장음표시 사용
161쪽
Mmen predicetur. Praeterea etiamst omni ei in R. quod ub nomini est,modo non Ioli, interempta est desinito. Sum ciebat, inquit destrirenti uniuersaliter ostendere quod nulli inest asii ta ratio eorum sub nomine, sed noamplius opus est destruere ostendendo quod non coirer.titur,quae conuertio est haec,de quibus ratio predicatur de nullo horum nomen praedicatur,no enim utile est hoc ad destri letionem diis niti, nam sussciens est ostendere hoe de quibus nomen de nullo horum ratio, videtur tame lixe non negative intulisse conuertere, scilicet cum primo, sed idem. Nam idem tunc de nullo de quibus nomen pradicatur,& ratio praedicatur,& hoc de quibus ratio non pntdicatur nomen predicatur,nam hoc est conuinum cu praeis dicto hoc de nullo eorum de quibus dissinitio pidieatur,&hoc quod de quibus non praedicatur ratio, nomen ta men aequale etiam hoc illi potest esse. Aut e5uertere dixi de hoc ut de nullo de quibus nomen praedicatur de ratio praedicanthetiam de quibus ratio podicatur nomen praedicatur,sed est aequale dimam, ac si diceret nihil coleri ad Ostcndendum quod de nullo,quorum nomen predicatur, di ratio praedicatur, quod propositio conuertatur. Forte etiam illud non necessarium est con uertere ostendit op destruitur uniuersale,quia uniuersale negativum couertit irr& non eget demonstratione. Quanto igitur disicilius est ostendere unum quam plura & unum univcriale assirmativum huius conuersum,idest particulare negativum concludere, vel etiam uniuersale negativum, tanto dissicilius
est dissinitionem construere quam destri ore. Similito autem π cires proprium Cr genus se habet. lnumisique enim destruere quam eonstruerefacilius es. De pro prio quidem. manifestum ex bis,quae dictasunt. Nam ut pluri. mum in eo laxione proprium insiguar r, quare destruere quidem est unum interimenti. Construenti uero omnia βIlassem eriligere necesse est. In ver π reliqua fere omnia,que ad definitionem. U ad proprium conueniet dici. Na Cr omni opoν te quod sub nomine est construenti monstrare, quoniam inest. Destruenti autem sussest ostendere uni non inesse. Praeterea si omni inest,non autem sol etiam sic destructumst, perinde de indesinitione dicebarer. De genere autem, quoniam construere quidem necesse est uno mola,qui omni ostendit inesse, destruenisti autem dupliciter. num sue nulli, siue alicui ostensium ' non inesse,interemptum est quod in principio. Praeterea construenti quidem non si Mit.quoniam inest. ostendere. Sed Cr quoniam ni genus inest.ostendendum. Destruenti autem sufficiis ostentiis re non inesse.MI aIicui, ues nulli. Videtur insiuper quemadmo
dum in aliis corrumpere quam facere Iacillius se ex in his Δ.sburre quam construere. Ut plurimum inquit,proprium in complicatione, idest cum genere dici,nam tacit in sermone de proprio quod oportet post genus assignationem proprii sacere. Dixit autem riplurimum quia assignatur aliquando, & per lunomen, ut quando dicimus proprium esse boni decens,&felicitatis indigens. Maximc autem sic assignatur propria in primis generibus eo quod nequeunt ipsa complicari cusenere,sic substantiae proprium est in subiecto non esse i rgo & proprium in complicatione dicitur,oportet etiam omnia quae insent predicto ostendi,& uniuetialita & q Iconuertitur.Nam soli proprio unum deest praeter diffinitionem quod quid erat esse non signiscat sed ad destrem dum proprium per se susscit & unum aliquid Ostedere eorum que in assignatione proprii afferuntur proposito noinesse,atque uni alicui eorum sub praedicato non inesse assignatum proprium, sed etiam si omni inin, non soli aute optur & destruitur proprium & celerem ostendit etiam
de genere quod destruere facilius est quam construere,
nam construitur genus uno modo tantum, ut per uniuersaleam ativum,sed destruitur duplicita per uniueriale,
di negativum particulare. in accidente uero uniuersale quidem faeilius destruere, qua construere. Nam construenti quidem ostendendum quoniam orant,destruenti autem susscit ostendere uni non in se. Particulare vero econverso. nam facilius construere, quam destruere construenti enim satis est ostendere alicui inesse, destruenti a tem ostendendum. Pomam mili inest.
Insuper accides uniue sale sicilius est destruere, quam construcre,sta particulare econtra, nam qui conmit mi hoc aecidens omni homini inest, no habet hoc facilius lacere, nam impossibile est veris cari album de omnibu, hominibus dictum: sed qui destruit prompte opportuneq; ostendet quod album uni non inest, ut Socrati, de sic non euertet uniue sale problema, sed particulare, ut quod adibum alicui inest facilius est construere quam distruere, nam sussicit ad constructione ostendere quod alicui inest sed destruere dissicile,& ostendere nulli inesse album, ni imposii bile est nullum homin Srilbum, nam hac alia quis haec, nullses,tollit,quia non omnis in aliquibus verisiacatur simul Manifestum autem qua de eos omnium facillimῆ est terriminum destruere. Plurima enim fiunt in ipso data mustorum Δαetorum. Ex pluribus autem citius 'ollogismus. Nam a mili in multis magis,quam in paucis peccatum feri. Insiuper adtremnum quidem eontingit per alia argumentari. Sive enim
non propria sit definitis iue non genus,quod ignarur , siue non inest,aliquod eorum,quaesunt in dronitione. interemptast
definitio. Ad alia dinem neque per ea,qua ex termitis, neque per alia contingit omnia argumentari.
Manifestum igitur, inquit quod destruere dissi niti εsacilius longe est omnibus problematibus de proprio do
genere,& accidente. Nam cum plura sint ob manda in dissinitione, ut quod eonuertatur dissinitio cum divinito, quod Bbstantiales sint differensae,quod no aequivoce voces sumantur, nec abusue, plura etia sunt assignata in his ad destructionem. nam ex pluribus obstruatis incisus fit etiam syllogi simus destructiuus,nam ubi plura cibseruada sunt, plura etiam accidit fieri peccata, & ubi pauca, patet etiam quod paucameccata fiunt.nam qui longius iter ea cit,& celeriter abistitere ambulando contendit,incidit in plures casus,quam qui breuius & segnius pertransit. Item in domo habente pilares ingressus aditusq; sur nocturnus facilius ingrederetur,quam in ea quae habet unum aditu. Similiter in distinitione qui nititur inquit destruere disinitionem,potest arguet cui non accepit secum disputis proximum genus in Assinitione, & quod asenum est assii pium genus,ves quod non conuertitur ad dissitatum, vel quod aequi uocas vel metaphoricas accepit voco, ves quaecunque alia,quae assignato in locis destructiuis. Nam n
cesse est cum plura sint obseruanda, vi lateat secundum aliquid uri secundum plura componentia diiunitionem, giatur qui destruit dissinitionem,potin etia per alia loca Pi-bus destruimus problemata propria senetica,&de ipso accidentem, destruere ipsam.Nam por quae propriu ostenditur non conuersum ad quod assignatur, per eadem etiadistinitio destruetur,perinde ac non conuertatur cum dis snito. Rursiis per quae assignatum tenus ostenditur ab num esse ves non proximu, vel non substantialiter diruimper eadem ostendetur,ut sumptum in dissinitione genus,ves non inesse genus, vel non inesse dissinitio. Rurium in problematibus ab accidentrivi sorte si ostenditur album
no in iis Socrati, sic si assisnaret aliquis iussinitionem b γ
162쪽
minis in se substantia animata irrationalis, ves distini uerit mare esse potum humidum, si tolleretur aliqua pars earii in tota dii initione,& tota destimetur. per quae igitur destriiuntur alia, etiam dis initio destruetur, non tamen per quae diiunitio tollitur,&alia tolluntur. Non enim omnia quae sunt iussinitionis sunt utilia ad constructionem ali rum. Neque enim si ostederetur in distinitione risibile cunon sit substantiale homini, iam tolleretur non proprium csse homini, neque si non proximum genus non bene asii Enatum, iam tollerctur& non genus esse, similiter neque si album substantialiter dicitur de aliquo homine iam tolleretur accidens est e,sed neque rursus perque loca constrititur ves destruitur, alia videlicet genetica & propria problemata, per eadem ctiam ad alia omnia secundum accidens, videlicet argumentabimur, sed magis per ea ad accidens,
Sola enim ea,quae at accidens,eommunia sunt omnibus pra i s. Inesse. n. oportet unumquodque eorum, quae dum sint. Si autem non ut proprium ined genus, nondum interemptum est genus. Similiter autem er proprium non necessarium, ut genus inesse. Neque acciden ut genus,aut proprium, scd inisse tantum .Qnare non po bile ex aliis ad alia argumentari, nict asdefinitionem solum . manibcstum igitur, quoniam facillimum muri est terminum interimere : construere autem diffabrimum.
Viddicet no solius aecidentis sunt destructiva, segetiaciliorum .Etenim quaesitum de ipso lecundum accidens si inest solum,&in alijs similiter quaeritur,si proprium At g
nus S dissinitio incst rei. Si autem non conuertitur ut g nus assignatum ad rem,no tolleretur iam ut genus & pr
prium, si non ut genus, videsica substantialiter assignatur,tam & non eis proprium erit ostensum, similiter etiain his ad accidens. Nam si non ut genus, videsicci substantialiter inest res,ves si non conuertitur ut propriu,ostendiatur & non accidens esse, de hoc bene ii portet accidisse. Nam Cr illa omnia oportet HlloIetare. Et mira quoniam in clit, quae dicta sunt: π quoniam genus est, quod orguatume her quoniam propria est definitio,et adhuc praeter baec, quoniam significat quod quid erat esse oratio. Et hoc probe opor tu fecisse Aborum autem proprium maxime huiu modi, nam interimere quidem Deilius, quoniam ex pigribra plerunque et construere autem disticillimum, quoniam multa oportet α' vere, cet adhue quoniam soli inest, Cr quoniam eo ersim
praedicetur de re. Facissimum autem omnium consti vere Meiadens. Nam in aliis quidem non solam inesseIed er quoniam' inest ostendendam. In decidente uero, quoniam inest dantuat subicit ostendere. Destruere aurem dissicillimum est aecidens, quia quam pauci ima in eo datasunt. Non enim consigniferatur in decidente quo modo inest. Quare in aliis quidem dupliciter interimere eontingit. aut ostendendo, quoniam non inest, aut quoniam non e inest. ln accidente vero non contingit interimere nisi ostendendo, quoniam no inest. Loci igitur, per quos
piosi erimur argumentari ad fingula problemcta se refus Denter enumerati fiunt. Inquit Norici autem hic etiam,scilicet sullogismo conchadere&ostendere quod dissinitio substantiam res signiscat bene acerrisi non occultum nec supersuum aliquid ratio habet, ad quae plures nobis tradidit locos , ob id igitur&dicta omnia ut constitia ant dissinitionem dissicillimum est, sed magis dissicile est constractione ipsum pro tan, quam alia problemata generica & accidentis, sedias qua disinitio. At de iere proprium facilius est quam alia, quia ex pluribus est, ves cum complicatione, Wplurimum ais ignarur, ut quod animal risibile,quod eua
proprium est proprie tanquam cum emplicatione assia' gnatum. Dixit autem v Lirimum, quia aliquando etiam per nomen solum assignatur,ut proprium hominis est risibile Dissicileigitur est construere hoc cum complicati ne,quia plura oportet accidisse &syllogismo concludere. Primum quidem in proximum genus iit accipere, prat
rea quod loli inest nomini animal risibile, quod conuertitur,sed facilius promptiusq; ad construendum caeteris est ipsum accidens. Nam sit in adinstructionem citus solii Ostendere prod album inest Socrati, quod solum in aliis non per se sussciens cst. Dissicillimum aut inquit est 'etiam accidens ad destructionem, quia ab uno loco incupimus ostendere accidens modo inesse rei. Non enim ad quaerendum si non inest ves inest accidens res,adhuc oporret quaerere,& si ut genus inest, ves ut proprium: ob id igitur aliis problematibus dupliciter sublatis, Nob id igitur cum sit iacilis eorum destriactio, probitariata ad accidens uno modo si blata destructaque sunt, quod aliorum disficillima sunt ad destructionem.
rum parentis Uber. VIII. Topicorum
eum fatilillim Alexandri Aphrodisiensis Philosophi celeberris
mi interpretati m. i ii V N c vero de ordine, de de inali iterVogandi ratione dicendum est. s r N primo libro pisatus esti quaedam, quae ad hanc tral ctatione sent utilia, in hoc aut εextremo idem lacit. Proponit' enim sbi de tribus capitibus es dicedum primum est de responi soae & interrogataon , quan do bene, es secus interrosatur ac respondetur. Ei vero, quod de interrogatione est,addit ea, quae sumpta sunt ad occultationem,& omnino ea, quibus interrogans cog ret eum, qui respondes,uniuersalem ippositionem es co
cedere: quoniam sine ea emci syllogismus non potest. Sermoni vero de responsione additus in sermo de propositionum diuisione,& designiscatis ambiguorum, & vniuersaliter de instantia,ex quo fit, ut de cis etiam loquatur. Oniam autem eae quastiones que probari iacile posisunt, dissiculter refelluntur , & debet responda lucri eam,quam posuit,& intcrrogans eam confutare, propterea interroganti & respodemi erit de iis oratio. ide postea de cis verba faciet,primum autem de interrogante, dei de vero de respondente.Proinde primum caput est hoc,& secundum quot modis oratio est vituperabilis, & laudabili quia tripliciter, ves per sie,ves ut ad problema, ves a disputantibus altera.Nam c&ingit de orationem ipssem per se vituperabilem esse ves laudabilem,& horum viralibet cum snt per se ad problema contraria,lunt, aliquando au'tem etiam quae bene interrogari potest ob inscitiam alte rius disputantium vituperabilis seret.Et hoc est secunduca taertium autem quomodo exercitaremur priusquaadorationes veniamus,&quae pra paratio.Item aliter, in
priruo cum diuisione fecit dialecticorum problematum,
163쪽
& ostenderit quod quatuor sent, atque assignassici In Pbris post illum locos problumatum ad muquodq; genus,qui
Lus poterimus abundare argumetis ad dest et iones pro hiematum δε ad constructiones in hoc qui ultimus est huius tractationis de usu ipsetum sermonem facit. No enim sussiciens de se locorum inuentio dialectico ad coclude dum s llogismo propositum per eosdem, sed opus est ipsi&qualis sit ordinis atquecius ostedere Et causa huius est, D dialecticus cotra alium differit, & in interrogatione accipit propositiones, quibus propositum concludit syllogiimo, nam ob id etiam dialectica propolitio determinata est interrogatio contradictionis esse. Item opus est ipsi nesscere,qualis sit ordo interrogatorum, quandoquidem novi dem responsiones respondeant de eisdem quomodo cunq; interrogat, sepe quae non concederem simpliciter interrogantes haec dant per modum interrogationis. Oportet igitur dialecticum etia de ipso interrogare quandam experientiam atque artem habere, ut per modum interrogaticis accipere queat m,quae sunt utilia ad propoliatum labi syllogismum .Et est similitudo secundum hoc rhetorices do dialectices. Nam ut rhetorem cum iacit orati ncs aliis, quippe q populo vea theatro,vel iudici, aut πομtα post insentionem dicendorum distributionem eorum noscere,ut quis ordo inuentorum. quae sit exsilicatio insorum&dicedi modus.sic etiam dialestico opus est post inuentionem Iocomini in quibus demonstrationes propositorum stini scire quis sit ordo inventoriim N apparatus ad interrogationem,atquc in his eiusdem interrogationis quae est proportio dicendi modo ipsius rhetoris,quia non solum dialectici est interrogare, sed etiamrespondere, Ut etiam ipse dixit principio huius tractatiois.Nam dixit, ipsi sustinentes orationem nihil dicemus cotrarium, ob id node sola interro3atione,sed etiam de responsione facit se monem. Na ut interrogantis est bcne interrogare, & hoe est accipere utiliteru, vult.sic etiam reseodentis in bene
respondere Q, in eo st nil contrarium ciat his quae positit a principio.Ob id etiam quidam putant inscribendum esset brum hunc de interrogatione& resiposione. Verim avide ordine & responsione, quia etiam ipse de his dicere incipiens proponit. Item aliter cu ostenderit principio praesentis tractationis ιν quatuor sunt genera problematum, aliqua secundum accidens hia generio, alia propria, S distini tua δε deinceps uniuscuiusque peculiares locosas. signasset destructiuos & constructi uos δε posterius de i se eodem parum disseruisset,ut ad distinitiva problemata
utile.Cum igitur in his omnibus assignasset, unde debe mus accipere argumeta eos ruendi vel destruendi unumquodq; ipserum: nune proponit ostendere de ordine ipsorum, quia non inordinate, S: ut contingit tmereque ipsi proserimus. Nam optima distributio ea scire qua primo prolirenda sunt, & quam posterius, non vesut rhetores, nam illi non ut natura & ordo postillat capita ponunt, sed Vt occasio petit. Docet igitur qualia debemus pilus ordia nar an ea a casibus cognatisque quam isa a cinnariis, vel potius haec priusquam illa siquidem talibus pluribus abundemus. Porro de hoc quomodo interrogandum si, an secundum contradictionem, nam hoc dialectica methodus exigit. Oportet autem primum qui gem eum, qui interrogare debet
locum inuenire,in est argumentandum. Secundum autem interrogare,cτ ordinare singula apud seipsium. Reliquum ueroer tertium,escere iam eatim ud alterum. Inquit . oportet eum qui interrogatum in dialectice primum inuenireper se considerant locum, unde deiarit arsuae & disputare, secundo formare perscinae
rogationem,quomodo proponentes ipsam dies Eex, id est e tradictorie,ceu nunquid anima immortalis est, vel no δε cum hac ordinare suopte ingenio singula argumenta,&quale primum oportet insurre atque adduc cre, α quale posthac & deinceps,& tertium prius affarcinter
Quo quidem ad lacum inum inveniendum similiter Philo soni, crdialectici considerario est. verum illa ordinare iam atque interrogare, proprium dialemci eis. Ad alterum enim omne tale est. Philosopho autem er quaerenti perseipsum nihιι curae edis uera quaedam sint. π nota fur quae en ullogismuser non ponat ea, qM respouae Vomam propinqua sint illis. quae sunt ex principio. Et proicit, quodsubsecuturum est. Sed fortes ex studiose aget,quoniam maxime notae, Cr propin quae sunt tignitates. Ex ita enim sicienti stilagi i. Loca igitur,unde oportet sumere,dictum estprius. De ordine autem, er interrogatione dicendum, ciu dendo propositiones praeternecessariis, quaecunque lumendabunt si quidem necessariae discuntur,per quasnilogismus M. Quo igitur ad inueniendum locos, ab eisdem inquit locis a quibus nititur dialecticus construere & destruere, ab eisdem nititur etiam denabnstrativus, Se quo ad abundandum talibus argumentis & utrisque cadem conlideratio est sciscit dialectico & demonstrativo, sed proprium dialectici est ordinare inuentos locos liante mainc, & fac re,ut prasiti sumus. Dialecticus autem merito hoc facit, quia proponit inuenta ad alterum, scd demoni trans peris quaerens verum, non tantum studii adhibri discrendo an veram ¬am propositionem accipiat,quandoquidem non sibi sit nectae,ut hanc concessam a res ondente accipiat.Non enim interrogat sed accipit per te. Facit autem haec demonstrans, quia propositiones iumptae sunt cognati posito problemati ex principio δε quia statim prouidet
ex propositionibus cognatis quae sit euentura conchisio. Nam accipit verbi gratia larima scipsa moliabs ouae Meropositio vera donota,& proxime continuanda nute 'ν anima immortalis.Nam& si disputans una cum diales c non concederet hanc, quia mox unaq; videt conckilionem ex hoc, tamen ille accipit hanc. ob id maxime it dium adhibet,quatenus sunt apta nata esse nota & cognata conclusioni de prime ac immediate accepte dignitates, videlicet propositiones,nam ex his fiui syllogismi deminstrativi, sed dialecticus non accipit haec sic,neq; cnim cc cederet hic disputans cum dialectico, quia prouidet quidelicturum sit ex cognatis & ex proximis propositionibus, sed curam adhibct & adlicentiam quomodo lateat dis tantem ut concedat ut vult, vi interrogat alterum de nisduobus an anima moueat,vel ipsi seipiam mouet, & concedente in scipsim mouet, ducit ipse ui seipsum mouet per se mobile cst,h auteά immortale ae, igitur & anima immortalis. accepit igitur hanc longe,ut lateat respond cntem, de ipse concedat proximam, & sic concludet eo lasonem. Quae dotem praeter bas sumuntur quatuor sunt, cui enim gratia inductoris,ut detur uniuersali: aut ad magnitudine orationis aut ad occultationem c clusionis, aut at dilucida arsu oratio. Praeterea catem nullata assumenda proposito. sed
per has augere, crinterrogare tentandum. Sunt autem qua ad cultationem, certaminis gratia: sed quia omne negotiu, quod
huiusmodi est ad alterum est,necesse et illis ut L Necessarias igit; per quas finito simus . non statim praeordinandum , sed
abeundum ad suprema.ul non postulet qms contrariorum eandem disciplinam sed oppositorum. Posito enim hoc. π quo niam con ruristam eadem disciplinatuγllogizabit. Ponti
164쪽
mpelliis emeram Iunt. Si vero illarimn ponata erin actionem suriendum proponenti in particularibus contrariis.
Oportet diuidere inquio propositiones, quascunque
accipere debemus necessarias.Dicit aute necessarias lias,no quia sint necessariae materiae,ssed quia ad minus ex duabus existentibus necessario concluditur conclusio, sed dialectici etiam plures quam duas accipiunt apis autem plures sunt quatuor vid licet secundum quatuor modos accipiuntur,ves enim inquit gratia inductionis. Nam utuntur inductione, ut accipiant m particulari uniue sale, & lie inducunt proximam: t ad magnitudinem orationis, idest vi videatur auditoribus sapiens, supersuas propolitiones in oratione intinerit atque insinuat, & ipsam Orationem prolixa messicit,ut nunquid voluptas sit secundum natu .ra Nonne hoc natura de ipsa natura id cinest, vel diue sirin,cur secundum naturam non est sigibile l&cligibile non bonum voLiptas igitur bonum .esdem assumptae propositiones supersuae sint&non utiles ad conclusionem, sed assumpte suerunt gratia faciendi bonam magnitudine orationis. Aut ad occultationem conclusiotiis, quando acceperit etiam prosyllo sinos cotrariarum propositionu, ut necessaria propositiones sunt proxime eotinuata conclusioni,& euo conclusio quod salii bre de morbidum sint opposita,igmirnecessari. x propositiones quod salii bre&morbidum contraria sunt,3e contraria opposita,igitur Ia Iubre de morbidum sunt opposita.Vnde dialecticus voles occultare id ei qui secum disputei sorte non propter minorem propositionem quam non concedit, ipsam se prosyllogisimo probat,salubre a morbidum sunt inter se corruptiua, sed quae inuicem sese corrumpunt simul esse impossibile est Haec autem contraria sunt, igitur comiptiua in
ter se sum conrearia Aut ut dilucidior sit oratio Nam ponitur ab ipsis sine propositio nihil plus ob aliam significas sed vesibium hanc manifestans. Praeter has inquit impotimile est accipere aliam propositionem stupolluam, sed
ves per haec,ridclicet per unum dictorum quatuor modorum augere simul orationem, ut interrogare dialectice. Nam unde ina possibile est accipere propolitiones supc
suas sunt autem ad occultationem in certamen aptiores,
vidclicet quae sunt magis sophisticae. Nam in oratioc interrogatum N amicum magis contentionis contingit abnuere & respuere,& non sequi rationem interrogatorum &positorum. Vtile autem erit dialc sco ad occasionem utio citatione,& sic interrogare. Na ob id intulit, sed quia omnis talis tractatio ad incrum cst dec. Et dixit, sed per hos augere de interrogare tentandum est, id est sed has s uso rict extrinsecus addere, nam accipere est indicat iacum additionis eam ob necessarias, igitur necessarias statim non in praeordinandum,sed abeundum est usque ad suprema,idia usque ad uniuersaliora & communiora, si per syllogismum assumptionem necessariorum faciemus. Si autem non positum futat pa inductionem sumendum est, id est si uniuersale de superius necessaria propositione
voluerimus accipere,& non concederet respondens, tentandum est per inductionem accipere non uniuersalem desuperiorem, sed necessariam,Nam inicacior communior est his quae in minus se habent, quae ldb illa sunt,oportet autem accipere per inductione propositum, & erat hoc ne
cessarium contrariorum unam csse scientiam, assumemus
quod paris & impari quae sunt contraria, eademst scientia,nam est arithmetica. Item bonae habitudinis & mala habitudinis eadem scietia est,quippe quς sit exercitativa. Item virtutis di malitiae Cadem,quandoquidem sit mora-ss philosophia.Item diuitiarum de paupertatis, nam suppeditandi iuueniendiq; peritia,&sic inducentes augebimus
hoc, ut contrariorum omnium eadem si sesentia.
Nam aut per βllogismo aut per inductionem necessarias sumendum laut bas quidem inductione, illas autem ollari tuo.Qgecunque autem ualde m festae sunt, illas quoque oporat et protendere. Nam quod secuturum est,in is essu, tr inductione immanifestius est. inata necesse de proxime ostensae conclusioni propotationes due sunt, ut ostensiim est in libro de priori resolution et censet quando non fiterint hae por se notae lumendas este ambas per syllogismum, xt sint quidam projil gismi facti, vel ambas per inductionem,uel unam ea bulogismu 3e aliam per inductionem, quod quidem facium
dii est in his,quae no sunt per se nota. Nam quaecunq; in quit valde manifestae sunt nec Alariarum oporta has protendere offerre,non enim erubesciant contradicere manisesbs,ut quod omnis numinis parves impar est.Nam si resistunt de cotendunt videntur ad maniscua instare seruantes increpationem ab audientibus. terum subiungit dsemper immanitatius est, scilicet cum dixerit quomodo oportet necessarias accipere propositiones, si non valde suerint perspicuae, quod oporteat per syllogismum sup riora accipere,vel perinductionem, causam, quasi oportet accipere, assignat. Nam inquit fit immanis inius quod secuturum de concludendum sit in abscestu idest in assumptione uniuersalis,At in inductione, igitur quia immanis mus est quod secuturum illud accipimus quod sit necessarium,& quia nil vetat,etiam si non illa via utimur ut hane concedet aliquis ad assumptionem necessariarum, talus necessarias & utiles oblatas putat sumendas esse. Item dixit immanifestius,quia sempcrin abscessu constructiuum est superioris ipsum immisi sinius, quandoquidem opus se recurrere ad uniuersalius,vel uti indum&.Nam quam to aliquis univcrsalioribus utitur, & quato abscedit a proximis propositionibus in remotiora,ut si pro contrariis accipiat opposita,aut inductione,quod consoni Sc inconloni musica est scientia, tanto immanifestior fit conclusio, /quae euentura est.Nam acccptis uniuersalioribus aut in in auctione particularium,non statim disputans intestigit dconcludendum est ex acceptis propositionibus . proinde si concederetur quod oppositorum eadem in scientia, promptum in simul offerre proponoeeq; statim ipsas utiales,videlicet quod contrariorum eadem sit scientia, quari
quam nequeat eas accipere,quia illo modo non datur a disputante,videlicet si interrogans non recurrit ad uniuersibus,vel non utebatur inductione.
Praeterea simul ipsas utiles protendere erit ei . cI ιμι noctpotest illa modo prompte si ere. Vtiles inquit, idest necessarias. Igitur, quae praeter bas dictaesunt, barum gratia puem deripienda fiunt. Cum dixerit de necessarijs quomodo oportet has offerre de accipere,dicit de ipsis non necessariis, quae ob dictas causas quatuor &ipsae a dialecticis assumuntur,& inquit. lacum quidem &uniuersaliter de ipss hoc oportere illas assumere gratia necessariarum, seotium quomodo unaquaq; utendum est,drinceps addit. si quidem unaquaque eo modo utendum inducenti quidem a singularibus ad uniuersalia. cr a votis ad ignota . sunt a tem magis nota, qua betandum sensium. vel simpliciter . uti multitia M. Nam a singularibus de notis, ad uniuersalia & ignota oporta procedere,idest uti singularibus de notis ad ostensionem uniuersalium, de ignotorum . de nota magis sunt, quae secundum sensum vel simpliciter de caetera . N am
contingit quaedam esse notiora sapientibus, quam pa
165쪽
per sensum,quadoquidem pςr demonstratione sciuntur. Celamι Mero proollogizare ea. per q c Jγrogismus eius, quia ex principio s.ctbci stiri. Et haec ut plurianum: erit titi hoesiqvis notisolum nec farras sed G earum, quae viiiςssunt ad illas aliquam lγllogetaverit. Quomodo autem utendum sis his gratia occultandi ea anui conclus is,quod vult aliquis acceptis proposition ibus dicit:Equidem occultatio atque viatio eu mali usqua potest cauri propossum sillogismo accinium taconcludendum.
Insuper conclusener non dicere .sed posterius simul omnes stiloginare. 2 enzm IongiDme abscedet ab ea, quae ex priueipio, positione. Ut autem uniuersaliter dixerim se oportet eam interrogare,qui latenter interrogat,at intererogata omni oratione. er eo dicente eonclastonem, quaeratur propter quid. buautem erit maxime per ant dictum modum. Nam sola ultima dicta conclastone, immanifestum erit, quonam modo acciti.
Qnon am non prauita respondens ex quo accidit, non digestis per membra prioribus sellogismis. minime etiam per membra digeritumulo simus coclusioni eum non eius sumpto es ponuntur. Sed eum easumuntur,s quibus 9llogismus sit. Potest illud,smul omnes j rogi raro, dixisse, no ut omnes conclusioncs sysogithiorum aliquis simul dicat ed in omnibus 8llogismorum propositionibus simul vltimam induceret conclusionem, quod etiam magis videtur dici ex posterius adductis.Nam dicit desola ultima dicta conclusionem,eo igitur quod immani sinum cst ostensum ab his qui sic interrogant cocedunt propositioncs, & ex concesso ostendere per resolutionem rationis consequens qd conclusiva propositi non amplius habent abnuere, quod
quidem sit maxime, ut dictu est, si quis accipiens sine propriis conclusionibus omncs propositiones,quibus ostenditur propositumsolam ultimam conclusionem inserret, facit autem hoc noturcsolutio orationis. Item sic iaciendo accipiendo propositiones proh llogisinorum & pro
syllo tam prosyssogismoriam, de non inducens ipsorum conclusiones statim, sed posterius longe remouendo respondentem a positione,a principio, ves problemate, scin quit oportet interrogare respondentem, videlicet cum qui latenter interrogat. quare interrogata tota oratione
ves syllogismo & conclusa conclusione,quaerendum est disputanti, cur hoc st,quia non intellexit unde conclusa cilconcluso visi ponitur problema hoc, si homo de equus substantia sunt dicat nonne substantia de omnibus sub ipsa dicitur quo concesso ab illo respondcnte,ctiam ravuconcedendum est, scilica igitur homo & equus sub substantia. Deinde illo interrogante citr hoc, perinde ac non intellexerit,unde sit concluno conclusa, licet interrogans
quod quando concinit quod substantia de omnibus sub ipsa dicitur,tune & si contendo quod homo Se equus substantia sunt. Hoc autem,uiddicet hoc etiam cocessis propositionibus, deinde adducta illataq; conclusione, aut crursus quaerendum est res podenti, quamobrem in quo pacto fit dictus modus occultationis. Est autem hic modus, scilicet dicere propositiones prosyllogismorum, & non inferre conclusiones ipsorum. Nam solum 6nquit dicta conclusione vitima, accidit hinc immanifestum esse non recte digellis proludo imis ex quibus deducta est cocluso.ides h concluso dicta secundum unumquemque pro- syllogismum. Nam minime inquit,si disponcretur recte et notus fieret syllogismus,qualis est huius conchise conclusionis nobis non ponentibus sumptiones videlicet non acopientibus necessarias propositiones, quae sunt conclusiones prosyllogii inorum,sed propositionρs proi, rogili in xum, quibus fit syllogiis .
Vtile autem π non e inua postulat sumere.quibus νυ
Vtile elle inquit ad occultationem etiam,hoc propositioncs non accipere in ordine adinvicem, sed dii screti &vicistim mutare atque ponere eas,quae sunt inuiccm ad alterum, do ad allicram conclusionem c serent , dc no adcand . Nam politis propriis se ostionibus deinceps conserentibus ad candem consutionem facillime respondentes contueri poterum quid sit euenturiam. sed notandum est quod communiter dignitatibus propotitionibus ustis et .
ortet autem π definitiones. merejn quibus post bili es
uniue alem proplitionem non in ipsis sed in coniugatis. Nam decipis t falsa ratiocinationestis sios,quando in conrugatos inuin dimitios non uniuersale concedunt: ut si oportit bonere,quoniam qui irassitu appetits caenam sumatur ira appetiauius es pcria propter apparentem par pensionem. Et erit manifestum quomam Mesumpto, babemur uniuersale, quod prceligimus. At eis,qui ut irili proponunt saepe accidit,ui obsistat rcg ondens, quoniam magis se habet in ea re instantia, ut
quoniam non omnis, qui ira catur, appeti poenam. Nam parenbus ira quidem, non autem poenam appet mur. Forutas autem non uera instantia est. nam in qGunam si Diens
poena est,tristari solum,sfacere poenitere. Veruntamen ha bet aliquid uerisimilis, ut non uideatur irrationabili negare
propositum: at inire definitione non militerfacile est in lanatiam inuenire.
Inquit, oportet autem & diis nitionem sumeret clare, in quibus contingit perdis linitionem accipere uniuersa lem propositioncm, tamen non dis linire ipsum propositu sed aliquid cognatorum eius Nam accipientcs in illo ter distinitionem quod volumus,facilius etiam ad propolitum cognatum illi transferendum est assumptum. Nam uae in ipsis propolitis non afferunt respondentes , Ut vi eant quid euenturum sit,haec dant in cognatis propotato,quibus aut datis etiam propositum dabitur, quia locus cosnatorum est verus, ita de ipso proposito acceptu habet instantiam quandam non veram sortedicet peti sibilem, ut non uideatur irrationabiliter abnuere proposito,sed minime similiter,abundans diffiniens instare poto fit ad cognatum. Praeterea proponere oportet eum qui proponit non in pro pter ipsum sed alterius gratia. Nam deuitant ea, quae ad post 1ioneinsunt utilia. Vt autem simpliciteres' dicere, quι quo maxime dubium facere, utrum quoi proponitur, an opposita. sumae uult. Nam cum dubium fuerit quidnam ad postionem st utile magis quod ii uidetur,ponunt, inlatiuum etiam hoc,quia utilia ad ostensionem prinpositi proponcnda sunt,& interroganda velut alterius gratia,& non accipere ea, ex quibus facilis est coniceiura propoliti. Nam suspicatur gratia positionis,& proposti problematis intei rogata respondentes, & ob id no facile admittunt. interum inquit, 't autem simpliciter est dicere, quod quam maximum sacere immanifestum, fit quid ut praedictum est,& quia interrogatum est immanifestum ignorantia utra responsionum utilis sit ad propositum.Fit aut hoc etiam ob interrogationis modum, quod nunc censita faciendum. Nam si in interrogatione non apc mus quod volumus accipere, Ves maxime ipsum ponere, vel ostendcreabsurdum oppositum dicere, immanifestui acimus virum,quam utile nobis ad propositum accipe volumus. Nam volentes ostendere quod anima immorulis, volumus
166쪽
lis, volumus accipere, quod anima scipse mobilis, significabimus per modum interrogationis quod hoc volumus accipire, si aut ciu dixerimus, num tibi videtur amma eo dcm quo mouet motu moum ab alio, vel non: non amplius ostendemus per interrogationem, utrum quod proponimus volumus accipere, via negationcm eius.
hi uper per similitudinem interrogare. Num er persuasio mira est 'et latet magis uniuersale. Ut quoniam quemadmodum si lia π ignorantia contrariorum eadem, sic triensius contrariorum idem. Aut contra, quoniam sensus idem contrario. rum est, cir scientia. Hoc autem et simili inductiom,non tamen idem . N am illic quidem a singularibus uniuersale fiumitur. In
si Fus autem non est, Psa sumitur uniuersale, sub q*o o munia sit vilia sunt.
Locum occultandi inquit esse etiam non ab codem lvolumus accipere, sed ab alio quodam simili ipsi. cit autem hoc simile esse indiustioni, sed non idem. Nam inductio per similitudinem singulariu univcrsale accipit, de sts in similis discursum a simile propolito propositum accupiens, sed non ab eis, quae sunt sub proposito codcm. caterum quia dicit uniuersale .significauit propositionem. oportet autem Cr ipsium sibimet quandoque instantiamferre. Nam insuductest habent relandentes ad eos, qui uidenturitae argumentari.
Occultatiuum locum inquit ege ad facilius,u, quis vult sibi concedi respondente, & ipsum sibi ad aliquid interrogantem instare.Nam videmur qui hoc faciunt merito,& vere argumentari ad propositum. Proinde ad rationesse tractantis sine suspitione se habent respondentes,&promptisiime concedunt ea quae putat, perinde ac neque illis putantibus haec sint, di si sic non se haberet. Equid omne occulta tuum est,quod ducit re ondentem ad instantiam circa responsiones. Vtile autem,er dictum adiere quoniam conten uri, cr Euritur hoc tali. Nam pigrescunt quod bolitum est dimouere, inapantiam non habentes. Simul autem σ quia utantur cr ipsi
Vtile autem inquit ad accipiendum promptius intc
rogantibus, quae volunt, Ze occultatiuum addcre consile
tum , & utile, ceu nunquid tibi videtur sanitas cligibilis esse, ut omnibus videtur ' Nunquid videtur tibi bonus iudex optimus esse , ut omnibus consuetum in dicere se& Socrates ad Calliclen usus est cum diceret sapientcs stolidos, non enim consti do talis in de sapienti sitspicio, nam hoc potest ipsi ese responso, vel millus ignoraret, quod non tales dico sc etiam si quis inet addidius at ni facilius assimct ab ipso interrogans quod vult, siquis adderet, sic Platoni vidcturi Insuper non diligenter agere, CT si omnino utilest. Na a versus diligenter agentes, magis renituntur. Ad positionem inquit, y oblatum ad ostensionem pro posti non oporici eum qui diligenter agit apparere circa ipsum admittendum ab ipso respondente.Nam & hoc occultatiuum est na quae interrogantes student accipere magis contra Gdento afferunt,&ipponunt,ac contendunt, Ideo quinant afferre instantiam adlisc fieret aut hoc, si vehat dubitantes,& ipsi interrogarent,& non ut sciri es,u, s e Socrates secit apud Platonem. Na ut nescius eius, ut euenturum cst,& velut hoc assumens, P ex ratione a paret optinia habcre,se intcrrogat.
Et inum ut in militudine proponere. Quod enim propter aliquid aliud proponitur, Cr non propter ipsum, utile ponen- cibus magis est.
Occuliatiuum etiam hoc est, de ql vult quis accipere, ut in similitudine interrogare ait crius gratia accipiendo, de non velut ipsum accipi do, ut si volumus accipere, iii coninentia cit virtus, interrogabimus nunquid tibi vidci, ut continentia vimis, sic etiam sortitudo,N iustitia csse. Insuper non id proponere, quod oportet oriere, fita evi consequens idest ex necesuvie. Nam Cr magis concedunt. quoniam
non liter ex his manifestum est, q d consecuturum est, Crsumpto hocsumptum est idus Sunt quaedam qu ae sequuntur nonnulla necessirio, ut virtutem esse scientiam sequitur hoc, virtus est doccnda, occultatiuum inquit esse,& non interrogare sium ui accipere volumus,sed id quod hoc sequitur neces ario, nam facilius est talibus concedentibus tanti non habentibus alia quid ad propositum notum, & nihil minus ipsis datis conckiditur propositum per illationcm.
Et id ultimo interrogare,s maxime vulis ere. Nam induxime prima renuunt Quoniam plurimi interrogantium prima interrogant, circa quae vel maxime student. Ad quosdam auutem prima, quae buiusmodi sunt proponere. Nam proteria marexime prima admittunt, nisi omnino in festum sit quod steatur m est. lnfine autem proterviunt.
Occultatiuum etiam, ν vult aliquis non primum interrogare, nam ad prima vi interrogata propositi gratia, &existentia necellaria maxime instat,quia etiam scredispi tantes hac primo interrogant. Oportes igitur inquit alia quaedam interrogare prius, de ante dissoluere, per cadem responsa, θ est instas, S ultimo interrogare utilia, vcrum inquit no contrariis hoc loco interrogationis ut du esse. Nam siunt quidam qui prima non cocedunt,nisi valde plana sint, tanq sema accessibiles superquis verbis p Mn-t ,posterius recurrunt ad proprium desectum. Similiter autem er quicus arbitrantur acuti esse in remus de do, ponentes enim prιma, in De recantant, tanq nihil accia derit ex his, quae postia lunt. Ponunt. n. prompte confidenses babitui, σ arbitrantesse nihil esse passuros. Sunt nonnulli per existimationem acuitatis , tanu nihil passuri tuta dant,& concedunt, interrogata primis no i stitit, deinde in sine nugantur,& nituntur incretentri data ostendore i non ex concessis illatum ostenditur, vel dictionem praeucrientcs,vel amphibolosias quasdam exponentes tales.porro inquit oportore potius necessaria interrogare,& quibus maxime concessis aliquis indiget. I super prolongare, er interponere, quae nihil sunt oui adorationem, quemadmodum neudographia Mentes . nam cum
snt plura, immanifestum, in quo sessum sit. Quare CT occulutant quandoque interroganter, in absconso proponentes ea,
quaproposita per se non ponorentur. Ad occultationem liatur dictis est utendum. Inquit, adhuc quosdam differre, & intciponere susdainterrogata nihil utilis habentia ad proposita, qt sacerect iam in geometria qui falsa describunt,inquit. Na pilares
ducentes no viiles ad salso descriptum demonstratum, &quadam de ipss dicentcs,quae cum eos latuerint serentes in salsium descributit. Na immanifestius, & occultatius salsum in in pluribus,& positum in occulto, Vt.n. respode ita concedunt ea quae sunt inutilia interrogatis ad propositum,latent etiam utilia dates cum ipsis. Item accidit ipsis confundi a multitudine interrogationum, P videre ne queunt ex quibus accidit propositum. Ad ornatum uero inductione, cr diuisone eorum quae lo
167쪽
uti certior siaut quia de melioribus .Et quoniam Eentia .
aliae quidem punt cρntemplatrue, aere autem dctiuae Lia ue effective. Unsiquodq; enim testum eoornat quidem orationem. non necessarium autem est, ut leatur ad conclustinem. Ad di rutilitatem autem,exempla ex istudines asserelam. Molo exempla accommodata fuerint, π ex quibus cimus. Qualia Homerus, non qualia cbaritus,ste enim dilucidiar erit, quod proponitur. Utendum autem in disserendo, bilogismo quidem ad salictios magis, quam ad multitus nem. Induistione ne meonira, ad multitudinem magis. tactum est autem de bis
G prius. Qissa excplum inductionis aliud etiam in libro de priori resolutione dictum est,nam inductio est via a singulari
bus ad uniuertile. Exemplum autem si simile, & notius simile,& minus noto, ideo inductio non fit per unum,sed exemplum ius licit cetiam ut sat per unum. Et eis quidem inductio magis peculiaris dialectico, sed exemplum rhetori,utitur tamen etiam dialecticus exemplis gratia explicationis dicti, si non fuerit notum , ut paulo ante dicebat quando dicebatur, Insuper per similitudine intorogare.
Nam exemplum sic interrogat, num c rariorum eademst scientia, ut sensus, verum ὸiscrime in inter exemplum,& similitudinem, quia exemplum videtur esse factum aliquid ad ostensionem apponi alicuius nondum facti,&ob
id immanifestii sed similitudo est simulachrum significas similitudinem ad aliquid factum. Attamen videtur ipse
nunc pro eodem usiis secisse exemplo, & similitudine, per quae dicit Modo 2xempla accommodata fiterint, & ex
quibus scimus qualia Homerus, non qualia Choerilus, se enim dilucidius & per nota sunt limilitudines ab Homero factae,sta non tales quae sunt Choerili. Est autem in aliquibus quidem inducent ipsi bile interroatare umuersale, in aliquibus vero non fac te. Quoniam non postum est similitudinibur nomen omnibus commune. Nam quando oportet uniuers risiumere. er se in omnibus talibuς esse di. cere,id determinare dis icillimum est, qualia sunt ea, quae ποηferuntur buiusmodi, et qualia non. Et proptir hoc saepenumeroesident in dilutationibus, alij quidem dicetes similia esse,quae non bunt similia. Ali uero dubitantes.qetae sun similia,non esse
similia. Quare tentandum in omnibus talibus ipsum nomen fas gere, ut neque respondi αι liceat dabitare, quoniam non p. militer dicitur, quod insertur, neque interroganti calumniari,
ut sex liter dicto, quoniam plura eorum, quae non simi ter discuntu ter uidentur diei. Dicit primo de inductivis orationibus, quomodo utendum sit ipsis,& primum quadam dissicultatem sepe in rationibus inducti uis concurrentem indicat, quam censet seruare eos, qui recte Vcre, & corrigere tentam. Est aut dissicultas talis, quia in quibusdam univcrsite,de commune non nominata sunt,ceu quae sunt animalium quadrupedes. Nam animali bipedi est nome homo sed pedestribus
quadrupedibus non in unum nomen similitudinem continens ipsorum.Facientes rem inductioncs in ipsis,& a ripientes quaedam ipsorum ab uniuersalibus,quia non inserunt in ipsis commune nomen nominari, di omne tale,
proinde ob talem illationem in ipsis inductivis rationibus ne inuicem sese decipiunt, & confiatam, de disputant dissimilia sumptis per inductionem inducentes, ut similia& contenta, eo quod talia videmur esse ob quadam similitudinem brevem.Qui vero similia non existimantes esse similia, neq; concedunt hoc quod sint talia ob quandam secundum aliquid aliud dissimilitudinem. Cocludit igitur
x lia scruare tetantes,si postibile in ipsis singere nomina,
& c5i nomine complecti similia acceptis per inductionaeeu quod omnia lesentia comua utrinq; dentes non lita In quibus igitulabundare facilius est numine, de ut in . ctis,&in quibusda minime facilius est. Veruntamen oportet sorte si etiam nomine uno no possunt ipsa complecti, sed oratione plane circunscribente inscrti, nam hoc notum,& minus occasiones in praebens ambiguitatis. mundo autem inducenta in pluribus . non dederit uniuerses te, tuae iustum et petere instantiari. Non dicente autem ipsam a rubus non ste,nous iusta perere, in quibus non sic. oportet e tum inducentem prius se instantiam petere. Perlim dicit, ut consentaneum est instantiam petere interrogantem a respondente, ela quando non consent
neum cst. Nam quado interrogans inducti te in pluribus
rationem sucra,respondens non concederet uniuersale,
tunc consentaneum ipsi in petere instantiam in aliquo opnon sic sit. Si vero aliquis non saceret fidem uniuersalis msingularibus accipiendo uniuersale, & instantiam peteret abnuentis, non consentanea est instintia, nam inducere oportet primum,sic instantiam deinde petere. Et digne petendum instantias non in eo quod proponitur ferre, nisi unum tantum sit huissimos, ut dualitas pariam numero rum solus primas oportet enim eum,qui instat,in altero inastantiam ferre, aut dicere, quoniam hocsolum tale est. Et hoc de inductivis rationibus dicit eos qui ut litur eis
non oportere concedere permitteres; respondentibus facere in ipso proposito,& ostenso instantias ad destructionem rem se, nisi fuerit unum stilum tale. At eos autem,qui instant uniuersali, serentes dotem instantian non in eodem, sed in aequivoco, ut quoniam habet aliquis . non suum eolorim,uel pedem. uel manum habebit emis pictor non uum colorem, Cr cocus pedem non uam diuidet: don fecto reuera in talibus interrogandum est, nam talente equia uocatione bene uiderentur instare propolitum
Quia quidam tetant instare ad uniuersale perinductiones accopium facientes instantias no in liis, de quibus ratio,& interrogatio,sed in quibusilam aequivocis ipfori Proinde ad praecustodiam talium instantiarum, ni nil si rentium ad propositum, scd potetium aliquando Mccrephanta sana, perinde ac fiat instantiae diuisa in his aequi uocatione in his faciunda est interrogatio, qtaae cadit cura aequi uocationem ad ea qus non sic se habent, ut in ipso habere, qd quidem multipliciter dicitur, ves ut pars in ipso, vel ut habitus,ves ut postessio.
Si autem non in aequivocosed in eodem instans prohibearii terrogationem.oportet auferentem id, in quo insentia est proponere reliquum uniuersale faciendo. donecfumat, s utile est. Vt in oblivione. Cr oblitum esse, non enim concedunt eum, qui amisit disciplinam, obluum esse, quoniam transeunte re,amisit quidem disciplinam,obluus autem non est. Dicendum igitur auferenti id, in Fo instant a est, reliquam . Ut si permanente re..misit disciplinam:iciareo oblitum esse. Cum dixerit quomodo seruabimus instantias in aequia uocis, quia diuidentes sic seruabimus, addit quomodo si in avntio inflantia non aequivoci seret, sed in aliquo e rum sub uniuersali, op accipere volumus, per inductionε seruabimus, & talem instantiam eo concludimus prop situm. Nam de hoc putat auferentes illud ad uniueriali, secundum quod si inuantia, vel ad determinantes derelicto interrogare uniuersale, ut si per inductionem nobis accipientibus, γ obliuio est scieti abiectio, instat aliquis dicendo, habentes alicuius rei scientia mutata re, etiam scientiam
168쪽
scientiam abiicere rei, non tamen obsutici.Vnde auferentem oportet hoc, secundum quod si instantia resi quum uniuersale accipere. Auferretur autem si appotitumhoc suerit scientiis abiectionem obliuionem elle seruata re: Nam talis determinatio addita instantiam destruit, dia ripiendo propositum causa fit.
Similiter autem Cr eontra instantes, quomam maiori bono maius opponitur malum. Proferunt enim quoniam sanitati, quae minus bonum est bona babitudine.matus malum opponi tu nam egritudinem mulat esse malam mala habitudine. Au
ferendum igitur Cr in tae, id in quo instantia est. ablato enim magis ponet. ut quoniam maiori bono maius malum ore nitur . nisi alterum inferat alterum: quemadmodum bona haatitudo sui statem. Quia in his petendum statuendumq; est maiori bono maius maliam opponi, in quibus non est maius bonum in serre alterum minus.Nam si furit tale, ut simul inscrat altiterum , & ob id maius esse, eo quod ipsum per se sine illo
non accipitur, non amplius fit,& contrarium milum maius contrario minori bono malum, ut simul illatum amaiore.Nam ob hoc contrarium malum non est maius comtrario malo sanitati, quaquam maius sit bona habitudo,u finitas, sed ob hoc maius, quia secum inseri sanitatem: Namserin5 potest ut aliquis bona habitudine potiatur, nisi recte valuerit,ac sanus sit. Ut oego bona habitudo maius bonum est, Amipsa senitas, quia secum inscrt ipsam, sic ruinis morbus, quia est contrarius sinitati simul illato hono Gipsa bona habitudine maius malum prauae habitudinis, qui est contrariabo habitudini, quia etiam ipse simul infert malam habitudinem.Nam omnis qui laborat morbo in mala est habitudine. NOnsolum cutem eo instante, b ef eiendum est. sed etiam plute instantia negauerit, propterea quia preMdet aliquid tatium. Nam ablato eo, in quo instantia est, compe litur ponere, quoniam non preindet in reliquo, in aliquo non ste esse. Si auatem non ponat enotatus instantiam non babebit Uignare. Sunt autem baiulmodi propositionu, quae in aliquo falsesiunt. in aliquo autem vi a. in his enim par est cxferre,reliquum duo
Quod & si non instantiam aliquam strat respondoes, Et tamen uniuersale, quia subvidet aliquid tale, petat
participantes determinare interrogationes, & ai secundum quae instantiae locum habent.Nam his s hiatis additionibus cogetur prientibus concedere, quia
non simul videt in aliquo quod non sic se habet aliquid
suppositorum. Quae autem propositiones naturalas sint, sus egent tali determinatione,indicauit uniuersalit cr.Napartim ver partimq; sellae si int, quae sitit hae in libro de resolutione priore distia sunt.Sed in talibus addita determi natione possimus auferre salsum, & resictum esse venimpotest.Na propositio dicens omnis abiectio scientiae obsiuio est,non est vera uniuersalis,sed seruata re.
Si autem in multis proponenti non erat instantiam, postulandum est ponere. Num dialectica est propositio, ad quam sis in pluribus si habentem non est instantia.
Censet si in multis, de a multis constituentibus uniue sala nobis per inductionem, respondens instantiam non serat in aliquo,u, non insc,sed solum contradicit ad uniuersale,quia ponit ipsum, & uritur ipso veluti concesso,deprobabili. Nam dialectica. i. probabilis propositio est, ad
quam illius quod in pluribus osteditur, quod sic se habet,
imposibile Srogitare,demonstrantis quidem,cr non disserentis ubit refert. uelcte, vel illo modo osson dare. Disserentialiutem non est utentim per impossibile brogimo. nam si sine im- pGibili quidem 6 Og inobrogitat. mirum est,ut dubitent. At quanto per i sibile orobetant, nisi ualde manifestam si falsium esse , non impostibile dicunt esse, quare non sit interrogantibus, quod uolunt.
Quia syllogismus si etiam demonstrativus, sit etiam deduetione ad impossibile, dicit quod ad ostendendum propositum K llogismum de ipso sectum, S pratia vcritatis inueniencte nil differt se vel illo modo syllogismum
conficere.Nam eisdem ut mani stis,& cocessis utitur,&qui cistensiue ostendit,& perimpossibile deductione utitur, ut ostentum est in secundo libro priorum rcsolutiu rum. Sed tu disputationibus utilissimi sunt demonstra-tiui,de demonitiationes . Nam hac rationabiliora dantur& conceduntur, cum nondum sit ostendendum notum.
Vnde in demonstratione post assiimptionem manifestam propositionum conclusio inseretur, sed in deductione ad possibile planum est,quod debent ostendi. Nam oppostum suppositioni demonstrare vult talis demonstratio, d quando praeassumpta altera propositione in suppositione ostenditur,maliquid est impossibile, cuius cesti ctione velut impossibilis construitur oppositum suppostationis, non inquirunt ostensium,& conclusum impossibile esse,sed videntcs quod cum hoc ostensiam est este impossibile ostenditur oppositum suppositionis,& quod ded runt simpliciter petentes, ut verum, hoc non dant vide tes quod euenturum est, sed dato ipso, & uniuersiallter in ostensiva demonstratione nullus est instantie locus,postquam ostensa suerit concluso per svllogismum, sed in ipsum inductione ad impossibile poli quam conclusum est syllogistice, adhue in instantiae locus, eo quod non ostenditur per syllogismum propositum, sed eo quod syllogi L. mo conclusum est impossibila construitur propol tum uxerat suppositioni oppositum. Oportet .utem proponere q-cuns in pluribus quidem sisse bibent, modo instantia, aut omnino non fit, avi non insupero fere sit consticere. no quino possAnt conicere in quibus non si tanquam verum q itimst, ponunt. Oportet interrogatas propositiones ab interrogantiabus tales esse, ut in pluribus sint plan , di concestae, & i stantiam,ves uniuersaliterno habeant, ves prompta,& f cilis in eis inueniri nequeat. Nam sic acciperet eas adis utante. Nam cum nequeat contueri in siquo quod nolle sic habet, concedit petentibus aliam Vnivcrsalem. Non oportet autem conclusionem interrogationem facere. alioquin eo remanente non intiretur βι ribrogismus. nam σsaepe eum non interrogat, sed visiquens infert, negant. Et taefacientes non uidentur per haec redargui, qui non coniiciunt, quoniam accidit ex iis, quae poctua sunt. Quando igitur non es cens quidem accidere,interrogabit,ide autem negabit,omnino
non videtu fieri orogimus. Inquit non interrogandum esse conclusione usui propositionem dialecticam, ut esto conclusio, vel problcma,
ut voluptas fim naturam, non oportet interrogare,cur se cundum naturam non bonum cum; voluptas non bonu Nam si sic interrogaucris renuente disputante,& no
eodente, ut voluptas sit bonum, non ust erit syllogismus. Nam si alias ippones gratia conchasionis interrogaueris, ut ex his concludas ipsam inserens conc ludendum, ut i terrogatum quod negabit, neq; uniuersaliter se in sym-Ulmum. Nam sirpe negat disputans etiam no interrogate
169쪽
te eonclusionem, sed inserente, & concludente eandem iri id quod accidit ex propositis propositionibus, & hoc
igitur negare facientes non videmur redar ere non
actis probatisq; dialecticis. Na si non fuerit probatus di lecticus, non redarguerer ipsum qui non bene dicit.qn igit interrogans interrogaret conclusionem, di non confitc retur ia, conclusa sit ex dictis propositionibus,& respondens negabit, patet ii, non bene fieret syllogismus. Non uidetur autem omne muuersale disectica proposivio esse .ut. quid est mos aut, quot modis dicitur bonum Est. n. da lectica propostulo, ad quam est respondere fie. uel non. Addictis autem non est . anare non sunt dialectiee bai modi in terrogatimer.msi ipse determinans, uel dividens dicat,vt.pus Dr ne bonum se, uel non sic dieitur inam ad talia facilis reasto filo,uel Hirmanio. MI regando. asapropter tentandum sic proponere bur modi proposi ionum. Simul autem. ν iustu fortasse est ab ido interrogare, qUt molis licitur bonum: qε hoc diuisente,cr proponent nazο modo concesserit. Vniuersale, vel in propositionibus dicit, non omnis propositio dialectiea est, vel per hoc non videtur uniuersale omne, P quomodocunq; interrogatum est propositionem dialecticam esse, ves omne uniuersale. Etenim qd est hoc aliquid interrogans uniuersalem quadam interr gationem interrogat. Nam horum dis initiones sunt. Et interrogans de aliquo quot modis dicitur. Nam simpliciter non solii non dialectica cst propositio, quid est homo: sed neq; propositio est a principio,sed dicta in primo nobis in memoriam reuocat. Etenim in illo dixit non esse dialectica sint crrogationes inquirentes quid est propositu,qus mos est a iunioribus est dici interrogationes .Quia igitur dixit in illis dialecticam propositionem interrogati nem contradictionis esse, sed tales non sunt interrogatio nes ita, tamen quid est homo est interrogatio illud, quid, s interrogans petat , dis utante discere hominis substantiam. Sic etiam in secundo diuitionem fecit, sed cur tales interrogationes non sunt dialecticae, adiecit. Nam est propositio dialectica ad quam respondere est,utique, vel no.Quod vero ad dictas interrogationes non sit possibile se
res polidere, perspicuo docet. Nam talcs interro3ationes sunt volentium discere,& non disputantium. sed quomodo possint tales interrogationes transferri in dialecticum modum, signis cauit dicendo, si non idem diuidens, vel determinans dixerit .i. dissiniens. Nam determinans hoe ipsium significaret spro hac dictione, quid in homo, nu- quid est animal rat nate mortale. Sed pro hoc quot m dis dicitur bonum rursus ipse diuidendo diceret, num quadrifariam dicitur bonum lues nunquid bonorum alia in auima sunt,& alia in corpore,& alia extra ' Nam quae petebat per illas inici rogationes respondere interrogatum, eadem oportri facere interrogans, an illi sic videatur. Nise interrogabit dialecticus, & si poterit interrogatus respondere utiq;,ves non. Non cnim dicta interrogatio talem responsionem excludit,& pol ro iustia inquit esse tunc a disputante quid est hoc aliquid interrogare, vel quot modis hoc quid dicitur, quando interrogantis distinitis, aut diuisis interrosans non acquisicrat cederetq;,aut diuisi ni, aut diiunitioni interrogatae.
Qui quis autem unam orationem multo tempore interro.
rat, male interrogat. nam si respondeat quidem ei interroga,
'Finterrogatur, manifestum quoniam multas ιnterrogatio rei interrogat, aut frequenter easdem. Quare aut nugatari
sui non babet δε et sinum, ex paucis enim omnis I Tu M. DM restondeat,non increpa dat escedit.
si omnis simplex syllo sinus ex duabus propostioni
bus est, ae simplex & unus.Nam orationem ij llogismurn
dixit.Quisquis autem talem orationem multo i mpore intcrrogat. i.per plures interrogationes, male intorogat. Notandum autem est rursus quod ipis interrogare etiam in dialectica interrogatione utebatur. Vnde cur exercit ti multo tempore interrogare unam rationcm male inte rogant, causam assignauit. Nam si respondoet, aut interrogauerit ad unumquodque interrogatum, patet quod plura interrogans & i mitra , v l sepe eadem interrogabit S respondebit. Si ergos ire eadem,certe nugatur: si vcro
quippiam aliud abundat syllogisinis ad ostcndendum propositum & multum temporis contini superfuis intcri gationibus, ut viderctur quippiam est cere ad positum quod si non responsum diacm ad interrogata immor tur interrogationibus peccat,quia non increpat ipsum &discedit ab ipso usui non disputante. Et unumquodq; horum cst inuenire apud Platonem. Sed non in cxistiman dum ipsum contraria dicere,dictis de occultatione, quod opori et phir interrogare propositiones,&vicissim m tando genus ponere. Non enim erant haec dicta de una
ratione,sed de eo in quo opus erat prosyllogismis. Est autem argumentari dificile, π sustinere facile easdem
sui positiones. sunt autem talia, o qua naturasunt prima, σqM postrema. Nam pruna quidem termino in Cent,postre axero per multa feminamur, volenti continuum sumere a ramis.aut flabi'ee uilentur argumentationes. l . f. bile rademo Dare quippiam est eum, quin an incipita propria principit r.er eonetectit usq; ad ultima. Definire autim non dignum putant respondenter. neq; si interrogant di finierit,adu tuui. Non facto autem manis sto . quidnim est ipsum propositum, non facile est argumentari. Maxime autom quos tale est,circa principia aerist. Nam alia quidem per haec monstrantur,i ouero non per alia eontistit, sed necesse est defiuit Unem talium unumquodque cognoscere. Sunt autem disse Ie argumentabialia. er quae ualde propinqua sunt primi piis. Non enim conati it plures ad bre rationes inuenire,etim π borum. Cr mei piorum, per quae necesse est monstrare ea, quae post isti sunt. pauca sint media. Suppositiones nune dicit problemata, quae etiam posiationes est mos ipsi dicere,arguere autem dicit interrogPre & ratiocinari. Nam arsumentum est dialecticus syllogismus. Et sustinere dicit ipsam respondere. Inquit igitur
cadem problemata interrogantibus,& volentibus osteriis
dei e dificilia esse,& disi licrostensibilia, sed respondentibus sacillima ad instantiam, ut differentia & specisca. Nam sicilius est impedire dissicile ostendere quam ostendere. Na ob id dissicile quia non facile agimuntur ea quia bus ostenditur. Est autem non sicile quia multas habet instantias, merito quod est dissitae interroganti, hoc est facile respondenti, quia ipsorum studium est de oppositis, quia sullogismo concluditur oppositum posito. Equidem
nonnulla fiunt ὁγblemata argumentantibus dissicilia ostensione,sed re ondentibus facilia, γ quidem addit. Nam si inquit talia partim sint natura prima, partim; extrema, natura igitur prima sunt principia. extrema autem sent,
quae plurimum distant a principijs.Verum non in eadem causa dissicultatis amborum, sed opposita. Nam prima discultatem habent, quia non pollunt de ipsi pa abaostendi ,eo quod ostendenda per prima ostenduntur, sed Irimorum si & principiorum eo itio nonper demo ratione ,sed per terminu & distinitionem. Nam delinire oportet primum principium quid est, & tune suppon do
170쪽
ipsum esse uti eodem ad demotistrationem ipsonim post ipsum. Dissinire igitur qui resipondcnt, non putant. N que enim principium dialectici est interrogare de existia mare accipiendum esse a respondente quid est respondendum, neque argumentantibus licet concedere alicui dic finire male . Equidem de nulla quadam re se nata pinclialiquid ostendi de concludi syllogismo, quod quidem maxime accidit in principiis eo quod pro haec sola ipsa sunt nota,Ec ab iis fiunt syllogismi contra alios quidem impotis bile est uti principiis ignoratis. Prima igitur nauira ob id dissicilia probatione simi ac ostensione, sed postrema vutimaq; , quia per multa media ostenduntur, quandoquidem eorum cognitio pindeat primis &principiis.Vnde si ab his procellus non fieret, sed per quadam proxima ratione essent occultae de ignotae, & interrogata quae egent causia. Si ergo aliquis continuas propositiones 3 principiis sumpserit dissicile erit ob multitudinem acceptorum. Nam cum plura accipiuntur plures quoque fiunt occasiones instantiarum, si vero supercederis & continuas principiis salsas & sophisticas prapositiones apparent de non ostendentes propositum, ad quas repugnare facilius est. terum dicit elle dissicile argumentabilia ea etiam quae sint valde propinqua principiis. Sunt autem disicilia eccitrario ea, quae quatenus distam permissilitudinem medio. probandir, & ea quae proxime fiant, quandoquidem per paucitatem modiorum probatur. Nam quia ipsorum non simi media, vel si fiant, ea sane pauca sunt, & non manifesta, ideo dissicilis est eorum ostensio. Item ob propinquissimam phantasiam ad prini qui de his dicunt, id qlca in principio petunt.
Terminorum autem distae argume aliter, hi omnium maxime sunt, quicunque utunt talibus nominibus, quae primum quidem immanifesta fiunt simpliciter ne, an multipliciter dicantari Adhuc autem qua nes nota utrum proprie, an fecundum translationem de defesto dicantur. Na quia obscura sunt, non
habent argumenta: quia uero ignoratur si abis iram lariora dicitur, stare est, non habet increpatienem. ictum est facilius esse destruere dissinitionem quam construere.Nunc in dit qaeae sint ipsorum dissiciles d structione. Nam diffinitionem inquit disinitiones diss-cillimae hae praesertim sunt, quae per hac assignantur, qu sunt immanistri ob occultationem, siue suit m uuoca, ct de numero multiplicito dictorum siue non ,Vel per hec quae non sunt nota, siue ut propria accepta sint, sue Hiecundum translationem. Nam dixit in sexto non bine iuios diiunire qui per aqui uoca distini υnt, neque eos qui metaphorice diiunium. quando igitur immani sinum fuerit, siue aequivocum sit neces iam,sive non ,dis scilis a sumento probation H; st. Similiter etiam si etiam deproprio propositio, vel secundum translationem dicto dicantur. Nam quia sent immanisina, dissicilia sum argumentatione, & quia sent immanifesta, siue aequivoce, sue s cundum translationem dicantur, sunt ob id increpatione dissicilia. Nam talis est ratio si quis dissimi unitatem innumeris infinitum, si utraq; immanis sum in. nam no innotum si simplex est, vesaequivocum, neque planum est si proprie,vel metaphorice eodem utatur. Nam vult dicere ipsa non habet terminum cum dicitur infinita. Sed i manifestium est si proprie infinitum est tale. mrum autem omne problema, quando surris di Diti cragumentabile, Mi termino indigere arbitrandum est. vel e rum . qua multipliciter . vel et rura, quae secundum transluationem esse dicuntur . vel non longe . principiis . aut quia non
messe est primum nobis De idem, quo tiara etiam dicio.
rum mosorum est, quod dubitationem praestes. Nam tum mannifestus esset modus, pes icuum esset, quoniam aut d finire.
aut diuidere,aut propositiones ιnvenire oporteret,su pi e cum per has ψιndantur ultima.
Cum dixerit ea, que sum natura prima de postrema a Lhuc ea quae sunt valde propinqua principiis, ese disspropinqua princiyiis, esse dissiciti
quod dictium in ratione ahma argumentatione, & immanifesta sue habeant ali-
vocum siue mctaphorice. cendo ob quas causas probatione dissicilia sunt talia problemata . Nam omne tale dissicile est argumentatione.
Nam quando immanifestum fuerit secutam aliquid quomodo ipsi opus sit facere argumentum, tale in dis scite probatione, vel quia dissinitione egri, vel quia dixit, prima natura dissicillima esse, vcl eo quod habet aliquid in ipsis quod sit de numcro eorum quae multipliciter dicum tur , vel quia proximum in principio, vel quia in de numero eorum quae multipliciter dicuntur. Dicit autem talia maxime dubitationem ingerere, & primo quia immanifestium est propositum secundum quid horum opus sit sacere argumentum ad ipsum δε siccudum quid in ipso est
dissicultas. Vtru quia e t diffinitione terminoq;,vel quia habet aequivocum, ves metaphoram, vel cst proxima principiis. porret igitur scire ui propter aliquid horum dissicile in argumentatione.Nam cum sucrit hoc notum quaeremus secundum quod horum propositum est dissicile argumentatione, si eo sp indigere videtur problema aliqua distinitione aut termino, periclitabimur dissilire hic:si vero per aequivocationem, nitemur diuidere. Si vero metaphorice & abusue,tunc nitemur ostendere, si autem quia
sunt propinqua principiis quaerendum sum intermedie dis finitiones,quibus ostendi poterunt. Et in multis pomnibus cnon bene gignata definitione
non facile est istutare, atque argumentarι: Ut virum unumum contrartum, an plura. 'uis autem eontrariis aliquomodo, facile istostendere, virum contingit 'lura eidem .se contraria, an noni Eodem ciam modo π in abis di intione indigentibus.
Cum os cnderit quod in pluribus problematibus necissarium est primo diuinire rcm,addit pridicti indicativum
S explanatiuum hoc, ad plura problemata non est facialius uisputare, quam os tendere in ipsis verum, nisi bene assignata suerit distinitio roum in ipsa. nam quod unum cst uni contrarium, non potest ostendi nisi recte ditaniantur contraria. Nam si quis diceret contraria esse Ca quae inutiacem multum distant,vel quorum unum aliud vicissim d simit, certe per haec non potest ostidere unum sit viri contrarium. Nam possunt etiam multo plura accipi, quae inuicem dissent, & hoc quidem in eodem genere . Nam favum & pallidum ab albo multum distant,quae etiam destructiva sunt albi,de ipsi im album econtra,cit horum destructivum. It cm possumus accipere nonnulli multum diaifantia in differentibus generibus,si assignetur eorum qfau, plurimum inter se distent in eodem genere. Equi mplurimum inter se distare nequeunt esse plura q duisum uni plurimum distans est. Item assignata eo
sinitione sm modum videlicet hunc bene facilius est concludere de ostendere virum contingit eidem subiecto plurima contraria esse, vel non. Nam si assignaretur ratiou, contractae sunt quae plurimum inta se distant, quorum unum est comptiuu alterius vicissim, de unum in alterum mutari non aptum est, quia extrema duo sunt quae cupi rimum distent inter se, tum etiam non plura fiant,patet Gunum via contrarium est.