장음표시 사용
181쪽
rentes, iubcmus eos, cum hocprobatnm sit, indulto beneficio pricari ne scilicet fraus illi patrocinetur .& commodum ais rat. Haec de liberis imperatorio conspectui oblatis scripta sunt, cum a principibus nihil ad gratiam colligendam praetcr- mittentibus, Iuris liberorum sibi vindicandi patres licentiam peterent:quod prae se serunt illa eiusdem constitutionis verba, Impetrat emesa cationepotiri. Sed iniquam dc ambitiosam suisse necessitatem Iuris liberorum postulandi a principe
diximus Honorijq: dc Theodosii legem omnibus, qui libe
ros haberent sic Accursium' imitati, eam interpretati sumus impetrationem Iuris natorum remisisse. Licet vero sublata sit impetratio , non ideo magis ob suppositicios liberos ali nos,impostor ex fraude iuris habebit: aequitatis cnim Sc caus, cognitio, citra caput Constantinianae legis, ex scriptis Vlpiani' adsueta iam dc familiaris est iudicibus, Ius liberorum decreturis. Quamobrem aut legitimum testimonium producendum est ad Tribunal de liberorum statu ec conditione, aut filii in conspectum iudicis deducendi: quo casti sicut Imperatori offerebantur olim, ita de nunc offeruntur iudici, ne
penitus deductio illa vetus interijsse dicatur: quod si nequitia vel testium perfidorum, vel alienae sobolis, prudentia Iudicis pessimo exemplo circunscribatur, adhuc definitioni Constantinianae locum putem, ne gaudeat priuilegio quod fraude nixus cst consequi, siue iure, siue iniuria. Similia hic subh-
cerom multa, nisi iam riuulus claudendus ic libellus concludendus cstet: dc adhuc aliqua restarent, quae fidei nostrae exoluendae 8 praesenti operi sunt magis necestaria. Sanc ex his Ius Datiuum, quod coeperam explicare, ad exodium d duxi cuius colligens fragmina quae vel hominum improbitas dissiparat,vet,ut alio culpa derivetur,fortunae vis c gradu pristino deiecerat, quaedam capita constitui, quae si sequantur vel non improbent, qui simile argumentum executuri sunt id autem sperandum studiosis de materiae ubertas suadet, dc nostrae sterilitas tractationis j non omnino male oleum d operam mihi videbor collocasse: aperui interea locos unde alii sumere, dc ubi, pro ea quae est in occultissimarum rerum indagatione oblectatio, ingeniosi ad Iuris Pop. I o. cogniti nem accensi,veteris politiae dc peruiae statu poterunt scrutari.
182쪽
me natorum Lune Impetratisse, eius mat, uidiscrimine, deffirma impetrandi, meetus prima in
A T i v o Iure liberorum exacto, pergo de In petratitio dicere, memor pollicitationis meae: Ahoc sere diximus csse, quod motu proprio, nulla suffragante veteri lege, his tribucbat princeps, quibus sola ratio misericordiae patrocinabatur, siue solitarit, siue orbi liberis essent. Equidem illud petitum, & oratum, , d ti. de hi, multa ex superioribus arguent quod preces a liberorum pG u nu tib x, tribus sunderentur: sed non ideo minus Datiuum dici d
Wς VJh' elim leges id darent: licet imperiosi principes, quo MMicstas augustior eluceret, in omnibus & per omnia consuli se vellent, legibus ante latis album calculum approbationis addituri, in quorum placito is legum, & iuris autoritas resid ret. Illorum temporibus leges, quae multa coelibes notavcrunt, parentes praemijs honorauerunt, dicebantur, & veia, sundamenta reipublicae, quia seminarium iuuentutis,' quasi fontem humani corporis, semper Romanis exercitibus ministrarent,ut legimus in Panegyrico ad Constantinum.T inqui liberis carerent, vulgo non solum contempti, desipem,&inuisi erant, quod de Galba resert Plutarchus, sed & suis haeredibus,quos melius increntes oportuit: unde illud Statii ad Maximum libro Sylvarum I V. Orneas omni fugienda Ἐνὼ,
auam premit 'votis inimicus Leres
Ad ea sane, quamquam multa restent, sunt a nobis multa prosecta, & prius quam de Impetratitio natorum Iure tractaremus , sicut prius Datiuum in Republica Romana locum habuit, cui liberis ex mulieribus sublatis consultum esse ab a. 4 i. Voluerunt , Ut ait Constitutio. Laudatur a Plinio Epistol 1 v. C.Th. Asinius Rufus, sunctus ossicio optimi ciuis, quod foecundiatate uxoris large frui volucrit , cuius laudationis suasiones e lib.s6. Complurimas videris post ' Dionem in Collectaneis Smbaei: sed qui, ut ipse Plinius , duplici matrimonio aut multiplici, sterilitatem expertus, Lecunditate illa frui non pituerit , et Ius liberorum Impetrativum reperio necessatium suisse.
183쪽
suisse. Igitur insectix desolatus orbitate adibat principem, di supplicem illi porrigebat libellum: quod Martialis ad Delmtonem' expressit, d lib. g. Epi- ρο , Nessio quid de te non seiae, Lento, sereris, ita l 1 coniuge qui ducta iura paterna petis.
i' Quod is ait ori educta, in uit maritis & uxorum habentibus non fuisse adeundum principem ad Ius natorum exorandum, & melius illos de liberis procreandis cogitasse. Sane Dentoni ridiculum fuit non prius Venetis dulcia dona experiri, &tentare loecundamiae duxisset uxorem, quam ad Impetrativum Ius properaret: quod voluit Martialis, non . maritos ab impetratione remotos fgniscare, ill : spectat Epigramma ad Fabulum e Gaib. mor tam tibi sit spmmos puta a putas tanta tigi natorum iura Maia , trium auod petis A nosio sup ex dominos deos, illo dabis ipse tibi, potes arri re. Idem autem ad uxorem sibi Ius natorum roganti a Caesare datum scripsit, cum vetarct allum sertuna e coniugio, fieri genitorem,quare' ad Caesarem, r et auod fortuna Metis fieri, permitte ritigeri Natorum imitor Micredar esse infram M. Sed si supplicibus libellis Domitianum lassabat Dento, sine causae cognitione Impetrativus Duor concedebatur: n que F vero negotij quae causae cognitionem desiderarent, tu gl.oia 'uη
belli subscriptio fatis erat :&hoc eo mirandum magis, quod ψ' ςς μ 'facilius, aut saltem cum minore solemnitatis umbraculo, Ius hoc natorum,quam Datiuum illud tribueretur, in quo necesitato diximus de ea se cognoscendum fuisse. Attamen ne facilitate nimia, aut passim dc sne delectu, ius hoc: conce sum orantibus putemus, facit placitum principi . qui in Da liuo leges e vestigio sequebatur; & quamuis posset quicquid ovellet,non volebat in illo tribuendo, nisi quod per leges liceret: nullae autem in Impetratitio praeibant principi leges, . y quarum
184쪽
quarum vestigia implere teneretur, ideo difficilius erat ex ratu .cum ab eiushuda voluntate penderet, cpmposne fieret an impos voti, qui Ius,de quo agimus, postulabat. Haec vero h Galb.is illuminant Suetonij.verba ubi de Galba scribit, Iura trium,ix uni atque abres,ac nebu γώ- ,αι Ecertum, prae Liums remos, dedit. Verum Impetrativi exorandi , maior quam Datiui dissicultas, cum facilitate pensabatur', qua preces nixas veritate in hoc casis, sicut in illo, apud iudicem do- Cerc non oportuit Plane modo,quo retulimus,& ab illis quos protulimus, pere solitum, & a principibus ex animo concedi Ius I petrativum; ab Octauio Caesare in i taminis primum coepit. Cum enim Vrbis exhausta frequentia, propter multitudinem eorum qui bellis ciuilibus interierant, C. Iulius Caesar dictator perpetuo sic illum plumbeus nummus appellit i Dis.li 1. tum docet praemia posuisset' iis,qui multos liberos procrea sent, & nihilominus coelibes sterilem patriam & intacui dant reddentes cuniculis proderent,viris M viribus nullos giagnentes orbarent, nec per nuptas foeminas staret quin liberorum matres fierent, Octauius Augustus post edictum a Iulio cuulgatum anno xxxvi. Druse Tyberij & Liuiae filio diem in Germania sun , funere curato & collatis honoribus, Liuiam iam coniugem solatii causa statuis donauit,&'in matrum, quae ter peperissent, numerum retulit: quiuvi bus enim, refert Dio , vel viris vel mulieribus fortuna te o tiam prolem non concessit,corum nonnullis tamen leX quaγdam a Scia atu primum, nunc autem ab Imperatore ctiam lata lustriuin liberoriim largitur, ut neque mulcta ea, quae sterilibus est proposita; teneantur, &paucis duntaxat exceptis, l copioisi proli constituta praemia omnia adipiscantur : post haec sequentia tempus edax corrosit, & trunca sunt scripta
Dionis quae ad hoc seculum & quae ad manus Xiphilini pe vcnerunt. Sane Ius Datiuu ingeniosis species haec prς se seret: ideo vero Impetratitio accommodo, quod ex motu proprio principis, certo scientis Ius natorum illi non competere, in latium tributum fuerit Liuiae, ut orbatae Druse filio suauico simo, nec iustium numerum natorum habenti, cum Tyb rius qui deinde Imperator fuit, alter filiorum duntaxat stupe uiueret. Quod refert Dio antea Senatui placuisse, nunc a
185쪽
tem as Imperatore,&ctae Augusto intellexet an de Ad andro,quo cum ipse II. Consul fuit, ut in compertii, in medium. relinquam. Hoc unum scio, X xa I. annis ante legem Iuliam di Papiam, orbis N viris, & mulieribus , Jus trium liberorum concellum, qui Iulio Caesare auctore nupsistent, timentes le gem, quae de coniugis expertibus lata suerat. i Similiter quoqcadem praemia quae matribus liberorum iis , quae perpetuam virginitatem seruarent, data 'accepi : sed haec plane Ius - l odibis. Petrativum non constituunt.Ego arbitror in veteri Republi Ca, cum plerique nitebantur ut numexus liberorum in candidatis praepolleret, quod lex,Tacito teste ', iubebat, potitos missi iaprimum honoribus, qui liberos sustulissent. Deinde steriles mariti & honorum cupidi, commentitia adoptione & legesta patres candidatos circumuenerunt. Cui obuiam ituri patres magna cum inuidia Senatum adeunt ius naturae, laborex Educandi, aduersus fraudem & artes & breuitatem adoptionis enumerant. Satis pretii esse orbis, quod multa siecuritate, nullis oneribus, gratiam, honores, cuncta prompta & obuia haberent: sibi promista legum diu expectata, in ludibrium verti,quando quis sine sellicitudine parcns, sine luctu orbus, longa patrum vota repente. adaequaret. Factum ex eo Sen tuscons ne simulata patrum adoptio in ulla parte muneris publici iuuaret,ac ne usurpandis quidem haereditatibus prodesset. Quibus sub Nerone 'Romae agitatis, si non profuit ado- n mastio simulata,vera igitur orbos adiuuit: ut iam naturalibus lieris opus non fuerit, in adoptiui sui ecint. Inde si mo tuae legis solemnitas foecundo patri sterilem e aequauit, principi videtur ad gratiam colligendam aperta via : qui si lex vi-
ua ', si vigor iustitiae est, nihil minus sire plus dicam potuisse 'DA'
Videri debuit,quam lex mortua, silens.& muta. Vnde Gut in '' ' 'casibus Senatuscons aut legibus prohibitis, principale, quod aiunt diuinum, impetrare beneficium licuit', in hac spccxe pl.sitator. C. consimili iure si ui debere, aequabiliter Visus est, a principe fi- es, His ii ctus Sc factus pater, ac ille qui sibi fictilios liberos legis com- exire. D demento N adoptione adscivit. Neque vero lex candidatis pa- φῖς redii tribus praerogatiuam tribuens , principurn voluntate post riore, quam legem nemo negauerit, primum agitari Cmpit, q la D de ea- quae victa sue t sine dubio, ut Senatus. disceptatione, cum i v I y 2 Haterius
186쪽
Haterius Agrippa Germanico idc Druso fautoribus , in locum demortui Vipsanij praetoris suffectus suila Sic ubi agere pro
suo arbitrio, etiam praeter legum p scripta, principes p tuerunt omnia , florentium legum aemuli, cum illis placito contenderunt, & facile certo fuit vincere non repugnantes: dum autem principes voluntate duce, Iure natorum orbos douauerunt, sicut leges ratione duce patribus sobolis gratia fauerant, Impetratilium natorum Ius cum gliscente Imper torum fastigiis in usum deductum in cimus. ve Impetrativo Iure communi, explicatus V sani Acus, in Isaeon asteria Gras Honori in obo-δ Ponstitutio, C A P. Y L v r. lA N Ε' a principibus solitarij & orbi coniugest Ius liberorum exorauerunt, aut Commune, id est, numero filiorum addito nullo, & sine distinctione liberorum duorum aut plurium, aut Speciale de nominatim exprestum liberorum trium, de quo intitio conquesti sumus: at singulatim unumquodque persequamur. Illud simpliciter & indefinite postulatum ec exoratum sic appello, vetus monumentum secutus, cuius inter devicientes literas, haec Pisauri vestigia restant, si recte ad nos era
scriptum peruenit, Ps in, CUI IMP. IVS COMMUNE LIBERORUM CONCESSIT. L. D. D. D.
Sed non legitur in libris prudentum indistincte& generaliternatorum ius petitum , quin trium exaudiri debeat, praete quam apud Vlpianum De solidii capacitate inter virum de V rem', - Γquanaeo , inquit, λι or inter se folia caepere possunt: γHutsi 'Herre , - alter utre eorum nondum eius aetatis sit,quae quidem Aberos exigito ias Hrminor an
que Dir Papia finitos annos in matrimonio eraserint, idest, in L X. annos , Hor L. item si cognati inter se coierint, iis ad tum adum raut si rabsu, donec ab ,-intra annum aquam Aese desiem, Abera inter eos te amentisci oes, si Lus Eberorum aprincipe impetraeuerint, aut si tum Δά-- c. Cum a cosi bibus maritos mulcta relictorum s creuit Augustus Caesar, teste Dione , annuo spatio praestitu
187쪽
to, intra quod qui praeceptis cius morem gerere coepissent, culpa vacarent, factum est quoque lege Iulia 6c Papia,sicut ex
Tertulliano dicebamus, vel virorum prudentium ad eas interpretamentis, ut maritorum inrer se discrimen esset: cum . ' patres liberos habentes, reliet a quaecumque meruissent, ex uxorum testamcnto capesserent, & mariti solitarij, aut orbi decimas tantum pro numero liberorum , non item se idum
capere possent,nisi puberem filium vel filiam,trimosue duos,
aut nouem dierum tres natos habuissent, quae superius a no-
bis illuminata in lucem emergunt. Hinc sciri potest gratisibmos liberos priscis legibus, dc eorum coniuges desiderantissumos fuisse, puta vel tum maxime, cum Neroni cx Poppaea e Gestiis nata filia poECvNDITATI Romae templum decretum a
Senatu fuit, Memmio Regulo Sc Virginio Ruso Conss. Verum legibus seluti principes, supplicibus gratificantes, ius
proprium, quibus placuit,communicarunt,& legum gratiam, sicut sibi ipsis lege Regia facta suerat, deprecatoribus fauor biliter fecerunt. Inde quamuis neque filium neque filiam n uendio superstitem habuisset, qui Ius liberorum sine liberis a principe impetrasset, decimas potuit capere: item qui neque puberem filium, neque filiam neque duos trimos,ncque tres noncndiales habuisset, si principem orasset de iuris beneficio concedendo,& exorasset,potuit pro eo ac si pater fuisset,seludum ex uxoris ictamcnto relictum capere. Quae vetusti iuris ambages dicuntur Theodosio de Valent.II. AR. ad Albinum Ii.R aesPrael. dc Patritium M. Ideoq; in persona Leontij d Nouess. V.Spect.& Iucundae uxoris cius, ad alios quoque idem expli Cantes, necessitatem impetrationis ijdem Caesares apertissime sustulerunt, Actio ii I. 8c Symmacho Conss. licet huic Tatianum Annales collegam tribuant. Porro cum de princupis altaribus coniuges peterent, ut prius decedenti succia ret supcrstes,susis precibus petere Ius liberorum dicebantur. De illo ex Isidori libro v. talia proseruntur, ius Llerorum es conivum sine ueris inuicem pro loco 'radiorum haereae ratis alterna eon riptis. Quae definitio, nisi ad hoc Ius commune Impetratilium, de quo sermonem habemus,rcstringatur,non
subsistet,& ex superioribus de Iure Datiuo & ex sequentibus de Impetrativo speciali, minus proba curioso videbitur. Sed y 3 suerunt
188쪽
suerunt quibus placeret Honorium & Theod. o. Ius illud emissa ad Isidorum P. Vrbi,constitutionc antiquasse, licet Im-e i viii. c. de peratorij rescripti disiecta verba, & in duos contiguos titulos collata sint, quae ad cundem scripta, codemq. die, de abde iure lib. eodem Consule Varrone subscripta legi possunt: ubi foedic simu Varana libri omnes habent, aduersus Annalium fidem. Equidem si temporum ratio in latis degibus exigatur, obseruaui ex Symmachi Consulatu, veterem impetrationem so-f d Nou.u.i. lidi capienti a Valentiniano iuniore & Theodosio seniore sublatam. Postea anno undevicesimo inuenio Honorium Mgd.Li. de iur. Theodosiuniorem ε Flauio Varrone oc Tcrtullo Coss. omnia
i h ' bus, qui natos similissent, & educassent sine impctrationis solemnitate, Ius liberorum dedisse, quale dari ante a princiapibus solebat, cum suo iure utendi licentiam patres pet rent: quam quidem selemnitatem etiam sub Constantino h C. Th. de obseruatam ciusdem cpistola ad Dalmatium arguit,su ita. Eidus, . talpta a Crispo III. N Constantino II. Coss. Quod autem mer.l.Vltc. ijdem Caesares inscriptorcs, eadem dies,& idem. Consulsu IR 'in' scriptor de duabus epistolis unam facere videntur, arguta sone coniectura est, scd non vera: misset enim post Valent de Theod. I. rescriptum vacua de inanis Honorii Sc Theodos II. constimo. Adiutrix praeterea est amici nostri, hominis multi studi j,& antiquorum scriptorum exequentissimi, indagatio , qui ex vetere manu scripto codice Constitutionum Theodosj, non unam, sed duas numero distinctas in libro
- VIII. titulo XVI. epistolas ad Isidorum indicauit: quarum.
secunda, est posterior De infir poenis in Iustinianeo codice, & tertia, prior tractatus Iuris libcrorum, quem pene iam ex- plicuimus. Neque timcndum est, quod alii verentur, ne s perflue de inutiliter altera costitutio cognominis tractatus in Imperatorio codice,lata a Iustiniano videatur, quae duntaxarmatribus in filiorum succcssione gratiam secit, at nihil praeterea ut sit perius exposui imi S. Itaque ob oculos ponitur,quo modo nouella Valentiniani derogarit Impetrativo Iur, communii: apparet item unde illud commune dictum, quod communiter N ex aequo fingeret orbum, & filii quatuordecim annorum, aut filiae duodecim, S duorum bimorum, M.
189쪽
Impetrativum Ius trium olim rus fui renoesse. m, hodX quoque dariposse, C an perpetuum rimentisverse,
pensiora Pigrammatu .Martialis. CAP. X L v I I. L T E R v M genus Impetrativi Iuris diximus speciale , quod specialiter ω nominatiimus trium, aut quatuor, deprecationis forma , in concessio--jne expressum haberet. De Iure trium passim autores meminerunt: de caeteris ex professo Iulius Paulus in ea recepta sententia ', Neque bet, neque habuit, quin senoscis .min pis Lus 5 morum consecuta est. Et ubi matrem peperisse ex verbis Senatusconsulti necessarium suit, si naturae vicem principis rescriptum subire potuit,in aliis speciebus, siue m rei, siue patri, liberi tres necessarii forent, idem sentiendum videtur. Vt nihil impediat dicere a sacratissimo Galliarum Imperatore peti Ius trium, & quatuor,&c. natorum posse, Mab eo recte concedi & tribui posse, quo liberis orbus, ut pater, excusetur a tutela,& a muneribus caeteris. Plane Ius trium a Traiano pro se Plinius orauit, dc exorauit, cuius extat gratiarum actio :item & pro Voconio Romano se Consecutum, blib.im epi. ad Priscum lib. I i. Epistol. scribit, Nuper as optimo principe trium Bberorum ei dis impetram, quod quamquam parce meum desectu daret, mihi tamen tamquam et geret, indulsit. Ma tialis item familiariter Iuris huius mentionem habet, quod non satis accurate explicuit Domitius Calderinus in Comamentis s. Vnum porro significant duo eius epigrammata, quod nemo adhuc animaduertit in iis ad Naeuolum Praemia lauisto, reduit mihi Cesar γterque, M torum; derit tu paterna trium. Et ad Iulium L d in s. epigr. Rumpitur inuidia, trisuit quod Caesar a reque s mihi natorum,num tur inuidia. Ex quibus elicio Impetrativum Ius liberorum trium cum vita principum expiraste, & perpetuum viventi priuilegium minime suille: instituerat enim Tiberius, ut donata concessaue beneficia a superioribus principibus rata non essent, nisi insequentes eadem confirmastent, nouoq; quodam quasi beneficio iterum ipsi dedistent,ut ait Sextus Aurelius Victor,
a quo in Tito non discrepat Suetonius. Inde quod a Tito e 8. ptimum
190쪽
primum habuisset, a Domitiano Ius natorum orbus Mavi lis rogauit & obtinuit. Nos eo iure utimur, ut priuilegia, quae quis habuit a principe, si assiduo usu intercidere nonsuerit, perpetuo seruentur & valeant, etsi specialis nulla priuilegij confirmatio secuta sit, in qua nisi ob causam rescindere nun-s Melam. . quam Dij micet acta Dcum , ait ' Ouidius. Amplius censuit
sad l priuile Faber ε confirmatione siue generalem, sue specialem intel-ciocedes P ligas) non esse opus: tamen vires sit in tutiore loco-cxp ditior , alterutra confirmatio bona & utilis est, ut priuilegi rum , quae princeps nouus confiri nauit, maior sit autoritas. Quae vero de noua conccsisione, aut confirmatione speci lis Impetrativi coniectamus in Communi locum habuerunt, si Iure libemrum exorato ante mortem coniugis ut assoliah Noueti de tum docuit Valentiniani prolata constitutio) interea prin- φium ' ' ceps, qui tribuerat, interihilete neque alias iam succinione coniugi superstiti applicata,necessaria cofirmatio fuit : subit i Serib ad ru rium namque factum ut omne est ' , Ius liberorum ubi haero
4 ditatis aditione consumptum fuit, nullus extitit sub nouo principe reuocationi locus. Sane de speciali Iure trium o seruatum est, Ius liberorum simpliciter ω sine addito quan-kl. sumae doque dici, sed materia subiecta ut accipiendum sit, aper- p ist indicat: ubi autem patri aut matri legitur tributum isse,quod Imperatores ex clectione concederent, exaudire debemus Iure huiusinodi honoratos, licet orbi & selita ij so-rent , ijsdem priuilegijs ornatos, α immunitatibus donatos, quibus liberorum patres in cnumetatis casibus & consimili- bus usi suissent. Illud iuri Impetrativo quam proxime accedit, quod Octauiae seroti & Liuiae uxori concessit Augustus, ut sine tutore suis ipsarum facultatibus uterentur, quod ob tres
natos matribus datum protulimus. erit ne Lus quatuor exorat m aprincipilus, ex msus Claudius Tranquisii Statius quoque, supereo I P Nubsententia. CAP. X L v I I I. VATVOR vero natorum Ius orbis ac solitariis tributum non ita pastim ac lus trium inuenio. a hq a. Haec tamen in Claudio Suetonij' lego, missmercaturae caus μέ micantibus muria commota