장음표시 사용
611쪽
utitur absolutum , Ac ab alterius conseiisu independens, uni cum bona fide , &conveniente moderatione , quibus sinitii concurrentibus excluditur peccatum . Senulli est damni alieni reparandi Obligatio.Inter sanctos veteris Ecclesae Patres hoc Ipsum luculenter docet admirandus ille S. Petrus Alexandriae Episcopus & Mar-Wr in suo canone i 3. idque firmat pluribus ex Scriptura deductis exemplisademque adstruitur isto Jurium Canonici simul δ Civilis et .ito: Qui jure suo utitur, nemini Deit injariam,cap.Cum Ecclesia V ulterana, de elect. Sc l. njuriarum, S.I. D. de injur. & l. t. Denique Asarcellus ait, D. de aqua pluvia arcenda. II. Istius juris permulta superioribus capitibus exempla retuli , in quibus excommuni Doctorum sententia retuli, posse quem ex justa causa Baudare vectigal, licet exactor inde jactaram patiatur , etiam habens bonam fidem , & nihil de vectiςalis jactura dubitans. Item in creditore per suam diligentiam licite praevenien anteriores sibi personales creditores. Praeterea in reo criminis capi cilis cffrin- ' sente carceris claustra cum gravi commDtariensis periculo ;& in eo qui aedes tuas nulli obnoxias servituti, altius elevando lucem & prospectum vicino eripit eum gravi esus in om modo, & domus illius diminutione pretii. Insuper in eo qui cuniculo ac sossa in agro suo iacti vicini aquam in agrum suum derivat: neutrum enim de damno teneri declarat lex Procia ait: D. de damno insecto. Ad haec se ait lex i. g. Denique Marcellus ait, DAe aqua pluv. arcenda: Denique Mareelius ait,cum eo iuἰ ἰn suo radio fodieni vicini fontem avertit,nihil posse agi.nee de dolo actione sane non aebet habere , si non animo vicino nocendi, sed stium agrum mellirem faciendi id fecit. Atque ibid. 9. Sed er si vieinus, sic decernit : Sedosi vicinus opus tollar .
est ablata eo aqua ad inferiorem agrum Naturaliter pervenisns noceat, Lia eo existimata rua pluvia arcenda agi non posse, emper enim hanc esse servitvtem inferiorum, ut M. iura profluentem aquam ea ciρι aut.Similiter in eo qni exstructo muro , vel aggere suum munit praelium ab incursu amnis vel torrentis: sic enim statuit lex Insemm 6 Idem Labeo,D.eod. dem Lateo ait vicinus sumen vel torrentem averterit,ue aqua ad eum perveniat, di hoc modo sit essectum, ut vicino noceatar, rgi cum eo pluvia aqua arcenda nou ρosse: qua sententia verior est Od. non hoc anἰmo facit ut tibi noceat, ρIed ne sibi noceat. t declaratur l. r.C.de fluvion. Rivam suam a ersus rapidi amni ἱ-etum munire prohibitum non est.Quae omnia sun ciantur in his suris naturae prin- ciniis Q ii ure suo utitur,nemini facit injuriam.Nemo tenetur cum proprio datTm alterius rebus consulere.Juris exequutio non habet iniuriam,l. In uriaν um aflio,6. Is αἰ jure,D.de injuriPraeterea , ut consentiunt omnes Theologi , & fuse probat S. Thomas 2 2.quaest. 26. Rrt. . A. F. primus ordo charitatis Deum respicit ; secundus nos ipsos;tertitas proximos.
1 H. Similia pleraque leguntur in corpore Iuris exempla, quorum admodum eoud uel bilis cognitio est.Quale est istud excusum in l. Habitatores, β. Iterum interis rogatus,D.locati. terum interroratus est:Si quis timoris causa emigra set videlicet ex domo conducta deberet mercedo necne Respondω:Si causa fuisset cur periculum tia meret Huamvis pericuIum vere non fiasset, tamen non debere mercedem : sed si causa tiamsHs justa non fuistinihilominus ribere.uem de damno ex lege Aquilia, l. Si quis Diso,t .ad leg.Aquil .Quod dicitur damnum Injuria datum Aquilia persequi , sic eritaeeliendum,ut videatur damnum Iniuria damm,quod cum damno injuriam attuleris,us magna vi cogente fuerit factum: m Uinribit eclare legis Aquilia a tione dum euim metu ductus ne a e tris perveniretvicinas ades intercἱdit.Et e per dienis ignis
e avi. extin tiu e xistimat legis aqviIis actionε cessareaeros erimus aliud quoque
612쪽
exemplum quod frequenter in praxim deduci potest, ex l. oe Merse, 6. Si vulneratus,D. eod.Si vulta ratus fueris servus non martiferὸ,neσtilentia antem ρι rierit, de vulnerato adiis eri, non de occiso. Pota etiam facti Canones definiunt, scilicet caput Lator,caput Dilectus, ct caput E.eliteris de hoira Icid .in quibus declaratur homicidium cassise non esse imputandunt Clerico qui dabat operam rei licitae , nec Rit in culpa.J
De restitutione pyr moribundum faetenda: S de r sim
U A N D o ex consessione poenitentis existentis in periculo mortis innotescit Confessario, eum teneri ad aliquid restituendum, provii dendum est illius animae falliti,& restitutionis securitati, simulques poenitentis famae. Atque ad hoc duo media suppetunt,unum quid Sut aeger vel testamento, vel codicillis pecuniam,aliamve rem debio rum per legatum destinet pcrsonae cui debetur ; aut si incerta sit, pauperibus distribuendam , Confessario , si vidcbitur, aut haeredibus quorum dusia fide; non sit. Secundum medium erit,si accersito Notario & duobus testibus declaret aegrotus velle se ut ex sua haereditate dematur talis pecuniae summa per designatum proprio nomine consessarium applicanda prout ambo convenerunt;& ut illa declaratio statim deponatur in manus Consessarii. Versim istud fortasse medium min is securum est quam primum, si forte haeres tergiversaretur praetextu non adhibitarum s lemnitatum Juris, quod septem testes ad testamenta, & quinque ad codicillos reis
l I. Expediret sortassis ad excludendam suspicionem sive restῖtutionis , sive In - . ductionis & staudis ex parte Consiliarii , si post deliberationem inter aegrotum& Consessarium initam accerseretur persona spectatissimae probitatis , cui seis creto aegrotus injungeret faciendam pecuniae in ejus manus de politae, vel ab haeredibus deponendae ex praescripto per testamentum legato, vel per codicillos restitutionem fiduciariam, prout Consessarius ex privato & occulto consilio cum aegroto habito Indicabit. Sic ramen providendum ne in testamento , vel codicillis. Ut ulla mentio fiduciariae ressirtutionis , an Conse si rii , sed tantiis abii tot satario data sit fides ae promissio ipsi privatim aegroto. Eaurentilas Bochellus in mma Beneficiali , verbo Legatum , prius refert solenne Senatusconsultum totius Senatus Parisiensis in togis purpureis anni i s8o. Decembris 13 cpio sui rappro Batum trium millium aureorum legarum relictum Joanni Pelleterio Parocho S.JMeobi ad Macellum, ea lege ut de iis disponeret secundum ei priritim com ninni, catas testatoris intentiones.Q:lo ἱ idem Senatusconsultum resertur paritor a Moris nacio ad i. I s .D.de dote p lcg.utiae lex a s. statuit habendam esse fisciar it, ratireniti mediante illi quem testator uominaverit, di cui mentem . si in sub s.crcti pro- missione declaravcrit E E e e v MI. Porro
613쪽
I I I. Porrδ ad servandam poenitentis bonam famam Consessarium videri ei aptiorem restituendi ministrum , dummodo probus prudens electus fuerit, te stamr Navarra Manualis cap. 17. num. 67. Sed si vel iple Conse Tarius , vel alius electas a debitore Intemuncius non restitueret, non statim liberaretur debitori restituendi obligatione aisi in ipsum illum internunci uiri creditor consensisset.S. Q
I V. In universunt ad restitiitionum resellitiones tenenda est regula : Ubicui que res perit sine debitoris ulla praecedente culpa , domino rei perit. Itaque si inter nuncius recepta in se reddendi obligatione rem sibi retinuit ; vel sua culpa del- trux iudistinguenduna ita est. Vel internuncius liabebatur communiter vir proinbias 5: exploratae fidei, vel non. Si primum , adhuc diit: in rue:aut debitor lic per eum restituens tenebatur titulo rei juste acceptae , aut titulo injustae acceptionis, aut titulo contractas legitimi. Si titulo iniustae acceptionis , nullatenus liberatur debitor, licet res In manibus internuncii absque dolo , sed casu fortuito dc perierit. Ratio est , quia casui stuna culpa praecessit debitoris : nisi enim alienum usurpasset, resista non lih ictitat in illum casum quo supponitur 'peri ille in aliena manu. Pacto enim vel culpae, vel morae praecedonti biis castis etiam sortuitus imputatur, cap. fi n. de depolito. Sane si pro certo res aeque peritura erat apud domitanna , verius est non teneri injustum dctentorem nisi ad fructus δc interesse injustae detentionis & acceptionis. Ratio est , quia restitutio non nisi ex alieno damno nascitur, qtiale nullum hic existit; quia nimirum non miniis ex casu foris tuito privatus dominus suisset re sua , quam si nulla suisset injusta acceptio. Et insuper statuitur l. Si plures h . 6.Sive autem, D. depositi, eum qui renuit depositum reddere, si tes deposita interea naturali interitu pereat,non teneri protium restituere. Et l. iiii. g. hia. D. ad legem Rhodiam , stati litur si ea conditione navem
Conduxerim ut ea merces meae conveherentur , ipse Verd nauta contra meam voluntatem de mala fide merces meas in navem deteriorem transtulerit , & merces meae ci ea nave perierint . teneri mihi de hoc damno , si altera nauis salva evaser t. Sed si ambae naves ea navigatione perierint, non tencri, quia peraequo merces meae in priori nave conducta periissent. Ita docet Covarruvias ad regul. Peccarum, narr. 1. 6. Lessius lib. 2.cap. I 2.diib. 1 F. nun3 93. Sylvoster verbo Resistitio . qt aest. s. S. Tem,m,Martinus Navarra cap. l .num. d. Petrus ι' avarra lib. .de resiu
V. At vero si debitoris obligatio non sitit ex culpa, sed vel ex re accepta , vel ex contractu ; & intermuncio qui fidelis , nec suspectus habebatur , restitutionem mandavit , adsuc distinguendunt. Vel mandans erat debitqx speciei , hoe est rei particularis ac determinatae , tit equia vasis, libri, vestimenti; & eo casu liberabutur debitor culpa vacans , etsi internuncius sive dolo , sive ex casu non restituat, i. commodati,& cap. unico de commodato. Ratio est , quia quoties omni debitoris culpa seclusa res debita perit, domino suo petit. Vel debitor qui nuncium illum transmisit, est debitor generis, ut nummoriam , tritici, vini, olei, aliarumve rerum quae debentur non secundum individuam ac determinatam , seu singularem substantiam , sed secundum pondus , numerum aut mensuram; & tunc debitor quantumvis culpae expers, qui internuncio etiam fidelissimo mandavit, &ε hic fuit in itinere spoliatus , adhuc remanet obligatus. Ratio liquet si iam enim sit dubitor generis,non vero hujus, au. illius specialis matellae quae in transmissione
614쪽
RIt Imercepta hae Ipsa pereunte durat adlluc ejus obligatis:genus eniam perire noli potest,t. Incendium C. si certum petatur. V I. Itaque juxta regulatia istam , quod ubicumque res perit sine debitoris eulpa, domino suo p: rit, & debitor liberatur si res locata at ud locatarium sine ejus culpa deperit , vel res commodata apuὰ commodatarium , vel depositum apud de-poctarium,vel pignus apud creditorem,isti ad nillil tenentur ubi neque culpa , neque mora neque conventio ulla in oppositum interccssit. lutuatarius quoque petiatat in dominio rei transmitiae pro solutione , ideoque si deperditur antequam creditor eam receperit,uel per se, vel per medium a se approbati quoad hoc internunc: i , res illa deperit mutuatario ut domino. De emptione naa:or est difficultas renondum emptori tradita depereunte ; csim dicatur in L Traditionibus 1 o. C. de ra-cth: Traditionibus dominia rerum , non nudis passis transferuntur. Et tamen perspicue statuitur l. r.C.de pericul. 6c commod. rei vendit. 5 Instit. de emption .sc ιιπιε autem , ii res vendita casu pereat ante traditionem,perdi non venditoris, sed em p o ptoris damno. Qitam Juris dispositionem omnes Casu istae approbarit. Sed emptorre nondum tradita habet aliquod in eam impersectum dominium traditione pol:-ciendum .Qiiamias auteni contractus emptionis & rendit Ionis iIo Partium muttimebidentu perficiatur . si tamen utriusque mens etat eam scripto firmandi . & ante scripturam res deperiit apud venditorem,illam rei jacturam non emptor, sed solus venditor debet sustinere , utpote nondum perfecto contractu per scripturam, quae ex mutua amborum voluntate conditionis necessariae vicem habet, adeo ut sit loeus poenitentiae donec Pars utraque subscripserit,ut decernitur Inllit. de empl. & vex dit. In princ. & l.Contractus, . de fide Instrum. VI l. Monet denique Navarra cap. 27.num .67.Consessarium , aut alium quemvis internuncium restitutionis,quamvis non requiratur, suam tamen debere fidem probare recipiendo solutionum syli graphas quas exhibeat debitori.
CAPUT XXVI. De paectis qtia contractilus adjunguntur.
I secus Ac TA quae pro diversis contrahentium Intentionibus ad coli tractus η adjunguntur vim ordinariam ac legirimam contractuum quibus apponuntur possunt extendere , vel restringere , dummodo iuri naturali non repugnent pacta posita , ut perspicue docet l. Contractus quidam , D. de regiiT jur hisce verbis : Nisi quod nominatim convenit, vel plus, vel minus in sinisgisis contractibus. Nam hoc fervabitar quod initia conveneris; legem enim contractui dedit. Excepto eo quod bona et judicio contrarium est st ita utimur. II. Sic fit ut commodatarius qui ex vi commodati non tenetur nisi de sola culpa teneatur ex vi pactiaommodato adjuncti etiam de casu sortuito , cap.unico , de
III. Depositarius quoque ex vi contractus depositi nullatenus tenetur de calusortuito: & tamen tenebitur si conuantum inter ambas Partes fuerit, ut ipsum
615쪽
Quoque ea sum sortuitum praestet, l. r. g.Sap., D. depositi, & cap. Bo fides ,deaeposito. Neque tamen his pactis dominium immutatur rei ipsius , cum proprio. tas ipsa rei adhuc remaneat penes ipsum commodantem , dc penes ipsum qui deinposuit.
I U. Ita etIam ex vi mutui nihil debet mutuatarius praeter mutuaram sortem tneque tenetur ad interem,sive damni,sive lucri, etiamsi creditor occasione mutui vel lucrum amittat,vel damnum revera sustineat. Et consentiunt Summistae omnes, non posse quidquam exigi per creditorem,quantumvis reale ac verum interesse,nisi pactum ab initio de praestando interesse praece sterit Sed de utroque interesse inutii tarius tenebitur si speciatim in ipso mutui contractu convenerir. Navarra ita E
. in emptione quoque & venditione, re tradita trans sertur ita dominium , ut endit ἰ ad eam jus nullum reliquum sit. Secus tamen crit si appositum fuerit pactum addictionis in diem . hoc est, ut si intra conventum tempus alter emptor meliorem offerat conditionem venditori,tes sit inempta,Li .& L A. D. de addict. in diem. Idem obtinet in pacto redemptronis seu retrovenditionis, ut possit vendit eodem pretio redimere rem venditam,aut eo pretio quale tunc aestimabitur tem pore praestituto,i. os fundam ,& l. SI a te comparavit, C.de pactis inter empl. & vendit. Itemque in pacto testis commissoriae, ut si intra praenxum diem pretium non. solvatur,redeat res ipsa ad venditorem,l.1. & 3.D. de lege commitaria. Quod i . men pacti im in emptione approbatum reprobatur in pignore , de quo pacisci non licet,ut debitore non solvente pῖgnus acquiratur creditori. Est enim contra bonos mores,& contra aequalitatem dati & accepti,quia pignus saepe valorem excedit rei debitae,ean.&en came,de pignor.& l. I.& 3. C.de pact.pignor.Denique facilis essed similis inductio ad caeteros quoscumque contractus. . V I. Sicut autem ex pactis additis contractus determinantur, contingit vicissimul ex contractu exurgat citra ullam expressionem pactum tacitum : ut in locatio ne praedii urbani quidquid intus desertur,vel invehitur , condiictore, oppignor tu tacita conventione locatori,i. Item quia , D. de pact. Plura istius Dodi exemplarquire sub tit. Digestorum & Codicis in quita catalis pignus vel hypotheca tacito
CAPUT X X UII De conditiombus, demonstrat imibus, causis appositi
R suo ευ et in evenire solet ut in dispostibnibus,tam inter vivos quam mortis causa Actis adjungantur conditiones , ut G navis
ex Asia venerm nec non demonstrationes , ut Fundum Ireo Nome tanum riιem a Tisis emi ducentis ahreis:itemque causae,ut Centum αν- reos Tit Oao,quia Me otia mea arsiiter e sit.Hinc multiplices nascuntur ambiguitates
in Ilirect rea desectulo ap aostarum conditionum , aut circa salsas vel dubias de- inciri irationes,vel caiisas:utrum hujusinodi rerum defectu falsitate , vel incertit diae vitietur dispolitio. . H. Pro
616쪽
II. Pro universali regula tenendum est, conditione m appositam sive dispositi ni Inter vivos , ut sitnt contractus , rescripta Principum , poenae, privilegia ; sive
dispositionibus causa mortis, ut sulit testamenta , codicilli, usque eo limitare arque determinare disi, olitioiiem , ut haec non aliter subsistat , nisi exiliente conditions. Ratio petitur ex libera disponentis intentione, non aliam volentis inducere obiugationem,nili eam quae conditionis veritate nitatur, l. Cum adfrasens Lassi cert. r.& l.Conditio in praeteritum, L Me verti. oblig. I I I. Ab hac tamen regula excipiuntur impossibiles condit Iones , de illae similiter quae sunt contra bonos mores , si sint adstribitae dispositionibus causa mortis , ut Si coelum digito aristeris,Si datam fidem fregerit i alterum injuria af ceri astae omnes non pro non appositis habriatur. Nec minus effictum sortietur ultima dispositio,iIlis non adimpletis, i. Turpia, D. de legat. i .l. Cum in secun o,L Iainjust. tellam. 6 Instit. de haered. instit. 6. mpelli dis. Secus tamen statuerulum in materia contra chctum. 'n his quippe irrita fit quaevis dispositio sub lini ossibili , veto turpi conditione facta, ε. Quod turpi ex causa, instit. de inutil. de sti init. l. Generalia ter, D. de vctb. oblig. l. Non sol n, D de act 8c oblig. Ipsa vero Glossa in d. -- ρ sibilis, Instit. de haeced. instit. istam Juris differentiam refert apposite in favorem
I V. Olim quidem Jure Digestorum conditio ista , Si non m meris, Vi uxorem
non duxerit, apposita in legato , vel fidei commisto,censebatur bonis moribus, hoc est libertati nuptiaruin& publico bono adversari, ideoque pro non adjecha liabebatur:neque minus valebat ligatum,vel fidei commissato, l.Titia D.de condition ita de demonstrat. Sed Justinianus hoc ita temperavit, ut conditio habeatur pro non adjecta circa primas nuptias, sed valeat circa posteri in es nuptias. Aiath. Cai relis eians , C. de indicta viduit. toll. Ab eodem pariter statutum D r in favorem Relia ἀψonis,ut si legatum fuerit sub conditione fi matrimonium ini rit,nillil de Religiovis ingressi exprimendo , S contingat legatarium Religionem ingredi, ejusdem se nihilominus legati beneficium consequi debeat. Auth. o s Wogati, C. ad S C. Trebellian. Novel. ii 3. de s ictiss. Episcopis,cap. 37. Atque in hoc omnes convenire Doctores asserit Lessius lib. 2.cap. 38. dub. 13. V. Solutior est Iuris dispositio circa demonstrationes quam circa condiciones appositas. Etenim salsa demonstratio , modo de re ipsa constet non perimit dispositionem , sive contingat in Principum rescriptis , sive in contrach bus,sive in ultimis voluntatibus. Nec etiam nominis error quidquam officit,modb de persona,vctre habeatur cellitudo,cap. Signi ante, de rescript. l. Falsa demonstratio , D. de Condition. 3c demonstr. l.Pat, onus, j. 2.D.de legat. 3. & l. In venditionibus, D.con
V I. Similitet salsa eausa nullatenus obest dispositionI: iit.Fundum Tusculanum Titio lego ruta negotia mea utillaregesnquamvis ejus negotia non gisti se probetur , l. Cum tale , ε. FH am causam, D. de condition. Ac de inonst. V riuitamen si falsa monstratio , vel causa conditionaliter adhibita sit, procul dubio irrita Mnulla eris dispositio,d.l. Falla demonstratio Statuitur tamen in l. I libertatἰs,*.Semems, D. de eviction. si sit servo libertas relicta sub conditione, si rationes reddide- est administrationis,censendum esse pure relinqui libertatem . si servo nulla super- snt reliqua , de quibus reddenda foret ratio. Praesumitur enim testaIOris intentionem in hoc esse ut libertate servus donetur,ex quo liquebit servum non esse
reddendae rationi obnoxiinu. Nec tantum falsa causa, sed etiam falsa conditio hiabenda Diqiligo
617쪽
tun la est pro impossibili,ut pro non adiecta habeatur: Rim hἰlus si auod π D d beo persi rit iber esto. Revera tamen si sic disponens nihil Titio debet, fiet ii hilominus liber Pamphilus. At si testator Titio debet aliquid , idomque post conditum testamentum ex luat quae Titio debet,isto casu intelligitur conditio desecisse.
atque ita caducum erit libertatis lagatum, d a. Cam tale, Fal Gn conditionem, de condition. & demonstr.
CAPUT XXVIII Sponsarum, uxorum s ' viduarum jura : ρο de Persorum creditorum concursis, ac pr. Iione.
Ι s p r c I E N D s M hie est de sponsalit Ia primum largitate , tum de: mundo muliebri , tum de arthis sponsalitiis,tum de dotibus aliisque, i conjugaxarum,aut viduarum juribus. Sponsalitia itaque largitas saeta
inter sponsos de suturo valida est , ita ut res donata acquiratur Misnatario, si deinde fiat & consummetur matrimonium. Id verum est tam favoresponsi quam sponsae,l. Dum veterun G.de donat.ante nupt his verbis: Quas militer
observari oportet ct si ex parte sponsa in sponsum donatio factas,.Quaesitum est s sol
vantur sponsa a , sive cx muttio amborum conscia dive ex alterius eorum morte, quid juris3Hic tria distinguenda,scilicet donationes ante nuptias inadus muliebris,& arrhae nuptiales. irationes quidem ante nuptias factae , solutis sponsalibus revertuntur ad eum qui dedit,ejusve haeredes,d. l. Cum v tertim. Ratio est,quia sponsalitia largἰtas tacitam secum includit conditionem matrimo iiii futuri: itaque ca-duea fit desectu conditionis. Qiuod velo donatur sionis ante nuptias ca lege, ut dominium acquirat ex quo nuptiae sequutae fierint nullius est effectus , l. θοnsa. Ae donat ante nupt. quia ii mii una omnem inter coniugos donationem jura prohibent, ne sese mutuo amore spolient. Hinc dicit Baldus: Paria sunt fieri
aliquid tempore prohibito , & transferri in tempus prohibitum. Et Glossa ibid. Q iod potuit sponsus ante nuptias noluit; & quod voluit sponsus post nuptias nota
I l: De mundo muliebri ad est jocalibus & vcstibus , haec quidem penes uxorem mortuo marito remanere,& submovendos esse mariti haeredes decernit lex Si UM& lex Si mater . de donat ante nupria Innixus tamen Mornacius Senatusconsulto Curiae Patilicia iis quae nou rcgitur scripto Romanorum jitro,scribit ucstes & nupti lia ornamenta restituenda esse hae: edibus mariti; sic enim iudicavit Curia illa Dricembris ix. am o is98. pro liaeredibus Petri Coloni beati contra ejus viduam Ge- nove iam Boiit anger. Id testatur Mornacius ad i. D. de sponsal. idemque ad i. Si a*onsos .de donat. ante irii pr Cho sinus Vcrd ad conluci .Pari clib. 2.cap. 1a una. a μstin quit inter res prcti itas,& non pretiosas ; dc uias quidem ad judicandas esse viduae, oretiosas autem haeredibus mariti Eadem distinctio & resolutio astruitur 1Julio Claro, g. Do tis,quaest. I o.initio.& approbatur a Sanchez de matrimon. lib.6 disput. i. I nutam SA do. Iacina de contractis.ditur. . uaest. I .puncto η.num. Ialiis
618쪽
si Is summIstis qui hoe addunt, extendi debere si sponsus ante consummat Ionern
decesserit, dii ii modo de sponsalibus intervenerit osculiam ante nuptias, iuxta l. Si a sponso , Cod.de donat .ante nuptias, lic dicentem : Si a sponso rebus sponsae donatis interveniente os uti inte ni tias hunc vel illam mori contigerit,dimidiam partem rerum donatarum ad si perstitem pervenire p= ecipimus,dimiaiam ad defuncti, vel defuncta haredes, fusiber gradus 't,m quocunque jure successerint. Bacque tus vero de justitia & sure cap. 1 i .mim. 3 3 . dicit hoc este arbitrarium ob Doctorum & Senatusconsultorum contrarietates decernentium circa contractu in iam , coiisum m tumqtie matrimonium .Etenim si sola extiteritu lponsalia,neque sequutae sint nu tiae,jam decisum est res donatas esse integre restituendas, si osculum non interveneiarit ; restituendam verδ esse dimidiam partem solam,si osculum intervenerit; iuxta d. l. Si a sponso. Hoc ita decernitur jure communi Romanorum. At in Gallia ratio nulla habetur istiusmodi osculi,quod non tanti aestimatur ,cum soleat hoc in Regno ad omnem civilitatis. occursum exhiberi,ut observant & docent Bugnyon libro . de legib.abrogat.cap. 3 3.& Jacob. Gothosted. in comment. Cod. Theodosiani , ad hanc ipsam legem Si His addenda est altera restrictio haec , dummodo alterius desponsatorum culpa non suetit impeditum matrimonium : si enim culpa unius horum obstiterirdus providet ne ullum emolumentum ex hujusnodi don tionibus & largitatibus Pars culpabilis percipiat , d. l. Cum veterum, in fine , C. de
I I I.. De arrhis porro sponsalitiis non sequuto matrimonio , hae quidem rem a. nent penes recipientem, per donantis culpam steterit quominus matrimonium compleretur. Si autem per recipientem steterit,tenetur eas restituere etiam in dii- plum,i. Mulier , Cod.de sponsal.& arrhis. Si vero per neutrius culpam steterit, sed alterius mors,aliudve grave incommodum supervenerit,arrhae acceptae restitui debent,sic statuente lege Arrhis C. eod Arrhissponsaliorum nomine datis ,siinterea sponsus,veloon decesserit, qua ἁ ta sunt jubemus restitui,visi causam ut non celsbrarentur defuncta perbona jam praebuit. Qito loco Glossa dicit inter oenes it Oseeulum ive non . licet in donati ne propter nuptias secus. At vero si matri nonium semiuium sit,arritae si,onsalitiae rcstituendae sunt Parii quae dederat. Ratio pelle leuaest. quia arrhae sunt pares pignori tradito in conventione suturae venditionis, quod
amittere convenit injuste resil sentem; celebrata autem venditione recuperare oportet eum qui tradiderat. Ostiensis in Si imma it.de sponsi lib. f. I.num. 3. Abbas in cap. Gemma,cod.tit. num .7.Angelus Verb.DMOlιa, Dum. II. Sylvester , COvarruvias,Ludovicus Loper,aliique communiter, quos citat &sequitur Sanctica de in trina .lib. I .disput. 36.num I.
IV. Denique quamvis lex fin.C. de iure dot. eximat ab insinuationis obligati
ne donationes propter nuptias, Constitutiones tamen Franchae donationum pro ter nuptias insinuationem requirunt, ut & aliarum quarumcumque donarioluim
Mornacius in d. l. fin. C.de jur. dot. V. Conjunx ob saevitiam divertens toro & eo habitatione viri, potest judicio
agere per procuratorena, ne acriores fiant simultates percolasti istant una conjiigimi mutuas accusationes & convicia. Imo ne quid deterius contingat, servatur in Galliat cap. Lberas , in fino,de restitur. spoliat. providons ut uxor in quam de cvh nLaritus,. honestae alicui matronae committatur & sequestretur qtiam dirilis duratura est , niti eam parentes , vel cognati apud se rccipiatu. Praeclare S.Chrysostomus ad Cap. I P. epist .a .ad Coritat h.homilia. 6.ait: Hoc ex Let MoribAi externir addi miis, qui talaa
619쪽
uxorem habitare amplius non coeunt cum niarito siti eam verbernus a seest, qui De indigno ulla deinceps ipsius consuetudineNi pcilii tu Covarruvias de test ri ei tis. g. s.cap. .& Mornacius ad i. t. f. I. D.de divorr. xliii Sc hoc docent, pensio-Iaem seu provisionem alimentariam in bonis militi pro modo facultatum ejus porsu dices adjudicari debere donec dotalitio per mortem viri fiat locus.Qii inimia poΩscliores, seu tertii detentores rerum miriti damnantur pensioni huic antritae, e X- .ci istis primum mariti facultatibus, nisi malint pol Essione bonorum eorum uxori cedere ut judicavit te ite Mornacio Senatus Parisiensis secundum Magdal nam Le-Carori separatam a toro & aelibus mariti Jacobi Flamant,contra Firminum du Fresine zzrtium policisso rem,anno Ioii .die 6. Augusti. V l. Quando maritus adulteratur ac tenet concubinam , pcitcst uxor Innocens agri e ad lopa rationem tori,dotem repetere, lucrari donationem propter nuptias debet. Decius in reg.Semper In coutrambus,D. e reg. jur. R. aphael Cuman.consili. I73 Qitando etiam vir concubinam tenet , uxor ejus quae pariter ad ulceratur, non Perdit dotem, ut docet P ulus Castr. conci is. Decius in d. l. Semper in contractibus, quia paria delicta compensatione mutua tolliuntur,l.k2ro atque uxore, D. L t. matrim .dc cap. Silvilla Node adulter.Vide Matth. iv. vers.9. dc Concit. Trident. scis.
V l I. Ubi vero uxor de propriorum bonorum deperditione ob viri prodigal ira.tem & incuriam periclitatur, agitque de mutua bonorum separatione , Oportet ininquisitione in juridicam heri,qua probetur maritum dococtorem csse. Idque faciendum non spontaneo , sed coiit radictorio judicio. Edendam est enim facultatum' uxoris inventarium, tum sententia obtinenda divitionis bonorum, tandemque succedere debet publicatio,qua per praeconem , aut per schedulas locis publicis affixas,aut etiam in Notariorum stationibus admoneantur universi huiusce bonorum inter coniuges seperationis , expressis amborum nominibus. Nisi enim ista fiatir, praesumetur dolus & collusio conjugum in fraudem creditorum. Satrie quacumqu ex causia uxor jure merito doti sitae,& propter nuptias donationi timet, exaudienda est a Jii dicibus,ut res suas salvas sibi habeat , l.Ubi adhue, D. de jure dot.Sciendu ri verδ,uxorem qilae iuridice hanc obtinuit bonorum separationem , posse sine mariti interventu obligati iii illis quae ad rerum suarum conservationem & administrarionem pertinent, perinae ae si vidua es ei; in hae quippe sui juris eis cha est H γc ra n ii excepto,quod vivente viro non potest alienare , ut judicavit Senatus Parili eo sis 1 i. Iaiularii is07. in causa Sebastianae Benedictae. Hoc idem scribit
Co ia D ntator Consiletudinum Barboniorum, artic. 18. quem allegat & sequitur M Irnaclus ad i. i. g. 1. D.de divort.& repud. Ubicumque autem de alienando agitur,
mirici consensu.n elIe necessarium statuit dicta lex iubi adhuc , de iure dot. de est constitis in L, to regula,qtramvis facti silerit juridica bonorum separatio;ad quod alterum producit M 3rnacius Senatusconsultum Parisiense et . Aprilis anni is 8s.
Denique Pomponius sapienter ait,l. I.D. solui. matrim. Dotium causea semper 2 tibiaque prac'ua est, M publice interes dotes mulieribus conservari. Providendum igitur ne a m tritis d lapidentur. VI ll. Iare Romanorum magnum est dotis prIvilegi ri,aded ut omnia viri bona iure taeitae hypothecae ad dotis restitutionem obligata sint uxori , l. unica , 6. Et ut plenῖur,C. de rei uxor. ach. dc j. Fιeriit, instit. de ach. Praeterea caeteris creditoribus etIam tempore anterioribus praeserantur uxores . Assiduis ,C.qui potior in pigiror. hab. Ubi adhuc,& l. In rebus,C. se jure dot.Justinianus etiam Novel .97. de aequalita dotis.
620쪽
dotis, conferuens, oribus concessit ius tacitae laypothecae In bolo vi. r ti, eodem privit gio quo fluitur creditor cuius pecunia res empta fuit,aut qui ad navim fabrican dat Tr, aut domum aedificandana credidit pecuniam suam. I X. Verum amen lustii iani mons non videtur haec scalise , ut praeseratur mu- ter creditoribus anteriori biis,nili solis illis qui hypothecam nullam habetit,aut hi. bent dumtaxat tacitam. Qti id enim iniquius foret quam si aliquod jus hypothecae nobis exprelsa conventione anterius acquisitum poli et nobis invitis aut insciis praeripi quocumque privi logici postri tot is creditoris - Et ex Scaevolae responso constar, etiam privatam hab. ntem ex preirim laypothrcam, ipsi pisco C.usari postea contrahenti oportere praeserri,i. sin. 9. hia. D.qui pol .iri p:gn. hab. Et quidem communis& potior est Interpretum Juris Romani sentcntia , praeferri utique in causa dotIs mulierem creditoribus anteliori laus,ex Justiniani consit rutioile, non tamen exprzisa n habentibus hypothecam. Ita Accurlius,Joannes Faber, Bariolus , Baldus, Salicetus in l. Uidui:,C.qui pol.in pig.hab.& in s. se ruri, instit.de act.Jus istud Rom num praelationis dotis super hypothecariis reliquis creditoribus anterioribus servatur in provinciis Gallicanis quae jure scripto reguntur, qualis est provincia Tolosa nar cum tamen in aliis Gallicanis provinciis quae jure conflictudinario utuntur, iura dotium non praeserantur aliis anteriorem habent ibi is hypothecam. Hoc ita observat Papo lib. I i.tit. 3.num. I i.&Oliva lib. 3. Judiciorum Tolosano ruira , cap. 21. Attamen in provincia Aquens,quamvIs sit in aliis observati ix Iuris Romani, dos non praesertiir hypothecis anteriorum credi omnia,nili circa bona , marito post matrimonium acquisita; qiuemadmodum nec Fi: cus, uxta l.Sώ qiiῖ,D. de jure Pitci.Nam uxor &Fiscus pari gradu ambulant,l. r.C.de privi l .fisci. ita docet Claperius Aquen
X. Iste igitur servatur ordo in distractione bonorum deb toris, ut habentes hypothecas caeteris chirographariis creditoribus praeserantur in solidum , sive hyp thecae sint generales,sive speciales, uxta l. Pro debito,CAc bonis authori t. ii id pollid. Inter creditores hypothecarios praeseruntur etiam anterioribus illi qui habent privilegiaras hypothecas,qualis est creditor qui affectatum sibi pignus penes se habet:& ex Salviano interdicto dominus landi qui res a colono in praedium illata tacitae jure hypothecae sibi piae aliis quibuscumqtie creditoribus asserit,i. a.de tor.lit. D.de Salviano interd. itemque alii creditores,de quibus agitur in tit.C. & Digcst. qui r tior .in pign.hab.Si dcbitoris bona omnibus hypothecariis creditoribus non sum ciunt,anteriores quidem recipiunt in solidum , & excluduntur posteriores. Simili ter si omnibus hypothecam habentibus sussiciunt, ut tamen chirographat Iis nihil supersit , isti onmes omni suo jκre frustrantur. Si vero postquam dc integro singuians tam generalem quam specialem habentibus hypothecam sati fictum sucrit, si- persint iliqua bona, quae tamen omnibus personalibus cruditoribus minime sus S ciant,nullus habetur respectu anteriorram,aut posteriorum i liiij usinodi creditorii na; sed quae supersunt bona in tributum veniunt,hoc est ita d sti ibuuntur, ut nono ex illis de integro excludatur , neque de integro seu in solidum recipiat,sed sintulis aliquid distribilatur ad proportionem tum qdantitatis rei bitae , ri .m quantitatis bonorum quae distrahuntur , juxta da. Pro debiso,C.de bon .ait: horit.jud.possid. & l. Sι fiundum,C.qui potior in pign.hab. Actionem illam inter chii Ographai Ios, ct tan
XI. Qi aestum in utrum venditori asserenda sit tacita Ac priv legrata hypotheca