장음표시 사용
161쪽
omnino fungi debent, dc repugnantes coguntur imperio magistratus H; nisi justam habeant causam, propter quam sui ossicii partibus non satisfacere impune possint. Ita si litigantes arbitrum Infamaverint, aut eo εpreto ct contempto ad alium arbitrum iverint, si graves inter ipsos inimicitiae ortae sint, impune arbitrium abjicitur; similiter
adversa valetudo, necessaria prosectio, munus reipublicae,
similia justam aliaque praebent abjiciendi, aut saltem
i) L. 5 6. t de Rocept. arbitri qui arbit . a)-b β. i eit., ω l . 22 ff. eod. 5j Conser Huberum 'aeIoct. ad aniso . lib. 4 1it. 8 num. T. R Heineccium eod. Ioc. No opp. rom. a p. 155 ed. Neap. II . . tr. Pendet autem ex indole praesertim, & ration coma promissi, quo modo, quoVe ordine procederB, quam potestatem habere, quam contra non habere, quot numero
esse, intra quod tempus, dc quibus de rebus arbitri judicare debeant si . Generatim ferenda est ab arbitris sententia loco, in quem compromissum fuit sal; die non riato S); tempore convento, nisi litigantes nullum tempus definiverint, vel ejus prorogandi arbitris dederint facultatem, vel arbitri jurent sibi nondum liquere ); partibus prae, entibus publicanda est 5ὶ, nisi aliud populorum moribus receptum sit; denique serenda est de negotio, quod datum fuit, non de alio 6ὶ, & si plura negotia commissa sunt, dis omnibus est judicandum ). Possunt quoque armbitri alios eligere, qui costroversiam definiant, cum hanc potestatem a litigantibus acceperunt 8ὶ, non item cum
8ὶ Cap. 15 is A bitris. s) L g. 57 β. Quaerimm ff. do Recepi. qui arbor . receper. g. ra. Non In omnibus tamen causis arbitri adhiberi possunt, sed in iis tantum, quae privati arbitrii sunt; quoniam
162쪽
per simplicem arbitri notionem expediri non possunt, quae ad jus publicum pertinent & publicam auctoritatem desiderant. Ergo rejiciunt arbitrium causae restitutionis in integrum, criminales, in quibus criminaliter agitur, item causae status, Scilicet ingenuitatis, natalium, libertatis si , actiones populares, & samosae a), similiter causae matrimoniales S); quippe quae omnes vires superant privatae potestatis. Etiam causae exemptionum, quod in iis agitur de jure Summi Pontificis, por compromissum nosci, Expeμdirique non possunt ).
non rejiciunt compromissum, quoniam ea mutuo consensu dissol. vuntur c. 2 de Spontal.
p. 5 δε Arbitris. i5. Arbitri pronunciatio sententia proprie non est, sed a jurisconsultis arbitrium i , passim vero fori usu laudum vocatur a . Ab eo non datur appellatio quoniam absurdum Osset diuturna lite vexare eos, qui ad arbitros iverunt, ut se a litium ambagibus, & impensis liberarent; arguere vero feta et ipsum debet qui compromisit, si minus aequum judicem elegit S . Verum ut sententiae ab arbitrio prolatae iniquitas, atque error emendetur, passim in foro receptum est, ut illa ad arbitrium boni viri redigatur. Quam reductionem intra decem dies postulat, qui causa cecidit 4ὶ. Magnam autem haec reductio cum appellatione assinitatem habet, ac per eam negotia arbitris antea commissa ad ordinarium judicem deseruntur. il L. o 1. O ratis. . cog. a) Inferiori Fatis aevo fudisare dictum est laudaro . In
I. 2 de μυῶς cI. scriptum est: laiadaltim saepe scio, hoc est
judicatum. Consu Ie Horomannum de nerb. Rudat. Turnebus A. ver. I. I c. Ia, vehementer obiurgat iurisconsultos, quod barbaro laudi vocabulo utantur, eum arbitri sententia arbitrium latine dicatur. Uerum hoc quidem est, quod Turnebus dieit de barbarie vocabuli laudi; sed elegantiores jurisconsulti aνbitrii verbo usi
sunt, di ita Pane loquitur Caius cit. IV. 9 f. Qui raritae cog. οὶ Let. 5a 6. Sta=i f. do Recepi. qui arbis . 4, Conset Uoetum in Panae lib. 4 tit. 8 n. 25 et req.
. I . Ceterum cum arbitri voluntarii nullam habeant
163쪽
isio jurisdictionem, eorum arbItrium vim &'exitum non habet, nisi praesto sit auctoritas magistratus, seu judicis ordinarii, cujus imperio arbitri executio perficitur. HOC autem imperium ad illud exequendum non accommodat magistratus, nisi primum rct cognita intelligat, digum revera esses arbitri judicium, quod a litigantibus observetur. 9. 15. Expirant arbitria mutuo Consensu, mortΘ COm- promittentium, nisi etiam haeredum facta sit mentio si , uno alterove ex arbitris mortuo et , nisi Cautum Compromisso sit, ut uno ex arbitris vita functo reliqui judicent I , lata sententia, interitu rei, de qua litigatur, lapso tempore constituto, nisi illud justis de causis, uti demon- Stratum supra est, prorogatum fuerit. i p. Io et uis. d. Arbitν., let. 5a β. S b operis f. do M
De Pactis, et Transactionibus.
6. Ut ea valeat, quae requirantur p . Essee us tramaitionis. 8. Qui trhnsigere possint ff. uuibus de rebus transactio fieri nequeat i δ
. i. Non solum arbitris, .sed etiam pacto & transactione lites finiri possunt. Pactum ab Ulpiano definitur 1ὶ duorum, vel plurium in idem placitum consensus, patetque latissime in jure de pactis disputatio. Nos hoc titulo non de pactis universe agimus, sed illud tantum persequimur genus pactorum, quibus lis extinguitur, & quae vulgo liberatoria pacta appellantur. i) L. i f. do Pariis. . a. Pacti liboratorii in jure civili multa exEmpla sunt si , atque illud prodest ad exceptionem, quae vel pacti conventi exceptio, vel exceptio doli dicitur, quoniam dolo agit, qui contra pacti fidem agit et . Iure quoque Canonico cautum, provisum est, ut pacta diligenter observen
tur, abhibita etiam, ubi opus fuerit, judicis auctoritate Sin,
a. 1 aehi liberatorii exempla. 3. Pacta saeris canonibus non probata. 4. Pacta observanda.
164쪽
modo pactum honestum, licitum, possibile sit si , jus temtii non laedat 5 , fiatque ab iis, qui paciscendi obtinent
potestatem. i) Si paciscar, ne itidirati , vel incensurarum aedium agatu ,
paritim valet. Si paeisea , ne operit novi nunciationem exequar ....
si ex ro fam liaγi operis novi nunciario sis facta , liceat paelici. Sunt haee libreatorii pacti exempla, quae pioponit Ulpianus in let. Itiri gentium 7 Si paciscaν f. de Racti . Simile est exemia pium Pauli in leg. 270 Si eum misi s eoae cuius haec verba sunt: si cum mihi detem ribe es, peplero ne a te viginti striam, in docem tibi moririe pacti conoenit, Dei doli exceptionem pyaret. 23 Doli exeoptionom stibridium esse pacti exceptionis inquit Ulpianus t g. io β. Plerumque f. de Pariis. S) Cisp. i S 5 de Pariis. 44 Cap. 4, 5 DIt. ecd. 5 Cap. 6 eoae, Cap. 2 eod. in 6. u. 5. Pacta quae sacris canonibus nominatim improbantur , sunt pactum de beneficio ecclesiastico pecunia, aut , alia re pretio aestimari solita resignando si de concedenda ecclesia ea lege, ut post obitum provisi alius succedat a , de solvenda graviori pensione, ut quis facilius Occlesiam obtineat M ; pactum quo monachi aliis sua bona locant; ut hi aut decimas sibi solvant, aut apud eosdem eligant sepulturam in perniciem ecclesiae parochialis ).
a) Cap. 5 eod. I) Cap. 6 eod. 4ὶ Cap. 7 eod. 4. Cetera pacta, quae non bonis moribus adversantur, non res impossibiles, turpesve continent, non in animae detrimentum vergunt, postremo, quibus nihil jure obstat, custodienda, observandaque diligenter sunt. Hinc privilegiis etiam, quae privatim Sua & propria sunt, abdicare se unusquisque potest si) δ valetque pactum juratum, quo mulier, cum nubit, accepta dote promittit, se nihil amplius ex paterna haereditate petituram et . si p. i d. Actit in 6. a) Cap. a do Pariis is 6.9. 5. Sed litium dirimendarum causa plerumque utimur transactione, quae Species quaedam est pacti, & interdum
165쪽
I6aestiam pacti nomIne appellatur si . Proprie transactio initur de re dubia , ac lite incerta sa); atque aliud datur, aut promittitur, ut litigantium alter litem deserat s5 . Ractum autem pertinet ad res certas, atque ut plurimum nihil accepto, aut promisso conficitur. 1 L. 28 6 a F. d. Pactit, Ieg. r eoae eoae, leg. 4 ff. de Iura firc.
a) Transactionis & pacti discrimen eleganter expressit Ulpianus in log. I do Danrari. his verbis : Qui rνansigit quali dare dubia , ae lite incorta , neque finita r origis; qui voro pacisci:u donationis causa, rem certam θ indubiratam liberalitatis
5ὶ Let. 58 eod. aes Trant. I. Atque id quidem adeo Iate patere
complures putant, ut eam Statuant interpretationis regulam, si quando in libris iuris pactum re aliqua data . aut promissa , aut retenta fieri dicitur, ut in L. ab f. de Ractis , lea. I eod. de Pa-Liit, I g. 4 f. do Iu . β c., semper pactum pro transactione acet-piendum esse. Sed qui ita sentiunt, vehementer errant . Transactio quidem nunquam est gratuita, sed pactum, di gratuito fit, ut is log. i f. de Danrari. di Cum pretio, atque aliquo dato, ut in
Hir qui notantu ν infam. Non igitu in I. f. de Daurae . illa est adhibenda, quae vulgo adhibetur, verborum interpunctio, qui pa-crrchur, donationis causa rem certam aec., Sed legendum est , ut Graeci, di horum exemplo Dionysius Gothostedus legunt : qtii
paciscitu donatroni ς causa, rem crytam oec. , quemadmodum in
let a8 β. Si sinus f. M Tactis acriptum est: si donandi cauta paritur sis. 6. Porro haec duo in transactione omnino sunt necessaria, ut scilicet detur aliquid, aut aliquid promittatur, ut- quo de re dubia fiat. Nam promisso , dato ve nihil, itemque de re certa transactio fieri non potest si . Hinc etiam post sententiam recte transigimus, quia adhuc incertus est litis exitus, sed non etiam post rem judicatam , & cum procul Est omnis litis redintegrandae metus sa). Sed quemadmodum jure Romano transactio super re judicata firmabatur, cum per Aquilianam stipulationem, & accepti lati nem jus ex re judicata quaesitum ipso jure perimebatur S , dc gratuitum probabatur super re judicata pactum , tamquam liberatorium, dc donationis causa conceptum ), ita
moribus receptum est, valere transactiones, quae Super negotio ex re judicata certo initae sunt I).
i L. 38 eod. de Dan a I. - . - 29 Leg. oa co . eod. verum ad transactionem recte Ineundam alis esse litis metum, scriptum est in Ieg. a cod. eo .
166쪽
g. 7. Transactionis magnus in jure favor, & auctoritas
Est. Nam ea mutuae transigentium renunciationis vim
habet; quo fit, ut omnia eorum jura tollantur si , pariatque litis finitae exceptionem ta) , initaque bona fide ,
atque ex non falsis instrumentis, ne si nova quidem deinceps prodeant monumenta, e medio tollenda sit, nisi primum in integrum restitutio impetrata fuerit s5 . Jure Civili tum nudo pacto, tum subjecta pacto convento Aqui- Iiana stipulatione transactio perficitur 47. Cum pacto facta est, actio exceptione submovetur 53; cum Aquiliana Stipulatio est adhibita, actio ipso jure tollitur 6 . Sed canones non laborant de ista nimis attenuata diligentia juris civilis, dc Aquiliana etiam stipulation neglecta, obli pationes quoquo modo contractas transactione omnino peri'
S) L. io, i9, 42 eod. do Transact. ὀὶ L. α ου i5 f. de Dantari. 5 L. i5 eod. eod. 6ὶ L. 5 ω 4 eoae eod. 7, Cap. i do Danran. ibique GonMIez n. I 5. g. 8. Transigere omnes possunt, qui pacisci, dc alienare: nam transactio alienatio est. Hinc minores, pupilli, amentes, ceteri similes, qui res suas alienare nequeunt, etiam transigere prohibentur; & Praelati, qui sine certis solemnitatibus res Ecclesiae alienare non possunt, easdem quoquct solemnitates in transactione servare debent si . Quod dicendum generatim est de omnibus, qui res habent ad Ecclesiae patrimonium pertinentes, uti sunt beneficia sa), decimae ses, cetera similia, de quibus si fiat transactio sine debitis solemnitatibus, obligaro quidem poterit, qui eam absolvit li), sucessorss usero non obligat, neque aliquid Εcclesiae rebus infert detrimenti 5 . i) Can a rom. 5 do Transact. at Cap. 7 eod. i5 cap. a eod.
167쪽
θὶ cap. b eod. γ . s. Sed neque de rebus omnibus transIgero fas est. Nam Ius Canonicum transactionem fieri vetat de ecclesiasticis beneficiis, in quibus omnis non gratuita pactio turpis habetur, planoque rejicitur si , sed tamen in iis admittitur amica lis compositio sa); item de jurepatronatus, quod accepta pecunia in alium conserri non potest 5). Sponsalia de futuro transactionem non respuunt; quoniam mutuo consensu dissolvi possunt ), sed de matrimonii Sacramonio Omnis plane transactio, aut pactio irrita est 5 . i) Cap. 4 G Desii, e. 4 de Dansact. a) Ita si duo inter se de beneficio litigent, recte fit amicabulis compositio, per quam alter nullo accepto pretio, vel re temporali suo se jure sponte abdicat cap. 7 G Transact.
168쪽
LIBER III. TITULUS I. De judiciaria Ecclesiae potestate. Pag. 3TITULUS II. De judiciis, et eorum divisione. 25 TITULUS III.
TITULUS IV. De soro competenti. 33 TITULUS V. De libelli oblations, deque in jus vocando. 9 TITULUS VI. De Dolo, et contumacia. 59 TITULUS VII. De litis contestatione. 63 TITULUS m.
TITULUS IX. De probationibus Io TITULUS X. De exceptionibus, et replicationibus. st Τ ITULUS XI. De ordino cognitionum. 9 i. TITULUS XII. De mutuis petitionibus. ro TITULUS XIII. Do dilationibus. os TITULUS XIV. De seleutia, et re judicata. ro8 TITULUS XV. De appellationibus. 323