장음표시 사용
21쪽
montes leueat altitudinem perpendicularem vix ev- cedunta cum tamen terrestris globi diameter per duo leucarum millia, & qu dringentas extendatur ἰ eritaleiendo summi montis ad Telluris diametrum , ut ad 24O ad ullus tornari, & instrumentis nostri
poliri potest Elcibus , in cujus superfiete insentibiles
cavernulae non extent, quarum profunditas ad globi diametrum , maiorem non habet rationem , quam I. ad 24 4
12. Q. enam sis vera o reclis figura Terrae, etsi in
ilia montes. valles non essent, desnire. Sensibilem telluris rotunsitatem modo adstruximus: elatiores montes , caeterasque superficiei inaequalitates praedictast figurae non onponi, plane eonstat. Ulterius tamen quaeritur . sit necne tellus ita quoad sensum sphaera , ut omnes praeterea illius diametri sint aequales, an vero aliquod sit inter illas diserimen: nominatim verra quaeritur , utrum axis sit a quator a diametro aequalis , maj r , aut minor is si
mimum, T llus non solum quoad sensum, sed etiam physice est sphaera . Si secundum; est quidem sphaerae quoad sensum: sed physiee est ellipsis . Si tertium
denique ; est quoad sensum sphaerica , in re tamen est magis ad polos complanatae atque de Telluri gura hoc sensu accepta disputant moderni ; illudque disputando quaerunt; utrum Tellus, alias quoad se sum sphaeri ea, sphaera reanse non sit, quin tamen id habeat a montibus & vallibus, sed a vera dictarum viam'trorum inaequalitat e quam quidem disputati nem hae & sequenti propositione explicamus . Iz. Huiusmodi problema de controversia ommes se-TE Euronae mathematicos , idi celebriores Philosophos per εο sere annos in duas partes distr xit: quod an-- DO ITA . quid tandem in hoc argumen o tenendum esset, Gallorum laboribus, industria, expensis inn euisse existimatur . opinionum dissidium erat, haberetne tellus figuram et lypticam , ita ut major di
meter a polo ad polum extenderetur, minor vero inaequattire existeret ἔ. an potius ex adverso ampliores et aequatoris . quam commonis meridianorum di
metere terraque esset compressa , ct complanata in
22쪽
pClis, & magis elevata sub aequinoctialit figuramqire mali Dici potius, quam ovi reserret . Primum tene bant Galli omnes t secundum post Horbens geome tram Batavum Angli. Caeteri vero aliarum gentium Philosophi vel in aliquam ex his partibus pro studio suo abibant; vel, neutri parti addicti , sententiam
non ferebant, donee experiment , dctobservationes quid tenendum esset, edocerent.
13. Ante Picata, Hulabens , & alios sui temporis
mathematicos atque Geographoi unanimi contentii Cmnes tenebant , Tellurem dc esse quoad senium sphaericam, & a montibus tantummodo, atque valli. bus , notisque aliis super sciet inaequalitatibus esse , quod illius figura non esset etiam reapse sphaerica et nulla ad id usque temporis de diametrorum inaequa litare suspicio . Di mensio graduum arcus meridiani Galliam per medium secant: s a Picard instituta luspicionem injecit: gradus enim inter se inaequales ιeoque minores inveniebat , quo magis ad arcticnmin Gallia sub eodem meridiano procedebatur a . Ab inexpectata hae graduum inaequalitate, mensuris,&calculis inventa , tellurem sphaeram reapse non esse Picard, de la Hire. Cassini caeterique omnes astru nomi galli statuere. Si sphera existeret ; omnes illius gradus, in circulo maximo assumpti , essent ae quales. Id secundo ex observatione consequebatur . terram versus polum magis incurvari , versus aequatorem magis esse complanatam , ut statim demon
si rabitur , dc hinc in ellipsis figuram sponte incidebant , eamque proinde quamplurimi deinceps propu
I . Sub idem sere tempus ann. I 67 r. academicus regius Richer in insula Cayena praeter alia id novum sibi phaenomenon observavit , penduli oscilla tiones tardius illic absolvi, tuam Parisiis , opusque esse penduli longitudinem lineam r. A breviorem fieri, ut pendulum Cayenae secum ipso Parisiis conveniret b ) . Hujusmodi observationis , eum risu in
23쪽
Gallia aeceptae, veritatem probavit, &caussam philosophando invenit Hulabras ς prii nusque ille fuit' , quem scim , qui terram sphaeram aut es lypsim effenegaret e solaque ratione ductus elatiorem eam adaequatorem esse pronuntiavit. Cum enim ex una parte Cartesianam Philosophiam & vortices teneret ;Telluremque in solati vortice delatam circa axem circumvolveret: ex alia vero vim centrifugam , ejus emeae iam, & effectus evamina flet ; eo tandem ratiocinando devenit , ut Tellurem in aequar Ore , ubi maxἱma erat vis centrifuga , magis attolli , & a centro removeri conjiceret , atque assirmaverit. Et hinc minorem illic esse debere, quam propius ad polos , dc corporum gravitatem , & gravitatis effectus deduxit. I 3. Iam vero oscillationes penduli, lonpiorque aut brevior illarum duratio gravitatis penduli effectus existunt . Hugenii sensum probavit Neuton , atque ex suo attractionis systemate deduxit : Haec vero seritentia ab omnibus postea Anglis probata his potissimum rationibus innititur. I. eum tellus diurna vertigine ab occasu in ortum revolvatur. , consequens est , ut ejus partes virtute centrifuga a Telluris centro recedere conentur: recessus autem, & recedendi conatus eo major erit , quo velocior erit motus ecum igitur aequatoris partes , per majorem circulum eodem tempore delatae , velocius revolvantur , qua flaeae teras versus polos jacentes, magis a centro removebuntur e regiones igitur potares magis erunt complanatae , & centro propiores; cum dc lentius moveantur , & minus recedere conentur , contra vero aequinoctiales . .
16. Secundo: omissa etiam telluris vertigine , quae aliquibus scrupulum injiceret, certum est , & pluribus observationibus exploratum , vires gravitatis e minores esse , seu corpus quodcumque , in nihilo muta um , eo esse minus grave, quo propius ad aequatorem existit; eo gravius evadere , quo magis ab aequatore versus polos removetur: est enim communis hodiε inter Physicos doctrina, corporum gravitatem decrescere a centro recedendo ; augeri autem , si ad
Centrum magis accedant e corpora igitus a polis adaequatorei I accedendo rem Ventur a centro e dum ab
aequatore ad polos moventur , ad centrum propius
24쪽
accedunt, Tellusque proinde est in polis complana ta , dc magis elevata in aequatore . 17. Plurimis vero in locis , regionibus , & orbis partibus longe dissitis institutae fuerunt observatio
nes pendulorum Ope I idque omnibus eκ perimentis tecum collatis constitit , idem omnino pendulum , tum in longitudine , tum in pondere haud mutatum, eodem tempore pauciores oscillationes edere sub aequatore, aut in regionibus aequatori vicinioribus , quam in locis magis ab eo dissitis. Eam rem primus observavit Ricber in insula Calense anno I 67 a. oscillationes ibi factas caum iis, quas idem mei pendulum Parisiis edebat , conserendo . Post Ruber rem ean dem varias in locis pari eventu experti sunt Varan ,
Du Clos, de Hagis in Africa , dc America , Chatelles in Hagypto ; Guples Ulyssi pone , est Brali tris ; Feuυillee in America ; Lille Archangelopoli, Hallejus anno
I 677. insula S. Elenae. Ricberi observationem in dubium revocarunt Picari, Bartholinus , Rocmer , deta Imre, pluresque alii, & Ruber i pium non parum
irriserunt . Verum anno tandem I 733. meliori in luce collocata est Ricberi sententiae veritas et eam qui P pe calculis & observationibus suis confirmarunt Re gri Academici, quorum aliqui Maupertuis, te Monter Camus , Clorauι in Lapponiam et alii Bouger , Goudin, conda ne in Peruvianum , seu Qui tense regnum in Ira ipsum aequatorem a Galliarum Rege missi sunt , iat repetitis Observationibus in regionibus polaribus, atque in zona torrida sub circulo aequinoctiali institutis , terreni gradus magnitudinem in locis inter se reum tisiniis metirentur; pendulorum varietates, ἐκ Olcillationum duratio ac proportio extra dubium tan-dqm ponerentur : eoque pacto Te Iluris figura determinaretur . Anno tandem I7so. ad caput Bonae Spei, sub australi latitudine graduum 3 q. regio etiam mηndato , cx academiae regiae consilio estisdem rei caussa
Quae hie de mitibus centrifugis , de gravitatis
decremenro , atque de Utallationum ratione supponuntur. aut deducuntur argumenta, ex iis plane constant, quae
in Physica generali de ratione decrescensium virium . aer vIribus centralibus, de pendulis demonstravimus.
25쪽
profectui est de la Caille , astronomus praeclarus, qui
sub indieata illa australi latitudine easdeias observa tiones , & gradus dimentionem diligentissime prosequutus est. Academicorum observata , & mensurae in eo conueniunt, meridianorum gradum ad Majores latitudinest reperiri majorem , sub aequinoctiali minorem : ad sequatorem tardius, ad potarem circulum citius os illari pendulum, quam Parisiis p licet hujusee discriminis caussa neque in aerem neque in varium locorum frigus, & calorem referri posset. '
Haec omnia constant ex actir Academ. Reg. ad diversos annos: ex Maupertuis R. de la Terre : Hi ire de ι' Acad. 'age au Perou oc. Relacion historica de D. Antonio de Ulloa , e George Iuan. Gradum meridiani inter Lutetiam , o Ambianum inυenerat Pi card 3To6o. hexapedarum paris ensium pedum Parsensium mecuram in . Cassini junior, o LaCaille anno t7 o. eumdem iterum gradum dimensi invenere hexapedas . 37QTq.
Tantua di ferentia a priori illo abludentem, quam quidem mensuram statuit erram de la Laiade a): eamdemque anno I 736. alii academici , in sensibili discrimine excepto , invenere . Grasus in Lapponia Iub latitudine 66. inventus fuit ab academicis 7 38. Gradux meridiani ad aequatore es. 3.769. D erentia inter gradum Quittensem , o Gallicum junt hexapedis . 3 Q.
Diferentia Gallici a Lapponico est . 373. Ad caput Bonae Spei gradum , cuius medietas est
33. 38 2. a de la Caille statuitur. 37 37. Gradus inter Romam, o Ariminum , inter Ia titudinem 42. π . patribus Boschovi ch , πΜa ire dimeιientibus es. . s 979. Inter hujusmodi gradus constans disserentiae ratio non exsit , ut ipse etiam de la Lande animadvertit', adeo ut ex notis hactenus graduum dimensonibus , vel me ridianos non esse proiJώs fimiles , vel ιerrae nuram a regulari tantillum abludere deducatur .
26쪽
18. Contra vero Ellyptica miTelluris figuram ex eo probabant Picari, De la H3re , Cassint, ct cael , mi Mathematici ; & Philosophi Galli , quia ejusdem-met circuli meridiani gradus majores essent ad partes aequatoris , quam verius polum et Arcum enim
meridiani , qui Galliam secat a Diinherke ad Pylineos utque jultu Regis Galliarum Ludovici XIV. α Academiae Regiae industriat dimensi sunt academici regii Cassini , bediteau , Chazelles , Varin , Des byes , Pernim a Lutetia ad austrum: De Ia Hire , Potenor,
Loevre septentrionalem Galliae partem, priorem Pi- cardii menturam iterum examinaturi , aggressi unt. Qui quidem labor anno I 683. inceptus , saepe etiam re diuturno tempore divertas ob caullas interruptus bin , anno tandem ITI 8. fuit absolutus. Omnibus vinro eorum academicorum laborinus , dimensionibus , calculis inter te collatis , meridiani gradus ab austro ad septentrionem gradatim minores esse conflabat. I9. Huiusmodi graduum inaequalitate potita , tellurem elle et lypsim versus polos longiorem , ex geo metria demonstratur . Cum ab aequatore v. gr. ad polum horealem progredimur ἰ attollitur , gradatim rue supra horizontem altitudo poli augetur ; quod cilicet horizontis planum tellurem sub viatoris pedibus tangens ,-ex borea sensim deprimitur , ab austro elevatur . Si tellus eiset plana , cum supra planum iter ageres, quod tibi est et horizon; neque hori Eontem umquam mutares , neque polus sensim elevaretur, quantumlibet sub meridiano progredereris r
Quod oscillationum ejusdem penduli diversitatem aserines , praeter alia a nisis indι cara , pendulum obsese mante Condamine , quod in urbe utilito 1 . horis oscillationes 987ψα absolvebaι , supra montem Pubm- .cba, 73O. hexapedas altum , 3872o. consciebat: in Pata vero, civitate ad Maruonti flaminis ripam , ω'
prope Uium μι am 9877o. In humιlioribus igitur locis plures osciliarimes ruebat αὶ . a) Condamine Vorage de P Amerique.
27쪽
si planum incurvetur, tellurisque superficiem a plana in curvam mutari concipias ; quo minus illa in plano differat, eo plus spatii sub meridiano pereurrere opus erit, ut hori EOn ex una parte gradum v num deprimatur , polusque elevetur , ex alia attollatur. Si tellus est et lypsis A C B D fig. 23. ), cu
ius poli sint axis majoris extrema AB; minus in C sub aequatore a plana dissat magis in P incurvatur: in P igitur tantillum spatii versus B conficere satis est, ut planum horigontis meridianum tangens uno gradu inclinetur: viam longe majorem conficere in C opus est , ut par habeatur inclinationis mutatior gradus igitur a C per P versus B decrescunt ,' si
rellus est et lypsis; & vicissim, si decrescunt, terra est ellipsis
2o. Praecipua habes utriusque partis argumenta .' suae singulis opponuntur dissicultates, quibus vel infirmantur vel penitas enervantur: ut statim demons rabimus. Quid igitur tenendum λ Estne adhue terrae figura verum problema Rem plane secundum Hughenii sensum esse definitam , communis jam est Gallorum etiam sensus a id praeterea elle demonstratum , recentior non nullus pronuntiat M, plures exi-nimant: &, quod superest, aequatoris axem ad illius diametrum statuunt , ut 229. ad 23o. b) : esseque idcirco terram sub aequinoctiali 6. leucas cum dimidia , quam in polis altiorem scὶ r majorem tamen rationem ponunt academici ed Laponiam & a quatorem missi , ut Ir . ad I 73. d). Sunt ex adverso . qui relatas graduum inaequalitates , & pendulorum discrimina .ita durium vocant, aut aliis caussis reserunt. Id unum forsan est in re praesenti certum, tellurem esse quoad sensum sphaericam. Μentem meam sequenti propositione exponam . . .
2I. Terrae figura versus aequatorem elatior , versus
28쪽
polos eo danata esse videtur: ita tamen rem. esse, auι uram tellaris elle regularem, demonstratum hactenus non existimo. Hoc unum post diuturnam totius rei discussionem Batui polle existimo. Duo in propositione assirmo trTerra in aequatore elatior, quam in polis , esse videtur : hoc primum. Ita rem esse, rationes superius expositae , argumentum scilicet ab Hughenio adductum, observata in pendulorum oscillationibus phae-nbmena, gravitati ab aequinoctiali versus polos crescenti consormia , gradusque tandem meridianorum a polis ad aequatorem decrescentes conficiunt . Primam illam Casini , de la Hire , alterumque academi Corum dimensionem , quae opposita Omnia probaret ,-examini iterum subiectam , parum exactam academici invenerant e & galliae meridianum iterum aggresias , gradus seeundum asser tam in propos one fis ram decrescere deprehendere et ut superius retulimus:
res igitur confecta, & ea uisa I vhenio ad judicata esse videtur. 22. Demonstratione hactenus non constare , tellinxem esse in polis complanatam, aut corpus regula xed de utroque capite dubium adhuc superesse pars altera propositionis ex illit . Si.id evincamus; hoc unum erit totius controversiae corollarium , tellus est ,
quoad sensum sphaera,quod post tot exant latos doctorum
labores ediscamus a Secundam hanc propositionis partem sequentia argumenta evincunt e suas iis nos probabiles responsiones subjungimus: illa tamen proba bili tantum responsione solvere , utramque pro si tionis partem demonstrasse est 13. Primo itaque opponitur. Magnitudo graduum meridianorum ab academicis inventa latitudinum differentiae non respondet. Id equidem ex dimenso a se grada ad caput Bonae Spei cum aliis gradibus collato sta tui e etiam de la Caille ).
Res p. Magnitudines graduum ab aequatore versus polos crescere , observantur e tellurem in polis CCm pla-
gure est irregulierement applatie ''age au cap de Bonae Esperance pag. 62.
29쪽
planatam id equidem probat e t restentes magnitud
mes cresce bus latitudinibus non rei pondere, telluxis complanatae regularem tiguram non esse conficit. Primum asseruimus: de secundo non disputamus . 24. Oppones 1. Observationes, seu potius dimetisonem a reuum, seu graduum meridiani a caemo in Gallia factam , & a nobis superius relatam . Resp. Postquam a Lapponia , ct America regressi sunt Academici, instauratam iterum meridiani Ga Iiei dimensionem , ct aceu ratissime eKamina tam , d prehensumque suis e , aliquem in primum calculum irrepsisse errorem , satisque meridiani Gallici graduum mensuram , dc magnitudines hypothesi Hugbenti resis
pondere. Addendum insuper , gradus ejusdem meridiani prorsus contiguos parum esse aptos, ut in E Tum magnitudine diserimen aliquod sensibile reperi tur: id quod Cassinus ipse facile animadvertit et indeque ut sub remotissimis parallelis dimensiones instituerentur , probatum fuit consilium. 23. Opponitur 3 Non solum Cassinianas , verum& alias aliorum extare observationes , & graduum meridiani dimensiones, ex quibus constat , gradus ab aequatore ad polos decrescere, Telluremque proinde figuram habere Et ypti eam. Primo enim gradus meridiani in Sinensi Imperio ab anno r7o8. ad 27I8. Rperitis aliquot Astronomis , & Geographis Iesu itis
dimensi ad septentrionem augeri deprehendebantur a . Secundo Amillius Geographus Regius ex collineis inter se summa industria plurimorum nautarum diariis , & relationibus , & prudenter compensatis , qui irrepere potuerant, erroribus, subducto calculo demonstravit , minorem esse aequatoris , quam memTidianorum ambitum. Res p. Iesultas in Imperio Sinensi in id unum so isse intentos , ut totum Sinarum imperium in tabulas Geographieas rite reserrent, nee nisi obiter eorumdem patrum consessione x meridiani graduum inaequalitatem notasse. Eorum igitur o servatione, & di mensione rem dirimi non pol e evis imo. Cum tamen alia ex parte his observatoribus fidem abrogare non possimus; id figuram terrae r gularem non esse , meridianos prorsus aequales non
30쪽
existere, satuendum ex argumento videtur e eum id etiam observationi a de la Caille habitae consonety. Ad secundum: esto; aceti ratissime Nautarum tabulas , & schedas discusserit peritus Dominus AnviIlius: nullus tamen ignorat, hujusmodi Nautarum relationes , diaria, & schedas innumeris omnino mendis , dc erroribus scatere, qui vix ulla arte discuti recte possunt: nil igitur mirum ex impuris, & sus
pectis sontibus , seu principiis nihil certi omnino elici potuisse. 26. Opponitur 4. Major oscillationum tarditas adaequatorem ex aliis capitibus derivari potest , quin opus sit, majorem inde a Telluris centro.distantiam sub aequatore inferre . Primo, major penduli in inscillando tarditas, aut velocitas eu majori, minori Ve aeris resistentia provenire potest e cum densius , rariusve medium diverso modo mobilis motum retardet . Secundo , cum major sit ad aequatorem, quam
in Gallia , & aliis regionibus ad septentrionem jam Centibus calor magis etiam rarefiet , & dilatabiturdenduli virga , & pondus ad aequatorem , quam ali bi e manifestum autem est ex Statica Physica', quo majus, & longius fuerit pendulum, eo tardius Oscillationes peragit ex singulis igitur hisce capitibus ad dumim Phaenomenum explicari potest , quin aliquid ex illo pro determinanda Telluris figura deducatur.
Resp. Nihil horum latuisse, & ad omnia fuisse intentos cum Regios Αeadem eos, tum eos etiam om
nes , qui data opera penduli observationes instituerunt: & quantum humana industria assequi potest , supra dicta omnia explorarunt ; & adhibitis therm metris dimensi sunt; ut probe scirent, quantum er roris ex majori minori ve aeris raritate , & aucta penduli gravitate, aut longitudine derivari posset ;Omnibus tamen rite discussis , repertum in oscillati nibus discrimen in nullam ex hisee causis referre pin
27. Ad primum: Si eator , & raritas aeris in inquatore esset tibique , & semper major , quam alibi, minus etiam sub aequatore resisteret penduli motui :e X eo igitur capite eitius ad sequatorem , quam ad polos oscillationes fierent. Ut tamen verum fatea
mur, sunt sub aequatore regiones, quae satis intens celore semper aestuant , qualis eu Provincia Mara