장음표시 사용
601쪽
aedia vilissimo pretio dissi inmido, seainve familiam ad summam penurIam
gendo,ut necesse sit solutionem in tempus opportunius digerre. Quaeritur ergo , an licita sit eiusmodi dilatio Respondemus cum Lessio lib. 2.cap. I dub. I. n. is distinguendo inter debitores ex iusta contractu, vel ex delicto. Si ex delicto , ten tur debitor illa omnia damna & jactitras compensare creditori, quamvis illa dilatio scindetur in rationabili causa, sitque tunc temporis licita. Rario est, quia haec omnia damna ortum habent ex anteriore delicto quo debitor quivis obligatur omnia Inde emergentia damna compensare.Ubi vero non ex mala fide, sed iusto cor tractu debitor fuerit consititutus,& dilatio quoque solutionis justa & licita sit, adhuc cum Lessio sc distinguimus. Vel ex illa dilatibne credi tor aequalis damnum patitur cum damno quod debitor pateretur si nunc solveret; & isto casu teneturo 'debitor ad praeselitem Glutionem , quia procu I dubio ita pari causa melior hae In re debet esse conditio creditoris , utpote domini , quam ejus qui alienum ob sitam penuriam detinet et aut veromajus est noto te darimum quod pateretur debitoriolvens, quim quod sustineρ creditor istoque casu non tenetur debitor istudi. eius damnum resarcire , sed solam rem ab initio debitam eum primiὶm poterit. solvere. nisi aliud ab initio conventum fuerit , aut iudex per sua sententiam aliuat statuerit. Sane Petrus Navarra tib Ae restistiit. cap. 6. num. 16. Indistincte eximie debitorem absque delicto,habentem sus Darii necessariam disserendae solutionis causam , ab illa obligatione praestandi creditorem indemnem ab impendiis& damnis ex dilatione solutionis causatis. Sed superiora istinctibmagis probanda est di neque I gravi injustitia debitorem exemerim,qui sciens & volem ad evitandum leavius incommodum suum, retinet alienum cum graviore ereditoris sui damno. Et perspicuum est in pari necessitate jura creditoris circa rem suam.esse potiora quam debitoris qui rem detinet alienam, saltem quum creditor urget solutionem ; non enim ad hoc obligari reor debitorem, ut suo actu se ad gravem reducat necessit
tem : sed permittere tenetur ut creditor quem par urget extremitas , rem suam ab eo repetat,sbique vindicet.
De causis a solutione debiIoram excusantibus
o M p x u R Escauta sunra debitorum silutione dispensantes, quale
sunt extrema debitoris necessitas, periculum salutis , aut status , aut sertunarum roratisio creditoris , solutio facta creditori creditoris,int ritus rei delitae in specie citra culpam, mpensatio eum altero deiato,eessio bonorum, securitas debitoris ne bis solvere compellatur, praescriptio, comis
positio cum Summo Pontifice circa quaedam debita. Aliquas & ex his dissiciliores
hie eluet labimus. II. Iactura bonorum seperioris ordinis excusat a restitutione. Tres sunt bon, vum ordines: infimus , ut pecunia & res pecunia aestimabiles:medius , ut honor &sima: sit premus , ut libertas , vita , Virginitas , sanitas , membrorum integritag.
In cap. si, de Poeni remissiquaeritur de uxore adultera, ques marito sup
602쪽
p, iit si Ium adulterinum: ibique defernitur nullietem iton teneri tuum scelus prodere nisi in Sacramento , de admitti debere ad poenitentiam. Glolla ibidem asserit j istam quidem esse metus causam,& aliunde in foro externo fidem illi habendam non esse , iuxta l. D tam D.de his qui sui,vel alieni juris sunt,quae fundat juris praesumptionem, partum durante matrimonio natum esse legitimum , si contrarium evidenter non constet.Idque ait crunt Martinus Navarra Manua l. ca P. II. Dum. 8'. . Petrus Navarra lib. 1.cap. q. pari. 2. lub.y. BOnacina de matrim.quaeli. q. puncto Is . . num. 1 o.& alii cominimiter,hoc itatuentes quod adult r non teneatur mulieri credere filium ex se conceptum esse,qua nivis iuranti, etsi magna sit prolis cum ad utitero similitudo,quia ibi ne signa ejusnodi valde iii certa:neque situm matri asseve- tanti fidem habere debere , ita ut pollit bati oditatem tibi retinere: lani vero matrem quae certdscit prolrna cise ad uitzram , teneri damnum , ut inclius poterit, ex η propriis paraphernalibi is supplcre. Sed si adulter indubitanter credit ex se conceptum esse adulterinum filium,tenetur ex conscientia cum muliere concurrere in sta lidum ad resarciendum familiae damnum.Ipsam quoque matrem eniti debere quoad potest, ut adulterinus partuS Rcligionem ingrediatur qui non succedat in bona paterna ; & clim duo adulteri propria culpa damni causam dederint, damnum ill tum resarcire debent.JPotest ergo differri solutio dum periclitatur honor, vel f ma,aut vita, aut valetudo , si ea jactura futura sit gravis, non si levis. Attamen mon licet debitori etiam ob illas graves jacti iras di fictre solutionem, si ea di: atione similis iactitra impendeat oecditorioram ria damno pari potior est conditio crediis toris.Et ideo is qui per calumniam adegit innocente in ad famae aut vitae periculum si non potest alia via susticienter occurri, tenctur suam manifestare calumnia . etiam cum pari vitae , aut honoris periculo. aia in pari causa potior est innocentis quam criminoso diffainantis conditio. Hoc tamen intellige mod5 siam de clarando nequitiam liberaturus si innocentem : Demo enim tenetur ad inutile opus cum proprio gravi ilico minodo. At ubi ex praesenti solutione debitor multo' notabilius damnum sustineret quam creditor , ut s ad solvencium iu cc se nunc esset do iniim, aut agrum vendere citrae dimidiam justi prctii, licebit in tempus odin portunius hane diεerre soli tionem.
II I. Sintiliter neque tenetur debitor ut statilia . restituat,instrumenta vendere
artis suae, qua vitam suster tar;ueque corpori suo ut liberis suis necessiaria , ut vestes & lebuli stragula.Ncque tenctur vir nos itis ita de statu decidere ut mecha. ni eam artem exercea, aut se alterius fami latui locet: verum tenetur se ad mi istam ireducere parcimoniam,quantum necesse erit ad solvendum sine status jactura .Porato grave debitoris damnum pro quo differri sollitici pc sit,computant Rebellus & Bonacina illud quod creditoris damnum duplo excedit.
I V. Verumtamen si mercator. aut artifex multis oppressus debitis Intendar pete vices restituere,cum parcissitne quoad poterit vivendo, tum lucra suae professionis aecumulando ad creditorum satisfactionem , hie non erit obligandus ad excid etiadum de statu etiam male aequisito ; & quamvis restitutioni adstrin statur ex siro , delicto; cum melius hac ratione suis etiam creditoribus consul. it,rametsi cum aliis
qua dilatione, quam si rebus suis omnibus distractis se aliquid deinceps luctandi i
cap. I x. num. 2.& alii.Si tamen sit debitor cx delicto,tencbitur iuxta ea quae sep, .liori capite docui,nova damna in se siticipere quae creditores incurrent ex ejus: d
603쪽
.. V. Cessione bonoriim non liberatur debitor ab obligatione solvendi quod reluquum est , tam in interiori quam in exteribri soro , l. 4. D. de cessi. bon. adeo ut compelli possit ad laborandum juxta personae suae statum. Duo tamen consequitur juris beneficia. Primd ut non possit carcere includi pro debitis pecuniat iis; & si antea inclusus erat. dimittendus sit liber , l. i. C. qui bon. ced. po T. Secundo ut si post cessionem aliquid acquirit, uati in amplius conveniatur quam in quantum sacere potest,relictis quibusdam ei necessariis juxta personae illius statum & qualitatem,l. & 6.D.de ceg. bonGravatus aere alieno potest in soro conscientiae,sive ante sive post bonorum cessio item ea servare quae ad sui & liberorum sustentationem, uxorisque necessaria sunt, tametsi in externo soro durius ageretur eum illo Sylvestor verbo Restitinio 7. quaest. 6. Navarra Manualis c. 7. num. 86.Lessius lib.χ. cap. I 6.dub. Laiman loco cit. num. s.
V l. Praescriptio restituendi obligationem perimit; introducta est enim . Iure in bonum publicum & quietem civium & familiarum,ut disserit Aulus Gellius lib. .
min. Ahtic.cap. 3 3. eamque ut necessariam Solon legibus suis approbavit , teste Plutarcho in ejus vita : & expedit ne rerum dominia in incerto sint , t i. D. de usur. & S. Ae ulucap. His adde, caepe contingere privatis . aut publicis calamitatibus, tu memoria & probationes ac de sensiones Achorum peti; ionibus oppositae disperdantur,pnesertim in privatis familiis, quibus instrumentis antiquissima jura immutata oli1n fuissent,aut redempta,aut transactionibus , vel compensatiouibus ,
vel Iudicum sententiis stabilita r quo fit ut si non succurreret praescriptio,pleraeque privatae familiae injusta damna subirent perditisque exceptionum tuarum titulis
V I I. Ad legitimam praescriprionem opus est ut simul quinque eonditiones eoncurrant. Prima est continuata possessio; sine possessione enim non currit praescrip. tio,cap. 3.de resesur. In 6. Secundo rei capacitas ut praescribi possit , qualem non habent res sacrae.res salictae . seu publieae , lara Ecclesiastica: unde fit ut laici non possint praeseribere jus cognoscendi aut judicandi causas Ecclesiae, iura decimarum,pr: tiartim oblationum,aliaque spiritualia . c. praeseripi. Tertiδ bonandes;possessor enim malae fidei nulla temporis diuturnitate praescribit,e. Possessis de
reg. jur, in c. cap. fin. de praeseri Tametu enim Jure Civili possessbi malae fidei et
tutus sit praescriptione triginta annorum , l. Sicut, C. de praescr. 3o. vel Ao. annori non tamen est tutus Jure divino. Quarto probabiliter praesumptus titulus ; nam si certus esset,iransferret utique dominium , non expectata praescriptione. Quinto rempus lege defialtum,quod est trienniumJn i secapione mobilium , I. instit. de usucap.ram iit usucapionem illum Eccmae non Iacrorum , quam bonorum Iaicorum , authenr. actiones,C. de sacroc Eccles. Ad praescriptionem autem bonorum immobilium privatorum cum titulo requiruntur anni decem inter praesentes . Se viginti intre absentes: sed sine titulo anni triginta requiruntur , modδ non constet rem fuisse mala fide acquisitam, cap. fin. de praescr. & cap. a.der
gul. jur. in s. Qiii tetiginta anni requiruntur etiam in praescriptione mobilium sdictum enim trienniiun stipponit probabilem de Upa gentem titulum, l. Sicut, C. de praeser. 3o.vcl o. annorum , & l. fin. C. de praescr. longi temp. Instit. de usucap.δι cap Cum sanctorum,de praeser. Tertius post tar In quem transata fuitaei oppignoratae proprietas praescribit adversus creditores hypothecarios decen-rio inter praesentes viginti annis inter absentes ; sine praejudicio tamen pedἶ-ualis actionis,quae salva manet adversus debitorem dc eius haeredes , l. i.& 2. C. si
604쪽
adverslis cieditor. Caetcilim si tertius possessor causam habuersi , in ala fidei lio sensere , nocebit ei mala fides authoris sitic nemo enim plus juris in alium transferre potest quam ipse habear,l. Ni mo plus juri D. de regulis juris. Itaque non juvabiis tur praetcriptione decem ut viginti annorun , authent. fidei, C. de prae cro longi temo. Jus tamen Civile in dicta authentica ,& in l. Dcut , Cod. de praescr. 3 o. vel o. annorum,indulget isto etiam casu praescriptionem annorum triginta , quae tamen non liberat in foro conscientiae , cap. 'gesser , de regulis jurisin 6. VIII. Densque ad praeseribendas res Ecclesiae immobiles anni requiruntur quadragilita , tam Iure Civiis, authent. amones, Cod. de sacrosanist. Eccles
quam Jure Canonico,cap. De qu orta, cap. Idam es,cap. sud,capite Quia indicante, de prae scro&Accedentious , de privileg.Papo tit. de praescript sonibus, arrestor Solique Romanae Ecclesiae Indulge rue privilegium ne adversus eam nisi centum annis praescribatur, od .ut Ecclesia Romanae cent ann. gaudeat Plaeser. Sancli Veroau heiat. Uti ra amoverinic t Quo actiones alias deeenn. uis , alias vicevr ilis , Aiax triennalis praescriptio excludis, ea si relἰσἰos tres cstmpetant, quadra ima annis ex cludunturin capiaue quadris si,vel triennii in Jo robore dux intibus. Sola Romana
Ecclesiag udeaι centum annorum Gatia , vel priιἰlegio. Q iae Iustitilani Conili tutio coniisnaatur cap. pentile dc ut . t 6. quaest 4. Tempus aineim praescriptioni requisitum necesse est suisse pacificum,neque per ullam litis eoii testationem, tametsi non prosequutam, interruptum,cap. Aluc e praeser. Quo fi t nec pluribus seculis rex possest a praescribloe queat se moventi s adversariis litis contestationem ante finis gulos annorum triginta decursuso IX. Existimat Ferrerius ad Guldonem Papae quaestion. s. oliva lib. r. cap. 6. Faber in suo Codice depraeser. 3 o. vel o. ann. definita ΣΟ. annuas pensiones in perpetuum per ultimas voluntates piis quibuscumque locis vel operibus relictas vim aded habere indeficientem , ut ipsam centenariam praescriptionem ercludans, per legem Sancimus s. so Si ver. -πqua so Cod. de Epist. & Clerico Et licet authent.de Ecclesiast.Ut.seu novella i 3i cap. 6. quae centenariam olim indu train Eo clesiis praescriptionem abrogat, sit posterior dicta lege Sancimus, non tamen esse ejus legis revocatoriam ; sed tantum legis Tu imer, Codo de sacrosanct Ecclesia Etenim neque lex ut ruter,neque dicta novella i3 I. unde deducta nit authentia ea Quas aἱHones od. de sacrosanct. Eccles, quidquana speciattin meminerunt de perpetuis ad pias causas relictis pensionibus annuis. Unde concludunt praefas Doctores,dictam l. Sanc tu, quae sola decernit de annuis ac perpetuis in fluore
piae causae pensionibus, non fuisse , posteriore Iustiniani novella antiquatam-Quidquid hac de re sit, admodum periculosum esto hominum nequitiae expotatum tam prolixas introducere pra scriptiones , quarum demrsu privatarum de .fensionum & exceptionum instrumenta ficillime & qitamsaepissi e disperduntur, de praeterea racillimE falsa instrumenta in favorem piae , ut praetexitur , callia cuduntur & fabricantur , postquam Notarii & testes in falsis illis tabulis nominati ante multos annos ε vivis sublati sitim. Constat certe ex Procopii de Satiadae testimoniis, Tribonialium qui legum Iustituanearum maecipuus author extia Z tit, fuisse virum avaritiae sordibiis contaminatissimum : quinimb Constitutioii ev
illas quae Ecclesiis, aliisve piis locis centenariam nidulgint Waescriptio:1em , falsii: pretio emptas per flagitio litamin Emissenae Ecclesiae oeconomum, ad eludenda
605쪽
solam,qua: maliis privatis familiis supererat defensionem,postqitam oeconomiis iuliu Eccu siis per inligitem & industriam salsarium Plisthim Emissenum plurin falsa veterum obligationum in linenta pro illa Eoclesia fabrycari fecerat, ut narrat Sui las in voce risus Emisenus.Ejusdem Triboniani perversitas causam dedit Lineilissimae Constantinopolitanorum seditioni. X. Compolitio quoque solvendi obligationem tollit , & locum habet quando
Ignoratur cuinam sit remituendum, sive orta sit obligatio ex re accepta , sive ex ii iusta damnificatione , sive ex conventione.Ratio est,quia quando incertum est cui. aiam restitui debeat, fieri debet restitutio pauperibus. itaque cap. Cum tu,de usur. ea quae usiaris acquisita sunt , quorum ignorantur domini quibus restituendae sent, jubentur erogari pauperibus. Qitam Juris dispositioitem communiter e tendunt Dochares ad debita fine culpa : idque confirmat optima legum interpres consuetudo apud Romanam Curiam , in qua Papa dispensare ac componere lolci, ut debitor in totum,aut in partem eximatur ab incertorum restiti
tione quae pauperibus, vel Ecclesiis fieri deberet. Qitando ver5 constat cuinam . sive particulari, sive communitati sit restituendum , invalida est compositio o tenta ab Apostolica Sede. Primum,quia Papa non est dominus, neque dispensator, sed tutor potius & defensor bonorum Fidelium. Secundδ , quia quae jure naturae debentur , non possunt positivo jure immutari. Atque debita certa prinpriis creditoribus certis iure naturae solvenda sunt , de non aliis , nis de ii rum conscia . Attamen In.criminis poenam , ut apostaliae , haeresis , de piaedati nis, & ob jus repressaliarum aut compensationis , ut in infidelibus qui res Chiustianorum invaserant , aliave ex causa justa & rationabili potest Pontifex eiusmo-ἀi ereditores jure suo spoliare,dc illud sive in causas pias , sive in ipsum debitorem
XI. Quaeritur , si adhibita omni necessarii diligentia ad reperiendum rei restituendae dominum , cum hic reperiri non potuisset , solutio demum facta sit pau- peribus , & postmodum dominus , seu creditor compertus suerit, an huic quoque teneatur solvere qui jam pauperibus solvit 3 Respondent unanimiter D stores , nihil ampli is ab illo deberi, quamvis praecedens obligatio fuisset ex delicto injustae acceptionis : quia suam culpam purgavit,cum ad eam expiandam jam secerit quidquid rationabiliter ab se poterat exigi. Molina disput. 7 7. num . . Lessius lib. I.
cap. I . dub. 6.num.43. AZorius 3. part lib. .cap. 26. quaest. I. BOnacina de restit. di ipsi. i .quaest. .punci. q. mim. I 7. X I I. Noli elia absolute necessarium ut restitutio incertorum pauperibus f
A consilio Episcopi in arochi,vel Confessarii,sed quemcumque debitorem pro suo arbitrio post adhibitam debitam diligentiam posse se hoc onere sublevare, c. per seipsum pauperibus distribuendo , docent Sylvester verbo Restitutis 8. quaest. 1.
'Mngelus eod. verbo a. f. 34 Navarra Manualis cap. I . numer. 92. Lessius lib. r. με meap. 1 . num. 7. Panormitanus in cap. Cum is , de Iudaeis,S. Antoninus a. parte, xi I. cap. 6. Armilla verbo Cueus,num. & verbo Restitatio,. num. 3 8.
606쪽
ον Praxis. Lib. V l. 3TyCAPUT XXIII. Ordo in restitutione servandus.
V uia plures in solidum restitutioni adstringunt tur,observandus est hic ordo,ut primum teneatur is qui rem habet in sua adhuc subctantia existentem,aut certe aequivalenter, puta si ex aliena re jam consumpta factus est ditior.Hoc vero non restituente, tenetur se- eundo ordine is qui damnum alteri fieri mandaverit,utpote causa damni principalis: qui autem stib eo damnum secerit,instrumentalis est causa. Tertio ordine vcnit
qui in alio mandante damnificavit. Quarib is qui consuluit. Quinto ille qui sciens damnificantes recepit. Sextd is qui cum teneretur ex justitia proprioque officio. non impedivit damnum,juxta illud effatum Rom. r. Dilans sunt morte non se um qui .faciunt,sed etiam qui consentiunt facientibus. I I. Quando tenentur omnes & singuli in solidum, si ille restituit qui fuit da mani causa principalis, ad nihil teneo tur cauta minus principales , neque erga peris nam damnificatam,taeque erga authorem damni piaecipuum. Sed si ui x miti is praecipuis damni causis restituit, causae principaliores tenentur indemnem sacere illum qui restituit; ad nihil vero tenentur erga cum qui laesus fuerat, nis post n,lem Iudicis sententiam. Ratio est,quia bona fides non patitur ut bis idem exi gatur,l.Bona fides, D.de reg.jur. Minus Verd princi p. alis causa ex quo restituit, sue cedit in locum ejus qui damnum passus fuerar,ut jus habeat parem exigendi si immam i praecipuo damnificante,cujus per suam solutionem negotium utiliter gessit,l. Cum pecuniam A s. ride negor. gest. III. Inde sequitur , restit titione facta ab eo qui rem alienam penes se detinebat , si nihil aliud illatum fuerat damni, reliquos liberari. Item restituente illo mandante , qui sive authoritate status sui, sive etiam per oblatam , vel promissam
reeuniam alterum ad damnum faciendum adegit, sublevari a restitutione mandatarium qui obtemperavit. Istoque restituente qui exequutus est, eximi a restitutiois
ne illum qui consului aut illum qui sive authoritate . vel pretii oblatione manda vit. Praesitis autem restituentibus cessare obligationem eorum qui vel receptarunt, vel eomitati sunt damnificantem. Et his demum restituentibus, immunes reddi eos qui non impedierunt,cum tenerentur ex officio. Quod si illi qui secundum praes tum ordinem.inferiores in obligatione erant restituerint, tenentur illi qui sunt in superioribus ordinibus praestare ipses indemnes. Si verb plures in eodem ordine concurrant, ut si plures exequuti sunt damnum , aut cmcaciter mandarunt, vel consuluerunt, eo casu si unus ejus Ordinis totum restituat , tenemur reliqui
eiusdem ordinis illum servare indemnem singuli pro sua parte, ut ii tres exequuti
sunt damnum aestimabile triginta aureis,uno horum triginta aureos restituetate,dito
reliqui tenebunrur eidem refundere singuli decem , ut justitiae servetur aequali
I V. Qui postquam rem alienam inscius ac bona fide emit, si addiscat esse alte xius, potest eandem sari reddere a quo emit , ut pretium repetat quod dediti
607쪽
R atio est , quia ubi intervenerit bona fide nemo tenetur alterius indeannua I pero proprium dainnum consulere. Sylvester, Navatra,Lessius, Bonacina. Scd si sciens emeris rem furtivam , id tibi non licebix , domino tenevis restituere , et Iam eum j ctura soluti a te pretii , nisi hac mente rem vili pretio emeris ut illam domiano redderes : tunc enim jus habes recuperandi a domitro pretii quod ejus causas lxiiii antequam rem ei restituas,quia utiliter &bona fiderem ejus gessisti,ac proinde tenetur indemnem te constituere. bistit de oblig.quae . x quasi contrachii nasc. f. I .& l. Si Gula absentis, D. de neg. gest. - V. Pensio alimentaria pupillorum , aut etiam adulterorum filiorum honestae conditionis,sed corpore vel mente impotentium,ex bonis paternis aut etiam m ' ternis deducenda , praeferenda est aliis quibuscumque creditoribus praecedentibus- quia scilicet alimenta necessaria dilationem non sustitient, juxta l. 17. in princ. in privit. credit. Qiod quidem ius Senatusconsaltis roboratur , quae reserunt Louetus fit. B , num. i . Qitia idem statuendum de Medicorum , Chirurgorum , Soplasariorum seu Pharmacopolarum expens sin ultima aegritudine factis ἔ juxta l. . . C. de petit. haered. In resiluenda nquit . haressitate compensatio ejus Libebitur , quod re in mortAt infirmitatem , inque sinutum seneria bona fide ex tuo proprio patrimonio erogasse probaveris. Ad quartam istam lesem dicit Baldus in renninum ImpensaDLI , n infirmum praefertur cuique creditorum Maamen funeris lamen m. EL l. I. g. 2.D. de vas. & extraord cognit. dicitur quod Medicorum piissor causa est, cum hi salutis vominum curam agant. Ergo Homerus Iliad. ιη est γὰρ ai et αΤαξια Θ ὰλλω . Medicus enim vir de Machaone loquitur in inultis anteponendus aliis. V I. In concursu plurium creditorum , si se sic sentia omnibus bona supersint, non opus est ordinem solvendi sexvare ed si non sufficiunt omnibus , hic ordo servari debet, ut primum res aliena , si secundum propriam substantiam extet, redd
tur , quocumque teneatur, ur equus , vas , ager, mus. Pi aeterea ut dubita certa Incertis debitis praeserantur , quorum creditor ignoraturia Debita etiam onerosa,ut ex emptione , locatione , permutatione; debitis gratuitis,ut ex gratuita promissione. Realia pariter quibus as. Gai nn est pignus , vel hypotheca , debitis persen aliabus, seu chirographariis sine pignore,leg. Eos 9.C. qui potior. in pign. hab. Et ubruna , eademque res pluribus csibi oppignorata , piae relidi sunt anteriores in hypothecata non privilegia ta-V I I. Secus veris dicendum in hypotheca ad quam Sebitor,.quamvis posterioris
habet , Iure privilegium. Cujusnodi sunt primo specialis hypotitera quae illi con-
γ ceditur qui sitam credidit pecuniam ad aedincalidam , vel reparandam domum , vclinavim alterius , aut quid ejusmodi: hic enim creditor habet specialem a jure indultam hypothecam circa rem illam , ob quam praesertur etiam anterioribus cie ditoribus hypothecariis,sive habeant generalem, sive etiam specialem in eae re hypothecam l. s.D.qui potior.tia Pignarata & l. vi in noem,D. de privilegiis creditoarum. Cujus ratio est, inquit Lessus cap. 13. dubia .num. quia sine tali murito plenus illud vel non extitiiset,vel certe periisset;atque ita pyior caeditor vel rutae, vel parum commodi ex ea re habuisset. V III Secunda hypotheca privilegiata constituitur ob rationse paritarem cum
prima iam dicta, in eo qui mutuavit ricuniam ut alter rem aliquam emerer: quum enim est ut iii eatri rem habeat si pra anteriores ereditorcs hypotecharios
jus brPo: cae , quia absque rati mutuo rem illam debitor non haberet. Bonacina disput. Ιω
608쪽
disput. I.quasi 8.puncto 2. num. I s. dc deciditur per l. Licet T. C. qui potior. In pignor. hab.
. t X. Tertia est in mercibus pro quarum vectura domino earum mutuavi : Ae in supellectili, aut mercibus a conductore in domum comportatis, quam ei locavi,i .iquibus hypotheca iiiiiii 1 Iure tribuitur caeteris creditoribus hypothecam gene. ratem , vel specialem habentibus anteferenda , l. 6. Cod. de potior. in pignor. hab. X. Quarta est hypotheea pro dote, pro qua bona omnia viri tacite sic laypoti e- eantur , ut in dotis restitutione uxor eiusque descendentes praeserantur in hac dotali hypotheca caeteris creditoribus habentibus anteriorem generalem hypothr- cam,l. I 2. C.qui potior.in pignor hab & l. 1 in fin. . . l. . D. de privilec. 1cred. Creditoribus vero auteriorem hypothecam expressam habentibus nequaquam praesertur posterior hypotheca dotalis. Iniquum enim essue si omnes aiareriores creditores per nuptias viri supervenientes exciderent iure suo quod expresia pacti fuerant. Quinctiam dos non praesertur tacitis hypothecis tribus paulo ante mem eatis. si dotis conventionem praecesserint. Lessius cap II. dub. q. n. 27. BOnacina
X l. Qii inra hypotheca quae reliquis etiam anterioribus praesertur, in In favorem Fisci, cuius debitor habet suas omnes opes Fisco hypinsecatas, sive cum Fisco. contraxerit, ut contingit in receptoribus 8c redemptoribus vectigalium, sive alius quivis tributuiti debitum non solverit,i. 1.C.de privileg. fisci.Covarruvlas lib. I .var. resol. cap. .plures alias pesvilegium habentes hypothecas ibidem recenset, quas
X l I. Salvo igitur jure praelationis ereditorum eorum qili, ε eon petunt hypothecae privilegiatae, in reliquis hypothecariis creditoribus illi praeferri debent qui anteriorem habenr hypothecam. Etenim qui prior est tempore potior est Iaiure,l. I.D.qui potior.in pignor.hab& itaifundum.C. eod. Quae tamen regula v Iet in solis uti diximus, realibus seu hypothecariis creditoribus concurrentibus . cum constet eos esse praeserendos omnibus personalibus, seu chirogra pliariis , licet tempore anterioribus. Atque ita creditor realis aliis creditoribus pariter realibus , quos tempore praeceddi, adeo praeserendus est, iit solvendum sit ei In totum ac solidarie,quamvis bona non suppeterent quae possent reliquis hypothecariis credit tibus sufficere, qui desecta bonorum saepe coguntur propriis iuribus in totum excidete,ne creditores hypothecam habentes anteriorem pro parte fraudentur. Secus tamen evenit in personalibus creditoribus, in his quippe nulla servatur praes xentIa, neque ulla in facultatum debitoris partitione inaequalitas ; si namquc o n- Gatibus solvendis non sussietant, dividuntur inter istiusmodi sine ullo discri inine aiis teriorum . aut posteriorum obligationumpta ut singuli pro rata & partem tueri,&partem jacturae sortiantur recipiendo Sc amittendo , ut dici si let, soliduin pro ii ora. Exemplum esto,si postquam integre falisfactuni est hypothecariis creditori bus superunt ex bonorum discussione aurei trecenti restentque sex chirographar II creditores quibus singulis centum aures debeantur , singulis portio assignabitur quinquaginta aureorum; atque ita singuli eorum pro dimidio solutionem accipientes pro dimidio iacturam subibunt aequaliter.Si autem essciit eorum iura S nomina inaeqtialia,servaretur in divisone pro rata proportio inaequalitatis , tam in discus Asone facultatum viventis debitoris , quam in inventario ficultatum haereditatis. - Haec ita determinavit communis & rationabilis Iurisconsultorum de Summista muti sentetit Ia
609쪽
sententia ubique sere,atque adeo in Gallia vigens, i. Eos, C. qui potiior. in pignor.
hab. S. Antoninus 2. pari. 2. cap. 7. f. 3. Paludanus in A. Sent. dist. i s. quaest. 3. Glois in I. 1.D. qui potior.in pignor hab.Navarra cap. II. iri m. 1 I. Sulvcstcr verb. Restitutio ι,.quaest 1.Lessius cap. t 3.dub.6.num. 4.3c colligitur ex l. . D. de separa
tioni b.his verbis: Ln eι alicui adjiciendo sibi creditorem,creditoris fili deteriorem face, e conditionem.Et in lir.C.qui potior.iu pignor.hab.dc D.e .legi ita illa, Quinior es
tempore, in subiectis legibus non nisi in hypothecariis obligationibus applica XIII. observandum est In primis , quod in communi bonorum discussion:
revocari dcbent omnes bonorum immobilium alienationes,quaerit inque factae sae- Arint toto illo anno qui discussionem praecessit, ut in mast in discussionis reducan- tur. Quod quidem est contra jus piaetorium , quo non revocantur nisi in fraudem alic nata , l. t . D. 4tiae in Daud. credit.Nulla verb fraus creditori potest imputari, thante discussionis insta litiam sibi prospexit per bonorum immobilium alienationem, ac in solutum dationcm , cum adhuc liberum sit ereditoribus anteriorem habentibus hypothecam e1 periri adversus eiun hypothecaria actione. Verumtamen con suetudinarii liiijusce provinciae jure istud receptum est , ut illae immobilium rerum distracti ines revocentur propter se audis suspicionem, quae oritur ex discus sonis eoden. ipso anno sequutae vicinitate : solutiones autem, quae annum prae ccsseiunt,non huic subjiciantur revocationi, ii tempore illo nondum ventum erat
ad judicium discussionis. Neque poterit creditor, qui ante id tempus solii tum iri rebus immobilibus recepit,conveniri ad discussionis judi. ium,nisi post factam dii
cussionem adhuc supersint hypothecarii creditores anteriores,quibus bona debit ris non sussiciant. Isti quippe poterunt adversus posteriores sibi creditores,qui ante discussionis annum in praediis ac immobilibus solutum acccperunt, actione re gressius experiri postquam omnes debitoris principalis facultates exci .ssae fiterint. Citea haec legi potest Hiacynthus Bonifacius tom. I.lib.r. Placitorum Senatus PN- vinciae Ait. 3 3.Porro inter immobilia recensentur constitutorumccnsuum , seu pensionum capitalia. X LV. Inter creditores mere personales di Ilgentia in petendo parit jus priae axi nis super allis creditoribus similiter personalibus, citam tompore prioribus , juxtλl. Pupilius 1 . quae in haud .credit.& l.Si non expedierit, bonis author.jud. possidend. Statuendum ne alterius aut negli entia,aut cupidisas huic qui diligens fuerit noceat Quod si utroque instante tibi grati caus tutor silvit , aequum est aut riuin andem portionem mihi quari,aut co)nmunicaniam quod aecepisti. Ipse vero debitor acreditorum uno lus creditoribus silentibus , sive in judicio , sive extra judicium interpellatus potest tuta conscientia creditori huic satisfacere, etsi aliis posteriori. . Sylvester verb Restitutio 6. quaest.8. Navarra cap. 7. num.31.Lessus lib. 2. cap. Is dub. s. num. 39. Verumtamen non licet di bitori qui omnibus silvendo non est, sponte sua gratiticari alleui creditori in pnejudicium anteriorum , aut habentium potiorem h3pothecam et nisi ipsum juris , vel facti ignorantia excuset, tenebitur de damno- expensis creditoris potius ius habentis, qui potest etiam quod alteri in sui praeiudiciu ri sol ut in suerit, judici ci recuperare,l. Scimu 22. g.Etsprafatam, C. de jure dc liber. Similiter non licet debitori non interpellato posteriorem personalem crudisorem proprio motu praeserre aliis itidem porsenalibus creditoribus tempore priotibus , quamvis creditor qui recepit, possit sibi solutum retinereo quamdiu a Judice non compellitur. Non enim telictur rui suae quam possidet jacta
610쪽
ram sponte stibi re , ut aliis prospiclar. 'ta post Molinam Leriis mim. Filii iacIus tract. s ruina. 1o . Rarbo C: dr DEC. N PUt st. EPisc. pari. 3. at lcg. 96. umi. St. his verbis: Γιi rem habetsibi debitameotest e peccato eam retinere , quam iis r atii creditores ipse anteriores. Raimundus Bonaldus tractat. II. lect. 42. Dum raliique. . XU. Quin et Iam in judiciis contradictoriis communiter judicari solet in so=orem hypotliecatii creditoris possidentis pignus quos habuit a debitore , conti a caeteros anteriores creditores pariter hypothecarios : & satis aperte favet lex in am. I . D. lui potior.in pignor.hab. & Lx unica , C. etiam ob ch rogr. pe n. pign. ita tenent ex Juci consultis Gallicanis Mornacius in d. l. Qui insitam. Cuj, cius in commenr.ad illum rubr.etiam ob chirogr. pecvn. pignor. Jcc. & probat tectimonio Pauli JC. lib. 1.sentent.tit.23. non pol se etiam ab anterioribus ci editori bus inquietati ad refundendum pignus quod possidet, nisi ei omne debitum ostearendo. Eadem docet Chopinus in consuci. Paris. lib 3.tir. 2.num. IS.& tir. 3.num. . Est enim privilegium post ssionis cum iure coniecturae , quae praevalet anterioritati juris alieni , eum nemo teneatur alteri in sui praejudicium consulere , adeo ut lati detur & praeferaturi lege &' omnibus unanimiter Doctoribus creditor posterior qui fuerit in prosequendo jure suo diligentior. Multa Gallicana Senatusconsulta in hanc rem proferuntur a Chopino citato,& a Bonifacio tona. 2. Placirorum Curiarum Provinciae, lib. .lit. 3.cap. I. Er in liniversum non metuit Praeroris Edictilin. Da in fraudem ereditorum falla sunt, is qui pecuniam recepit prius quam bona debitoris possessa , idest inter creditores distributa sint; tibi enim diligenter prosipetiit. secus si bona jam possi sta sint ; tunc enim caeteris praeririre nemini licet l.ώui ais 6. 6.Sciendum 7. D. quae in fiaud. creditori XVI. Hie est communior & receptissimus sere ubique gent Ium ordo in creditorum soliuione servandus. Si quid tamen aliter alicubi St. atuto,Edicto , vel pro bata consuetudine cautum sit,illud ibidem tenendum & servandum erit. Si obli sationum aliae sint ex contractu aliae ex delicto,ut furto, usura , censent Medi na& Salonius solvenda prius esse debita ex delicto.Ex adversio Caici amis de Navari a adstruunt prius solvenda illa quae sint ex contractu. Praestat tertia de coninuiniorseittentia Aragoni, Baianoa , Molinae, Lessi , Roginaldi, Bona cin.e , nihil ref erentrum ex his prius solvatur, nisi contingat si peresse rem proprIam uiniis credito iarum , vs. Viri ni ejus, aut Vas aliquod , Vel commodatum , vel furto ablatum : aue accedat ex una parte privilegium hypothccae, auε an crioritas unius debiti pro
De damno ea legit μ' roprii iuris usu in asterum redundan e.
pro suo iure cura i O alter iis r indirecte noceat. Qiuaeritare an id liceat, & an ita aetnrI sueui bat obligario alturius damnum reparandi Axioma commune in tire
istud est . Uuιs o jure utitur nemini facit injuriam id vero sepimit jus inleo ques illo