P. Vergili Maronis Bucolica, Georgica et Aeneis

71쪽

0RGICON LIB. II et nemora evertit multos ignava per annos, antiquasque domos avium cum stirpibus imiseruit illa altum nidis petiere relictis; 210 at rudis enituit impulso vomere campus. nam ieiuna quidem clivosi glarea ruris vix humiles apibus casias roremque ministrat; et tophus scaber et nigris exesa chelydris

creta neo an alios aestu serpentibus agros 215 dulcem terre cibum et curvas praebere latebras. quas tenuem exhalat nebulam fumosque volucres

et bibit umorem et, cum vult, ex se ipsa remittit, quaeque suo semper Viridis se gramine vestit, ne scabie et salsa laedit robigine ferrum 220 ill tibi lactis intexet vitibus ulmos, illa ferax leo est, illam experiere colendo et facilem pecori et patientem vomeris unci.

talem divos arat Capua et vicina Vesaevo ora iugo et vacuis lanius noli aequus Acerris. 225Nunc quo quamque modo OSSiS OUIJOSeere dicam. rara sit an supra morem sit densa requires

altera frumentis quoniam favet, altera Baccho, densa magis Cereri, rarissima quaeque Lyaeo ante locum capies oculis alteque iubebis ad in solido puteum demitti omnemque repones rursus humum et pedibus summas aequabis harenas. si demant, rarum pecorique o vitibus innis

aptius uber erit; si in Sua OSSe 1egabuntir loca et scrobibus superabit terra repletis, 235spISSas ager glaebas cunctante crassaque terga Oxspecta et validis terram proseliad iuvencis. salsa autem tellus et quae perhibetur amara. huibus infelix ea nec mansuescit arando nec Baccho genus aut pomis sua nomina serva - 240

tale dabit specimen tu spisso vimine qualos colaque prelorum sumosis deripe tectis; huc agor illo malus dulcesquo a sontibus undas

ad plenum calcentur aqua eluctabitur omnis

72쪽

P. VERGILI MARONIS scilicet, et grandes ibunt per vimina guttae; 245 at sapor inclicium faciet manifestus et ora tristia temptantum sensu torquebit amaror.

pinguis item quae sit fessus, hoc denique pacto discimus haud uinquam manibus iactata satisdit, sed picis in morom ad digitos lenioscit habendo. 250

umida maiores herbas alit , ipsaque iusto laetior. a nimium ne si inihi fertilis illa, nec se praevalidam prinais ostendat aristisi quae gravis est, ipso aditam se pondere prodii, quaeque levis promptum est oculis praediscere nigram, 255 e quis cui color at sceleratum exquirere frigus dimen est piceae tantum taxique nocentes interdum aut hedera pandunt vestigia nigrae His animadversis terrain multo ante memento excoquere et magno scrobibus concidere montes 200 ante supinata aquiloni Ostendere sylaebas, quam laetum infodias vitis genus. optima putri arva solo id venti curant gelidaeque pruinaeo lab facta movens robustus iugera lassor.

ac si quos haud ulla viros vigilantia fugit, 265 ante locum similem exquirunt, ubi prima paretur arboribus seges et quo mox digesta feratur, mutatam ignorent subito ne semina matrem. quin etiam caeli regionem in cortice signant, ut, quo quaeque modo steterit, qua parte calores ero

austrino tulerit, quae terga obverterit axi, restituant adeo in teneris consuescere multum est. collibus an plano melius sit ponere item, quaere prius isto Ingui agros metabere eampi, dens sere in denso non segnior ubere Bacchus 275

sin tumulis adclive solum collesque supinos, indulge ordinibus, nec setius omnis in unguem arboribus positis secto via limite quadret. ut saepe ingenti bello cum longa cohortes explicui legio et eampo stetit agmen aperto, 280

directaeque acies, ac late fluctuat omnis

73쪽

GEORGICON LIB. II. Iaere renidenti tellus necdum horrida miscent proelia. sed dubius mediis Mars errat in armis: Omma sint paribus numeris dimensa viarum;

non animum modo uti pascat prospectus inanem, 285 sed quia non aliter vires dabit omnibus aequas terra, neque in vacuum poterunt se extendere rami. Forsitan, serobibus quae sint fastigia quaeras ausim vel tenui vitem committere sulco, altior ac penitus terrae defigitur arbos, 290

aesculus in primis, quae quantum vertice ad auras aetherias, aritum radice in Tartara tendit. ergo non hiemes illam, non labra neque imbres convellunt immota manet multosque nepotes, multa virum volvens durando saecula vincit. 295tum sortes lato ramos et bracchia tendens huc illuc media ipsa ingentem sustinet umbram. Neve tibi ad solem vergant vineta cadentem, neve inter vites corylum sere, neve flagella

summa pete aut summa defringe ex arbore plantas 400

tantu amor terrae neu ferro laede retunso semina neve olea silvestres inSere truncos. nam B Ese Ineautis pastoribus Xcies igitis,

qui furtim pingui primum sub cortice tectus robora comprendit frondesque elapsus in altas 305 ingentem caelo sonitim dedit inde secutus per ramos victor perque alta cacumina regnate istum involvit flammis nemus et ruit atram ad caelum picea crassus caligine nubem, praesertim si tempestas a vertice silvis sio

111eubuit glomeratque fersen incendi VEI MIS.ho ubi non a stirpe valent caesaeque reverti possunt atque ima similes revirescere terra; infelix superat soliis oleaster amaris.

Nec tibi tam prudens quisquam persuadeat auctor 315 tellurem borea rigidam spirante moveri. rura gelu tune audit hiems nec semine iacto concretam patitur radiem adfigere terrae.

74쪽

Ρ. VERGILI MARONIS optima vinetis satio, cum vere rubenti candida venit avis longis invisa colubris, 20 prima vel autumni sui Digora, cum rapidus Sol nondum hiemem coiitingit equis, iam praei it aestas. ver adeo frondi nemorum, ver utile silvis, vere tument terrae et genitalia semina poscunt.

tum pater Omnipotens secundis imbribus Aethor 25 coniugis in gremium laeta descendi et omnes magnus alit magno commixtus corpore fetus.

avia tum resonant avibus virgulta canoris et Venerem certis repetunt armenta diebus; parturit almus ager Zephyrique tepentibus auris 330

luxant arva Sinus Superat tener Omnibus umor, inque novos soles audent se germina tuto

credere, nec metuit surgentes pampinus austros

aut actum cael magnis aquilonibus imbrem, sed trudi gemmas et honos explicat omnes. 335 non alios prima crescentis origine mundi inluxisse sies aliumve habuisse fenorem

erodiderim ver illud erat, ver magnus agebat orbis et hiberni parcebant flatibiis puri, cum primae lucem pecudes hausere Virumque 340 terrea progemes duris caput extulit arvis, immissaeque ferae silvis et sidera caelo. nec res hunc tenerae possent perferre laborem,

si non tanta quies iret frigusque caloremque inter et exeipere caeli indulgentia terras. 45 Quod superest, quaecumque premes virgulta per agros, sparge fimo pingui et intuta memor occule terra,

aut lapidem bibulum aut squalentes in1bde conchas. inter enim labentur aquae tenuisque subibit halitus atque animos tollent sata iamque reperti, 350 qui saxo super atque ingentis pondere testae urgerent hoc effusos munimen ad imbres,

hoc, ubi hiulea siti findit canis aestifer armSeminibus positis superes diducere ferram saepius ad capita et duros iactare bidentes, 55

75쪽

intineo LIB. II. Maut presso exercere solum sub vomere et ipsa flectere luctantes inter rineta iuvencos; tum leves calamos et rasas hastilia virgae fraxineasque aptare sudes furcasque valentes,

viribus eniti quarum et contemnere ventos 360 adsuescant summasque sequi tabulata per ulmos. Ac dum prima novis adolescit frondibus aetas, parcendum teneris, et dum se laetus ad auras

palmes agit laxis per purum imΠussus habenis, ipsa acie nondum falcis temptanda, sed uncis 365 carpenda manibus frondes interque legendae. inde ubi iam validis amplexas stirpibus ulmos exierint, tum stringe comas, tum bracchia tonde ante reformidant serrum tum denique dur

exerce imperia et ramos compesce fluentes. 370 Texendae saepe etiam et pecus omne tenendum, praecipue dum frons tenera imprudensque laborum; cui super indignas hiemes sole inque potentem silvestros uri adsidue capraeque sequaces inludunt pascuntur ve aridaeque iuvencae 375

frigora nec tantum cana concreta pruina aut graris incumbens scopulis arentibus aestas, quantum illi nocuere greges durique venenum dentis et admors signata in stirpe catrix. non aliam ob culpam Baccho caper omnibus aris 380

caeditur et veteres ineunt roseaenia ludi, praemiaque ingeniis pastos et compita circum Thesidae posuere atque inter pocula laeti mollibus in pratis uncto saluere per tres.

nec non Ausonii, Troia gens missa, coloni 385 versibus incomptis ludunt risuque soluto oraque corticibus sumunt horrenda cavatis

et te, Bacche, vocant per carmina laeta tibique Oscilla ex alta suspendunt mollia pinu. hinc ninis largo pubesci vino latu, Dcomplentur vallesque cavae saltusque profundi et quocumque deus circum caput egit honestum.

76쪽

P. VERGILI MARONIS

ergo rite suum Baccho dicemus honorem

carminibus patriis lancesque et liba feremus, et duetus ornu stabit sacer hirmis ad aram 305 pinguiaque in veribus torrebimus exta columis. Est etiam ille labor durandis vitibus alter, cui numquam exhausti satis est namque omne quos

annis terque quaterque solum sciradendum glaebaque versis aeternum frangenda Idelitibus, Omne levandum 400 fronde nemus. redit agricolis labor actus in orbem atque in se sua per vestigia votiritur annus. ac iam olim, seras posuit cum vinea frondes,

frigidus et silvis aquila decussit honorem, iam tum acer curas venientem extendit in annum 405 rusticus et curvo Saturni dente relictam persequitur vitem attondens fingitque putando primus humum sedito, primus devecta rem

sarmenta et vallos primus sub tecta reserto; postremus metito. bis vitibus ingruit umbra, 410 bis su stem densis obducunt sentibus herbae. durus uterque labor laudato ingentia rura, exiguum colito nec non etiam aspera rusci

vimina per silvam et ripis fluvialis harundo caeditur, incultique exercet cura salieti. i5 iam vinctae vites, iam salem arbusta reponunt, iam emit siectos extremus vinitor antes: sollieitanda tamen tellus pulvisque movendus,

et iam maturis metuendus Iuppiter uvis. Contra non ulla est oleis cultura neque illae 20 procurvam exspectant falcem rastrosque tenaces, cum semel haeserunt arvis aurasque tulerunt. ipsa satis tellus, cum dente recluditur unco, sumit umorem et gravidas, cum Omere, fruges

hoc pinguem et placitam Paci nutritor olivam. 425Ροma quoque, ut primum truncos sensere valentes et vires habuere suas, ad sidera raptim vi propria nituntur opisque haud indiga nostrae.

77쪽

GEORGICON LIB. II. nec minus interea fetu nemus Dis gravescit, sanguineisque inculta rubent anaria bacis. 430

tondentur cytisi, taedas silva alta ministrat, pascunturque ignes metunt et lumina fundunt. 6 dubitant homines serere atque impendere curamnquid maiora sequax - salices humilesque genesiae, aut illa pecori se dem aut pastoribus umbram 436 sussciunt saepemque satis et pabula molli

et iuvat undantem buX spectare norum Naryciaequo picis lucos, iuvat arva videre non rastris, hominum Do ulli obnoxia curae. ipsae Caucasio steriles in vertice silvae, Moquas animosi uri adsidue franguntque eruntque, dant alios aliae setus, dant utile lignum navigiis pinos, domibus cedrumque cupreSSOSque. hine radios trivere rotis, hinc tyr ipana plaustrisameolae et pundas ratibus posuere carinas. 445vumnibus salices secundae frondibus ulmi, at myrtus validis hastilibus et bona bello

cornus, Ituraeo tari torquentur in arcus. nec tiliae leves aut torno rasile buxum non formam accipiunt ferroque avaratur acuto. 450 nec non et torrentem undam levis innatat abius missa Pado, nec non et apes examina condunt

corticibusque cavis vitiosaeque ilicis alveo. quid memorandum aeque Baccheia dona tulerant2 Bacchus et ad culpam causas dedit ille furentes 55 Centauros leto domuit, Rhoetumque Pholumque et magno Hylaeum Lapithis cratere minantem.

O fortunatos mium, sua si Oua norint,

agricolas quibus ipsa procul discordibus armis fundit humo iacilem victum iustissima tellus. 460 si ion ingentem foribus domus alta superbis mane salutantum totis vomit aedibus undam, ne varios inhiant pulchra testudine postes inlusasque aura vestes Ephyreiaque aera, alba neque Assyrio fucatur lana veneno 465

78쪽

R VERGILI MAR0Ms nee asia liquid comimpitur usus sivi: a secura quies et neses fallere vita, dives opum variarum, at latis Otia fundis

speluncae trique laeus et frigida Tempe

mugitusquo boum mollesque sub arbore somni 4701ion absunt illic saltus ae lustra serarum, et patiens operum exiguoque adsueta iuventus, sacra deum sanctique patres extrema per illos Iustitia excedens terris vestigia fecit. Me vero primum dulces ante omnia Musae, o5 quarum sacra sero ingenti percussus amore,

accipiant caelique vias et sidera monstrent, desectus solis varios lunaeque labores; unde tremor terris, qua vi maria alta tumescant obicibus raptis rursusque in se ipsa residant, in

quid tantum Oceano properent se tinguere soles hiborei, vel quas tardis mora noctibus obstet. sin has ne possim naturae accedere parteS, frigidus obstiterit circum praecordia sanguis,

rura mihi et rigui placeant in vallibus ames, 485 flumina amem silvasque inglorius o ubi campi Spercheosque et virginibus bacchata Lacaenis

Taygeta qui me gelidis convallibus Haemi

sistat et ingenii ramorum protegat umbrat felix, qui potuit rerum cognoscere causas Uatque metus omnes et inexorabit satum subiecit pedibus strep1tumque Pheronti avarilfortunatus et ille, deos qui novit agrestes Panaque Silvanumque senem Nymphasque sororeSi illum non populi fasces, non purpura regum sue

flexit et infidos agitans discordia fratres aut coniurato descendens Dacus ab Histro, non res Romanae perituraque regna neque ille in doluit missans inopem aut invidit habenti. quos rami huctus quos ipsa volentia rura 500 sponte tulere sua, carpsit, nec ferrea iura insanumque forum aut populi tabularia vidit.

79쪽

GEORGICON LIB. II

sollicitaui alii remis laeta area inintque in serrum, penetrant aulas et limina regum;

hic petit excidiis urbem miserosque penates 505 u gemma bibat et Sarrano dormiat ostro. cotidit opes alius defossoque incubat auro; hic stupet attollitus rostris hunc plausus hiantemper meos, geminatus erum plebisque patruin

eorrimi gaudent persus sanguine seatrum, 10

exsilioque domos et dulcia limina mutant atque alio patriam quaerunt sub sole iacentem. agricola incurvo terram dimovit aratro:

hinc ama labor hinc patriam parvosque penates sustinet, hinc armenta boum meritosque IuVeneos. 15 nec requies, qui aut pomis exuberet armus aut fetu pecor sim aut Cerealis mergite culmi. proventuque oneret sulcos atque horrea vincat.

veni hiems teritur Sicyonia baca trapetis, glande sues laeti redeunt, dant arbuta silvae 520 et variosis it fetus autumnus et alte mitis in apris eoquitur vindemia saxis.

interea dulces pendent circum oscula nati, casta pudicitiam servat domus, ubera VaccaΘlactea demittunt pinguesque in gramine laeto 25 inter se adversis hietantur comibus haedI. ipso dies agitat sestos fususque per herbam, ignis ubi in medio et socii cratera coronant,

te libaus, Lenaee, vocat pecorisque magistris velocis iaculi certamina ponit in utino , 530 corporaque agresti nudant praedura palaestrae. hane esu veteres vitam coluere Sabini, hane Romus et ater, si sortis Etruria erexit

scilicet et rerum lacta est pulcherrima Roma, septemque una sibi muro circumdedit arces. 53baute etiam sceptrum Dictaei regis et ante impia quam caesis gelis est epulata iuvencis, aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat;

80쪽

P. VERGILI ARONIS 11ecdum etiam audierant inflari lasaica, necdum impositos duris crepitare incudibus enses. 640Sed nos immensum spatiis consedimus aequor, et iam temous equum fumantia solvere colla.

LIBER III.

Te quoque, magna Pales, et te memorande canemus pastor ab inpla o vos, silvae amnesque Lycaei celera, quae vacuas tenuissent carmine mentes, omnia iam vulgata quis aut Eurysthea durum, aut inlaudati noscit Busiridis aras scui non dictus Hylas puer et Latoma Delos Hippodameque umeroque Pelops insignis eburno, acer equis temptanda via est, qua me quoque possim tollere humo victorque virum Volitare per ra.

primus ego in patriam mecum, modo vita supersit, i0 Aonio rediens deducam vertice Musas; primus Idumaeas reseram tibi, Mantua, palmas, si viridi in ea o templum de marmore ponam propter aquam, tardis ingens ubi flexibus errat Mincius et fenera praetexit harundine ripas. 15 in medio mihi Caesar erit templumque tenebit. illi victor ego et yrio conspectus in Ostro centum quadriiugos agitabo ad flumina currus. cuncta mihi Alpheum linquens lucosque Molorchi cursibus et crudo decernet Graec1 caestu. 20 ipse aput tonsae foliis reatus olivae dona seram iam nunc sollemnes ducere pompas ad delubra iuvat caesosque videre iuvencos; vel scaena ut versis discedat hontibus usque purpurea intexti tollant aulaea Britanni. 25