장음표시 사용
2쪽
Quoad ea, quae Moralis Theologia disputat de LEGIBUS , de Ρraeceptis Decalogi, de Restitutione , & de Contractibus,
Et in motidianis Pralectionιbus
S AC R AE THEOLOGIAE PROFESSORE
In Pa tra Collegii Neapolitani ejusdem Societatis,
Cupientibus, atque instantibus Moralis Theologiae Candidatis
Apud Joannem Maiaste. SUPERIORUM PERMISSU, ac PRIUILEGIO.
4쪽
Qui in hoc Tertio Tractatu Theologico Morali de RESTITUTIONE continentur.
QUAESTIO PRIMA: De iis , quae ad ipsum Restitutionis actium pertinent. 3
isHRT. V. Quomodo se geras Confestarim cum obligara ad restituendum ἐγώα II M S T I O II. De Peisona restituente . 3.
De Cooperantibus ad damnum alterius . ART. I. eulaam dicantur eooperari ad damnum alioν ων
ART. IV. . su iteram facienda sis restitutio, quanda res furtivi data alteri, su restituatare, non iaper mis,
5쪽
QUAESTIO V. De Persona, eui facienda est Restitutio , ac de relignis eii eumstantiis
Restitutionis. Αm. I. Cui faeieuda est 'situtio λRRΤ. II. Ubi, ct eusus expensit faeienda sis Restitutio ART. III. quando facienda est Restitutis δARΤ. IV. Quomodo facienda sit Restitutis ART. V. Quo ordina facienda es destitutio Creditoribus ω in U AE S T I o VI. De Causis, ob quas omitti, vel differri possit Restitutio . ART. I. De Causis , ob quas differri pors Restitutio.
ART. II. D. Debiti remissione , quae excisa; a AsiιutIone . -Τ. III. De Oeetilia compensatione excusante debitorem a resiluenda . AUT IV. De Composiιione, σ iudicis auuaritate excusantibus a repuuenda . ART. V. De Praescriptione, quareunt a re tuendo excusar . Αο. - m interitus rei avenae, aur ingressus in Aeligionem a restituendo excusent
Q U AE s Τ Ι Ο VII. De Restitutione in particulari. M
ART. I. De RestiturI. propter homicidium , ct mutilationem . dii ART. II. Da Restitutione propter derra tionem . ART. III. De Restitutione faetenda οἷ tantumeIiam , dresa. - , fissurrationem , iudicium temerarium , ct suspicionem . δυARΤ. IV. De Restitutione facienda ob secreti violationem . . . . . ART. V. De Resitiatione facienda ob furtum. rvina- , necnon ob θινιtuatia damna aueri uiniam . 16sART. VI. De R.stitutiona faetenda ob suprum , er adulterium . ART. VII. D. Restitutione faetenda ob fraudata vectigalia . I 3ΑRΤ. VIII. D. Restitutione ab Simoniam facienda. I 6
6쪽
Ad ustina Tyronum elucubratuS.
Xplicatis iam praecipuis Decalogi praeceptis ad uberem , ac valde necessariam de Restitutione dusputationem gradum facimus. Illamque in septem quaestiones dividemus , inquirendo in Prima ea , quae ad ipsum Restitutionis actum spectant . In secunda , quae spectant ad personam, quae secundum se tenetur restituere . In tertia , de cooperantibus sive positive , sive negative ad damnum alterius . In qua ta , discutiemus , quae spectant ad res restituendas , & quantum restituendum sit . In quinta , quae ad personam , cui fieri debet restitutio , & de aliis circumstantiis restitutionis; quo scilicet in do . quo ordine , loco , aut tempore praestanda sit restitutio , Scujus expensis ρ In sexta , de causis , propter quas aut Omitti . aut differri possit restitutio : Haec autem omnia ad restitutionem spectantia vulgatis illis versibus continentur. Quis, Quid restituet , Quantum, Cui, Quomodo , .uando, Ordine , .uove loco , Quae causa excuset iniquum Demum in ultima quaestione agemus de restitutione in particu- Iari ; puta de onere restituendi propter homicidium , propter ii tractionein , aut libellos famosos , ob secreti violationem , ob contumeliam , aut derisionem , ob iudicium temerarium , & Ω- spicionem , ob furtum, & rapinam , ob damna spiritualia illata. Para LV. A ob
7쪽
ob seaudata vectigalia, ob stuprum, & adulterium ob simoniam ει usuram, ob omissionem divini officii , & ob alias hujusmodi iniustitias . Sic enim explicabimus , quae praestare teneatur trans- ressor Quinti , Septimi , ac Noni praecepti Decalogi . Etenime Sexto, ac Decimo in tractatu de Matrimonio disserendam est; ut diximus anno superiore .
8쪽
De iis, quae ad ipsum Restitutionis actum pertinent.
Discutiemus primo, Num restitutio sit actus solius iustitiae commutativae e Secundo . Qua ratione Restitutio necessaria sit ad salutem ρ Tertio . Undenam oriatur obligatio restisendi Quarto. Ex quanam culpa Z Denique, Quomodo Consessarius se gerere debeat cum peruitente obligato ad res uiuendum λ
Num ex vioIatione solius tumiae comis . mutatI ae oriatur onus Restitutionis νL Resias is urge dicta fert iserato m. lia'am paruere in possessionem rei sua . Presse vero dicta est Aurus iustitia com-utativa , quo quis da . -- a se illatum proximo resar
n. Au frustitiam eommutativam spectat tribuere aenicuique sus μα- . oepanes inser se sustare , cst ex
III. In differat Ministis a reddistianae denseti . aut commodati , a solusione mutui . cst a satisfacti ne λκ Per quid discrimineaur iustitia eo- murativa a disributiva , a segali ,σ a vindiearisa p . onus νestitutionis non oritur ex in latistie laestitia pure distributiva, orides solitis iustitia commutativa est a s Restitutio. n. suid i ram sus frictum is re . O ad rem Θ uuia e sam sis dom niam . Usών , est uJ- s pru uuanda donatur aliquid dastrab.em dum plur1bus pro merito person 'm , γε habet plura mersta, b bet tua frictum ad maiaxem summam , O ideo violatur fustitia re inmutativa , se ea non sol rare . At nemo privatus babet tua strictrum ad bona communia . qua non semni di Fri,Menda primario morier bonum privatum , sed propter bonum pu
M. Num percra mortaliter Episcopus conferendo benefleta Amticia minώr dignia , omissis dignioristus 3 --ersam Princeps sic conferendo Usci Gubernatoris , Iudicia . sv. δα Dux non distribuendo spolia bostium
pro merito milisum peccat coutra stitiam commutativam.
XI. Ob Iasionem iustitia vindicatisa tunc datur anas restituendi , quando f
ML sius negavit pn iudicio veritatem , non tenetur ad νesiturionem damniseeuri secur vero si falsum te ina es , Quid de Cons aris . qui
9쪽
XIII. Probabilireν peccat solum eontra charitarem. ad restitutionem non
renetur, qui em t omnes merces ali
cujur generis, ut postea carius illas
1. Uaeritur primo, Quid sit Re- stitutio presse dicta 3
Respondeo cum LMm. hic . Rest, tuere ex vi nominis importare In pristinum statum reponere , ex leg. Aestituere , Τ. de verborum Signis. Et iuxta hanc nominis etymologiam dimit D. Th. a. a. quaest. 62. , Restituere nihil aliud est , quam iterato ali- uem statuere in possessionem , vel
ominium rei suae . Verum restitutiosia explicata non est ea , de qua V mus in praesenti; tum quia sic explic, ta comprehendit redditionem cujus Cumque debiti ex contractu ; nam quando restituimus, verbi gratia, de-Positum , commodatum, mutuum , &c
tunc iterato reponimus aliquem in pocsessionem , vel dominium rei siuae ; &tamen in tali casii non habetur Rest, tutio stricte dicta ; .rum etiam quia
qui domum alicujus vastavit. & equum ccidit . non potest iterato reponere dominum in possessionem rei suae . cum
non possit equus resurgere; & tamen in tali casu datur obligatio restituendi: Quare restitutio stridie dicta, proutrtinet ad rem praesentem, aliter det definiri. IL Dico itaque eum communi, Re situtionem preste dictam optime definiri , quod sit Actas iustιtia commmsativa, quo quis damnum a se proximo illatiam reficit εἰ Seu est Damni injusterilati compensatio ad aqualitatem .
Dicitur itaque primo. quod sit Our fusilia , loco generis , quia cum de ratione justitiae sit tribuere unicu, que , quod suum est , & servare illae. sum ius uniuscujusque , aut si laesium is
rit, Lesarcire, per restitutionem id hahetur . vesarcitux enim per illam jus laesum , & ponitur inter creditorem .& debitorem aequalitas debita , quae est propria justitiae: Iustitia enim dic, tur a Justando , quia justat . & exaequat partes, itant neutra habeat plus, aut minus , quam sibi debeatur. III. Dicitur secundo , Quo quis damnum reficis , loco differentiae , quia restitutio. prout hic sumitur a Docto ribus, importat reparationem alicujus
damni facti contra iustitiam ; Et per
hoc differt , tum a redditione deposuti, aut commodati ; tum a solutione mutui, aut pretia in emptione, & xliis contractibus ; tum demum a Sutis factione , quae quamvis sit etiam Metus tultitiae, tamen non Ordinatur asreparandum damnum ut damnum est. sed stilum ad reparandam injuriam . S in honorationem . Unde duae praeciapuae diuerentiae inter satisfactionem .& restitutionem oriuntur ex Son, SVr,& aliis . Prima cst, quod Deo possit quidem exhiberi satisfactio, non vero restitutio , quia Deus potest quidem dehonorari , non autem damnificari ;In hominibus vero , quia qui injuri tur, hoc ipso damnificatur . ideo qui
honorem ablatum reddit alteri, unico actu & satis facit, & restituit ; itaut ille idem actus , quatenus reparat de honorationem, dicatur Satisfactio, qua tenus vero reparat damnum per de- honorationem illatum , dicatur Restitutio. Altera est, quod raptor squi ..ut docet D. Th. M a. quaest. 66- art. q. , non solum inseri damnum, sed etiam ignominiam ὶ teneatur rusticiter: simul, & satisfacere: Contra vero iur cultus , qui non de honoravit . sed solum damnificavit, non tenetur latisfacere, sed solum restituere. Non negaverim tamen, aliquando satisfacti nem sumi large pro ipsa restitutione, ut in cap. M. De injArιis. ubi Pontifex jubet tam pro injuria irrogata , 9uam pro damno illato satisfactionem
10쪽
Num Restissuis sis onus solius iustitia commutativa sDieitur tertio in definitione , Damnum illatum a se , quia si quis reficiat damnum non a se , sed ab alio illatum, facit solum actum eleemosynς,& charitatis, non restitutionis, S justitiae. Dicitur demum Proximo , quia justitia respicit alterum, & non potest esse ejusdem ad seipsum t Nec potest
restitutio exerceri erga Deum , quia Deo damnum nequit in serri. IU. Quaeritur secundo , Utrum re- situtio sit actus solius iustitiae comminativae. an etiam distributivae, itaut ad restitutionem teneatur etiam , qui
justitiam distributivam violavit . di-Ωribuendo beneficia , osticia publica. aut alia bona communia indignis, aut minus dignis , praetermissis dignior,bus pRespondeo, Iustitiae virtutem dividi in Commutativam, Distributivam, Legalem. & Vindicativam: Per justitiam
commutativam datur aliquod bonum particulare alteri , quod illi debetur .
Per justitiam distributivam distribubtur multis aliquod bonum commune, puta ollicia , beneficia , dignitates , stipendia . &c. , juxta proportionem
meritorum , & personarum ; & ideo vitium huic justitiae oppositum dicitur
Acceptio personarum Hanc autem proportionem rerum ad merita per sonarum Aristot. lib. s. Et hic. cap. 3.
appellat Geometricam ; sicut aequat talem rei ad rem, quae est propria justitiae committativae, c. q. dixit esse secundum proportionem Arithmeticam.
Per justitiam Legalem Princeps condit leges respiciendo bonum Communitatis , di non particularium personarum , ut quando praecipitur, ne frumentum
extrahatur, ut veritas testificetur, &c.:
demum per justitiam Vindicativam judex punit reos juxta meritum delictorum . Iustitia Legalis dicitur Gener, lis, & Publica, sicut etiam Vindicat, va, quia respiciunt bonum publicum
Comminativa vero, & distributiva d,
cuntur justitiae particulares , quia respiciunt bonum particularium person, rum . His explicatis, U. Dico . Restitutionem esse actum solius justitiae comminativae, atque aseo ex violatione justitiae pure distributivae nullam oriri obligationem rest tuendi . Ita communius apud De L go dii. I. sect. 3. contra Petrum NM
uar. , Vasq. , Dicast. de Justitia lib. a.
tract. a. Ratio ex D. Th. 3. qua L6 a. art. I. est , quia restitutio fit per compensiationem rei ad rem secundum proportionem arithmeticam. itaut tam tum praecise reddatur, quantum sublatum est. nullam habendo rationem pedisonarum, aut meritorum; cum ex Philosopho illud sit proprium justitiae commutativς; ubi econtra Distributiva distribuit bona communia secundum proportionem geometricam, non per ordinem ad rem, sed ad merita personarum I ergo restitutio non potest esse actus distributivae . neque ex vio latione distributivae oritur obligatio re-ltituendi. Probatur consequentia, quia merita personarum dant solum aptit
dinem, & non conserunt jus strictum ullum ad bona communia; ergo cum per violationem distributivae nullum jus strictum laedatur, non datur obligatio restituendi aliquid dignioribus
Confirmatur , quia ad inducendam obligationem restituendi non sufficie violatio juris qualiscunque nam sic
etiam ex violatione gratitudinis, fideis litatis, amicitiae, &c. consurgeret Obligatio restituendi, seclusa omni laetion justitiae commutativae, quod nemo dixerit : Quare requiritur violatio juris stricte dicti, quod sit vel jus in re , vel ad rem t Qui autem violat justitiam distributivam conferendo bona communia minus dignis, quamvis lGoget aliquam injuriam dignioribus, dc vlo.
let jus aliquod , quod habent ad ea bona, non tamen violat jus stricte dia