장음표시 사용
11쪽
nam ii nguam conuerses, tamen tantum abest ut ea me causa a sentetia de
duxerit, ut potius contra illa valde sim impulsus, quod sperarem tibi rem non minus gratam fore quam illi ipsi n. -yero, cui etiam plane ea lingua nota cit praeterea caeteris, qui alterius tantum lingus scientiam tenet, animum additum iri,ut libellus tutiusque ac minori interpretationis dubitatione legendum sibi hoc scriptum Putent, quod ei nuncupatum esse
norint,quem fallere nec possim nec aul im, quil eo munere no solum aD Miatur, sed censeretiam ac iudex constituatur. Atque haec quidem ornamenta tua vere esse censeri debent, quae tuo labore, studio& industria tibi comparasti. Haec etiam vel ibi a me inuitare&mouere potucrunt, Vt hoC munus & te decere arbitrarer, & mihi ad te nonullum aditum patefacturum esse cofiderem. Accedebat etiam multo grauissima alia causa, generis nobili tas,& familiae dignitas atque amplitudo: quae in aliis latam vim habent,ut qui huiusmodi ornamentis commendantur, multi ad cos certatim sibi esse aspirandum statuant. Quatum enim dignitatis in patria apudVratissauienses obtineas, quantum tota Silesia nomen vestrum ac fama sit,uel ex eo satis perspicitur, quod illic fratrem habes qui summum urbis magistratum gerit, Nicolaum Redigerum, qui in tanti muneris fastigium virtute,sapientia & probitate euectus, familiae decus administrandi ratione aequat, ciuium vota S expectationem etiam superat. Ille vero quum non minus historia legenda delectetur, n5 minorem, credo, ex his Commentariis fructum & voluptatem capiet, qui satis nouit quati reserat eorum quae superioribus seculis coli gerunt animo memoria complecti, quo ex alioria prudentia, consiliis & prospero euctu, solertia & dexteritas in rebes gerendis comparetur. Quid vero si hoc addam, duorum fratrum lucubrationes duobus etiam fratribus iure optimo dicatas videri Quod tametsi apposite admodum ipso numero quadrare videtur, tamesummopere dolendum est quod tertium adiungere non licet, Ioannem Redigerum, qui ante annos aliquot Pragar diem obiit, postqua Galliam, Italiam, Germaniam & Angliam non m l εἰς ut ille mλύBm , sed eodeatque tu studio peragrauerat, Ac sapientiae virtutumq; merito in summuregni Boenaici senatu a Caesare Maximiliano allectus erat. Qui sane quatum familiae, ordini ac genti ornamentum attulisset, tantum sui moriens desiderium reliquit. Haec sunt RE DICERE clarissime, quae mihi Scanimum addiderunt, ut tibi hunc nostrum laborem in vertedis hisce Comentariis nuncuparem, & metu liberarunt, ne vel temerarius vel rustice blandus viderer, quod antea minimc notus tanta audacia te compellare. Quae prosecto non tam resormidavi quanquam metuenda videbantur)quam speraui fore, ut quae Galli sua lingua libenter legeriit, obuiisq; ulnis, quum in lucem prodirent,amplexi sunt,deinceps Latina facta omnes nominori alacritate euoluat: qui porro ia tibi eruditionis nomine noti sunt, quae in tuam gratiam praestiti,ea non fastidire incipiat: mihi denique alia in posterum sidcipiendi studium excitent, & diligentiam industriamque acuant. Vale. Francofurti ad Moenum, Prid. Cay Sept. i 17 .
12쪽
V o D s ibi onmesumere coguntur,qui historias hodie ex vulgari quadam linguam Latinam transferunt, id nobis c5cedi merito postulamus ut in nominibus oppidorum, dignitatum; umtionum, armorum, alia ad recepta iam Latinae lingua vocabula referamus,alus Latinum num quasi ve iem aptemus. Siquis enim Luersa velit Latinis pristis dictionibus Uferre,eumsimul
cum libro dictionarium emittere oporteret siquis contra nullum Latinu eruare velit domnibus Gallicis Latinum vultum tribuere,isvideatur omnem metu fatem fastidire. Itaque modus quidam tenendus e F, quem tamen nemo certum queat prasiribere. Homeri aetate Ephyra dicebatur,quaepostea Corinthus at Dyrrachium etiamnum hodie potiusquam Dura onem dixerimus. Ita Brigantium σ Briaonem, Tauroentam σTolonempromisiueFribimus: quum Agathopolim pro Mompessulo retineamus: λῖ m Lutetiam hodieque dicimus,quam si hoc nomine in ipso oppido oe apud ineolas ipsos appellaresse Parisinos esse non Lutetianos dicerent. In dignitatum militer nominibus eandem pene ratione equutisumus. Latini Atheniensium archontas m Lacedaemoniorum ephorosra runt . at duces m imp ratores ron Lirategos dixerunt,decuriones,non deca sarchos. Graeci Perserum satrapas non lum re- itinuerunt,sed oe GD αν ἐν inde laxerunt. Latinorum consiles. Ota Γκ dixerunt,indocia Lic ν fecerunt. Dictatore marunt,tametsi etiam 'ν aliqui dixerunt. Nos quoque veteres illis nonprorsis inepte opinor imitati, quum legatum oesigniferum Latino vocabulo dicamus, tamen centurionem
vel capitaneum promi edici posse existimamus. Marschaliatum oe cancellari tumerere,ut tribunatum m consilutum, laximus. Conne tablium'shassumere alia quaedam domestica usurpauimus at praefectum praetorio quam magnil magi dirum dicere maluimus. Vicecomitem, procomitem vi cedominumerodominum,
nonnunquam appelli uimus, quin ιν sim Gallicum Vidam nomen interdum rotinuimus. Marshalli nomen Galli multis in rebus Uurpant. Nam c irorum ma-rscha um dicunt, quem Bud ex Tacito prae se lum cHirorum appellat. E i etiam marschans quem epiniathmum Graeca voce dicunt, quasi ' ρον id est masionum designatorem Huiusmodi enim maresichasii mansiones militibus, quum in oppidum quoddam aut vicum veniunt, destribunt. Vt interim vulgatam mareschal appellationem omittam, qua veterinarium aut denique fabrum ferrariumsignificat. Sed in his Commentariis mares nullos intelligimus quales Gallia quatuor habet, apud quos mihiaria iudicia exercentur. Illis cὼnestaliuspraeest,tanquam magister equitum. Mare an demortuo alius Zatim Fuccedit: verum conne ubi morte non
13쪽
cretinuo qui quam si pitur. Carolo BOrbonis Gallia egresso, nemo hune honorem gessit multis annisfiJ Francisim R ex Hyania demum reuersus, Mommorenci σhac dignitate virtutis ergo auxit. Quo etiam mortuo, iam septimum hunc annum Galba connesiabbo caret. Amiralium classis praefectum aut nauarchum dicere licet: praeest enim classi Gallicae, cir rerum qua marigeratur, id eumprocuratio pertinet. Qui exaelius de his velit disserere,ut origo in titutio exponatur anus fuerit opus proprium tantae rei dicare. Equitum turmas ex praefectorum nominibus culti appellant equites inicataphracti a nobis aliorum exulo dicuntur, quos
Gallico nomine homines armorum aut armatos vocamus. Quum autem turmam aliquam quinquaginta cataphractis conssare audis, equites It plus minus ducentos
fui se debes intelligere. Equitibusquid singulis bini attribuuntur, quos toti
rios vocant. V rorunque incititutionem oe descriptionem ad Carolum septimum exactis Gallia Anglis resierunt. Henricus ecundus anno I s '. nonnihil mutauit. Sagittari sic dicuntur as istis quibus tum utebantur, ut essent hippotoxotae. Ita que nomen vetu tam armorum, genere licet commutato,mansit. Uuin m hodie, quum quiLl iam ad eum locum euehitur,ei agittarum manipulum aut dragma pomrigi audio.Eo autem inter epraeter caetera di linguutur, quod aliorsim paludamentis manica defit aliis dependeat. Hosporro agittarios aliquμndo diximus, aliquando etiam Arcitenentes,licet vocabulo non Latino,partim ut Gallicum nomen emprimeremus,qui nona sagittis, verum ab arcu ut Graecisos si eos nominant, partim nequisputaret esesagittarios quosdam pedites,quakωn Anglorum exemcitu no ira aetate'sse,in his etiam Commentarinsignificamus. Nam Galli hoc ammorum genere multo citius uti desierunt. Hippotoxotas alicubi, sed si Ame dixisse memini .hsunt qui equites arcubal iari, Gallice tum temporis erant m dic bantur. In quo rum locu uccesserunt quos hippoficlopissas congruovocabulo appe luripose putauimus. Peditum cohortes dicimus,ubi Gallicus criptor societates it ita exprimam velsigna ex linguae consuetudine dicit. Quot vero militibus co- flent ii hilcerti assimari pote Bisorum enim numerus oe augetur Abinde m minuitur. marmorum porro nomina quodattinet, id video quodin multis abyr bus, ut usi vel genere mutato, nomina tamen vetusta remanserint. Helepol Demetris aetate natam criptores prodiderat,machinam ab Epimacho Athenae architecto inuentam. Haec arietibus crebritate destinis ut ait m. Marcel. su cessit. Tandem hoc nomine tamen dici omnia machinamenta, quibus diruuntur oppida, testatur Heschius.Sic vetuIta nomina oris machinis ignivomispatrum no-yrorum memoria inuentis tribuere licet horum armorum nomina ex vernaculis Latina sunt,ut apud celebrem quendam no bae aetatis criptorem repererim parti anas m alabardas. Itaquesiqua paulo ob nouit.ttem insolentiora aures initio radere videbuntur, quum armorum aut munitionum hodiernvenera nominabuntur, necessit
te extorta usi tandem mose fient, am haria, ut L ero, feni.
14쪽
E IDEM.R AE TER indicem quem huic hinoriae subiunximus qui tibi abude ac in promptu quod cupitas mini irabit)tilum est,
id ue quorundam scriptorum exemplo, singulorum librorum epitomen con Pere, quae tibi uno quasi aq/erita quae praecipua sunt,oculissubiiciatri de postea indicem quoque adire queas, i
quaerendi oe chartas euoluendi compendium cupis.
Rix Ludovicus duodecimus quum ducatum Mediolanensem nuper amisssum recipere conaretur. Dimollium illuc cum cxercitu mittit:quem ad Novariam Helueti j praelio superatum regredientem persequuntur, tandcmque alpibus superatis Diluone obsident. Per idem tempus alia ex parte Coar Maximilianus Se Henricus Angliae rex praelio victores, quod a calcaribus denominatum fuit, Tero anam&Tornaciam capiunt. Rex pacem cum Helvetiis&Anglis facit, Angli sororem in matrimonium ducit filiam dat uxorem Francisco Angolisinensi, quum denique expeditionem Mediolanensem pararet moritur. Angolisinensis regno accepto,quod ille instituerat perficit,Helvetiis ad Marinianum deuictis. Belli inter eum & Carolum quintum mitium describitur, cui occasionem dederunt Henricus Albretus& Robertus Marcanus, quδd ille Nauarrae regnum recipere, hic Bullionensis ducatus supremam autoritatem tueri vcllet. Alperrestas Nauariae regnum paucis diebus recipit,& denuo anuttit. 4 arcano tota penE ditio aduratur. Galliam Caesar ad Campaniae oram inii dit, Musone in capit, Masseriam frustra obsidet. Rex hac iniuria incensus Artesiam de Hannoniam cum exercitu ingreditur, ad Valen cenas praelio eum lacessit, Hedinum capit. Anglus pacem componere conatur,sed perfici non potest ob Fontirabiam, quam Boni uetus a Rege nullus ceperat. Tornacum post longam obsidionem in Flandrotum potestatem venit.Turbae Mediolani autore Leone papa aduersus Regem suscitantur. s r c v N D I. ΡRos prR Columna, qui exercitui Papano de Caesariano Francisci Ssortiae nomine prς- erat,Gallos magna ex parte Mediolanensis agri expellit .Rex Laut reco, quem illic praeeste luisserat, subsidium mittit, cuius tamen ob stipendii penuriam nullus usus fuit. Gallis ad Bicoccam caesis, Mediolanum & Genua amittitur. Adrianus papa demortuo Leoni succedit. Borbonii ad Caesarem d sectio Regem ab itinere suscepto reuocat,ne Mediolanum ipse proficisceretur. Eo Boni uetum cum maximo exercitu mittit, sed nullo etiam tum fructu, quum laec stipendi uia nec supplementum submitteretur. Angli interim de Burgundiones longe in Picardiam oroeresti Mondiderium & Rotam incendunt .Hispani Fotirabiam recipiunt. Comes Gulielmus Fustembergus cum Germanicis copiis in Burgundianum ducatum imprestionem facit,quein Guisius repellit. Borbonius & marchio Piscarius Mail iam obsident, Regis cum firmillimo exercitu aduenientis metu se recipiunt. Ille copias alpes traducit, Mediolanum cum aliis plerisque oppidis recipit. Papiam oblidet, ubi praelio cum hosti-
R E n E in Hispania captiuo ducissa Angolisinensis eius mater quum regnum administraret, rebus omnibus iapienter prouidet,nequid detriincti acciperet. Anglum placat,qui bellum Picardiae inferre cogitabat. Ducis Lotaringi fratres Germanicam quandam picbem,quaeaaversiis nobilitatem, conspirauerat, ad Savernam delent. Rex Madrilii aegrotat: quae res Caesarem mouet,ut domum cum redire permitteret,liberis tamen obsidibus datis,certisque additis coditionibus, quae quum iniquiores ellent,minime scruantur. Roina a Caesarianis diripitur,in qua capienda Borbonius occiditur. Foedus sacrum ad pellendos Italia Hispanos sancitur Illuc Laut recus ciun exercitu mittitur, 'ui multa ditionis Mediolanensis oppida in Francisci Ssortiae commodum capit,reliqua capturus, nisi ad liberandum papam ab Hispanis opplellum festinare coactus suille quos inde avocat ducto in Neapolitani regni fines exercitu. Cuius omnia capit Oppida praeter Manuedoniam,Caietiam de ipsam Neapolim: luam quum obsideret,peste in exercitu gratiante ipse cum maximo tuorum numcro moritur .Auria a Rege deficit, dc Genuensibus deiectionis autor est. Pax Cameraci inter Caesarem de Regem componitur, quo fit ut liberi regii reddantur,ipse Caesaris sororem in matrimonium ducat.Cς- sar itoli multo pbsi in Italiam contendit .Romae coronatur,florentinos diuturna obsidione reipublicae sotinam commutare cogit.
15쪽
cietates in Germania, Anglia & Italia init, quibus te confirmet. Regina Aleonora pacem inter eos alere de ad colloquium adducere conatur. Rex Ungariae Ioannes pecuniis a Rege, quemadmodum petierat,iuuatur. Instat Regi Caesar ut sibi bellum cum Turca gerenti opem serat: quod ille denegat nisi Italiam defendere opus sit. Britoniae ducatus assentientibus regionis Ordinibus, Gallico diademati adiicitur. De Concilio habendo quaestio inter principes agitatur.Mervilius patricius Mediolanensis crudeliter a duce Ssortia necatur quum Regis apud eum legatum ageret. Qua ille iniuria ostensus bellum ei inferre parat, nisi mors interueniens ducem ultioni exemisset. Dux Aurelius Catharinam Mediceam,quς Regis Henrici Ii I .hodieque in Gallia matrer est,uxorem ducit. Duces V viri embergenses principum Germanorum Ore atque armis, quos ad hanc rem Langaeus oratione sua adduxit pecuniis vero a Rege collatissuas ditiones,quas Ferdinandus occupabat, recipiunt. Legionarii in Gallia instituuntur,aperirique incipit odium quo Rex Sabaudum prosequebatur.
F R A N C i s c t postremi δ Ssortiana gente ducis mors Regem mouet ut Mediolanum a Cis re petat. Sabaudiam de Pedemontanum agrum, ut iter sibi planum reddat, bello occupat, ius sibi incam ob matris mortem arrogans. Caesar ex Tunetcnii expeditione reuersus Regiis legatis de Medi lano reddendo spem facit, dum vires parat quibus Pedemontanam regionem ei adimat, & in Pr uinciam moueat. Quod priusquam aggrediatur, multa publice aduersus Regem loquitur, idque Romae in papς & cardinalium coetu . Rex illius maledicta scripto refutat.
C s A R nilmerosum exercitum ex variis gentibus colligit,ut Galliam ex prouinciae parte bello petat.Galli eius copias ad Follanum aliquandiu remorantur: tandem pactione deditionem facere coguntur, a Francisco marchie ne Salussiano proditi, quem Rex Pedemontanis locis pri posuerat. Caesar concilium cogit, apud suos concio natur,multa sibi cum quibusdam Gallis arcana incercedere iactat, exercitum Nicona, ut Prouinciam ingrediatur,progredi iubet.
C κ s A st cum suis inprouinciam veniens, biduo celerius quam alioqui necesse erat, festinat, vi in primamGalliam die Apostoli Iacobi perueniret, quod eodem die anno superiori in Africam appulisset,paucisque diebus 4 unetes cepi isset, deinde quod Hispani hunc Apostolum tutelarem habit,
ea ratione omen laeti exitus captans. Apud imilites velut occasionem loquendi inde nactus, oratione habet. Galli tota Prouincia vastitatem edunt,ut illius exercitui cibaria deessent. Delphinatui tuendo Humerius diligenter prouidet: alia ex parte Massiliam & Arelatum magna prcsidia deducuntur. M more iacius pro is prςtorio ad Auenionem exercitum cosit,castra vallo & folia munit. Alium exercitum Rex ad Valentiam colligit. Monti janus & Bosius ad Briniolas malὰ pugnat. Burgundiones Peronam obsident. Franciscus Delphinia summo omnium luctu moritur. Comes Rango ac reliqui Regis socii exercitu in Italia coacto,C satianis & Genuensibus bello molesti si int. Cela in Aquensi ciuitate qua nostri desieruerant, commoratur, cum quadam apparatus specie, quasi Massiliam'& Α- relatum obsidere cogitaret. Rustici Prouinciales panem nauticum, qui e Pedemontanis locis in ca
Cas Ris ini prouincia milites sanie & pestilentia in castris vexantur. Quare propius mare
accedit,liapplementi quidpiam ab Auria accipit & quo venerat itinere dilabitur. Burgundiones Perona magnis conatibus nequicquam Oppugnata discedunt.Rex prouinciam peragrat,populumque consolatum quae a Rangone apud pede montanos gesta sunt,cognoscit. Lugduni Rege in iudicio sἡ- dente,capite damnatur is qui Delphinum veneno sit stulerat. Scotus ad Regem accedit, cui Magdalene eius filia despondetur. Burius & Taxius dum Casalum Monferrat ense expugnare cogitant pro Nietantur. Rex Coarem in senatu Parisiensi desertς clientelatis fidei ob standriam, Artesam & Carol am reum agit.Eo qui insequutus est anno Arte forum fines ineressus Hedinum, Sampaulum, iberium & Savenantum capit.Sam paulum Bursundiones paulo post magno Callotum numero coso recipiunt, lontrolium deditione capiunt, Ter anam obsident, Anno baldum qui obtellis con meatum duxerat,praelio superant. Delphinus obsidionem tollere instituit, dum breues interim inducis Ungariae reginae opera fiunt. Pedemontana res variὰ administratur ob Rangonis&Caguinidi india. Eo Numerius prorex cum Germanico peditatu mittitur, Asiam obsessam non expugnat, Albam eat, it, Querassium munitaexercitu ob stipendii penuriam tumultuante recipere t e cogitur. Vastius ubere castrametatur,Gallos multis oppidis ademptis valde premitat Rex exercitum eό du
16쪽
ecte cogitet.Hostes angustiis Susis occupatis aditum impedire conantur, quem Monam ore licius vi patefacit. Delphinus Vinio pugnandi facit potestatem, quae ille adcinerat, ex iἱs nonnulla recipit. Trimestres fiunt induci quae congrestit Caesaris& Regis ad Nicaeam in decennium prorogantur. Mommorencius connesi ablius creatur. Caesar ut Gandatios coerceret nedia Gallia amice iter facit. Cliuientis Nauartae Regis filiam uxorem ducit, sed matrimonium nequaquam absoluitur. Fames Pedemontanos vexat,cui lapienter a Gulielmo Langaeo prospicitur, oui tum pro rex eam regionem administrabat.
HvMANiτ s summa Caesari quum Gallia trans ret,exhibita, eius odio sociorum a Rege voluntatem alienat meque tamen tantum apud eum valuit, ut quod de Mediolano promiserat praestarct. Suuin erga Regem odium clarius aperuit, tuum Rinco & Fregoza leAati violantur & necantur. Qua iniuria violatis decennalibus induciis Delphinus Perpinian una obsidet, Aurelius dux Lucem- burgum capit,quo non diu potitur. Langaeus apud Pede montanos vinii vim sustinet, sex Italorum millia desectione sibi conciliat eumque a castrametado detinete capellit aliquot oppida Galli illius opera in quibus consilia arcana habebat, capitat. Annobaldus illuc pror ex venit, Contu frustra obsidet,dum malevolorum consilis abductus Langcum monentem aspernat utiqui hae de eausa in Galliam rediens Taratae obiit, magnum sui des serium viris literatis de rerum usu praeditis relinquens. Eius stater Miri in iis Bellaius 4 aurinis praefectus relictus, ditionem Taurinensem dilatat captis Sam-bonio Castillione & sarraphaele. Annobaldus dum in Galliam reuertitur,in monte Ccniso procella niuali opprimitur, cum multos ex suo comitatu amittit tum vero Carrugiu ac vix ipse evadit. Ru pellani rebellionis rei veniam a Rege obtinent. Bellatus multa quae Caesariani machinabantur, d sirehendit,proditores capite electit.Buterius illo decedente Taurinorum oppido praeest, quod palmum ab eo abest ut a Caesare Neapolitano occuparetur, alias scalis alios meorum plaustrorum do lo. Vindocinus in Pieardia hostium fines populatur, Teromam commeatum introducit, Literium captum diruit.
Ρ noxi Mo anno Rex Mannoniam bello vexat, agrum Auennentem vastat, aliquot muni tiones & castella excindit.Vindocilius Bapalmam capit arcem reuocatus rclinquit. Lano risum Burgundiones deserunt,ob situs commoditatem aGallis communitur. Rcx quo opus tuto tieret,diu castra ad Marollas habet. Delphinus Malbeugium &Enterium eapit, Balnearum oppidum oblectum relinquit,quod non amplius biduo illle manere pollet. Anguianus quatuor triremes amittit, dum Nicenam arcem occupare conaturiin eam fraudem a Griniano Massiliae praetore impulsus, qui arcanae alicuius rei conscios illic se habere confidebat. Dux Aurelius secundo Lucem burgum de Arione capit. Landrisium vix communiri cceptum Caesar obsidet propugnantibus Landa & Esseo. Princeps Melphi tantis Lucemburetum ςgre commeatum introducit. Landri sum milites & cibaria intromit tuntur,quum non procul illinc exercitum Rex haberet, quem quum paulo pbst discederet, C sarpaululum insequutus obsidionem soluit: Cameraci arcem aedificat,quam Landrisio opponeret. BarbarosLNicaeam oppidum c. ipit,arcem frustra obsidet. Vastius quum obsessis sibsidio veniret, Mon deuisum capit, item Carinianum, quod etiam communit. Buterius apud Pedemontanos prorex Sangermanum capit,male audit quod Carinianum magni momenti oppidum muniri non prohibuerit. Anguianus a Rege missus prouinciam ab eo accipit, Crescentino, Palesolo & Desana captis Carinianum obsidet. Vastius suis auxilium ferre conatur:vnde pugnae seris lanae occasio extitit. Victores Galli Catinianum ac pleraque tum Pedemontana tum Monferratensa oppida capiunt. Caesar de Anglus hae vict ria irritati Galliam duobus locis inuadunt. Anglus Boloniam obsessam igna uia pi secti capit Caesar Lucem burgum,Linium & Sandissetium capit, spern um venit, in Picardia exercitum ducit pacem cum Rege facit. Rex aduersus Anglum a C sare desertum vires suas tum terrestres tum nauales conuertit. Delphi. vis inferiorem Boloniam simul capit & amittit. Propugnaculii Vltraque u ςdiscatur, quo Angloru incursiones cohibeantur, quos Galli aliquot pr liis prossia gant. italius Annobaldus eum magna classe Anglos ad prςlium allicere conatus, Oram maritima populatur. Pace deinde facta Anglus non multo post moritur, quem Franciscus non procul sabsequitur, Rambolieti extremum vitet diem claudens.
17쪽
N omni eorum numero qui adscribendum animum appulerunt, ut res memoria dignas immortalitati consecrarent,paucos reperias, qui non velad ornandos os
principes vel ad anorum gloriam obscurandam de si aliquid addiderint. Nonnulli quoque tantum ibi lic
reputauerunt,ut temere quicquia animo occurrebat,bteras mandarent: a quibus anὸ multis in locis ineptas
t plussua anile abutispro historia accepimus. Qi δε- etiam hodie videmus quantum fidei sit iis habendum,
quos non pudet fas lucubrationes emittere, quibus res longe aliter narrant, quam uomodo ipsigestas esse certo nouimus. Quae tamen eo non dico, quod inficiari veni aliquot nobis extare historiae riptores, qui non minori eruditione quam diligentia bella periculosesisiepta, pacis 6j rderse rationes,rerumpubi administratIonem, regnorum atque imperiorum mutationes,hominum mores ingeni locorum deniquesitus atque ciuitatum instituta in genere destri erunt. Inter quos Paulus similius S Paulus Iouius in primis magnam laudem merentur, ob ea qua nobis reliquerunt historia monumenta,quam de iis, quae toto orbe nostra memoria gestasium
edideri t. Nisi quod Auius multis in locis partium quoddam maius dium prodere iidetur,quam in historiae criptore ese debeat,quem incorruptam veritate m-ri omni conatu decet. Grum quae ad nostram gentem proprie 'eciant, Sad ea bella quae celeberrimae memoriae rex Francificus huius noministrimusvelisiatapropulsare,velipsi inferre coactus est,neminem esse memini,qui ade usi sigillatim omnia desicri erit, atque frater meus Gulielmus Belgarus Langaeus, equestri dignitate a Rege ornatus, rebus in Italia administrandis ab eo praepositus, cuius virtutem atque eruditionem omnes satis norunt. Is septem Ndoades Latine constri erat, eodemque a Rege iussus in Gasticam linguam conuerterat: in quibus tanquam in peculo non olum per pici poterant varia huius aetatis euenta, verum etiam mira quaedam inscribendo dexteritas elucebat, quam illi doctiorum iudiciopropriam habebat frum tantus hominis labor nobis mutilis mansit, nonnullarum improbitate qui illius operasisturatisiunt,ut vel seri principis G gentis gloriam epultam obruerent,vel e ortasse consilis,quὀd temporis progressu in proprium commodum ea co- uerterseposeputarent boscilicet ordine inducto, e iugenere aliquantum Im
18쪽
mutato: quo sane ' hinoriae veritas quod ad rem ipsam attinet non parum ovu- . raretur, ρο aut oris fama vehementer iaderetur. Haec quum ita essent, meum esse arbitratusfum, ut dum ab armis quies datur, ne otio abuti videar de omnium mitiorum origo emanat laborem nultam aut operam defugerem, quo tres libros qui nobis ex quinta istius N. adesupersunt, in lucem emitterem, quibus alios sieptem Commentariorum libros de rebus tum bello tum pactae iis comites adderem quas quidempartim te Ais oculatus commemoro qui multis locis tum ci alpinis tum trafalpinis coram ipse adsui partim ex eorum testimonio b non dubio relatu qui intem fuerunt narro, quorum idem integram iudicium sincerum comperi, quorumque verba inter si contuli,imo ne i os quidem exterospraetermisi, quos partium Eudio minime duci intelligebam. Quippe ingentisimperstudiosa graui, ut quae ab hine duos i quadraginta annos acciderunt ex quo nempe besti Irocinium imj,ad Francisii Regis mortem siquido oe vere cognoscerem. Hoc quidem non grauate agnosco,opus meum non esse rhetoricis pigmentis istuAratum, ut neque hoc meae vitae insitutum fuit. Mihi in cribe Apropositum hoc fuit, ut ad rei veritatem qua epimaximeposset accederem nequeputo meusta in re aliquempraeter meritum velco
laudasse melvituperasse. Quodsiqui Vorte a mepraeter sumin visne omniamidere perdi cile es' eo mihiscibus ignoscendum esse existimo, quo minus in iis rarumstudio educatus flum,minus item oti, facultatis habui, ut tempus adsit L ndum confer re, qui principi meo militans in belli assiduus fui. Ida lectoribus etiaatque etiam con erari velim qui cum grato animo accipientiquod lectu non pro sus indignum iudicabunt, tum me cum Lucilio viro Romino nequaquam sentire per θicient,quis crapta ad loes morum manus peruenire, multo etiam magis
ab indoctis legi nolebat, quod illos plus qua ipso hos nihilprorsus intelligere diceret. Ego enim hac mea lucubration iam duntaxas emere doctioribus studui: qui quae crastius dedolaui, limatius perpolire oe elegantiori diacendi genere exornare poterunt,tum eriam addere vel detrahere
qua magis quadrare videbunt: ut quis nostro siculo cum virtute ex laudegmasiunt,adposteritatis
19쪽
EIDEM. BELLA Ius dum bella gerit,dum bellica scribit
Facta & magnanimum clara trophaea ducum, Hic tibi se gemino commendat nomine Thoma, Virtute & vera clarus ab historia.
Vt quia te gemini appellatio nominis ipsa
Conspicuum gemina nobilitate notat, Bellicatum virtus tum veri oratio testis Bellatum merito sic tibi concilient.
20쪽
VVM post scilicem illam Rauennensem victoria, rex L dovicus duodecimus rerum humanarum inconstantiam in iactura ducatus Mediolanensis expertus cssct, omnia
periclitari decreuit, quo illu recipcret, δc in suam pol cst tem redigeret: voluitque princeps ille pro sua prudentia Manimi magnitudine singulari, nihil diligentiae, quae ad rem
k tanti mometi est et neces Iaria,reliquum facere. Hoc autem l co maiore etiam celeritate curandum putabat, antequam
arces quae Mediolani Sc Cremonς ctant,ab hostibus occi parentur,quarum pr*sidia penes Gallos adlauc crat,quum arx Mediolanensis ab equite Louanio, Cremonensis a I noto Herbouillaeo Bunoui O tencrctur. Quare tum ut illis opem ferret, tum ut ducatum recuperarct,statuit exercitui idoneum virum praeficere quam ad rem inter reliquos dero legit Ludovicum Trimollium, quem dignum iudicauit qui copiis praeesset, quas cor scripsit anno Is I 3. quo sere tepore adolescens ad aulam accessi.Illi praeterea cornutem viros sortissimos de rei militaris peritia claris limos adiunxit, Ioannem Iacobum Trivulusium marcschallum Galliae, de Robertum Marcanum Sedanium. In eo exercitu erant octingenti scrc cataphracti equites,octo millia peditum Gallorum,de Gcrmanorum sex millia,quibus praeerat Florengius filius maior natu Roberti Sedani j. Is Robertus genus quoddam munitionis ex ligno consectum excogitaucra quod carris vchebatur,quo, lloco ini liorc cogcrentur pi aelium comittere,exercitus cingi posset.Hoc tamen hominis inuentum ut postea dicetur quum magno constitistet, non magno usui fuit. Eodem anno hoc enim interlicere visum est feriis Pentecostes Castellodum celebratae sunt nu- o ptiae Caroli comitis Vindocini de Martemi, qui uxorem duxit Franciscam Alenc niam viduam ducis Fracisci Longouillant: qui quidem dum ex Aquitania rediret mortem obiit.Huius autem itineris,antequam longius progredior, mitionem mihi faciendam video:quod praeteritarum rerum cognitio lii storiae nostrae non modicum lumen
allatura videatur. I v L I v s secundus pontifex anathematis fulmen in eos omnes reges vibrarat quo oratores concilio Pisano interfuerant, eorumque regiones praedae addixerat. Huius rei
praetextu rex Arragoniae Ferdinandus quum paulo post Rauci mensicin victoriam taliam bello inuadere simulasset, impressionem in regnum Nauarrae fecit: ut Ioannes rex priusquam se meri de hostis impetum sustinere posset, cum alia munitissima regni oppi-so da, tum vero Panapalonam amiserit, S pene toto regno spoliatus sit. Quamobrem L dovicus Rex quum foedus cum illo de societatem seruare cuperet, Longouillantimst tim proregem Aquitaniae cum cxercitu auxilio mittit, qui bello capta oppida illi rei titueret:atque una cum illo comitem illum Vindocinum Carolum Borboniis. Cui quoniam non bcne conuenire cum Longouillano certior fiebat,qubd satis sciret huiuun di controuersiis magnas interdit in ca stris rerum perturbationes oriri,dc insignes cum