Annales academici

111쪽

maioribus natu aetate lange antecessit, GERARDuM ORNARII PEN, Literarum

112쪽

102 P. AE ARTINGhumaniorum in ha Academia Motorem eripuit etiam matissimo Academiae alumnos auILIALMUM AN RIAT et GUILIALMUM ALIZAM HERDA

soneE. Quis non dolet, illos ipso aetatis flore eo abiisse, quo tendimus omnes DORNsgIFFENO autem, praestantissimo olim Gymnasii Galaetini Rectori, licuit per plures annos otio seu honorifico, quod nactus non torpuit, sed vigil quievit, et quum, ut ille ait, haberet aliquod tanquam pabulum studii et doctrinae, ostendit nihil otiosa senectute esse iucundius.

De hoc viro, quoties gratos discipulos et amicos narrantes audimus, toties admodum gaudemus, in horum numero fore, qui vitam eius et varia atque egregia in iuventutis institutionem merita ex vero exponat. Hoc loco qui tui immemor essem, honestissime AN AMARON AN, quo

per quindecim annos primum Amanuens tum Custodemum Mologies usus sum fidissimo Lugent te vidua et quatuor tenellae aetatis liberi, quibus ut multi prospicere pergant, spem mihi facit tua in munere obeundo fides et religio.

113쪽

Habetis, Auditores, quae de rebus Academiae advenis in medium proferre ante duas dierum hebdomades decrevi, putans nos tristi parentalium ossicio desunctos esse. o lallacem hominum spem, et inanes nostras cogitationes lDuplicis enim laneris acta est accessio. am diem obiit Vir Amplissimus IACOBUS GERARM VAN NES, quem, quamquam iamdudum e Curatorum Collegio honorifice dimissum, non tamen silentio nobis praetermitterellaei. Ea enim aliquando viguit perspicacitate et accurata variarum rerum scientia, ut multos longo post se relinqueret intervallo. Et harum quidem laudum via in nullis non rebus gerendis magna est, maxima autem in rerum publicarum administratione. Quid vero, si eae praesto sunt populi delegato, viro eidem sorti et constanti et patriae amantissimo Aut fallor, aut historia patriae, ea describens tempora, quae turpi multorum metu et adulatione et silentio notata sunt, in hoc viro praedicabit harum virtutum momentum. Qua voce accepta, non deerunt qui haec addant:

Iustum et tenauem propositi virum Non civium ardor prava iubentium, Mente quatit solida. Si fractus illabatur orbis Impavidum sarient ruinae.

Amplissimus AN NE non ante de vitae statione decessit, quam senio consectus mortem sibi in lucro deputare debuit. Sed exspiravit etiam vir ille dilectissimus qui nobis prospera valetudine seu videbatur, cui nemo unus mortem instare putavit. De vita decessisse

IACOBuM AN nondum mente complectimur, et, tanquam absentiae

causam ignorantes, illuc interdum intuemur, si sorte adeat et locum suum, nobis gaudentibus, occupet Siccine affecti, vitam optimi Collegae enarrabimus Quum abhinc quatriduo filium viderimus insigni cum moerore ad patria sepulcrum adstantem, quumque animus nondum e lacrymis emerserit, num opportunum est de natalibus et de muneribus dicere pnigida haec atque inepta sunt. An vero imaginem ius contemplari vultis Sed haud scio, an haec menti, recenti clade iactatae, non magis

114쪽

104 P. AE ARTINGse conspiciendam praebeat quam superficie aquae procellis agitata, quidquam eorum, quae sunt in imo, nobis emere liceat. Aut si qua sorte opportunitas exstat hanc illamve imaginis partem con3piciendi, quaerenda

haec est non in amplissimo auditorum conventu, sed in paucorum amicorum coetu, ubi cari capitis desiderium nonnihil sermonum elicit et alius ex alio modeste ea profert, quibus ipsi amicum vita defunctum maxime conspicuum suisse censent. Equidem, uditores, at his interessem se monibus, quos dolendi voluptas elicit, si integerrimos ALLII amicos ei laudes ingenii animique memorantes audirem et vero his immiscentes miram huius viri comitatem et in iuvando atque adhortando alacritatem, tum vero de me ipso referrem, ut prorsus me assentiri significarem. Breviter vobis narrare iuvat, in quae mens, saepius in illis hoc tempore occupata, ibi sponte excurreret. Abhinc duos et triginta annos primum ego Gymnasii Elburgensis alumnus, BALLIu vidi, modo illius scholae Curatorem lectum m novus Curator idemque Iuris rosessor Amstelodamensis, una cum Collega MN-KER cvRTIO, Euangelii apud Arahemienses Interprete, Elburgum nostros progressus exploratum Venit. Haec probatio eam in me vim habuit, cuius memoriam nulla deleverit dies. Adhuc nos adeuntem cerno virum aetate et viribus florentem, vultu comi et ad sanitatis ruborem composito, oculis vigore plenis, cincinnis fuscis. Quaestiones eius, in paucis aptae perspiacueque positae; ad quas, ne adolescentuli, rosessorem matelodamensem suspicientes, timide et trepidanter responderemus, invitabant paene oculi illi blandi et lenis ori circumfusus risus et frons ad hilarem illam, qua pueri confidunt, benevolentiam explicita. - Quum a nobis discesserat, id ad unum omnes optavimus, ut vir ille comis, interrogandi quemque et benigno alloquio adhortandi peritus, saepius, quin si fieri posset, quotidie rediret. Viginti uno annis post HALLIus huc vocatus est, ad Iurisprudentiam tradendam. Sic anno 1848 mihi quoque opportunitas allata est eum cognoscendi virum, qui adolescentulum sibi devinxerat. Videbam canescentes capillos, animum videbam a iuvenili vigore nihil remotum eadem orialineamenta, nec pauciora in vultu benevolentiae signa, nonnihil tamen temperata aetatis ad maiorem vitae sapientiam progressione, adhuc eae

115쪽

bus doctrina sua et prudentia et exquisito rerum usu lubentissime praesto erat, amorem sibi sponte comparavit.

Vos compello, HALLII discipuli, qui dilectissimum vestrum praeceptorem lugetis. Profecto iure lugetis praeceptorem , qui dissicillimam tenuit illius institutionis artem, qua non tantum viri docti, sed etiam cives ad res vitae bene procurandas apti et scholis Academicis prodeant. Sed nobis etiam gravissima lugendi causa est Caremus enim Collega candido, qui exquisita humanitate et affabilitate sermonis sibi quemque

conciliabat, et licet prae ingenii alacritate paratus ad agendum esset, numquam tamen ad alterutram partem declinabat de via, omninoque suum cuique tribuere omnesque erre ac pati, quibuscum una erat, quam aliisse praeponere malebat. Atque haec omnia eo pluris nobis erant, quo meliorem ornabant Doctorem Academicum. rosecto non eodem redit, quibus

quis moribus et virtutibus sit, modo sit doctus; sed si doctrina vim promovit insitam, et recti cultus roboravit pectus, tum prodit illud, quod et praesens suspicimus et lugemus absens atque grata prosequimur recordatione. Nos BALLII nostri non obliviscemur, et quoties de bono Prosessore sermo erit, toties ex ipsius quoque imagine lineamenta peti apparebit. Αbsolvimus, Auditores, de aestumatissimis viris optimisque commilitonibus, quos mors nobis eripuit. Quod si praeterea Docentium ordini nonnihil commutationis tum allatum est tum instat, id aliunde repetendum esse gaudemus. Nonnullis enim adeo elicibus esse contigit, ut aetatis

annum explerent, quo vitam in docendo occupatam otium excipit honorificentissimum. In horum numero, - quod grati praedicamus, - quinque sunt Academiae nostrae Prosessores. Quorum quidem Viri Clarissimi adERMAN, OLTIII et WTOHIIIAE OROENEWos iam per aliquot annos rude donati, ut diu vegeta senectute fruantur vehementer optamus. His brevi accedet Clarissimus BouMAN, cui nuperrime aetatem septuagenariam gratulati sumus. Sed Clarissimus LIDT DE EUD ante hos paucos menses eo est relatus omnium, qui munere suo sunguntur, rosessorum diutissime

116쪽

huic ordini adscriptus fuit. am ante quadraginta annos et amplius ex Athenaei ardemviceni naufragio huc salvus evasit, rosessoris extraordinarii honoribus insignitus. Quot commutationum in Academia nostra, hac annorum serie, testis fuit Quantum Collegarum numerum luxit Sed ab his vitae cuiusque longioris curis et molestiis oculos bona cum spe ad illud convertimus, quod primo praecipuoque loco spectavit. Id enim egit, ulmuseum Historiae naturalis pararet exquisitae et pulchritudinis et amplitudinis. Atque hoc sic illi cessit, ut nuper a peritissimo harum rerum iudice acciperem , Μ eum privatis sumtibus paratum, quod illis nominibus

conferri cum suo posset, nusquam exstare. Si lustranti hos thesauros dubium nonnunquam erat, magisne ipse admiraretur exempla rerum, quae in paucissimis tantum useis asservantur, an vero exquisitam operam iis

elaborandis adhibitam, illud continuo apparebat, eos illi insigni et tempore

et labore et virium intentione et ipsius vitae parte, tum etiam maximis impensis constitisse. Verumtamen non eos inde fructus oepit, quos hac senili aetate plurimi secisset. Contra summo cum dolore vidit, et doloris huius socios habuit patriae et doctrinarum amantissimos viros, moestus itaque vidit partem pretiosissimi use in exteras abeuntem regiones Gaudemus autem maximam et praeclarissimam eius partem patriam nondum reliquisse, in qua ut sedem fixam consequatur inserviatque amplificandis Museis inprimis Academicis, etiam atque etiam optamus. Bona malis mixta esse, omnibus in ore est. Et nos quidem, Auditores, hanc sententiam adeo non negamus, eam ut ipsis Academiae, vehementer affictae, satis probari putemus. Primum enim, quod grato praedicamus animo, in duorum demortuorum laeum viri successerunt, nobis exoptatissimi. Hoc assirmanti mihi tu continuo menti obversaris, Excellentissimime VANRAPPARD, quem Rex Augustissimus WYcxIo desideratissimo, paucis dierum hebdomadibus vita defuncto, successorem designavit. Ab hoc loco et a persona mea alienum est, o in os laudare, non alienum, laudum tuarum seram optare ex hac cathedra commemorationem; non alienum, lateri Cu-

117쪽

O O. 107ratorum Collegii raesidem sive EWYoxio nostro sive Senatui cademico gratiorem legi potuisse neminem. Haud semel regia auctoritas te civitatis gubernetoribus a consiliis esse iussit in causa institutionis superioris, eaque nuper tibi uni, Regio rerum domesticarum raesecto, aliquamdiu mandata fuit. Vitae itaque tuae pars illis dicata sui rebus, quarum curam, etsi arctioribus finibus circumscriptam, nunc non defugisti. Quemadmodum antea tuum fuit, omnium Academiarum commodis prospicere, ita hodie alma tua mater, quae hoc alumno delectatur, te insigni cum laetitia suum dicit suaeque potissimum causae devinctum salutat. Qui tibi annus primus ab amplissimorum hon rum perfunctione aditum ad honestissimum otium dedit, hic te otii huius partem Academiae Traiectinae tribuentem videt. Est sane quod nostro omnium nomine tibi pro hac benevolentia gratias agam. Quidquid boni in Academiam conseres, id plurimi aciemus, hoc autem ut per longam annorum seriem numero multum sit, vires tibi largiatur Deus optimus

Quum in duorum demortuorum locum viros successisse dicebam exoptatissimos, te quoque cogitavi, Amplissime AN OTTEMA. Te enim a Rego CRAETHANGERI in munere graphiario successorem esse lectum, eo impensius gaudemus, quo et peritior es rerum, quae Curatorum prudentia sunt mandatae, et alacrior tam in Academiae commodis tuendis quam in ingeniorum cultu et humanitate quovis modo promovendis. Ex Curatorum Collegio honorifice dimissus, Virorum Amplissimorum acta curas. Ergo probas, te ab iis persequendis, quae honestissimam utilitatis commendationem habent, tituli honore non avocari. Probabis autem tuo exemplo quam vere dicatur a qui se ipse deprimit, extolletur.' os enim te, Viromptissime, maiori prosequemur honoris significatione, quippe existimantes id te acturum esse, ut Curatoris nomine quo cares dignior etiam quam antea esse videaris, siquidem in hoc vocabulo explicando sequi haud placet Grammaticorum quorundam de voce lueu sentententiam. obia Curator esse non desines, i. e. vir prudens et bonus, qui Academiae curam habet. Gratulantes autem tibi munus graphiarium, neutiquam Optamus ut eius 14

118쪽

ossiet tibi sint levia. am Academiae causam agimus. Haec autem quo magis viget viresque suas auget, quo saniore ruitur vita, eo magis crescit laborum tuorum ambitus. Sed hoc optamus, ut rerum agendarum multitudini valetudo et vires suppetant, utque, si nonnunquam prope a querela abesses humeri serre recusant, - extemplo tibi addere liceat de

Academia, nobis omnibus cara, merere conor, ut gratum eius piumque docet alumnum.

Progredimur ad studiorum praesidia, in quibus primum locum tenet Bibliotheca, quae omnium doctrinarum studiosis pariter prodest, et hoc anno prae ceteris adminiculis nostris aucta et emendata est tam librorum quam locorum ad hos disponendos aptorum accessione. Constat iamdudum spatium defuisse, ut libri iuste disponerentur. Hinc paulatim alii translati erant in locum adeo editum, ut vertigine laborantes eos vix sine periculo ex hac vicinia tecti promerent; alii summa cum quaerentium molestia non amplius iuxta sed pone alios, et sic duplici, ut aiunt, serie, collocati erant. His incommodis subventum esse laetamur iuncto Bibliothecae amplo illo cubiculo, quod pulchritudine et apta partium divisione veteri cubiculo longe multumque praestat. Hi tuto libros quaerere, promere e scriniis et genio indulgere licet. Armariis autem non scalae admoventur, pondere et altitudine eam virium intentionem postulantes, ut ad arcis oppugnationem aggredi tibi videaris; sed porticus sunt latae, in quas commodis gradibus escenditur Haeterea instructum est hoc cubiculum rebus omnibus, quibus in legendo et excerpendo indigemus. Etiamne inquis hyemali tempore iucunda ruitur aeris temperie, arte

parata Si quos proxima hyeme frigus inde pellit, hos in vicinia excipiet

et fovebit, quod nunc exstruitur conclave. Haec laeti memoramus propter insignem librorum accessionem, quibus recipiendis in praesens haud obstat spatium. Et sane Bibliotheca hoc anno valde locupletata est tum prudenti variorum subsidiorum publicorum sic tum Academiarum exterarum et Societatis, quae a permutando nomen habet, munificentia, tum etiam donis civium nostrorum et provida Curatorum cura. Hi enim, quum e Catalogo scriptorum orientalium, a Clarissimo MILLIE consecto et Bibliothecae donato, huius in hoc doctrinae genere inopia apparuisset tanta, quanta ViX

119쪽

decem millibus florenorum tolli posset, constituto extra ordinem quingentorum florenorum subsidio, spem meliorum temporum secerunt.

De donis si quaeritur: in Observatorio Edinburgens accepimus Ob-

NAM AEditi. ordo Literarum Humaniorum in hac Academia, auctore Clarissimo ARsTEN, nobis operibus quibusdam donandis gratum secit. Gratum etiam secerunt Viri Consultissimi EYcΚ ΑΝ ΠYLICHEM et SCHULLERTOT PEURsuri, quorum hic laborum suorum huctus addidit. Ea enim, qua Bibliothecam mavit Eddae editio, ipsius continetianuscripti raiectini collationes diligentissimas. Denique obilissimam atronam VANBARDENBROR VA LooxBoas bis mille florenos Bibliothecae largitam esse, ex ipsius testamento apparuit. Exemplum imitatione dignum, quo id me

Traiectinae Bibliotheca munificentiae suae monumenta posuerunt. In Vero optimi viri, qui opibus possent, existimant, iis subsidiis, quibus decessores nostri vitam Bibliothecae vix vitalem esse iudicarunt, hodie satis commode vivi posse Non existimant. am pro eo quo sunt ingenii cultu literarumque amore optime norunt, intra hos triginta aut quadraginta annos incredibiliter crevisse omnium doctrinarum ambitum. Quamobrem ita nos gratias agimus omnibus, qui hoc anno de Bibliotheca bene meruerunt, ipsam ut locupletissimis patriae civibus maiorem in modum

commendemus.

Relinquimus Bibliothecam salutem plurimam impertientes honestissimo ADBRIo, custodi illius per quadraginta annos peritissimo librorumque olim ex aede Sancti IoΗΑΝΝIs in praesentem locum translatorum comiti fidissimo. locis illis, quibus ante hos quinquaginta annos in aula regis LUDOVICI sesta celebrari solebant musica, choreutica et sacra, si nos conserimus in Mnaculum, quantum continuo animadvertitur discrimen videris tibi elucis hilaritate in loca delatus esse tenebricosa, quae una cum aedificiis vicinis et recedere iubent in tempora illa, quibus civitas nostra monasteriorum plena duit et conclavia, augustae Basilicae nexa, sedes fuerunt

120쪽

110 P. AE ARTINGCanonicorum. AEarietibus Curiae et partim etiam tecto arcuato, quod

mirum in modum sic tabulis ligneis est obductum, ut quodammodo sundum navis reserat, appositae sunt essigies plurimorum huius cademiae Prosessorum, vita defunctorum. mis nuper accessit DANIELI DYLII eff-gies, quam Vir Consultissimus TEMMINox ex pagoiaarasen Senatui per GUNNINGIUM nostrum, hemiae Lectorem, offerendam iuravit. Gratissimum nobis hoc donum fuit, nam licet DYLIus ante hos tres et quadraginta annos per aliquot tantum menses medicinam practicam docuerit, sui tamen insigne huius Academiae decus, dignusque de aequalium sententia, qui in raro medicorum proventu, quem publice celebravit, principe loco censeretur Eius itaque, ut etiam ouDoEVERII nostri essigies, cuius nobis spes facta est a vidua, diutissime locum occupent inter aequalium,

decessorum et successorum imagines, verum non in hoc, quo adhuc utimur, Senaculo, quippe angustiore, quam ut veteribus quatuor novae adiungantur Videtis, auditores, decessores nostros iudicantes, ampliore nobis opus esse cubiculo. Quibus nos assentientes hoc addimus, locum illum etiam parum idoneum esse ad requentem numerum Auditorum, qui disquisitionibus publicis interesse cupiunt commode excipiendum. Et quandoquidem ea proserimus, quae sunt in votis, silentio premere non lubet votorum omnium praecipuum. Utinam aliquando nobis adeo felicibus esse contingat, ut novum contemplemur aedificium Academicum Gmnin-gani haud dissimile dignumque et peregrinorum approbatione et vero Academiae atque civitatis Traiectinae prosperitate lQuod ad reliqua doctrinae adminicula attinet, Μ eum Physicum, Laboratorium hysiologicum et observatorium laroscopicum suis singula instrumentis locupletata sunt. Supellectili quoque Anatomicae pulchra accesserunt et utilia specimina, quorum nonnulla affabre consecta diligentiam et artis peritiam uRPPII rosectoris egregie probant. useum Mologicum haud exigua cepit incrementa. am Vir Doctissimus AN AasEL exquisitam ei donavit collectionem Aranearum indigenarum liquore asservatarum, et emuseo idthiano emtione comparata sunt aliquot egregia specimina Mammatium et Avium. Quae quidem animalia, quum pro sua dignitate non satis apte exponi possent, praeparari a Curatoribus omnia coepta sunt ad novum exstruendum cubiculum, quod etiam scholis habendis inserviet.