장음표시 사용
11쪽
ingeniorum secundissimam parentem , abjectis& obsoletis studiis esse addictam . Sic enim in animo cogitabam . Ηem Θ Lusitania nostra , quae tantum Ioanni V. debet, quantum nemini maiorum suorum , non hoc illi etiam debebit , ut dignam se prorsus faciat, quae Cum pΟ-pulis cultissimis certet de gloria litterarum Artes omnes in liberales , tum & illa: ingenuo homine & liberaliter educato dignae; item Historia cum Sacra , tum Profana bono in lumine Collocata est Ioanne V. imperante; Philosophia vero , & Theologia omni cultu recentiori neglecto , in situ & squalore derelictae jacebunt pQuid Z irrideamur ab exteris nationibus , quod dum eae incredibili labore ac diligentia bonasi litteras persequuntur ; dum nulli sumtu i , nullis vigiliis parcunt , quo facilius gravissimas ac utilissimas disciplinas augeant, & amplifi-Cent ; nos eas missas faciamus ; & homines, quos ingenio vel superamus . Vel aequamus ,
arte, doctrina. judicio superiores nobis i se patiamur p Quid plura Θ constitui iter. quod
Coeperam , insistere. Cumque ea , quae scripse- Tam , Volutarem , sub manibus crevit opus :& qui mihi persuaseram , me brevem aliquam lucubrationem editurum , alia & alia volumina scribere coactus sum . Neque vero disciplinas fuse ac diligenter disputavi : quod ipsum nec adolescentes nostri facile intelligerent,
12쪽
nec ferre possent: sed digitum ad sontes luteu-di . vias' i e monstravi , per quas ad laudem
aliquam litterarum nullo negotio pervenirent,aC de rebus omnium gravissimis acute, & Ω-Pienter judicare possent. Ac sane numquam tale opus aggrederer, nisi exploratum haberem, me talem Regem esse nactum , qui ea, quae lucubrarem , eXpeteret : qui de iis pro merito judicare posset: quique litterarum gloriam per universam Lusi.
tantam cuperet propagare . Quamquam vero Commovebant me Preces amicorum , atque illa quantulacumque utilitas , quam eX meo labore intelligebam nostrates homines capere posse ; tamen haec numquam adigerent me , ut eλin lucem emitterem . quae quotidiana legendi, α disputandi exercitatione didiceram . Conisse ius siquidem mihi eram fieri non posse , ut ego . privatus homΘ, nullaque publica aucto. Titate munitus , tot viros & graves &doctos . qui munus ipsum docendi profiteantur, alio converterem: id est , ad plane diversum litte. rarum genus traducerem : & persuaderem iis , ut acutiissima nostratium ingenia imbuerent solidiori doctrina . & compendiario facerent doctiores . Illud sane me movit . & paene Impulit ad scribendum . tanti Regis gloria . Nam
plane Cognoscebam , quanto opere eXterae gentes illius laudes extollerent, si viderent ipse .
13쪽
illud litterarum genus , quod eae in hominibus nostris requirebant, eo imperante , & favente , ab Lusitanis hominibus diligenter pertractari. Veniebat illud mihi in mentem, & frequenter occurrebat, quantum sibi gloriae magni duces Etruriae , quantum Carolus II. Angliae rex, quantum Ludovicus XIIII. Galliarum . quantum Leopoldus Caesar, Fridericus Borussiae rex,& Catharina Moschorum imperatrix, quantum denique alii Reges , aliaeque Respublicae apud posteras gentes Conciverunt, quod bona studia suscitarint: & cum favore, tum munificentia viam muniverint, qua & humaniores litterae , & graviores , sed praesertim Philosophia, ac Mathematica, ad summum fastigium perduci possint. Et quamquam non is ego eram , qui tantae hominum exspectationi possem respondere; quippe qui mediocritatis meae conscius
aptior mihi ipse videbar , qui quaedam privato studio notarem , quam qui tradendis iis possem sussicere ; reputabam tamen hominis Lusitani esse, quidquid judicii, di cruditionis haberet , in commune conferre : & conatus omnes
ingenii effundere , ut Regis optimi , de Lusitanis , de me praeclare meriti , gloriae inser
Itaque seci, multaque conscripsi , quae, si vita suppetet, edemus . Unum in praes*ntia libellum divulgamus , qui viam sternat adolescentibus
14쪽
scentibus nostris ad recte progrediendum in iis studiis . quibus boni Philosophi, ac Theolog; evadant. Quod & in omni disciplina utile, &in his praeter cetera esse necessarium viri litte. ratissimi, ac gravissimi arbitrantur . Atque hos ego libros , quos Parente tuo favente conscripseram , sub tanti Regis nomine apparere decreveram : ut eXstaret grati animi erga illum mei perpetuum monumentum . Sed quoniam ille in medio paene Vitae cursu ces.st e vita . nobis non minus relinquens moriendo doloris, quam adserebat vivendo laetitiae ; illius desiderium hac una cogitatione lenimus , quod in te tanti viri imaginem intuentes, non Ioannem V. mortuum , sed in JOSEPHO filio redivivum nobis adesse gratulamur . Adeo ut mutato nomine eidem Regi lucubratiunculas nostras offerre videamur.
Τuum ergo est horumce librorum suscipere patrocinium : & ab semidoctorum hominum non dicam lingua,& judicio dicat per me quinque, quod sentit, sunt enim judicia libera 3 sed malivolentia & livore defendere. Atque essicere , ut intelligant, si qui haec reprehenderint,
ea, quae his libris continentur, & tamquam maxime necessaria adolescentibus nostris proponuntur , apud cultiores gentes magna cum rei litterariae utilitate, magnaque cum omnium
bonorum adsensione disputari. Quod si facies,
15쪽
confido fore ut homines nostri gloria incitati multa & meliora cogitent & scribant: ac tamdem exteris ipsis , a quibus doctrinarum fontes,& docendi viam accepimus. earum tem disciplinarum , atque omnium bonorum liudiorum laudem eripiant. Plurimis prosecto nominibus homines nostri tibi adstricti sunt, nihil ut tantis beneficiis addi posse videatur . Addes tamen , &haud parum , si videbunt nostrates , partes Omnes a te non modo optimi Regis , sed etiam
patrisfamilias diligentillimi esse susceptas . Ut qui per te ab hostium impetu salvi sunt, &summa cum pace fortunis suis fruuntur ; te etiam favente , in omni varietate litterarum , fiant eruditiores. Apud me vero gratia manebit inmortalis , quem praeter ceteros officiis maximis adfecisti: cui animos feceris. ad ea libentius perficienda , quae reliqua sunt a me inchoata: vel si absoluta, adhuc limam desiderant. Vale. Regum optime, ad Lusitanorum bonum nate , ac me , ut instituisti . complecti perge . Romae i. a. d. IUHI. Kal. Octobr. A. C. N. claIDRCL. ALOY
16쪽
Lusitanis Adolescentibus , qui gravioribus disciplinis sunt instituendi
qui librum aliquem in lucem emi Furi sunt, in limine se quasi Cesibula Operis praefari , ct sancte te sari, id se potissimum facere
compulsos precibus amicorum . Utiod prooemium irridetur plerumque a semidoctis hominibus , qui βbi persuadent, id non Sere , sed ad sentationem dici : quo facilius probent Iectoribus , se tale scriptum lucubrasse , quod non modo utilest, sed votis omnibus Omnium expetatur , ac prope convicio flagitetur . Ego vero censeo , nihil umquam verius , nihil magis ex animo ab tillo scriptore esse dictum . Nam ut mittam cetera , quae ctim omnibus librorum conditoribus ccmmunia stint , quis ignorat, quanta sthominum injtidicando dissenso p quam ineptis sententiis occventur eorum plurimi, qui litteris dant veram Θ quot salsa , inaudita , inter milia homi-ηes amplexentur plerumque: quamqve tenaciter eisdem sententiis adhaereant, ut non dicam eas inprobare sed ne a Dd re quidem repudiari debere Velint duo se Cel mente reputamus , quot in libris, qui
17쪽
XIIUM inconcinnas, vel non nisi cum Senia memoran
das Iucubrationes continent, exquisita laudationes se erant; eaque Vel ab amicis, qui omnia benigno oculo intuentur ; vel ab illis , qui judicandi scientia ca- irent; Sel ab iis denique , qui imperant Abi omnia adsentari, conscripta; mirari desinemus , id omnibus scriptoribus obtingere , ut scriptorum suorum
Iaudatores inSeniant oppido multos .
Profecto id mihi, quod ceteris, usu venit, ut eum nihil minus, quam de Iucubrando iso opusculo , euitarem , viri quidam graDissimi, Lusitani praesertim , enixe me rogaverint, ct quasi coegerint, ut id scriberem, Θ ederem . Nam cum propositum esset mi
hi Philosophiam , s Theologiam omnem solidiori ra
tione ac via,quam illa es a non nullis recepta, in usumve,irum emittere ; cumque id consilium cum doctissimis viris communicassem, iisque totum sysema meum btendissem ; immo vero non nuIlis codices , qui jam essent Iimati dedissem Iegendos; auctores fuere mihi, ut, antea quam hujuscemodi opus ederem , apparatum seu praeparationem aliquam diυulgarem . id triplici nomine faciendum esse arbitrabantur . Primum , ut plane intelligeretis , quid utraque disciplinast, quoque modo occeperit, is fuerit propagata: ne deciperemini a libris isis Sustatis, qui
abundant erroribus : ct Opiniones Veteri . G Recentiori hisoriae repugnantes constantissme propugnant , Deinde,ut vos contra morosos quosdam censores praemu
18쪽
gno supercilio pro concione dicunt, hujusmodi Philο- sephiam svidelicet isam ipsam, quam 'si forta Oe non
intelligunt, immo vero ne legunt quidem J ct ineptam esse, ct inutilem , ct omnino eum Catholicis decretis conDenire non posse: Theologiam vero non nisi ex Peripateticorum sntibus esse derivandam :nec ad defendendam Catholicam doctrinam aliud magis ingenissum , magis sicax , magis accommodatum posse reperiri. FUtremo uis lema utriusque disciplinae uno conspectu perciperetis : θ quo pacto de auctoribus , de Iibris, de 1 tematibus judicare oporteat , penitus cognoscere3is. Horum itaque motus auctoritate feci: θ . paratum breυi tempore fere totum conscripsi, eo conflio , ut , si quo modo possem , tironum sudiis opitularer . Neque tamen aliquid eorum , qua in Iibris Philosephicis, o Theologicis scripseram . deI
vi , aut mutavi. Primum , ne rerum ordinem invenerem, ct f tema proponerem depravatum. Deinde , tits essent aliqui, qui libros no ros , non cognitoboc Apparatu, legerent, eam eruditionem ne desiderarent, qua ad disciplinas penitus intelligendas necessarias. videtur . Itaque plurima hisce libris in unum coegi, qua in aliis sparsis tradideram: quaedam adjunxi, qua illis in Iocis minus videbantur necessaria , ct , rerum ordine non mutato , ab illis eodicibus tolli, ct in hune commode referri poterant. Ne ego hic speret aliquit a me vel rem ηοTam,
19쪽
etes pIurima ct interiori eruditione poIitam. Muenim scholas rerum novitate turbare , sed pacare eσο, volo : nec noUa audacter obtrudere , sed vetera , ct
qua in cultissimarum gentium Dinnasiis longo jani
usu inveterarunt, ct ab viris cum doctrina , tum pietate protantibus excoluntur , proponere consilium es . Guadam tamen interdum recentia addere antiquis non intitiis duximus: idqtte fecimus citatis auctoribus , qui rem aliquam primi excogitarunt: ne me ullo rese , me auctoritate scribere videremur . Interdum vero non nulla minus necessaria omisimus :
alia jusis de cavis mutilavimus . aeuod non tironum , sed doctorum hominum caussa , qui aliqua fortasse in libello nosro demerabunt, monitum volumus . uod A Hareticos in rebus Hisoricis, aut
Philosophicis aliquando nominamus, cavete, A Iescentes , exsimetis, eos Nobis legendos, aut ad .
discendos proponi. Sus icit Vobis in praesentia verum tenere ct amplecti, quin aliquid amplius quaeratis . Ii vero qui doctrina , oc retate progress sunt, olom ut cognoscant fontes , ex quibus hausemus , quo facilius sua inlusrare, ct omni eruditionis supellectile ornare queant: modo per Ecclesiam idpssint, cujus decreta pra oculis habere debemus, ct cujus censura
nsra omnia scripta is dicta volumus esse subjecta .
Puerorum autem commodo scribentet, res ad puerorum intellectum accommodatas, idque se breviter, ct sermone quotidiano docere debemus, ne otio in
prudenter abutamur ct litteris . aeuo A non id adse-
20쪽
quor , ut puerorum in situtioni opituler; saltim id apud viros sapientes , ct bene de republica sentientes adsequar , ut inteIligant ipsi, nihil magis laborare me , quam ut ciTibus meis studium meum . se de 'itam probem caritatem . aeuod ut ab omnibus, qui litteris vacant, pro virili parte praestetur potius , quam υτ in reprehendendis aliorum o scriptis , ct conatibus tempus consumant. Optandum es . Vos, Assilucentes humanissimi, labores nos s bono animo accipale. Interea fruimini istis , o valite.