Nummus æreus veterum christianorum commentario in duas partes distributo explicatus prodit nunc primum ex museo Victorio adiectis sacris aliquibus monimentis

51쪽

CAP. XXXI

Nieephoriana de scriptio antiquIs Imaginibus Iesu Christi respondet atque cohaeret.

Vetustatis solicite curioso , nec penitus rudi aestimatori , putavi Nicephoro satis consultum esse , tamquam testimoniis nullatenus postremae aetatis, quibus de vera Imagine Christi satis constare deprehenditur, & ex ordine chronologico servato , si qua sunt aliorum momenta , haud aliter dignosci facile poterunt, ac refelli. Quippe , si compares Nicephorianam descriptionem nostrae Imagini Achiropoetae, certior eVades, in

qua eamdem mensuram palmorum VII. cum

Μillinio, Soresinio , atque aliis infra notatam reperies . Probe a Veterisus se accepisse dixit,

idest a veteribus Τypis depromsisse, qui utique votis Christi fidelium , adspirante Deo, incolu

mes perseverant.

SUnt S aliae vetustissimae Jesu Christi Im

gines admodum similes, opere musivo pariter expreta, in quibus tamen simplex Nimbus rotundus comparet. Ita in Ade Sanctae Constantiae t prope Urbem aevo Constantiniano dep cta 1 . In Basilica Principis Apostolorum ca). In summo Arcu Basilicae Sancti Paulli Leone I. Sanctissimo Pontifice , , a Galla Placidia exornato Anno CCCC xLI. 3). In Ecelesia Sanctorum Col

mae , & Damiani . In Ade Sancti Stephani in

52쪽

Μonte Coelio i , ct alibi: omnesque aetatem Annorum supra xxx. demostrant , ut Venerabilis Achiropoeta Imago ad Sancta Sanctorum. In hoc argumento quantum a vero declinaverit Franciscus Vavassorius ca) ea, quae diximus, recolenti apertissime retegent. ΗIs veteribus Christi Imaginibus , nonnubias ex Musto Victorio adiiciendas putavi ,

Cameolae antiquae

Vitri antiqui magnitudo. Edtile mixtam um ius magnitudistis.

quod eodem Nimbo exornentur , sed in re I,

cet cr) Ibid. Parte II. cap. xv r. Tab. cx Lib. de Forma Christi. Cap. II.

XXXII. N Cap. v. CAP. XXXII Carneola eum ImagineJesuChri. si Nimbo Cruelis gero distincta.

53쪽

CAP. XXXIII Opus fictila anitiquum simile.

modo, & quidem insigniores excerpsi,& selegi, quarum Prima , ct Secunda Iesum Christum Deum , & Ηominem in juventute sua ; Τe tia , ct Quarta Puerum admodum exprimunt. Prima igitur est Christi protome , Carneolae,

quam dicunt, insculpta pectore tenus , plenam Hominis faciem exhibens, Nimbo Crucigero re dimitam, notae non optimae, sed neque rudioris ac pravae r sinistra Librum Evangeliorum gerit, dexteram benedicentis in morem Componit: hinc inde Graecis compendiariis literis TC. x C. Pestis Chri ius legitur. Nomen utrumque ante Jesu Christi Domini nostri adventum , ct maXime a cultum 1 , ct a Sanctis Prophetis longe praecognitum . ALtera ex fictili materia constat cinereum Colorem reserens , quae pro amuleto habita est, sacro eodem typo, spinea corona circa frontem redimito, utrimque spectabilis , ductili reste , seu funiculo facile brachio, sive ad coibium adliganda : est enim a summo ad imum, veluti terebro perserata , ct Cruce soliata, cujusmodi in aliis caemeterialibus Lipsanis ad sp, citur, Nimbus decoratur. Eamdem Crucem soliatam

54쪽

EXPLICATUS PARS I. 39liatam resert subjecta Lucerna fictilis r Haec au- XXXIIItem ornamenta honoris ergo Cruci tribuebant, Salutis auctorem veneraturi. Ita Crucem auro , S pretiosis Iapillis contextam a Constantino Magno in penetralibus Domus Augustae positam , memorat Eusebius I in Vita ejusdem Imperatoris , ct eam pariter

55쪽

CAP. XXXIV Imago Iesu Chri-

si Pueri eum e mdem Nimbo expressa in antiquo Vitio .

gemmis ornatam ceteri Augustorum in Nummis aureis , atque argenteis persaepe cudebant. Si vetustiores Historias inspicias et Agyptii imter literas kρατ ἀε , sive Sacerdotales Crucemia reponebant, cujus literae interpretationem , ut ait Baronius si , adserunt esse : v ITA VENTUR A.

Quin etiam Judaei , & Pagani symbolum in ea Salutis a deprehenderunt. ΡRaestantior longe est altera Imago , quae alias valde majori modulo in vulgus emissa fuit ex anaglyphis antiqui Vitri, Oraculo Prophetae inscripto 3 . Cognovit Bospossessorem suum, o A laus Praesepe Domini sui, ibique videre est Christum jacentem in Praesepio in medio duorum, Animalium, quae ligneis transtris , sive clathris discernuntur , fasciisque involutus est. Adstat Virgo Mater in lectulo rudi, seu potius scamno sedens , ut alibi in lectulo sedens , vel imterdum etiam decumbens occurrit s) . Dextera manu Praesepio innixa est ad caput Pueri, sinistra supra se . Tunica induitur ad pectus religata , veloque patrio more caput, ac circum ami

citur ν , linteolis pari sortasse consuetudine,

56쪽

tamquam recens a puerperio) ab utero, ac lum- CAP XXXIV

bis ad pedes constricta, ut Filii Dei Incarnationis mysterium infidelibus hac forma absconderetur i) . Nimirum , quod ita pictum, vel stul-ptum Virginis Μariae partum spectantes , neque intelligentes opus Spiritus Sancti , a F,

dei Sacramentis minus abhorrerent . Alii Ve- . ,ro putant Hieronymi testimonio adversus Helvidium hunc morem ita depingendae Christi Nativitatis ex Libris Apocryphis emanasse a. Joseph sedet cogitantis habitu , scilicet altera manu mento subposita ca) , altera Vero pallium relegens , quo circumvolutus est supra togam. Luna noctis typus conspicitur , quae venerabili mysterio complementum dedit , dum in suo cursu medium iter perageret, & Stella crinita Μagorum adorationi praevia, Christi manifestationem indicit , & aperte declarat . Sane in iis Imaginibus , Nimbus Pueri tantum Cruceta, distinguitur . Monimentum huic adsimile exstare compertum mihi est apud Nobiles de Τraudi

is , atque aliud vidisse memini apud Eximium

57쪽

& praestantem ingenio Uirum Paullum Sabbatinium Bulielli , Μarci Antonii Sabbatinii Μagni Antiquarii haeredem ex asse . Quique Nummum item , ct nostro parem, cujus Commenta rium adornamus , ct magis asperum conservatumque possidet.

CAP. XXXU Alia Imago Iesu

Christi PuerI eum pati Nimbo statis pia in Heliotio.

ALteram denique proseram ex Heliotropiosemiexstantibus signis , licet aliis fortasse

recentiorem . Haec Beatissimam Virginem Μariam repraesentat Puerum Jesum in ulnis gestantem . Virginis Nimbus est omnino simplex, at Nimbus Pueri Cruce distinguitur . Virgo Velo saperinduta est, in quo supra frontem , ac dexterum humerum Crux conspicitur. Videsis Cangium ci in Μichaele Duca , seu Parapinace . Admovet dexteram manum ad pectus , laeva Puerum Jesum sedentem sustinet. Christus vero tunica indutus, dextera benedictionem non Graecanico ritu, sed Latino impertitur, sinistra Volumen gerit . Super Christi caput notatum est literis graecis monogrammaticis re TC, ut vidimus in Carneola antiquae sculpturae; Utriinque adversus Nestorianos literis pariter compen diariis Mater Dei , nempe ex parte , seu latere Virginis in . qua Puer Jesus ΟΥ. Αdi Explanationem Veteris Gemmae ad Christianum usum ex scalptae

58쪽

EXPLICATUS PAR s I. 43

exscalptae si , quae prodiit ex eodem Museo An

no MDCCXXXII. . Μarcus Antonius Boldettus Canonicus Basilicae S. Μariae Τranstyberim Vir clarus , in antiquo Carmeterio apud Albanum, circa Imaginem Virginis Mariae depictam , idem elogium adnotavit , nulla adhibita syncope charae terum, sed integre ita exaratum ca) ΠOTERTHev. Haec Sacra Gemma , cujus descriptionem parare molitus sum , ex Carmeterio Neapolitano Sancti Panuarii ad Corpus si qua fides nostro aevo venditorem sequatur ) in Cimelia; chum Pistorium translata fuit vo . Kalend. Julii.

Anao MDCCXXXIV. CAP. XXXVI

ΡLurima quae selecta & delibata sunt Sacrae

Vetustatis Τoreumata , ac Picturae , atque qui ' ΠΤ alia infra depromenda Cimelia, in quibus Cru- lustratur. cis Dominicae tria superiora segmenta contemplamur, raram admodum esse Crucem ad la mam Tau nos edocent , quae a nonnullis Patribus Christo Crucifixo tribuitur , ct aliquando in Martyrum Cryptis picta ; sive opere vermicinlato loculis adposita cernitur: eamdem Patisul tam dicere solent eruditi, qui varias Crucis species distinguunt 3 , Rectas alias, ct Decussatas ,

59쪽

sive Immissas . Variis autem Crucis speciebus reos admotos fuisse , eos experiendi caussa, m minit ex vetustioribus Seneca I . Quin etiam Cicero, Valerius Μaximus, Τitus Livius , Quintus Curtius , Suetonius : iisdemque Crucibus adfixos clavis tamquam reos quamplurimos Christi Martyres, vel sanibus diversimode adpensos, ct testantur Adta , & Μartyrologia.

CAP. XXXVII

EXhibet Antonius Augustinius Archiepisco

pus Τarraconensis nonnulla Numismata a Christum , qualem sane descripsit Nicephorus , atque etiam Nimbo Crucigero repraesentantia. Eadem quoque typis excusa vulgavit Iacobus Gretserus 3 , quae in Museo itidem Victorio adservantur . Hujusmodi vero Numismata , aurean*mpe , atque obolos , inquit Joannes Scy- litetes qui ct Curopalates dicitur Joannem Zimiscen primum ex Romanis Imperatoribus Christi Domini protoma insculpsisse , quorum in aversa parte , seu area , brevissimum, egre gium tamen id Lemma , aliquando Graecis , &quandoque Romanis characteribus exaratur . Ο SHS XRIST 'is BASILER BASILE, Proinde

pro Zimisciana moneta haseri desu , inquit Cangius , S cum eodem Anselmus Bandu-

60쪽

CAP. XXXVII

rius ci) in eujus facie altera Chrita protome , in altera ridem characteres visu tur , atque ejusmodi quidem Nummi jure ΣΩTHPIΚOI appellari potuere , quos Graeci recentiores Conctantino Ma no ex faso rumore , vel forte ex imperitia adseri erunt oe. De cognomine ΣΩTHPoΣ a Diis praesertim ad Conservatores , aut Bene factores Urbium , &Populorum translato disertissime agit Egechiel Spanhemius ca) , qui inde argumento infert 3 : quam minori titulo , ac jure, non unius Ursis aut Populi , sed unites Generis Humani Liberatorem , antiqua inlleni Harum pietas s o T E R E M salutamit pydem agit pariter de cognomine ΒΑΣΙΛΕΥΣ ,

lium , quae omnia exemplo Numismatum antiquorum illustrat. Et ea adnotare libuit , atque Observanda proponere , quod altero ex iisdem titulis , alterove Jesus Christus Dominus noster nonnumquam exornetur . Pleraque tamen eX his Numismatibus Christum Nimbo Crucigero re

dimitum demonstrant pallim apud Cangium 8 , ct Bandurium b) , licet alio ab hoc typo , de

quo hic sermo est: quae vetustiores etiam Imperatores cudi fecerunt , ut indica id ex adverso insculptae