Christiani Hugenii Zulichemii, const. f. Horologium oscillatorium, siue de motu pendulorum ad horologia aptato demonstrationes geometricæ

11쪽

m HADRIANI VALLII

DAPHNIS,

ECLOGA.

I uiri MuM tutela, simul jucunda voluptas, Dilectae Phoebo, Sceverinides ' Oceaninae; Hunc quoque Pierium mihi fortunate laborem: Pervigilem noctem quo carmine duxerit AnconNavita, dicemus: vestro sic gurgite numquam Pan lavet, aut turpes incesiciat aequora Fauni. Te, quem Fama vehit super aurea sidera curru, Ne pigeat nobis aurem praebere faventem, H u C E N I D E , decus Hugenidum, fratrumque patrisque: Haud indigna tuo ferimus donaria sensu, Sicelisin aptata modis a vate Batavo Mixta Palaephatio commenta Solensia verse, Teque intertextum tuaque praeclara reperta. Iam caput Oceano , stipata minoribus astris, Extulerat radiis fraternis aemula Phoebe, Cum reditum molirentur pastoria pubes, Sidere quam pleno conchas legisse marinas Iuverat, haerentesque vadis captare paguros. In celso tamen advertunt Ancona morantem Colle, reum toties promissi carminis. ipsum Thestylis & Corydon , quos caetera turba secuti, A tergo circumveniunt, cinguntque corona. Ecquid agat, rogitant blander: tum fausta precantur, Et damnant voti, promissaque carmina pol cunt. Contra ille; O Pueri, quid portet crastinus Eos, Sedi explorator: turmales agmine mergi, Solivaga aut cornix, aut alcyones desertae

12쪽

DAPHNIS ECLOGA.

Si qua darent mihi signa. maris cras aequor arandum. Detinuit nunc usque Iovis clementia ludi, Et picturatus tot circum animalibus aether. . Quae nos in vitreo miramur monstra proflando, Fert radians aether, vultus formasquc natantum.

Cancer ibi est, delphinque ; est grandi corpore cetus. Ad Boream pisces , & contemplere sub Au stro Pisces; nuper ubi numero crevisse feruntur. Sunt urna , fluviusque, & aplustris conata carina Illic. quin operis simulamina plurima vestri, Luminaque in coelo pecori debentia no mcn. Sunt hcedi parvaeque lues, materque capella. Et fuse sparso quae candet semita lacte. Vellibulum servant, elucens vellere fulvo Dux aries, ingensque auratus cornua taurus. Bini cernunturque canes, pernoxque bubulcus; Plaustraque quique auriga suis excussus habenis. Stellatum volat alatus per inane caballus: Ac praesepe suum juxta stabulantur aselli. Illic virgo, manum Cereali inlustris arista, Et, transmutatus faciem , Pan ipse renidet; Daphnin amans vestrum, secretae rupis in umbra, Vranie velut edocuit: me singula Daphnis. Singula quar carmen quia poscitis in ordine pandam.

Extemplo tentat vocem : numerosque modosque Per ndens mulcet variis concentibus auras. Tum enti posuere. jacet sine fluistibus aequor; Factaque sunt terris , simi facta silentia ponto. Mox interfatur: Quod prosperet; ab Iove magno Ordiar: ordiri conlucrunt ab Iove vateS. Vos, nec enim rerum brevis hic mihi nascitur ordo, Nocturnum chorea defendite corpore frigus. Inde Iovis magni cunas, veterisque celebrat

Saturni jussim crudele, dolumque Cybelles; ortaque Dictatis Corybantia sacra latebris: Vt puero nutrix sit olentis lecta mariti Vxor; de ipsa recens ludos enixa gemellos; Queis comitata polum modo lucida stella frequentet, Quae prius Oleniis balavit bellia campis; Sub pedibusque terat formosi limen Olympi.

Tantus

13쪽

DAPHNIS ECLOGA.

Tantus amor Iovis, & percepti gratia lactis. Nec tamen hoc niveum manasse fluore nitorem , In duo secta vias, oculis manifesta videndum, Semita quo candet ducens ad tecta Tonantis;

Tergeminam sed noctem productumque canebat Alciden mundo; deus immortalis haberi Haud pote qui fuerat, sopitae parvula mammis Labra pater gnati nisi conjugis admovissiet: Quae, simul experrecta, simul contcrrita, surgens'

Vvidulas tenero mammas subtraxerit ori, Indignata. pavimentum tabulataque coeli Deciduus maculis ut tunc infecerit albis Per convexa ruens in se revolubili S humor: i. . Orbita cycneo nunc unde bifurca colore: l tisci Ducta per aequales medio discrimine partes, Caeruleum velut argcnto ferruminet axem:

Axem, cervices qui quum lassaret Atlantis, Haud gravis Herculeo rc quierit sarcina collo; Atque tot aerumnas quem post, manesque subactos, Ipse suis oriaci jam portio magna triumphis; Hesperidum contra custodem divitis horti Insurgens Anguem pede nixus; apertaque retro Terribili rictu nil curans ora Lconis;

Lerneaeque audacem Hydrae succurrere Cancrum , Monstra novercales testantia jugiter iras Et frustra bacchatum odium Iunonis iniquae. Hinc aliam memorat grassatam fraude novercam, Et transmittendi pavidam nimis aequoris Hellen: In thalamos sit ut illa tuos, Neptune , recepta:

Phryxcumque pecus, foetamque heroibus Argo Phasidos ad fluctus deducit & aethera cantu. Nec silet Europae vectoris praemia; vel te, Bigarum Pelopis perjuri, Myrtile, rector. Myrtoum pelagus signaras ante caduco Funere; sublimem nunc tollunt cornua Tauri. Haud procul his Hyades notat exardescere: sed, quae Sunt Hyades Graiis, Suculas dixisse Latinos; Atque duas septem mutasse Trionibus Arctos;

Arctophylaca pigro, sua plaustra sequente , Bubulco;

Quando bovem prisco vocitabant more trionem, H

14쪽

DAPHNIs ECLOGA.

Quod tereret duro proscissam vomere terram. Hanc adeo sortem miserans, suspiria ducit; Buccriumque senus questu compellat inani; Ah pecus infelix, armeutum l s,cla fuerunt, Pondere quum duro neque vos gemeretis aratri, Navita nec vestro vocitaret nomine stellas. Tunc neque sidus erat terris pia Virgo relictis, Quae Cereale manu spicum gerit; Icariotis Sive sit Erigone, cui fida Canicula patrem Quaerenti indigna monstravit caede peremtum; Atque, comes dominae, domino comitem Oarioni Astra minor socium majorem repperit inter: Seu magis Astraei sit sanguine creta, perenne De genitore suo quae homen contulit astris:

Sive sit antiquae Themidis justissima proles, Aversata jugo vos alscctare gravari, Tempora dum , pullis melioribus, aerea surgunt: Sive sit alma Ceres; horrens fugitiva videre Vos quoque mactari; nil pejor linquit inausum Ferrea dum soboles, ipsorum inimica Deorum: Quos, quasi de terra inam Dii coluistis & illam,

Sit pepulisse parum , tentavit pellere coelo. Tum detestatur suffultos angue Gigantas; Porphyriona, statu terrentem cuncta minaci; Rhaecumque; immanemque Gygen, validumque Mimanta; Enceladumque; manusque rotantem AEgeona ceutum; Et, cui par nemo feritate, 'phoea dirum, Ausos invasisse Deos tellure fugatΟS,.

Ac totum magno coelum complesse tumultu, Undique divulsas lacu tantos to viter ornos De tumulis cumulorum montibus ex aggestis.

Terrigenam ut pubem, Divum penetralia sancta Rimantem , Superi mentito fallere vultu Quaesierint, addit ; dispertitosque pavore: Donec apud late stagnantis fiumina Nili Horrificam faciem Pan sumserit AEgocerotis;

Ambiguoque sono Superos animarit ad arma, Anguipedesque metu dare terga coegerit omnes: Coelo donandos Asinos auxisse timorem Congerie vocum, perterricrepoque fragore:

15쪽

DAPHNIS ECLOGA.

Illa caelicolis nam tempestate misse i in Auxilio Satyros, Silenorumque phalangem, Evantes in asellis cum Bacchara ululatu, Thyrsis armatos, tectos colocynthide parma.

Parvus ut interea volucer cum matre Cupido

Venerit A ssyrii fugiens Euphratis ad undam; . Induerintque gregis Syriae post numina genti

Squammigerum formas, gemini nunc aurea Pisces Lumina, signiferum Capricorno juncta per orbem, Ni fusa medius secernat Aquarius Vrna;

Deucalioneos neque non edisserit imbres,

Nectaris aut quanti Ganymedes pocula verset; sive sit is Cecrops, peplo praesignis Athenae; Pastor Aristaeus seu plena alvearia gestet, Quae stabier volitetis apes examine denso. Qualiter & pandus vectarit Ariona Delphin, Ac aliter vectum Danaeium Persea narrat; Cepheaque, Andromedeiaque, & moestam Cassiopeiam , Insertumque polo vastum Pistricis hiatum: Quem Phaethonteus longo sinuamine propter Fulgeat Eridanus declivi proximus Austro:

Nuper ad occulti Batavos ubi verticis axem Intuitos nova squammigerum simulacra micaret Sollertes Batavos, imo leu gurgite piscem Venari sit opus, vel in alto sidera coelo. Tum canit, ut Daphnis sacra sub rupe docentem Viderit Uranien: argutas carmina silvas,

Et repetita cavos ediicere carmina montes:

Vt Chaldaea vetus, mira dulcedine capti, Stent auditores circum, & Babylonia turba; Dein quos Graia tulit, quos aut Nilotica tellus, Itala quos, ac pulchra suo cum Caesare Roma; Post Arabum de stirpe viri & regnator Iberus ;Ac tandem quos consultos Germania misit Astrorum coedique, suae qui sidera terrae; Inferior nullis ut item neque Gallia dest: Gallia magnanimi Regis splendore superba, Borbonios ignes cui parturit arduus aether: Tum Dea quo Daphnin , Divam quo Daphnis amore Complexus, quanti non conscia Latmia saxa:

16쪽

DAPHNIS ECLOGA.

Vtque Conon juveni radium donarit, utrimque Multo insignem auro , & pellucidulis crystallis; Per quas quod spectes, prope fiat; & augmina sumatrDixerit &: Sollers, en , primus quale Batavus Munus adornarit; sed Etrusci quo decus Arni

Est Antenorea senior Tyrrhenus in urbe Regna Iovis princeps metatus, ab aethere vobis Nunquam nota prius miracula nuntia portans; Lunai montes; vultus tibi, Phosphore, ternos ;Quove satellitio sublustri nocte vagetur Stella Deum regis per carrata templa superneqHoc quoque tu non nota prius miracula prodes: Hujus erat tibi servatus sollertior usus; Arcanumque Chroni mortalibus omne recludes. Aecipe frustra olim nobis optabile donum. Daphnidis ad gratum nomen pernice chorea Exsultant alacres Pueri: neque segnius ipsc Prosequitur ; Geminas imitantia lumina falces Hactenus ut vane Saturni credita sidus

oblongo tam diversa sub imagine disco Fingere, quando globum teretem teres annulus extra Splendet, & ambo nigror spatii disterminat intus; Exiguo circum quos erret stellula gyro: Omnia divino quae fretus munere Daphnis

Extulerit, non ante novam vulgata per artem:

Adjungitque quod his meritis permulsus , eundem In sua magna Cnronus sit adire sacraria passus: Heic oculis tu strarit ut omnia; promserit atquς Inventum subtile secandi temporis illinc Partes quo minimas ac momina dividat horae, Oscilla ex tenui suspendens mollia filoi Id labyrintheos cursus qui dirigat alni, Ignarumque viae ratis haud sinat esse magistrum: Cui neque quotidie tam certus spondeat auctor, Oceano quantum Titan altissimus exstet, Ac quibus emergat, queis tunc simul occidat oris, Da planidos egregio norint conamine docti. Ille canit: chorus in numerum sua brachia quassant Alternoque solum pede pulsant. at freta saltu Librabant hilares sese super humida thynni.

17쪽

DAPHNIs ECLOGA.

Auritus leporum populus tunc creditur ultro Iliceas liquisse domos, carasque quietes Vicini nemoris: nulloque frequentior unquam Caricis arrosor prodiisse cuniculus antris Τempore narratur; narrent si vcra puellae Littoreae, quae siccandis custodia passim Retibus ad ventos expansis forte sedebant. Pectore Nereides nudo, lasciva caterva, Visa per incertam Lunam, vis,ve putantur , Et Triton, Glaucusque, procul sub luce maligna; Tuque, cubans juxta stratas prope littora phocas. Neptuninarum Pecudum fidissime custos: Neu quisquam serae meminit decedere nocti. Interea tenebrae densantur; & abdita nimbo Cynthia dum latitat, coeli de parte serena Cinctum non solitis processiit crinibus astrum,

Prolixumque trahens albore notabile syrma. Mirantur chorus attoniti. miratur & ipse; Praesertim tantum capiti cum demsit honorem, Ornatumque sequacem omnem mox reddita Luna. Infit &: Ad sua quisque mapalia tendite nota, Prodigio nil solliciti, curamve foventes. Insuetos alias tales cantabimus ignes, Et trepidantem nequicquam formidine vulgum. Haec Anconi mihi visa tibi quae digna referri, HuGENIDE, decus Hugenia una, cui sidera curae, Nec Phoebum ac Pimplae ins est contemnere Divas, Queis tua tota domus, fratres, genitorque dicati. Sic neque te facies peregrini terreat astri, Idemve anne alius vario fulgore comet s.

18쪽

PRIVILEGE DU ROT

LO UIs par la grace de Dieu Roy de France & de Navarret A nos amea

en aucun lieu de nostre ROTaunae, fans te consentcinent de I Exposant, ou decox qui auront droit de lur, seus queique pretexis que ce soli, a petiae dequitare cens livres d'amende applicabie, un tieri a Nous, uia timal opi tal Generat de nostre ville de Paris, & i' aut re itera a i Expossent, de confisca tion des exemplaires contrefatis, & detous depens, dominages & interest sil la charge qu)il en sera mis deux exemplaires en nostre Biblio teque ordines re, unen celle ducabinet de nos ire Louvre, & un aut re in celle de nostreame & Dal Garde des Sceaux te taur Daligre S i uous mandons que ducontenu en ces presentes uous fassea iovir dc uter l'Expossent, & ceux q ui auront droit de luy pleinement &pat si blement, cessant & Disant cesser tous

troubles Sc empcchemens au contraire, uoulans 'u'en inserant ces prcsentes ou extrait d icelles en chacun des exemplaires, ciles solent tenues potir biende deuement sanifices , Comniandonsau premier nostre Huisserou Serocne sur ce requis, farre pour l 'execution des presentes tous exploita a ce necessalia

es Exempliaues ora esse su=nis.

CHRISTIANI

19쪽

CHRISTIANI HVGENII

HOROLOGIUM

OSCILLATORIUM,

SIVE

DE MOTU PENDULORUM

AD HOROLOGIA APTATO Demonstrationes Geometrica .

N NU S agitur sextus decimus ex quo fabricam horologiorum, tunc recens a nobis inventorum, edito libello publicam fecimus. Ab illo vero tempore cum multa invenerimus ad perfectionem operis spectantia, vir c liorsum est ea singula hoc libro exponere. Quae quidem adeo ad perfectionem ejus inventi pzrtinent, ut potissima ejus pars censeri possint, ac velut funda mentum totius mechanicae hujus , quo prius destituta erat. Mensura enim temporis certa atque aequalis pendulo simplicinatura non inerat, cum latiores excursus angustioribus tardiores obscrventur; sed geometria duce diversam ab ea, ignotamque antea penduli suspensionem reperimus , animadversa lineae cujusdam curvatura , quae ad optatam aequalitatcm illi conciliandam mirabili plane ratione comparata cst. Quam postquam

20쪽

L CHRISTIANI HVGENII

horologijs adhibuimus , tam constans certus lue corum motus evasit, ut post crebra experimcnta terra marique capta, mani

festum jam sit & Astronomiae stud ijs & arti Nauticae plurimum in ijs esse praesidi j. Haec ea est linea quam defixus in circum

ferentia currentis rotae clavus, continua circumvolutione, in aere

designat; a Geometris nostri aevi cycloidis nomine donata, Mob alias multas sui proprietates diligenter expensa ; a nobis vero propter cam quam diximus mensurandi temporis faci tatem, quam sithil tale suspicantes, ac tantum artis vestigiis insistentes, inesse ipsi comperimus. Hanc cum jam pridem amicis horum intelligentibus notam feccrimus nam non multo post primam horologi j editioncm animadversa fuitὶ nunc candem , demon stratione quam potuimus accuratissima firmatam , omnibus te gendam proponimus. Itaque in hac tradenda demonstrationepotissima pars hujus libri versabitur. Vbi primum necesse fuit novis nonnullis demonstrationibus stabilire & promovere ulte rius viri maximi Galilei de descensu gravium doctrinam, cujus livetiis desideratis limus, atque apex veluti summus, haec ipsa quam invenimus cycloidis est proprietas. Quae porro ut ad pendulorum usum aptari posset, nova cu varum linearum consideratio adhibenda fuit, earum scilicet quae

sui evolutione alias curvas generant. Vnde comparatio inter longitudinis curvarum cum rectis nascitur, quam ulterius etiam

quam praesens necessitas postulabat prosecutus sum, propter

theoriae, ut mihi visum est, elegantiam & novitatem. Caeterum ad explicandam Penduli Compositi naturam , cujus utilitatem in constructione horum automaton demonstro , adjungenda fuit Centrorum Oscillationis contemplatio, a pluribus quidem, sed minus feliciter, hac nus tentata ; in qua theor mala complura animadversione , ni fallor, digna reperientur,

ad figuras lineares, planas, s lidasque pertinentia. Ante haec Omnia vero praemittitur ipsa horologi j mechanica constructio, pendulique applicatio, ea forma quae ad usus astronomicos aptissima reperta est , ad cujus instar reliquae omnes , mutatis quae opus est, facile ordinari possint. Quia vero contigit egregio hujus inventi successu, ciuod fieri plerumque solet, quodque futurum praedixeram , ut plures sese

ejus auctores esse cuperent, aut si non sbi ipsis, suae tamen nationis alicui potius quam nobis eum honorem tribui vellent, iniquis eorum conatibus laudem aliquando occurrendum hic