagas ita conciliantur, Ut conspirent in unicum motum continuum ex parte, non ex toto rC-
spondentem singulis virtutibus . Sic Ρlane ne ab Apogeo ad Perige una, sic volucres transuersali volatu sursum, aut deorsum volitant, sic flumina descendunt per alueos suos; sic fulmina ,& quandoque grandines oblique cadunt in Terram , di sic do Coeteris, Versus duas mundi plagas continue motis: Unde physice est euidens unicum idem mobile non p*sse mouere totum se, aut eandem sui particulam naturaliter in diuersas mundi plagas continuo motu, Exemplium autem de Globo per filum se
98쪽
reum deorsum ab eadem manu , quae interim circumducat filum ferreum, claudicat,quia in eo sunt duo corpora mobilia,dicstincta realiter,quae mouentur,imo tria,videlicet globus,fila ser-l reum,& manus.In casu autem grauium esset unicum mobilet, in quo si alterutra vis motiva praeualitura esset;deberet pneualer i vis motiva versus Orientem; Si autem neutra praeualeret,motus seret per unicam transuersalem, loquendo physice & iuxta naturam mobilium. Nam Mathematice ac Metaphysice non negamus posse imaginatione concipi, lino per aliquam aliam virtutem fieri motum per eandem perpendicularem, quam Grauia
non transferrent se est realiter,& cuius ad motu non moueretur.
69 Obiicies secundo cum D.Io. Alphonis Borello de Vi Percus.
si is propos 1 8.pag. I i I .sequi ex nostra sentetia validitates pereussionum posse esse signum euidens nauis quiescentis, etiam quando nauis velocissime trans Iertur.Quod ut melius intelliga tur esto hic figura num. 33. ex posita aequi ualens figurae a Bo- relis adhibitae,& ut pateat quam Perperam repraesentet Lectori nostrum ratiocinium exscriba- imus fideliter eius verba. ra naui potes aifummitate mali B. demitti
corpus graue B. nedu quando nauis
in portu quies it sed etiam quando
velocissme excurrit per mariT D perficiem: in primo casu graue
B simpliciter descenderet per linei
BCH.perpen/icularem ad hora n-tem HK. focundo vero easu Vice retur motus mixtus per linea curvam BFK. Quando ergo dubitataran nauis quiescat in porta vel velocissime transferatur, tunc iuxta hanc sententiam validitas pereu βοmsfactae a graui eadente e funimitate mali indicabit, ct docebit, an nauis in ρortu quiescat,vel per maris superficiem Datietών ,sil cet quotiescumque percussiones factae a Graui B. cadente in C. O H. eandem proportιonem habuerint, quam impetus simplicis descensus,
boc erις crιterium, quo evidentia ρbysicomathematica certi suia euincιtur nauam non moueri ed in eodem loco persi sim e.
Respondeo negando ex nostra sententui seqtii praedictum indiciu , ieu cruertum euiden3 de quiete nauis , Potius quam motu, ob
99쪽
manifestam disparitatem: Nam ut paritas esset inter motum nauis, & motum Telluris Copernicanum , oporteret Ut graue B. moueretur velocissimE versus eandem partem,versus quam nauis mouetur,& aequali velocitate,& ut vi huius motus,impediretur, aut modificaretur motus grauis deorsum ne descenderet per
eandem perpendicularem BCH. in spatio Mundano, sed ex duplici vi contemperata descederet per solam transiuersalem BFK. tali uniformitate, ut aequali tempore tanta esset physica lineae pertransit a FK. quanta BF. atque adeo non acquisiuisset maiore impetum percutiendi in Κ. quam in F. Hac enim proprietate in . Gratii B. supposita ,sequeretur, percussionem non fore validiore in H translato ad K. quam in C.translato ad F quod si maior per. cussio obseruaretur in H.quam in C. tunc esset indicium,auin ulm quiescere aut cum ea non moueri graue pari velocitate ac navim vellus eandem regionem,sed simplici motu perpendiculari moueri per B CH. sed has proprietates non habent grauiae respective ad motum nauis, quas habere deberent grauia in hypothesi Copernicana respective ad motum Telluris. ProindGhinc ex validioribus percussionibus sensu manifestis, inde ex impollibilitate validioris percussionis ex altiore loco, quae sequeretur ex motu Telluris secto per solam viam transuersale BFK. bene & cuidenter insertur Telluris quies,esto ex percussione validiori grauis ex summitate nauis dimissi,no bene inseratur quies
nauis. l crperam itaque ac Paralogistice D. Botellus ex nostra sententia pag. IIa inseri hanc consequentiam. Q a propter qγο- tiescunque graue a summitate mali R. esciet percussiones in C. II.
aeque validas ac sunt impetus eorνndem descensuum, habebimus et i dentiam physico mathematicam 3 quod nauis non excurrit per maris
superficiem sed omnino in portu sis itur, o quiescit. Iterum enitia negatur consequentia ob disparitatem adductam. o Sed vigebis experimentum, quod coram se factum in triremisupra Sequanam multis cum testibus affirmat Petrus amendus Epistola I. ad Petrii Puteanum de MotuiMpresso a Motore Tran lato. demissus enim ex summitate mali lapis quantumuis natat velocit Sime currente, decidere visus est prope mali pedem per linea m parallelam malo,ita ut dimissus versus proram non attingeretur a malo,dimissiis autem ex parte puppis non desereretura malo; Quia thi licet manus impetum sibi a communi motu nauis impressium, imprimebat lapidi. Interim tameia existentibus in ripa , S non participantibus de motu nauis, apparebat lapidem
suo descensu describere in spatio mundano , imo in aere lineam
100쪽
eumam ergo in hoc casu lapis aequali velocitate,ae nauis moue.
batur antrorsum,alioquin non cecidisset per lineam perpendicii larem malo parallelam. Hoc posito sic licet argumentari. Potest. lapis ex summitate mali nautici dimissiis, moueri transuersaliter aequali velocitate ac nauis. dc tamen in descensia apparenter perpendiculari tantam percussionem facere , qta anta in indidem dii missius seceret quiescente naui,& multo mTaiorem, quam ex humiliore mali parte dimissus. Ergo & quodlibet Graiae dimissum
. ex summitate Turris, posset moueri transuersialiter .ae quali velo. citate, ac Tellus,& tamen in suo descensu,qui nobis una translatis appareret perpendicularis, eandem percussionem facer , ' quam nos fieri experimur, stati te ut supponimus Terra, & tanto maiorem,quanto ex altiore loco dimitteretur. Ergo ex percu D
sonum diuersitate, & proprid latibus motus Diurni, vel Annui, Telluris, non insertur euidenter quies Telluris. Respondeo distinguendo Antecedens, illudque concedendo si mo
ius nauis impressus mediante manu lapidi non praeualeat impe . tuta grauitate producto, sed respectu huius, sit exiguus aut per curvam lineam in spatio mundano descriptam Iapis non seratur uni mrmitate motus, sed per eam realiter acceleretur tantundem serε quantum acceleraretur in perpendiculari stante naui. Secus autem nego antecedens. Nam si praeualeat impetus a naui ina. pressius, Zc adeo , ut per curvam viam lapis ab initio ad finem casus unissirmiter deseratur, Non emciet tantam percussionem. quantam si nauis stareti nec tanto maiorem ex summitate dimis
sus quam ex humiliori parte mali. Neque hoc aut contrarium expertum se dicit ibi Gassendus Quem tamen miror ibidem tam asseueranter, & toties dixisse pilam sursum perpendicularitet proiectam ab homine curru velocissim h delato, relapsuram in 'tra currum,imo in manum proiicientis. ctiandoquidem in experimentis Academiae Florentinae, sub protectione Serenisis.' Principis Leopoldi, qui pro sua in me singulari munificentia eorum volumen dono ad me misit, pagina CCL. lego bombardulam erectam fuisse perpendiculariter supra currum sex equis ra. ptatum, explosumque ferreum globum libralem, prius quidem
stante curru,& tunc globum recidisse circa os bombardulae, postea raptato velocissime curru,incitatisqtie equis lupra planitiem aequalissimam, postquam currus transierat cubitos ε . relapstim fuisse globum rect1 extra currum procul a bombardula cubitis circiter .idque iteratis saepius explosioni biis euenisse. At adhi-