장음표시 사용
181쪽
sentibus quidemsed inopinabilibus praua. Si autem σfessa. Cr ualde montiabilia sint dilucidam, quoniam praua cx ni.
His additis ex predictis .soratione salsa nota,quomodo oportet fac e re inmiistiohem orationum, patet quod manifestum est, Π, prima consideratio rationis per se si con-Hii acrctur, primum inquit oportet considerare sullo scmum, si cochiliis in per se, vel expositis propositionibus. Secundo oportet considerare virum vera,vel falsa concluso exposus propositionibus coclusa sit. Tertio si verum conclusum ex qualibus propositionibus concludercetur.
Nam si ex falsis, vel probabilibus cocluderetur quae vidcntur disputanti, talis stllogismus locus appellatur, siue dialecticus, si autem concluderctur ex existentibus, & veris, non apparentibus autem disputanti appellatur pravus, si autem suerint propositiones,salsae,simul ; valde improbabiles,vel non apparentes disputanti,patet qd' hic erit pra ius, ves simpliciter, vel de ipsa re. i.ad rem . Nam quando non fuerit problema improbabile, & salsum, aliquis idem inesideret per talia praua si ratio ad re, sed quando problema tale nierit, ratio ostend& per lasa idem ostendens
simpliciter quidem praua est & minime ad rem,si illud nopolin per meliora osten s. CAPUT DE PETiTIONE PRINcI PII. T D avrem quod in principio, Cr contraria quoniam pacto
peteret latrerogant .seundum ueritatem quidem in anda
homo rationalis, quia homo vir vel humanus rationalis est. igitur homo rationalis. Latet igitur quia si initur multi vocum, sed in viri uocis cur homo mentis & sciitiae capax, quia animal pcdcstre bipes cst, de hoc in mentis de Lim-tiae capax. Accipit igitur uni cum nomin pro homine animal pedinre bip . Verum hoc magis usus in in a bobus, icilica multivocis & vni uocis,quia etiam in ambobus quassitum similiter lata. Secando autem quando quo particulariter oportet demonstrare, uinxer ad ter quι spetierit, ut qui argumentatur quo niam contrariorum una disciplina , omnium oppc torum populabit vitam esse. Nam uidetur M.quod oportebat secundum se Uindere, eum aeris petere pluribus. Secundum modum inquit quo qii quis dinet ostendere particulare petierit uniuersale,vi arguens P contrari rum una in scientia uniuersaliter petet contrariorum, is apparens petitum in principio accipit. Nam cum quar tur si aliquorum contrariorem Gocm sit scientia accepit hoc omnium,& sic penit in principio, non amplius tamen siqua situm suerit an contrariorum aliquis accipcrct serie
hoc oppositoirum eo quod non in per se positu hoc, contraria esk opposta. Tertio siquis quod uniuersaliteris ostendere propositum.
particalariter petat.ut si de omnibus e3trariis propositum est, de aliquibus postulet. Viditur.n. bie,scum pluribus oportebat ostendere, secundum se extra petere. -- Non petit is propostum uniuersale sequi particulare. II ticis dictam est. si eundum opinionem uero nune dieredam. Vid Vr ita inquit urcum pluribus oportet ostendi per netis in otiis e moti iς Morsum priuile. Et si omnia acceperit qua sunt sub uni- ' . uersali, ncq sic ad vcritate petit id quod cst in principio. Nam talis modus est inductium, ut neque ille ante ipsum constituens particularem mi uersali . Etenim talis forma in maxime demonstrativa. Petere itaque uidetur id, quod est in principio.
maribest imo quidam, o primos quis ipsium quod mometri
oporteat, petat. Hoe durem in eo ipsio quidem, non facile latere potest. ln multivoeis autem, Cr in quibuscunque nomen, τ ora se id significa magis. Adieci videtur,quia petitio ad veritatem in principio totidem dicitur modis quot ostensim est in libro de priori resolutione, tamen phantasiam accipiendi ea quae sunt in principio quinque modis essiciunt aliqua,quo ponit. Vnus igitur& euidelitissimus modus est, si quis idem mymet ostensione petendo accipiat ceu cur homo ration lis cpita rationalis. Hic autem modus in eius si est in primcipio non secundum opinionem, sed is proprie de secundum veritatem est. Seci hoc videlicet in principio petere non facile latet in tali modo, em siquis interrogando, cur homo rationalis, accipiat idipsum interrogatum, in ostensonem eius neminem latet op is petit in principio. sed in multivocis de in quibus nomen Λ ratio ide significum gis. Nam magis in his q si aliquis idem quastum in ead dictione acciperet. Similiter de si pro oratione nomen a ciperet petitur in principio,etsi orationem pro ratione, quando ambo idem signis eant, sed accipiens dissinitimnem pro nomine apparenter petit. Nam quaedam ostedit per dissinitionem quando nomen immanifestum fuerit,&dis linitio de signis earum notum est. It cm alia possent accipi exempla eius in vere est in principio ptatu. Et is uersaliter quando duo qu am inuicem comitatuntur,similiser ignota immanifesta liqui utitur altero ipserum ad ostensionem alterius petit quid est in principio,H ccomtra qui utitur ad alicuius ostensionem ostenis illiad, quos modos in principio sumptionis dixit in secundo priorum re lutorioriam.Item in univoris,pro in lituo is do in qui Ounque nomen de ratio idem signiscant vidclicet in propria uni uocis magis latet. Nunc in muhiuocis ceu cur
sus quis diuidetis petat probbma, ut si eportet c lenis
dere medicinam suu CT aegrι, utrunque erura me Iet. Aut siquis eorum,quae siequvntur inuicem ex nec itat alterum petat, ut latus incommensurabile esse diametro,st oporteat ostendere, quoniam diameter luteri.
Neque is quod est principio accipit, si rimq; sco sum
acceptum notum utroq; aggregato magis suerit. R equaliter autem π contraria petunt ei, quod ex princiatis est. Nam primo quidems quis opposta petat secundum afufrmationem, π negationem.
Et contrarii petitio in rationibus est deductio, ut accipere aliquid a respondente, de post hic tcntare oppositum ab ipso accipcre,de polixe hunc modum ostendoe tradictionem suarum responsonum. Scribitur autem sic,
quod in principio, idcst in principio. Nam quinque sunt politi modi titionis ex principio. Nam iam di sitis co
traria petuntur. Contraria aut dicit Opposta, ut inducat pcr ca quae inscrt. Secundo uulem contraria secundum opposivimem. Et b num σ malum idem.
Oportet stireu, ut accipientes in principio non id quisitum in eisdem dictionibus petierunt. Non. n.possuhile cst se accipientem latere se neque hi qui accipiunt opposita . Na persipicuum de per se absurdum est,sed tras.
serentes dictiones accipiunt in aliis nominibus vel orationibus assirmationem,de in aliis idem signis cantibus nepationem. test autem dici etiam non oppostas contra ἄ- Eeippones, sed qualescunq;. Etenim contrariae oppo-
182쪽
sitae sunt. Item contraria aliter in ieeudo Intestigi possunt. Secundus est modus accipiendi contraria vel secundum positionem & syllogismum contrariorum, vel secundum opposita contrapositorie, ut sanitas nunquid cui adsuerit utilis est, igitur erit bonum, nunquid aegroto morbus -s quod si fuerit non erit malum agroti, sed quae sunt eodem subiecto, & inter se eadem sunt, igitur idem bonum di malum erit. Temo vero siquis uniuersaliter postulans, partieulariter petieril eontradidiιonem,ut siquissumens contrariorum unam disciplinam fas er aegri alteram es petat. Autsi hoc petens, in uniuersati oppositionem tenet umere. Moduς iste est idem cum prius dicto, hoc scilicet siquis petierit opposita affirmationem, de negationem. Verum hic differt ab illo, videtur plane per se accipi, hic autem
potentia. Non enim contradictione omnium contrariorum una est scientia, ideo isse locus Ac modus magis deprehenditur quarum assumptio oppositorum.Hic autem magis latet. Etenim autem disterentia diciorum modorum quatenus quidem illam assi mationem & negationem accepit qualescunque oppositas. Equidem opponuntur uniuersales contrariae, ideo neq; mentionem fecit de tali si imptione oppositorum. Hic autem contradictorias dicit,sic etiam facit omnem virtutum esse congruam dispositione& ponens continentiam virtutem. Nam erit potentia dicens quod non omnis virtus est consona dispositio, continentia enim non est cosenlus, sed pugna. Item ad tertium modum explicatio, si quis uniuersese petens & accipiens particulare, peteret contradictionem, ut si interrogans quod omnium contrariorum eadem est scientia, postea accipiat contradictionem particulariter, hoc quod non eadem sit scientia sani & morbidi. Hoe autem hercis imterrogaretur sic, nunquid medicus finem habet sanare,&hoc intendit, & huius morbi minime' quia neque finem habre facere morbum, quare concedens uniuer ale quod omnium contrariorum eadem sit scientia, particulariter accepit quod no eadem. Nam sanitas de morbus sunt sub ipsis contrariis. rtus autem modus quado fuerit econuerso, ilicet petendo particulare hoc, ani et morbidi eadem esse scientiam deinde in ipso uniuersali tentat accipere contradictionem, ostendens quod non omnium contrariorum eadem est scientia. Rursus Mais petat contrarium e quod ex nece stare aeciae per ea,quae posiva sunt. Si quis peteret contrariorum accidenti ex positis ex necessitate, ut si fuerit posita voluptas secundum naturam, de omne secundum naturam bonum. Nam sequitur ex his necessario hoc, ut omnis voluptas sit bonum, erit autem talis accipiens contrarium positCrum. Et siquis ea quidem non siumat, quae oppositasta alia petat duo, ex quibus eris opposita contradictio. Quintum inquit modum siquis ea non acceperit opposita huius, de talia duo peteret ex quibus erit opposita contradietio. potest etiam sic intelligi siquis peteret talia quaedam duo quae sequitur contradicito. Hoc aut contradictio opposita aequale est,ac si diceret assirmatio & negatio opposiis. Non enim omnis aismatio omni negationi opponitur.Nam nihil differt ab hoc. ciere negationem hoc petae luc qus contradictio sequitur. Item potest intelligi haec calia petat duo complicationes duas propositionum, ex quibus concludetur contradietio.
Di eri autem contraria sumere ab eo, quia est principis.
axonum baius quidem hi peccatum ad est Iu oneri nam ad illam sicientes. quod ιn principio est, dicitos putre a contraria autem fiunt in propositiombus, quoi Ise aliquo mo dορ habeant admiscem. Quis in principio petere cum ad conclusionem consuderant peccata inueniuntur. Nam quod ostendae oportet hoc petit in principio petens,sed qui petit opposita si
cundum ipsam orationis sumptionem facit peccatum. Nam peccatum est in astumptione propositionum cum contraria ipsis inuicem concedam & accipiant. Item aliuicet potin uictus contextus explicari, qui in quintus m dus, ubi siquis petens accipiat contrarium accidenti in necessitate,iuest conclusioni, ut siquis svrogismo conclus fit quod anima cst seipsa mobilis, de quod est seipso m bile est semper mobile,& hoc est immortale,igitur anima immortalis, deinde accipiat ql etiam mortalis, 3e si quis
autem non acceperit opposta plane, ut his omnibus dictum cst, & acciperet alia duo videlicet effectua de corruptiua quorundam, in quibus erit opposita contra dictio, ceu num macilento sana sit bovina caro an corrupti morbi, ceu male disposto N asserto econtra Equidem ea quoium cssectivum S corruptiuum idem, sunt cadem.
igitur sanitas 5: moi bus idem. Vide quomodo non plane accepit opposita, sed obumbratim eo quod accipit talia
aequi ualentia. Ad exercitium autem, π exercitationem talium eriti num primum quidem conuertere assuescere oportet orationes. Sic enim cr ad id, quod dicitur, facilius non habebimus, Crinpaucis plures sciemus orationes. Nam conuertere est transua mentem conclusionem cum reliquis interrogat lanmbus interia mere unum quippiam eorum, que dictasunt. Necesse enim βeonelam non est, unam aliquam ulterimere propositionem,
siquidem omnibus positis iecesse erat conclusionem esse. Et ad omnem positionem Cr quoniam sic, er quoniam non sic, argumentum considerandum, er cum inveneris,solutionem statim σ quaerendum. Sic enim simul accidet et ad interrogando Cr ad restondendum exerceri. Cum posuerit locos a quibus abundabimus propriis syilogismis ad unumquodque problema, statuens autem& conuenientem usum ipsorum virique interroganti &respondens in his instrumentaria quiaam ad exercitum& exercitationem meditationem; dialecticarum orationum assignat. Et primum inquit assuescere Oportet uasone orationum, idest syllogismorum. Nam in hae exercitati abundabimus ad propositum problema, ex in paucis plures orationes sciemus. Et reuocat nos ad memoria
conuersonis syllogismorii de qua docuit in secundo priorum resolutoriorum. Est autem conuertere svllogismum transmutare conclusionem.i. oppositum reliqua: prop sitioni concludere. proinde dicit primum quidcm conuerrere assuescere oportet.Nam ostendetes quod oratio conuertens qua utimur syllosis mus est, ostendemus & hoc quo inmur svllogismo existente si aliquid erit ad ipsum ut syllogismum existentem ambiguum, vel si non hoc aliquis
concederet transeuntes ad illum ostenderemus vel ad omnia ostendenda abundantiores erimus plures occasiones
habentes ad faciendum s) llogismum, & in paucis plures scimus orationes, quod unum habentes syllogismum habebimus ex ipso quatitor sullogismos aliquando quidem
contrarium conclusionis accipientes in conuersione de
duos syllogismos facientes in assumptioneptopositionii,
aliquando autem oppositi, &rursus alios duos facientes. Nam conuertere est transmutantem conclusionem cum reliquis
183쪽
reliquis interrogationibus pro hoc cum reliquo interr gato , idest cum una positarum propositionum , quia autem secundum Manque assumptae positorum opposito conclusionis reliqua deliruitur, ob id cum reliquis dixit. Ea si ad nullum alium babemus, ad nos ipsos mutuo eo parare eligentes,quae ad possitionem eandem argumenta sunt. Hoc enim er ad cognostendum multam facilitatem praebet. Crad redarguendum magnum habes adiumentum . quando quispiam promptus est argumentari Cr quoniam sic, Cr quoniam non sic. Nam ad contraria accidit facere obseruationem, Orad cognitionem. er ad eum que secundum philosophiam est peritiam posse conspicere.er conspexisse, quae ab utraque suppositione, non paruum instrumentum . Nam reliquum borum recte eligere alterum.oportet autem ad id, quod tale est. esebi geniosum, tr Me est sicinium ueritatem esse ingeniosum. Posse bene eligere uerum, cr diffugere fusum . monisin qui Mne nati sunt, probe facere possunt. Addit praedicto oportere in unoquoque problemate
exercitatum ad utrunque arguere. Illud vero oportere ponere comparata in sectionibus ad ipsam positionem a suere apponentem constructiuis argumentis destructu ua.Nam ad hoc cogendum Se redarguendum multam habet copiam ad arguendum, presertim ad utrasque partes abundanter arguere. Item magnum habet momentum ci adiumentum praebet respondentibus, ut non reprehendantur. Nam qui bene abundat ad opposita & in utraq; oppositorum seruat ipsis ad appositionem oppositorum. Nam in oppositum argumentum est custodia obseruatio ostendendi per argumentum ad impossibile . interum si abdit Et ad cognitionem & ad eam quae est lecundum philosophiam peritia idest ad inuentionem veritatis & peritiam secundum philosophiam, quae est veri scientifica
cognitio talem p parationem & circa problemata exemcitium conferre.Hoc autem dixit in primo huius tractationis exponens ad quae quotque utilis sit dialectio. Nam quia abundamus ad utraque facilius perspiciemus verum re falsiim. Nam instrumentum non paruum est ad inuemtionem veri argumentum ipsum ag opposta. Nam cum nota suerint ea quibus possumus ad utranque partem a suere , sicilis erit veterum inuentio . Nam in nis necesse est etiam verum esse.Oportet aut onquit 3e ad inuentionem veri bona indolis ingentiq; esse quo conspicere&iudicare poterit verum.Et hoc dicit esse bonum ingenii LNam boni ingenio ad verum promptiores sint Se a salso absunt avertunturque, quod qui habet etiam potest bene iudicare verum . Sed qui facile quosdam sequunturdi quaedam discunt atque similiter se habent ad omnes disciplinas, non proprie ingeniosi dicerentur quod non
habent iudicium in illis, quod est primum & proprium
Quippe eum qui aman σqui Merunt quod proferturoeile escernunt,optimum.
Idest prolatorum siue aliquae disciplinae fuerint, sue
etiam quaedam alia, quorum qui stim abundare , &amare Peligentes, oportet, qua vim vcro non talia a quibus auersi & odientes ea benti hoc faciunt& sunt boni iudices. Et ad ea quae epiptae incidunt problemata , scire oportet orationes.σ maxime quae pro primis posivi tubassunt. Nam ni busve contendant,qua re Diatnt.
Qui3 problematum quaedam sunt consueta pol hilari& nota atque saepissime a pluribus quaesita, inquit Opo tere habere ad talia orationes cura S studio meditatas de prona pras. Nam sic non egebimus in colloquiis argumcntis de ipsis, sed etiam de primis positionibus perinde aedicat de principiis. Nam ipse primae positiones de de talibus problematibus orationes confirmat. Verum quia hoc dissicile est ad talia habere copiam argumentorum. Nam oportet vel per prima, vs per probabilia haec ostendere, etiam dissicile est respondere de talibus . vel igitur dicit per hoc quod oportet ad tales positiones p parare orationes quasdam, quia egent interrogantes ad haec re- c-sionibus, ideo paratae orationis ad haec facile res,ones vincerent, vel uniuersaliter censet ad tales positi nes habere quasdam orationes praeparatas, quia dissicilis est de ipsis argumentatio & responsio,& ne aliquando opus si nobis sustinere de ipsis rationem, ncque argumento, neque responsione egemus.
Insiuper etiam terminorum copiosos esse oportet. tum probabilium. tum etiam primorum, atque se habere promptor,
Inquit oportere dialecticum copiosim esse terminorem &habere promptas disinitione; probabilium & primorum . Nam per dissinitioncs principiorum syllogismi eorum quae sunt post principia fiunt. Sed haec non solum dialectico sed etiam demonstratori necessarium est primum scire, id linea,quid angulus. Nam per haec caeterae demonstrationes fiunt simili re etiam in aliis. Tentandum autem σ ea, in quae sepifime incidunt ora
Inquit oportere &habere prompta in quae saepissime
incident orationes. Dic it autem hoc de communibus locis, nam sunt quidam loci communes qui ad omnia g nera problematum sunt utiles, via cognatis,& casibus, generationibus, & corruptionibus, atq; ex ipse magis S minus, porro tales orationes ccnset prompte habu das esse tanquam lapissime utiles. Nam quemadmodum in geometria ante opus est classeIeamenta exercitatum esse, Cr in numeris eirca capit et promaptese habere. π multum refert ad hoc quod est cx alium n merum cognoscere multipli tum : militer Cr in orationibra
promptum osse ad principia. Cr propositiones in ore scire. Dicit ea pitales eos primos modos, qui usq; ad denariunumerum multiplicantur. Nam ob exocitium de his p steriorum & maiorum similiumque ipsis multiplicationes secudum progressum cognoscuntur, nam ab hoc bis duo quatuor cognoscitur,& per bis viginti quadraginta, S pvigesis viginti quadringenta & per ducenties viginti quatuor milia,& deinceps similiter. Nam quemadmodum in memoriaesensioriosolum loci postatistatim faciunt ipsas res memorare, ita hae ad ratiocinandum promptiorem esticiunt. quippe cum ad determinatas illas seoeundum numerum inlludant. Et propositionem eommunem magis qua orationem in memoria ponendum . nam principio.
σμppositione mediocriter copisum esse diffficile est.
Locos quosdam etiam in hoc de memoria, sermo, Aediuinatione per somnum adiecit, per q- est reminita etiam a contrariis & a similibus 5e ab aliis phiribus,ri igiatur in illis iidem loci noti ex quibus poludite est reminia
184쪽
sei cause sit nivi nos reminiscamur. Nam scientes quod contrariorum, verbi gratia, flatim in contrarium dici tum , procedentes de hoc reminiscimur, ceu ex amaro dulcis in oriam capimus , S ab albo nigrum in memoriam venit, ct a frigore aestus. Quid igitur in memoria senserio, & in ipso lis putare communium locorum ci mitio , facit magis syllogismo aliquid concludi. Nam simul hoc alicuius cognitione introducetur etiam svrosismus eius fictus per ipsum. Item quod dii linitiones sunt loci in quibus arguemus syllogismis abundabimus non secundum unumquodque problcma proprias occasion quaerentes, scd utentes communibus ad omnes. Item di-ccndo de ipsis inquit oportere meminisse magis propositionis communis quae jyllogismi, ubi propolitioneni l cum dicit. Nam communis propositio in locus diuisis tribus quibus congruit memoriter tenere proprios sullogi mos in unoquoque problemate. Nam qui sciuerit syllogismum ad illum solum abundare potentia habet problema cuius lγllogismum habent, sed communem hab spropositionem, de ad alia habet problema, ceu qui sciuitu, si salubre bonum, sciuit morbidum malum. atqui primum , ergo siecundum sciuit.Nam is habet syllogi sinum, sed solum dedictis, sed qui scit locum huius si contrarium contrariosvllogismum quidem non habet, licet principiade occasiones syllogismorum , de non solum proposui. Non enim solum haec sunt contraria, caeterum dicit principia suppositiones ἰquia non per demonstrationem ponuntur quia autem dii scite hoc mediocri principio abundare,oporut meminisse talium propositionum, quae sunt principia probi atum
insuper orationem unam plures facere ussuescendum,uerulibi, qui occultistae abscondunt. Talia tem erit, siquisquamplurimum recesserit a cognatione eorum .de tribus essorino. Et hoc consequens in predicto. assuescendum esse loco circa unam orationem ,ἀdest unamquanque propositionem singularem atque annectere alicui uniuersali. Navnivcrsalis propositio multorum syllogismorum sit principium. Nam ad unumquodque eorum sub uniuersali utilis est talis propositio, di est, nunc dictum aquale dicto in primo loco, sed sumendum est maxime uniuersurin propositionem 3c unam siciendum cst plures. Equidem cci Iot dieressiones faciundas esse a positis ad uniuersaliora immanissiste&occulte.Nam sic concedetur non in ea quae prope N apposita ac parum distantia si aliquis transmutaretur de digrederetur, sed in ea quae plurimum distant ab his quae sint cognata eorum,de de quibus oratio erit. Erunt autem potiores orationum uniuersales maxime quae
id pati possunt. Vt quoniam non eli und plurium esciplina. Sis enim eris his, quae sunt ad aliquid, ex in contrarus, Crconiuatis est. Inquit unam plures seri poste,quandoquidemst hoc maxime in ipsis viai persalibus, nam quanto communior& uniuemlior propositio, tanto in plura diuidi potest. Nam qui' accepit uniuersalem , quod non in una pkreti vhi Icientia, ob id etiam qu6d neque oppositorum est,
hoc aut iniqui habet etiam habet rutilis v eorum ad ali quid' i est una sci cnua,neque contrariarum, sicq etiam,m ciam torum non in vn stilantia, ei enim haec sub utari ali propolito GLOportet ratem raminisci uniuersalis sacere orsione tam
er si fuerit di tam particulariter . sic enim er plures tacebit unam facere. sinu ter autem ta' apud rbeiores Di e thγmematibus Eundem aurem quam maxrme fugere in Mu
uersale ferre 'EQVmos. Ceniis quod si disputas par cvlareompnit, ceu quod
sini & morbidi non est una sci cntia, OPOrici eum accipientcm dicendo mentionem sacere de ipsa uniuersaἴ,igitur oppositorum non dicis unam esse scientiam. Nam sielicebit ad plura uti oratione, non olum igitur contrari rum, neque eorum ad aliquid, sed etiam in aliis, alioquin si in aliquibus videretur una esse scietitia destrui uidebitur
positum.Similiter autem censet siciundum esse in rhetorice Etenim enthymema syllogismus rhetoricus est, im-tandum est igitur inquit hic orationem uniuersalem accupere , oportet i Iur eum qui arguit transferre respons nes ad uniuersat . Nam sic facile est posito non destri cto, respondinatem oporta atque sustinentem orati
nem & facientem alicui lγ llogismum facienti de ipsis cuia tuc ne univcrsalis siciat svrouisimos. Nam sic plures occasones dicendorum a creent nis qui destruunt id quod ipsi nituntur astruere. Et semper oportet considerare orationes, fi in pluribus
remmunibus dilutantur . numbemner particulares in x versatis putatae sunt. Et inest in particularibus tias, pia svntversiae, de stratio. Cum nonsitollogiesre quicquam sine Quaesuli.
Oportet inquit sactos sivllogismos considerare si uniuersales propositiones habent di de uniuersalibus dispi tant, nam omnis syllogismus ves utraque vel alteram uniuersalein habet propontionem. Exercit aerio autem faetenda inductivarum suum ad mudem: Ullog sticarum uero ad expertum. Quoniam harticularia magis ab ipso cognoscuntur ex quibus inductio. omnino vivem exercitationir traria disceptantibus te tandum asserre, aut stillasmum de aliquo, aut propostri nem, aut solutionem, aut Manliam, siue recte quis dicat. De per iram, uel si v I alter, cI ad quippiam ureri GEx his eramfaculus. ercitatio uatem facultatis gratia. Inquit remniscendum esse memoriam; sectedam exeolloquii ς dialecticis de Gercitatiuis uniue aliter, vel de aliquo syllogismo, vel si quiς benedictam solutionem Axerit ad aliquam orationem interrogatam, vel aliquam propositionem propositiam, bone vel instantiam ad propositionem assignauerit. Censet autem obseruanda esse etiam peccata nobis ipsis , in ab aliis de propter quid si bant. Item si bene interrogauit, aut non bene, ut aliqua quidem memoriter teneamus, de aliqua seruare assue- stamus. Nam quia lasa obleniamus dialectica si facultitas , cuius gratia etiam principio exercitationem laci
Et maxime cirea propositones er instantiar. Est enim cut pliciter dicimus dialecticus propositiuus er instant tuas. Est autem proponere quidem unκm facere, quae sint plura. Instare autem, quod unum est, facere plura. Num aut diu dis, aut in rintit, hoc quidem dans. illud autem non datis eo m . q P postras LMaxime inquit, circa propositiora oportet memori.
185쪽
ter tenentem ad congerentem omnia in unum, in primis quidem propositiones, quoniam per laaec interrogati
nes & argumentationes, instantiar autem quia pernas re
sponsiones, sed dialectici opus est interrogatio oc responsio, unde dicendo dialecticum esse proponentem & instantem , adiecit quid opus est bene proponentis de male instantis.
Non est autem eum omni devitandum. ne in contra quemlibet exercitandum. esset etiam necesse ad aliquos proas frari orationes. Sed ab eo , qui tentia apparere omnino ditu giendum. σβtustum quidem fit omnino tentare ratiocinaari. non tamen pulchrum, cum non oporteat aduersius quodiurit facile consillare. est enim necesse inde prauiloquium emergere. nam Cr ροι excultati sunt, non possunt is oeu diastutatione sine altercatione. Cum dixerit quomodo oportet exerceri, & quorum gratia in his, etiam ostendit qualem magnitudinem habere oportet dialecticum, ostendit quod ipsi dignum non est aduersiis omnes disserere&non contraques bet exe citari,&causam dicit.Nam accidit aduersus quosdam mdes fieri orationes. Nam quia contentiose respondentes di utantes probabilia transeunt, de ex omni modo te tantes instare contra disputantes, eopscquens est arguentes omni modo tentare syllogismum probare propoli tum . Adducuntur autem S exercitati contra tales fac re colloquia contentiosa di sophistica, Hoc autem non est facete honestum, nam eontendere devii sinhismatibus nequaquam est proprium disiputanti, nam disputare Vel per probabilia exercere ad inuentionem veritatis relationem habet, ob id seruandum est ne cotra omnia communiter disserat, sed omnia initio iudi re si digna sunt colloquio ne proteruepetulanterq; immersi disputationi
bus cum ahcreatione alter alterum aemulans proprium opus transgredi cogantur manibus certantes.
Oportet autemfactas bubere orationes adhui md rablemata in quibus cum paucissimorum copia eas ad quamplurima Mileshabeamus. illa mero sunt uniuersali π ad quas in promptu quippiam adinvenire disticile est. Praeveniendo iam quidem aliquo modo dehoc dicit, sed masn nune dicit, & censet oportere promptas & s ctas orationes habere & per memoriam ad talia probi mala quae viilia sunt ad plura, talia autem earum ea quae sint maxime uniuersalia. Nam habentes de his syllogis. mos ipsis uti possumus ad omnia quae sub ipsis possiimus, de prius autem dixit, minimis autem abundantes de quibus sullogismus est uniuersalis problematis ad plura utilis habebimus, de propter hoc non facile est de uniuersaliabus propositionibus extra impedimentum inuenire dice re, quia uniuersalis fit syllogismus de uniuersali, de cim non sit facile talibus propositionibus abundare , ob id
censetde talibus habere paratas orationci, Ut unam esse
oppositorum scientiam non facile quidem est sh Iogis.
mo conchidere, verum qui ratiocinatur, potes uti his,& pro, contrariorum una est scientia, dc quod eorum quae sunt aliquid similiter, de reliquorum, atque alia unaqua'ue sub ipsis, ideo oportet dicere quadam habere praeparata de problemate exis cnte uniuersas. Erit aut liuiusmodi eandem scientiam esse eorum, quae inuicem simul esse non possunt, sed opposita talia sitat,quod autem eadem sit scientia eorum quae simultae non possunt, sieollandit, scientiae proprium eliscire ad quod inest alicui pari ratione etiam scire quod non inest illa, nam se sciret quiditat alicui persectc..
Finis Commentarii Alexandri magni Peripatetici in octo Libros Topicorum Aristotelis.
186쪽
v ENETras Apud Hieronymum Scotum.
omnes fiunt Quaterniones, Excepto A, Duemi re, N, qui stat mi oneri