Nicolai Crassi iunioris, Veneti ... Antiparaenesis ad Caesarem Baronium cardinalem pro seren. Veneta republica Patauii apud Robertum Meiettum, 1606

61쪽

rat,& pollicitatione solemni obstrictus,& iureiurando: neque vero id praetermittere poterat,nisi aeternae vitae dispendio.Haec eadem Dux in praesentia dicit,atq; palam fatetur, commoda,existimationem,& salutem suoru ciuis,quae suae prouidentiae a Deo commendata sun a se non potuisse ab- iq; nota negligi, qua praeclara conscientia sustentatur, neq; horret execrationes sibi iniquissime impositas. Quid ais euvelle iudicare summum Pontificum' Aliud est,aliquid agere pro tribunali tamquam cognitor, & iudex; aliud, si quid miniis recte ab aliquo constitutum est,id coqueri, & enunciare.Nunquid Summus Pontifex errare,& labi non potest in ferenda lentemi&ῆId vero omnes Theologi pro certo ase firmant,& res ipsa loquituraefertissimae sunt enim historiar eiusmodi exemplis.Haec omnia si iudicia sunt,ut tibi videntur,negari non potest,quin etiam Duci licuerit ita iudicare Pontilice,idq; eo magis,quo maiora sunt in comoda, & detrimeta,quibus affecta est Resp. ex eo, quod praecipitanter egit Mactenus dictum est in genere de litteris Reip. quas tu

containacia una ct contemptu referti, vocasti.

Superest, ut singula capita examinentur, quae a te sunt reprehensa.Non enim omnia recenses,sed,data opera,prsteta mittis ea,quae maxime faciunt ad rem nostram, illa vero commemoras,quae a caeteris diuulsa, offendere pias aures aliquatenus videri possint.Sed Citharaedorum more, antequam canere incipias,ad aures pi sparandas praecentionem adhibes: At non scite,nec apte. Nam eadem chorda semperari. met. Oberras,ut ille apud Horatium. Ais per Ducem inque minimos Erip. serperam multaperZetrata esse; q/υ diu, muisum d aDiafuerunt ab aposiolica de. Nullum certum crimen

prosers,personis,locis, atque temporibus distinctum: sed summa quaedam M tinjis,Periata uisse Romam iugiter querelas de di persecutione uisioporum e foro Ecclesiastico in. ter c to se expilatis bonis EccQfarhm, de inuasis Ecclesiis, orviolatosacro Asto de contemstu litterarum Asostolicarumlr siemm

62쪽

srtim autem bullae in erea Doministromulgari selitae, de verbis

contumeboss,es comatibus iactis in Sanctae R. Rclerum, immisini umsum m Pontifccm. Adeo te hanc hyperbolem areges,ut di cassex sacrorumpraescripto canonum res agendae fres,sent,guttaspluuiae peratura fuisse sol ina anathematis. Quid potest vel acerbius,vel atrocius dici Z Declamare videris in Neronem aliqtiem,aut Iulianum Apostatam,non Para ne- sin scribere ad aliquam Christianam Rempub. Vt congeras licentius maledieta,comminisceris ipsa crimina; neque vero te pudet, id aetatis, & dignitatis hominem tam aperthmentiri. Argumenta vero non longe petenda sunt. Coargueris tuo ipsius testimonio. Meministi ne quod initio tuae adhortationis dixisti , dum Senatum compellares his ipsis

Apostoli verbis Currebatis bene , quis vos impedivit. veritati Gil. non obedire8Si antequam haec controuersia incideret is, qui Rem p. administrant,currebant bene, idque tuo iudicio, quomodo rei tot tantorumquae criminum esse poterant'

Falsa igitur ea sunt, pleraque a te conficta. Nam si quis est a Rep.vel exilio,vel alia psna mulctatus ex ordine Ecclesiastico,id non religionis odio factum est, aut aliquo contemptu , sed quod res ita exigeret ex praescripto iustitiae, quam exercere in quoscumque homines facinorosos, praecipue vero in factiosos , & seditionum autores ad ipsam Remp. pertinet;cstera vero quae longa serie numerando percenses,sunt commenta,& mendacia non enim Resp. Ecclesias compilauit,& contaminauit:si quid compertum habe

bas,edere te oportuerat,non calumniari.

De contemptu litterarum Apostolicarum, & bullae inccna Domini promulgari solitae,iure nihil potest obhci, vel reprehendi neque enim a Senatu Veneto quicquam fieri solet,quod a cs teris Christianis,Catholicisse principibus cilici non soleat : hos autem nihil agere pro certo habendum est, quod aequitati non congruat, & rationi non sit consentaneum.De scommatibus, & ditierijs , unde id tibi

constat

63쪽

mae mentis est. Ad nos etiam multa perlata sunt, quae istic in nos iactari solent,& tamen his non movemur, quia despucienda,& pro nihilo putada sunt,ut lex prudeliae nos docet. Verum hic praetereunda non est singularis inconstantia tua.Paulo ante dixeras,& subinde usque ad nauseam repe.tis,& inculcas, non licere alicui de summo Pontifice sententiam ferre,& tamen pro summa tua grauitate,atque sapientia audes improbare, & damnare actiones non unius, sed multorum sanctae memoriae Pontificum, quos non obscure torporis insimulas, atque negligentiae, non minus in Pontifices iniquus,&iniuriosus,quam in Remp. isti Libet igitur verba,quae aduersus eam protulisti in te ipsum con uertere. Vnde tanta tibi autoritas, ut iudices non modo unum iudicem uniuersorum, sed multos pariter iudices Hoc vero testimonium praeclarum est innocentiae suae, neque enim passi sui iIent sanctissimi viri,quales non modo nomine,sed re quoque ipsa suisse multos nouimus ex ijs, qui praecesserunt,ut impunita,atque inulta essent to tantaque

crimina;si quidem i)s Resp. obnoxia fuisset.

Verumtamen his maledictis non contentus tuae in eam

effudisti,pergis adhuc insectari Principem nostrum, quem non sitis habuisti superbis, contumacisque accusare, sed etiam, quod omnes piae aures plurimum horrent, blasphemiae,atque impietatis nomine condemnas . Sic autem id colligis. sintsntiam excommmunicamnis ut mo Pontifice latam esse contra omnem rationis formam, diuinam fripturam,ac doctrinam patrum, se sanctos canones,in per e si iniuisam indutiam vulsus momenti. Ergo blas=hemus, o i impius s. Vt elusinodi consecutio fidem mereretur, necesse erat alterutrum comprobare, aut in genere njhil tale vii.

quam a summo Pontifice proficisci posse , aut speciathia

hanc sc ntentiam Pontificis talem non esse, qua em Dux ip e praedicaς.Neutrum tamen facis , sed praeter inanem ver l borum

64쪽

chiam. Non te seducat Deus tuus n quo habes fiduciam; neque dicas, non tradetur Hierusalem in manibus Aegis Actriorum, ita,ut hoc modo texenda sit ratiocinatio.Rabsaces scripsit . EZechiam non evasurum manus Regis Assyriorum, etiamsi Deus ipse vellet,& conaretur ipsum liberare: Ergo Dux Venetorum est impius,& blasphemus,vel, Ergo Pontifex non tulit indebitam,& iniustam sententiam. O egregiam Dialo

Non dissimilis est altera, quae huic proxime succedit ratiocinatio .Excommunicationis sententia non caruit autOritate pronuntiantis , nec alia necessaria ei deluerunt adactum legitimum conducentia. Ergo dici non potest nulla, vel iniusta.Singulae partes, & conditiones erant euolue n. vi ,explicandae, illustranes, tu tamen omnes inuoluis, ob scuras,& compingis in illud.Et alia vive Ur caetera, naore. Tabellionum,atque in ea re,qus caput controuersis continet, plane mutus es, in ea yerbosissimus, quae comprobatione non eget.Inutilem sumis laborem,ut ostendas autoritatem,

quam habent Romani Pontifices a Christo Domino fuisse .collatam,innumera testimonia sanctorum patrum, qui bys nos perluadeas,in medium affers,quasi velo id a nobis in dubium reuocetur,de ultro Dux,& Senatus ipse non profi- . teatur. esse se insancta fide chatolica, ct Apsolica, atqMe in

obseruantia erga Sanctam R.Elersistere, esperseuerare, quam 4 u . si maiores a prima huius ciuitatis origine hucusque, Huma comitantegratia, sine Maintermissione cotierunt. Hse si a tς

non fuerunt animaduersa,inconsiderantiq; si non intelli, ignorantiar,si non expensa,vt par erat imprudentiae,si ver0 de industria praetermissa sunt improbitatis, & malitiae cu- iusdam fuit.Nihil est in his litteris,quod,ut tu calumniaris, impietatem,& contemptum oleatiSed uniuersa, quae inibi

scripta iunt erra sanctam Apostolicam sedem testantur obt

. I seruantiam

65쪽

seruantiam summam,atque reuerentiam, praecipueque ποῦ ga sanctissimum,qui in illa sedet hoc tempore, Paulum quem dubita veneratione prosecuta est Veneta Resp. &plurimi semper fecit ob eximias,& egregias animi virtutes, unde etiam apud barbaras, di remotissimas gentes, nedum. apud Christianos expeetationem initio sui Pontificatus summam excitauit. Vtinam vero tam iacilemia non praebuisset ad fidem ait hibendam inuidis, atque obtrectatori. bus,qui nihil aliud student,quam discordias serere, atque huic peruerss cupiditati religionem obtendunt.Sed certo speramus,atque confidimus,aliquando fore, ut mentem , atque senium horum hominum, quisnam sit , intelligat, &quo spectent eorum studia,atque omnes conatus, & re ipsa comperiat, optimos, sanctissimosque Pontifices, quot quot ante sic suerunt,non torporis, atque negligentiae, ut eos insimulas, accusandos esse, quinimmo prudentiae,&arquitatis laude mirifice commendandos. Vidimus has tenus tuum acumen in dialecticis,nunc quathm rei grammaticae sis peritus cogn*sci poterit. Vt ostenderes,quanti sit criminis despicere sententiam excontinunicationis quamuis ea res nihil Ducem,& Senatum attim

sal,qui non despiciunt ex Epistolis D. Gregorij decerpsi

sit quoddam testimonium,sed eius mentem, atque sentea tiam non es assecutus,deceptus homonymia vocum: rhema, ct anathcmar e; quae minime eo loco sonant id, quod vulgo solant,nimiruin communione fidelium, inte dicere,sed aliquid tanquam falsum detestari,&abominari, idque nonnunquam etiam iureiurando interposito : Non alia certe apud D. Gregorium illorum verborum cst vis, a que notio:Comprobatur id manifestissime ex his,quae scripsit ibidem paulo superi tis. Ven unquit,excellent perest, fr3tegente Domino , praxerum hominum fandriacum magna ιranquillitate declinare e Priores enim eorum vobissecretis et a candi sent atque ipsis ratio reddenda ,. Operuersa qua Am --

66쪽

rea eri exissimant, coram et u snt anathemati ara da,quod si etiam,sicut aeritur,dari a vobis anathema scri spicantur,etiam iure iurando firmandum vos nunquam eadem

pisula tenerrinunquam tenuisse. Sed libet hanc Psam rena

aliquantulum enucleare, ut manifestior fiat. De Theotista quidam salsi rumores disseminati fuerant, quasi non bene de fide catholica sentiret, qua ex re multi fideles offensimnem non modicam contrahebant: Angebatur Theotista vehementer,& excruciabatur: Diuus Gregorius illi autor est, ut ad scandalum cultandum'accersat praecipuos ex eis, quisuerant offensi,& coram ipsis anathemati Zet,hoc est, dete stetur ea,quae sibi imponebantur. Erant autem capita quatuor,quae his ipsis verbis a D. Gregorio commemorantur.

Dicebatur,inquit, contra eos,quiasub obtentu religionis conis. giasluerent,is quia dicerent,quod bapti a peccata penitus n5 auferrain, Fis de iniquisatibus suis quis in triennium poenitentia ageret,postmodum ei peruerse vivere liceret 1i Cr quiasicompulsi aliquid, de quibus reprehendebantur, anathematizares dicerent,anathematis vinculo nullo modo teneri. Quis hic non ubdet,anathematigare nihil aliud significare, quam auersari, vel palam detestari ; & anathematis vinculum nullum aliud esse,quam obligationis vinculum, quo se quis obstrinx

rat,anathematigando,hoc est palam detestando Θ Immora. tur paulisper D. Grcgoritis in singulis his capitibus explicandiS,atque refellendis,ita praefatus. Et si sunt, qui cera i- me talia sentiunt,vel tenret,quιa Chriniani Aonsent, dubiam non es, eos o ego, est omnes catholici Epsopi, atque uniuersEcclesia anathematizemus: tribus igitur primis explicatis, &confutatis ita quartum aggreditur. Siv osunt,qui dicunt, quia compulseu quispiam necessitates anathemati tu uerar, ADIhematis vinculo non tenetur bi tesessunt, quia Chriniani nonseunt; &alia, quae tu dein ps prosecutus es. Con

fer, Basoni,haec ipsa verba cum superioribus, & videbis de hsdem plane rebus accipienda esse,hoc est de detestatione I x aperta

67쪽

aperta,&execratione,quae res postremo capite continebatur.Quomodo igitur haec de censura excomunicationis interpretatus es,& expressisti sententia a D. Gregorio prorsas

aliena 8Obtentum necessitatu non seu Pere,ut quis mavulta vel excommunicasione dicere quo eam contenariSed errorem errore cumulas .in ora libri adnotasti Epistola IX. Nidolat pεntificis , ut adhiberes cum testem istiusmodi interpretationis,& tame Nicolaus Pontifex ne attingit qui dem ea verba Si necessitate impulsus Crunni ijs omnino praeterniissis,quippe qui sciret de excommunicatione intelligi nullo modo posse, axioma tantum illud comune sumpsit, quod a D.Gregbrio fuerat usurpatum,ut refelleret postremum ex quatuor erroribus dictis. Axioma aute eiusmodi est: Omnia ligamenta Sancta Ecclesiae ualere,or certam hab re vim obligandi onec quis ab illisper eandem soluatur:ex quo Pontifex collegit,etia excommunicatione, quae sit certum

quodda,& praecipuum genus ligamet siue obligationis volere ,nec ullis conatibus solui posse praeter quam absolutione.Vt tamen eiusmodi ligamenta valeant,necessu lo requiritur iusta,& legitima causa, idq; Nicolaus ipse paulo post affirmauit ita loquens de Photio,qui fuerat vinculo anathematis obligatus. famuero nutiano a te uisutoresse iudicat obligatos,o tritae e cum eisposse ab Li hoc enimμgnificare videmini, cum epinula nolis directa nos mutare uoluntatem,consilium csententia epius exhortamini utique non praetendiι iniustitiam,or esse alicuius momenti prestab non durlitat,quae tum potuit obligare,or a qua se cum utoribus Hispo si absolui, ae nonpost obligare Vis iusta,cum autem tacta si, non nis damnato errore iuste resoluitur.F sc Nicolaus Potifex, ex quibus animaduertere potes,te duplici errore lapsum;stero, quod sententia Pontificis Nicolai non satis bona fide recitasti,ut ea contra nos abutereris, quod de more tab-les altero,quod ne verba quidem D.Gregori; quid sonent, intellexisti.Haec sortasse verbosius,quam par eratised omnμ

68쪽

69 .no geminati lapsus admonendus eras, &impertiendu ali quid solatij collegar illi tuo, quem supra modum excrutiari,& plane desperare audimus eo quod ambigue vocis significatione,ut tu modo, falsus, Veneticum Concilium ex ultima Gallia prodigioliis me traduxit Venetias usque.Audiui, mus Nicolaum Pontifice praedicanteni excoicationis sentetiam nihil obligare,nisi fuerit iusta. Hoc sui , icarij iudiciu Christus etiam ipse approbauit, quippequi D. Gel trudi de quodam iniusto anathemate conquerenti in hanc sentetia respondit. Anathema, quod fuisset impositum absque iusta et

causa nihil amplius nocere, qua quis conaretur cultro li-: Deo arboreis excindere ut etiam quicquam durius,quod an

o agres it n quo nihil a dremaneat, auu imum quoddam impresionis vestigiam. Habemus igitur in proptu, quid respondeamus ad vulgatam illam sententiam , quam subij-cis. Excom nicationem siue ius ue iniustam timendum esse, i

ac minime contemnendam sententiam excomunica-

tionis esse timendam,hoc est cam,quae habet vim,&psidus .sententiar,non quae est irrita,& plane nulla. Deinde cile timendam,hoc est minimE contemnenda, ut tu quoq; explicas sed non illi parendum i Postremo in priuatos homines conuenire,non in summos principes,idq. multis de causis, quae fusius alibi narrantur. Neq; Theodosi, iunioris exemplum nos quicquam mouet, quia totum id, vel profectum est ex quada nimis bona,simplicique mente, vel ex superstitiosa religione , quam tu nominas scrupulositatem, aut etiam ut addis,impensum est pietati. Quae pietas excusari potest,quamuis ab inscitia prosecta propterea quod ad nullum Reip. incomodum redundauit, sed non ad imitandum proponi debet,ubi Resp.grauissima detrimenta perceptura est:si vero aliqua ratione laudari potest,multo magis lauda danda erit pietas Senatus cum admirabili prudentia, sapiε- itaq; coniuncta,unde etiam licet utiliter exempluna capere. Vos autem id unum summe concupiscitis, & obnixe agitis,

69쪽

vi homines pIetatis specie,immo verius Inscitia, caeciq; vecordia ducti censuris utcumque latis obtemperet nulla propriae saluti ulla publici boni ratione habita. Hic aliquantulum intermittis , ut acriuspaulo post redeas quasi collectis viribus,ad insidandas Ducis, quas v c ,litteras,t eas aggrederis, quas ad subiectos populos. Senatum dedisse putas,sed falso putas,ut superius ostendimus.Verti in ne sugae quaesitus locus videatur ad ea respondendum est, quae fuerunt illis obiecta. Et ne frusti a tempus conteramus in ijs, quae a Nicolao summo Pontifice dicta sunt de Epistolis Michaelis Imperatori quarum simillimas plane illas fuisse, nugaris, accedemus ad ea, quae tigillatim ut confutarentur a te sunt exprompta. Arguis in primis, quod es mordeant clerum,& sugillent pios; Atqui non sugillar pios, qui carpit improbos, aut impios, nisi fortd tu quoque eodem crimine condemnari velis , qui occalione legis in clericos latae.ne quid perciperent ex haereditatibus viduarum,tam multa disseruisti de astutijs, atque fraudi bus Claricorum, quibus captabant ciusmodi hqreditates, di omnem suam operam,& studium eo consercbant, ut cla- cum uenirent simplices mulierculas. Quod igitur fieri vul, go consueuerat etiam his temporibus,quae a nascentis EGelesiae innocentia , & integritate aberant quamproxime, quid mirum,si dictum est,faetitari his temporibus, quibus cupiditas,& auiditas Clericorum eo magis excreuit,quo facultatibus,& potentiis sunt magis aucti Z Si sagacitas cti Dium vigebat admixta fraudi, quantas vires existimari debet ab co tempore sibi comparasset' Si homines, quos fallere procliue era ibi unc minime decrant, quanto plures in prae sentia istiusmodi fore,credibile est ρ quos certe sanctae sim, plicitatis nomine donare,& multis laudibus efferre propterea vos iuuat,quod expedit.Hic,qJ obijceres inueni sti,Anglicanum nescimus,quem conuentum apud nos,uti asseris,

habeti solitum. Quid conuelitus nomine tibi velis non pri

70쪽

nh intelligimus; explicatilis te dicere oportebat. oratoris fortasse,qui Venetijs comoratur,familia intelligis. At etiam Venetus orator in Anglia degit,atq; ibi rita suae religionis.

vivere permittitur.Haec rnu tua sunt inter principes necessaria 4;ossicia,sine quibus Resp.adinini lirari,& geri vix possuta Non abhorruit ab his Catholicus Rex Hispaniaru Philippus, qui proxime decessit. Non abhorruit Carolus eius pater,neq; abhorrent in praesentia alij multi Christiani Prin.

cipes,quos comemorare non est necesse.Sed finem maledi-ccndi tu numquam facis. impingis etiam Senatui haeresia Manichaeorum,qui ab elemosynis homines absterrebant; Et tamen nullus est tam hospes,tam imperitus,qui ignor re possit, quam benigna, & liberalis erga omnes pauperes sempor fuerit hac ciuitas, in qua ex fideliu collationibus taemultae myriades pauperum nutriuntur, tot collegia monachorusanetarumque virginu sustinentur, tot Noso com ijs, tot Xenodochijs alimenta ubertim suppeditantur. Absit invidia verbo,sed tamen dicendu est.Vtinam vos,qui in conquirendas opes tam strenuE incumbitis,ut pro his quamli bet dimicationem subeundam putetis,tantum pauperibus de eo,quod situm est,erogaretis,quantum de ijs, quae nostra sunt nos ultro largimu r. Quae a nobis dicuntur n*n vite,csterosque tui si inlles,Baroni, perstringamus: Nouimus

non modo e sac rosancto isto Collegio, sed etiam ex alijs Praelatis, & Ecclesiasticis viris non paucos esse, qui summa

sunt erga pauperes charitate,suasque facultates non impe-dunt,nisi in ea,qus decent. Ducis, atque Senatus consilii nunquam fuit bonos vituperare, & uno fasce iustos coprehendere cum iniusti id quod obijcis;sed,ne suspicionis I cus amplius relinquatur, pala fatemur, quicquid vel in ijs litteris,uel etiam in hac Antiparaenesi dictu est, ad eos, qui

culps sunt adines,tantummodo pertinere, neq; commicte- dum esse,ut innocentes,probiqtie viri eX aliorum culpa,cul