Philosophia libera seu eclectica, rationalis, et mechanica sensuum ad studiosæ juventutis institutionem accommodata, ac per lectiones digesta. Auctore Ignatio Monteiro. Tomus 1. 8. Geographia in tres partes divisa, astronomicam, historicam, naturalem

4쪽

LIBERA SEU ECLECTICA

RAT ONALIs, ET MECHAN CA SENsu ΠΜ Ad Studiosae Iuventutis institutioneis accommodata, ac per lectiones digessa ,

TOMUS VLGECGRAPHIA IN TRES PARTES DIVISA,

EXPONITUR

σerrae Amra , primitiva formatio, vicissitudo , praesens ttis , multiplicia Gus Corpora, Metalla , fossua circ. expenduntur: H drometria, maria , fontes examinantur.

Editio secunda Veneta ab Auctore ipso correcta, aucta, & illustrata.

SUPERIORVM PERMISSI, Ac PRIVILEGIIS.

6쪽

PRAEFATIO

Genetraphiam PFuseam aggressus . atque intinato hoe Philosophiae nostrae volumine, quan- in Physici argumenti fines patiuntur, ty roni philosopho daturus , fieri non poterat . quin mente saepius volverem, & meemri ipse cogita-xem quantum in amaenissima aeque , atque utilissima hae humanarum disciplinarum parte Lusitani olirra valerente quae inde in patrium nomen glotia, qui divitiarum fructus , atque imperii amplitudo in gentem nostram derivarentur: quae tandem a felleibus eorum ausis, atque industria Artibus ipsis aecessio , ct humanae societati , omnibusque Europae nationibus utilitas proveniret . Nullus sane est litterarum adeo rudis , & antiquorum temporum ineuriosus, qui rem non agnoscat, atque vel invitus fateatur: satis sei- Iieet superque est publiea nostrarum rerum monumenta, celeberrimas Lusitanorum historias multiplici Europae idiomate editas, aut translatas vel levi ter attingere a s imo quotquot sunt, Geographie asterraquei globi chartas adspicere , ut in oeulos pase sim, atque mentem illustria Lusitanorum Prinei pum tentamina, heroum facinora. & uberrimi eoruni di 1igentiae fructus ineverane . Ex quo primum in Afri-

ea pedem fixerunt Lusitani , ' Μaura gente ab Europae jam finibus eorum armis depulsa , nihil ab iis

7쪽

ItQzermissum fuit , quo vel ignotae antea regiones , maria, ct climata innotescerent, vel Lusitani imp rii fines longius in dies removerentur. In id unum per duo & amplius saeeula totius Lusitanae gentis

conversa erant studia ; id unum erat commune omnium votum, in id tandem sese concordi mente, unanimique sensu invicem excitabant. N mini , credo , ignotum est , quid in illis rerum p rimordiis ad maximum suae gentis decus praestiterit clarus illo Idenricus Regii sanguinis Princeps qui prima Lusitaliae gloriae. Δ futuri transmarini imperii fundamenta

posuit , & cui potissimum quidquid gloriae in Africa , Ala, & America terra marique a Lusitanis partiam est , jure debemus referre. A civilibus rebus,&rem lis curiae tumultu senio alienus, ct sponte se tus, nullique alii animum , & opes nisi Sphaerae . Geographiae, Nauticae colendis , n Uarumque regi num , & marium dei ctioni addicens , proprium palatium coiDUne omnium per id temporis in hisce disciplinis eruditorum voluit elle domicilium & in litterarum academiam conVertit . Illinc enim vero MC-

diere sanioli . illi Lusitani naucleri praedictarum artium perit inimi , qui magnis , selicibusque ausis, non err xe aliquo, aut tempestate delati, ut fieri plerumque solet , sed tentando, explorando , remque consilio . virtute ila industria promovendo primi adlpeae erunt , di Lus tani juris secere Μ aderam , Flandri eas, Insu ias de Cabo verde, Principis , S. Thomae , oiunem que totius Africae occiduam oram i iisque Ac plurimis aljis G psi aphi in & Naut scam ditarunt. Nequaeve o Henrico vita functo Lusitani Geographi, at quae Naucleri animum delponderunt ό capti iam ab eorum laboribus , & p etitia fructus, uberrimi ex isnotarum μιν te a gentium commercio proventus rem a dacter in aptam, & se liciter. promotam intermitti deinceps non permittebant: ut nihil dicam de nomini celebritate & existimatione , quibus eorum plurimi voluntarii nauc Ieri , duces , & milites eo maxime tempo e ducebantur e cum non de plebeio tantum ordine , sed de equestri etiam , atque e regni primo ribus quam plurimi artes illas & scientias colerent . essetque Lusitanae nobilitatis sudium, ea aetate praevalens, ad Indiam Iiavere : novum quaerere mundum.

Alia etiam ex parte animos addebant, & opes libe- l

8쪽

raliter erogabant Lusitani illi reges Ioannes II. & tis.

atque Emmanuel, quorum nomina grata semper arii miserecordatione Lusitani'merito efferunt . Quid in Lusitanam 'entem nominis & imperii , in Geographiam , ct Nauticam incrementi ex tanta animorum contentione , atque laboribus accesserit , luculentiis mi testes este pollunt pyxis nautica ad eam fere , quam modo habet . perfectionem adducta , Astro labium , aliaque instrumenta , & tabulae nauticae ad longitudinem , latitudinem , rhumbos , confectumque iter dignoscendum necessaria , navigandi Ars , & prae cepta ad optimam formam redacta a , novusque tan dem orbis, & alia veluti veteris mundi facies hominibus ignota'. Et vero chartam Geo eraphicam inspiciens , a Gaditano freto occidua Afr cae littora os que ad samotum illud Bonae Spei promontorium , in de vero ad orientem verius littora semper legens usque ad extremos Iapones , Sinas, Molucos oculis per curre, & innumeras'obiter infulas, sinus , promon toria, maria notando animadverter tum vero ab 'o dem Gaditano freto Versus occidentem pergens , Bra filiam, Patagoniam . Terra dei Fueto , fretum Masallanicum , mare Pacificum ad easdem iterum M c)Iucas rediens perpende e quaeriam enimvero rerum , & terra luei'Orbis facies ad Lusitanorum usque navi gationes ignota i Candide fateri opus est', veteremGrographiam ante illa tempora notam si eum prae senti rerutia statu comparetur minimam nostri globi partem comprehendere . Dum novam illam Geographiae faciem consideramus , fi ri non potest , quin miremurommentam Lusitent Imperii per id temporis amplitudinem ab ostio fluminis de la Plata ad extremos usque Molucos prodii Ri , uberrimum virtutis , industriae , Geostraphiae & Navigationis laborum praemium, aureis illis nostri Camo8ns carminibus elegantissime expressum b) . Longius tamen Lusitanae

genae

a) plures enim libror Nauticae tib iis iam temporibus sisti erunι,Lusitant Naucleri , quorum pars ν 'ν

mandata utiliter legitur , pars vera numquam Mιta , aut Injuria temporum periit . aut in archi 'Is latet .

9쪽

se Is ardor. labor. & virtus rem Geographieam , atque Nauticam terra marique versus omnes Μundi cardines promoverunt. Non illi modo Atlai licum , Indicum , sin nicum, & Iaponicum mare, dimidiamque illam globi partem a nobis ad Μolucasusque interpolitam detexerunt; sed primus etiam mortalium fuit Ferdinandus de Magalbaens, nobilis Lusitanus P, qui rem tum temporis prodigio similem , ct prorsus

temerariam aggressus totum globum circum navigaret , dc Pacificum mare transfretaret r ita sane factum , ut quidquid ad orientem , di occidentem iacet , illorum hominum industria, & constantia dete- seret. Amplissimi tamen supererant terraquei globaversus utrumque polum traAus omnino ignoti: exigua sane illinc Lusitanis hominibus tueri , & opum spes affulgebant ; quo tamen illos auri splendor , &fames non incitavit , virtus, & gloriar amor adduxit: novimus enim quousque tandem versus polum

Antarcti cum processerit clarus ille D. Triflao da Cunia ha, nobilissimae familiae decus, & plures alii naucleri , classiumque praefecti devenerint , dum proceli sum Bonae Dei caput longius devitare sudebant ta . Vix eredam longius versus austrum ad haec usque tempora processi ii e nautas. me licet non Iateat, ad ει. dc amplius gradus australes D. Amon, Glοa, PiΣαarro, dc alios ascendisse M . QMid interim versus

'. i. i P

O Sol luo em nascendo is primetro, , . i 4 o sambem no meis do hemisseris, E quando doce, o Mixa de'adebo. O lCamoens Lusadas . Canto a. oitava 8. Mas em tanto que cegor, e sedentos si Do proprio sangue an is , o ente infana, με saliaram christata atreuimentos Nessa piquena casa Lusitana r

De Africa tem maritimos assentos , -- na ina mais que rodas soberana, Na quana parie nova os cam os ara , E se mata mundo ouvera , la chegara . Idem Can. .

10쪽

polum aristi eum Lusitani audacia praestiterit , nos tandem D. Buache , Parisiensis Academieus , & doetus Geographus edocuit ; eo enim referente unus am fuit noster Me ueiro , navis gubernator, & prae 1erius , mortalium omnium primus , & unicus , qui navem a Iaponia per ipsum polum arcticum , mare Glaciale , & Is landieum ad Durii ostia. & Porto Lusitaniae Civitatem anno 166o. adduxerit ain temdiceres toties eum ante, tum post ipsius Mel guetro reonpora incassum semper tentatam, Lusitano homini fortuna, & virtute datam, ut quae gens iter ab Europa usque ad Iaponiam omnium prima ex parte australi invenerat , ab Iaponia etiam ad Europam per polum arcti cum maritimam viam detegeret et iidemque homines integrum veterem continentem circuirent . Americam etiam Septemtrionalem , ulti mosque illius fines a peritissimis illis ejus aetatis Lu-stanas non fuisse praetermisia , illacque etiam aut novas terras , aut facilem ad Indiam orientalem transitum quaesiisse , non diffitebitur, qui nostras eo-Tum temporum historias evolvat . Ejusce rei quae-xendae causa genio partim ducti, partim etiam regiis consiliis impulsi vela illuc solverunt duo illi germani fratres de cori Real nuncupati , antiqua sanguinis nobilitate insignes e quorum tamen tentaminis eventum reditus diutissime & incassum semper expectatus infelicissimum fuisse monstravit b). Neminem praeterea latet, Lusitanos vel omnium primos extitisse , vel una cum primis celebrem insulam de Temra Nova, atque longissimam arenosam innoxiamque Drtem , gran banco do bacalhao nuncupatam detexi ias e , annuamque illic piscationem exercuisse , quod

an . Is 88. ab Anglis hostili manu expulsi antiquum loci dominium , aut libertatem intermiserunt sc) . Non ii sunt Lusitani , qui Columbum Genuensem esse inficientur , & civitate donent , ut Angli aliqui a in Memoires de ι' Acad. ann. 1713. 37sq. Histolae

des memet annees.

et Auctores cit. Genoves Annoratione I9. at can