장음표시 사용
11쪽
T Vulgata distincto reperiatur; ergo Hexaptorum editio nullo modo Vulgatae periculosa est.
Secundo, imo inde magnum Vulgatae auxiliu, scilicet ad eam elucidandam, & defendendam . Ad eam defendendam; ea enim est versionum odi originalium Scripturae connexio, ut alia sine alijs nobis obicura remaneant: sicuti enim Deus, qui varias Nationes longo Terrarum, ac Maris tractu seiunxit, tamen necessitate commercii foederauit, dum quid in singulis Regionibus nascitur, omnibus aut necessarium, aut gratum esse voluit, & singulis creaturarum speciebus varias largitus est proprietates , ut omnes inter se, ac nobis etiam utiles essent ; ut necessaria, aut iucunda nobis earum opera nos ad earum conseris uationem adduceret. Ita & varias Scriptuiae editiones tum originales, tum Interpretum, nobis &sbi inuicem, aut necessarias , aut utiles esse voluit, mutuam sibi lucem praebendo, ut singulariuconseruatio ita nobis clara, ita pretiosa esset, ut etiam vel exigua fragmenta omni auro pretiosiora a fidelibus haberentur. Ita originalia Hebraica a Septuaginta Interpretibus, & a Vulgata meram accipiunt lucem ἔIdeo enim voluit Deus, ut in textu Graeco TO Interpretum, & in Latino Vulgatae , multi adhuc remanerent Hebraismi , ut ante studium linguae Hebraicae aliquid ex illius proprietatibus delibaremus ; imo etiam phrasibus Hebraicis tritas haberemus aures , ut facilius fieret nobis Hebraicet linguae studium , voluit hoc etiam inde hauriri Commodum , ut dum lingus originalis periti vellet imperitis aliquid ex primariae editionis phrasi
12쪽
exacte declarare ex Textu Graeco, aut Latino, phrases Hebraicas faciles reperirent: ita & multi in Vulgata Graecismi, qui Textui Graeco lucem,
In Textu etiam originali noui Testamenti, multos permixtos Hebraismos deprehendimus ;sicut enim multi hoc tempore Latine scribunt, quorum phrasis vernaculam redolet; ita scripserunt Apostoli,& Euangelistae, Graecas scilicet voces usurpant, phrasim omne Hebraicam seruant, di sic obscurus est Textus noui Testamenti, dum
Graecismi cum Hebraismis permisti leguntumsed qui fieri potest, ut Apostoli, qui Grammaticae,&linguarum Magistrum habuerunt Spiritum Sa n-ctum,ita corrupte, ac imperfecte loquantur, &quod vitio tribuitur, id & in Apostolis reperiatur Verum perfecte linguas a Spiritu Sancto didicerant Apostoli in die Petecostes, sed inter v rias illius temporis linguas , ea valde communis apud Hebraeos erat, in qua Hebraismus simul &Graecismus confusi,linguam Graeca,quq Hellenistica dicebatur, componebant, & Iud si ea utentes Act. 6.V. I. ελλην σα vocabantur, quasi Graecis affectantes ; non enim ibi mentio de Gentilibus, quibus nondum apertum erat ostium fidei, sed Iudaeis Graecum affectantibus. Sed cum patrio sermone hoc ab illo tempore incepisse arbitror,
in quo, ut legimus a. Machabaror. .v. I S. Patrios
quidem honores nihili habentes,Graecas glorias optimas arbitrabantur: luc ergo Iudaeorum erat inter Gentiles commorantium dialectus; illa loqui & scribere conueniebat Apostolis. Hanc ergo scire debemus, vinosium Testam ἴ-
13쪽
tum exponamus seeundum Textum originalem,& secundum Textum Vulgatae Latinq;eadu enim ratio est, & praeterea clucidatio unius est elucidatio alterius ; mire enim Graecus, & Latinus Vulgatae inter se consentiunt in nouo Testameto: sed a quo lucem emendabimus a puro Hebraeo,& puro Graeco multum quidem hauriri potest, si quod seorsim in linguis illis puris legimus con iungere,& miscere sciuerimus; sed no parsi esset auxilij,si libros aliquos Hellenistice loquetes prs manibus haberemus , sed qui erant libri huiusmodi, non Demosthenes , non Xenophon, non a
Thucydides ; puri eni in Graeci sunt, soli 7o. Interpretum libri hac lingua usi motrunde qui vult
ad noui Testamenti clariorem intelligetiam peruenire, hoc assequetur si diligenter volvat 7 o. Interpretes ; in illorum enim studio multum ad noui Testamenti expositionem proficiet: hoc ego expertus sum trium annorum studio, cuius ope multa apud Apostolorum libros intellexi, quae neque apΗd Commentatores , neque apud Lexica inueniri potuerat. Primitias huias laboris V. D. dedi alias, dum hanc vocem Apostoli exponero, Exinanivit semetipsum. Multa alia postea in nouo Testamento ex hoc tempore simili modo interpretatus sum ex obseruatione Io. Interpretu,
quod si ea hic velle exscribere,quae incredibilem animo meo voluptatε attulerui; triennij labor hac Epistola cocludendus esset; sed ne nimis onerosus sim,alteri occasioni,& tepori reservabo. At unus restat scrupulus , quod semper gaudium ex hoc studio natum exturbat, quod scilicet Hexapta nohabemus, huius autem scrupuli origo haec est. Orige-
14쪽
Origenes videns suum Hexapioru opus, licet
omnibus gratum , tamen propter expensas , aut
labores a paucis haberi, volens labore suo succurrere fidelium pietati, id quod in variis columnis sparsim dederat, omnia in una posuit cum Asteriscis, & Obelis;assignatur Aquilae Theodotioni,& Symmacho,& alijs id,quod diuersum a To.aut
scripserant,aut tacuerat,pr termittens autem ubi cu m 7 o. consenserant, hoc opus a multis lubenter acceptum et sed dum a multis excolitur, successu temporis, ita notae Asteriscorum, & obelorum a Textu elabuntur,ut quod a varijs acceptu, id omne tanquam 7o.Textus accipitur; cu tamen
sit a varijs consarcinatum: sepe ibi videmus duas interpretationes in unam coaluisse, saepe alienas pro vera irrepsisse; ab uno codice tribui 7 o. Interpretibus, quod ab alio negatur, saepe To .esse creditur,quod Aquilae est, aut Symmachi, aut alterius: ideo ita studiose fragmenta variorum Interpretum requiruntur, ut certe sciamus , quid Io.
dixerint, quid alijs restituendum,quod nunquam 'clare & distincte fiet, donec Hexapta Origenis
lucem videant: statim enim restituentur nitori, ei
saltem, quae fuit tempore Origenis , & ab ea confusione liberabuntur , que post Hexapioru m editionem ex illa in unum permistione sequuta est.
Nec timendum est propterea Vulgatam aliquid ex Aquila, aut Symmacho, aut Theodotione desumpsisse, scilicet de viris male de fide sentientibus : huic enim veritati iam practu sum est non solum apud eruditos, qui ex Patrum lectione praecipue Hieronymi,Theodoreti,& ex opere Flaminij Nobilii hoc agnoscere potuerunt, sed etiam
15쪽
Is omnes qui Vulgatam legerunt; videbunt enim , Daniel cap. I-Iq. Vbi S. Hieronymus confitetur illa ex Theodotione integra desumpta esses: nihil ergo dispendij, multu autem utilitatis haurietur ex illa Hexaptorum editione, purior autem lux, quo magis deseecata,& ab omni permistione per Hexaptorum inspectionem libera erit,nec solum lucem ibi Uulgata inueniet, sed defensione,
Valet ergo & ad defendendam Vulgatam, Multa ab Haereticis contra Vulgata solent afferri, ilibus varie respondetur a variis, idq; feliciter;
ed mihi inter alias in mentem venit methodus , quae ex studiosa Io. Interpretum obseruationOdesumitur; ea autem est, obseruari,unde nasci potuerit omnis inter Vulgatam, & originalia diuersitas, & quia omnis illa diuersitas ab Haereticis tamquam crimen Vulgatae adscribitur, curaui apud 7o.Aquila, Symmachum, Theodotionc s.& 6.editionem,tandem apud omnes, quq mihi o
currerunt, easdem diuersitates Obseruare, ut concluderem aut omnes Interpretes Scripture errasse, aut si omnes simul condemnare nemo audeat, nec etiam Vulgatam vituperandam, cui ide licet quod aliis adnotaui, etiam Rabbinorum,&Interpretum haereticorum huius temporis versiones varias, ut omnibus satisfaciam; varias enim a variis laudari expertus sum et ut ergo omnibus pr bem Vulgatam perfecte exposuisse, ab omnibus argumenta quaero.
Verbi gratia, notant LXX.alia legisse puncta, idest vocales,alias ab illis, quas nos legimus, vel quod, di probabilius, nulla inuenisse puncta inta,
16쪽
Τextu originali, & Ideo pro arbitrio Iegisse, de
sepe aliter se habetTextus Hebraicus hodiernus,&ideo sensum altu indicasse;aliquando etiam literas alias legeram, non quod probe literas nocnossem, sed quod exemplari non ita fideliter ob suspectam Librarii fidem;aliquado iudicaueram alias literas substituendas earum loco , quas in . Textu Hebraico reperiebam, aliquando & literas alias similis figurg mutuabati ita ubi nuc legimus litera Daletli, ip egerant Rest, & contra, ubi nos habemus Rest , ipsi iudicarunt ponendum esse Daleth: Uau pro Beth , Beth pro Caph ; de contra saepe acceperunt; sspe etiam literas eiu dem instrumenti inter se permutarunt, quod etiaa Rabbinis fieri saepe animaduerti; nam & 7o. de Rabbini saepe Scim indicauerunt esse , ubi nos Sameth , quia ambae literae dentium: He pro Aleph ponendum , quia litera gutturis utraque emimo aliquando Iod pro Rest, Mempro Beth posuerunt, cum tame nec in figura, nec in pronunciatione aliquid simile haberent, unde possit desumi erroris suspicio: praeterea eorum iudicio liters Aleph,He, Vali, Iod, facile inter se
mutantur; saepe etiam ills quatuor literae indicatur excidisse, & restituuntur auctoritate 7 o. Interpretum ' eaedem voces saepe contraria significant, & ideo quod in uno Textu in uno sensu, omnin5 contrario accipitur in alio loco. Hebrari non componunt verba vi Graeci , & Latini, sed tamen unum verbu semper continet significationem omnium compositorum nostroru,ut discimusa 7o. Interpretibus, qui modo reddunt per verbusimplex, modo per unu copositu, modo per aliud:
17쪽
Hebraei carent casibus, unde a To.idem modo reditur in nominatiuo, modo in genitivo,dativo,accusativo, vocativo; quod tamen Hebraice eodem modo enunciatum est eamdem vocem ijside literis scriptam, modo reddunt in indicativo, modo in imperatiuo,subluctivo,optatiuo,infinitiuo, modo in futuro, modo in praeterito , modo in praesentieeade vox,Nagaph verbi gratia,apud illos significat ide,quod quinq;illae voces, percutiebam,percussi, percusserat,percusserit,percussisset ac idem hae tredecim s
aliqua d6 iudicarunt Iiteras in una dictione fuisse transpositas,& denuo transponui, ut restituat,& exponat in sesu valde diuerso,titeras iudicarunt deesse, quas denuo addunt, superfluas aliquas , quas auferunt : saepe mutauerunt interpunctionem , saepe literam , quam inuenerant in fine dictionis unius , iudicauerunt pertinere ad
initium sequentis, & quod initio unius,restituendum fini praecedentis ; ita & iudicauerunt de vocibus in ordine ad versus, & de versibus in ordi.
ne ad capita, seiungentes ab uno,& alteri iungetes, aliquando duas eiusdem vocis,imo & eiusdeversus , interpretationes dederunt, & simul iunxerunt; saepe dum vox una plures habet interpre. tationes, unam interpretationem pro alia posuerunt, ut, legem ponere pro docere , quia ide verbum Hebraicum utrumque significat ; aliquando voces quidem Graecas habent, sed Hebraismum seruant; aliquando illum diluunt, eamdem vocz, quam
18쪽
quam nos putamus esse nomen propriss ,Ipsi vertunt more appellativi reddetes interpretationem nominis pro nomine; aliquando autem quod putamus nomen appellativir,ipsi scribunt more pro prii, vocein Hebraicam intactam seruantes ; alias versus integros ex traditione addiderunt, quos scilicet in originalibus non legimus ex alia radice, quam prima fronte appareat, aliquando Hebraica verba, & nomina derivarunt: ideo etiam interpretationes minus usitatas dederui,& substi. tuerunt aliqua , ne Ptolom sus Rex inde scandali occasionem acciperet; ita ubi Textus Hebraicus habet Psal. 83. v. I a. Ses,ct clypeus Dominorum, ne Ptolometus suspicaretur Iudpos aut Sole,aut Cly.peum colere, sicut multae Gentilium nationes , maluerunt vertere, quia misericordia, & veritatθdiligit Deus, quς est interpretatio mysterij, loco versionis litteratis et & Psalmos. v. I I. ubi Textus Hebraicus habet Lux fata est sexto, quia inusitata
est Graeca haec metaphora, To. vertentes Unam
literam in alia similis pronuciationis, seu eiusdainstrumenti verbii, Lux orta est iusto; mysteria etia, quae de Christo clare, & subtiliter loquuntur, de
industria occultauerunt, ne crederet Ptolomaeus duos Deos a Iudaeis coli: alia etia verterunt, quorum rationem,& regulam nullam inuenimus. Dum haec considero,ad Vulgata oculos refero dicens,si haec omnia licuerunt Io. Interpretibus, cur no Uulgatae Auctori si haec omnia Synagoga senescenti,cur non Ecclesiae Catholicae, etiam aduersariorum confessione tunc storescenti si hare Synagoga dum esset prope interitum,ut verbis S. Pauli utar,cur non eadem poterit Ecclesia, qua in
19쪽
visitauit oriens ex alto si Editio 'illa 7o. eum
tanto plausu omnibus, quae iam praecesserant saeculis,ab Ecclesia Catholica recepta est , cur vitio tribuitur Vulgatae, si ea habet unde To. laudem consecuti sunt, eamque etiam palam multi propheticam, & miraculosam fuisse 7o. Interpretum
versionem asserant. ἐHis ita firmatis toto *culoru concursu,infinita erui possunt argumcta a Io.Interpretibus ad Uuia gatae defensionem; quidquid enim in ea arguitur, id summa cum veneratione a 7o.acceptum est : si ergo miretur aliquis, apparentem versus alicuius dissonantia cu originali, hoc ex eo prouenit,quod non aduertat Auctorem Vulgatae alia puncta aut legisse,aut iudicasse in Textu Hebraicocidem autealias literas in Textu originali positas inuenit,aut ponendas esse coniecit,aut mutadum esse literara . ordinem indicauit,aut ab alia radice petenda esse significationem, aut verbum Hebraicum simplex exponitur per Latinum compositum, aut quia liberum est, per quem voluerit casum vertere; aut tempus, aut vocem unam elegit ex multis, quae reddere licebatia ut quia haec litera, aut vox, aut
versus ad sequentia spectat, quae originalia huius temporis iungunt'praecedentibus,aut praecedetibus iungendum,quod iam legitur cu sequentibus in Textu originali; appellativum est quod Haereticus Vulgatae accusator proprium indicat, aut proprium quod ipse appellativum; hic aliter vertitur, non quod deceptus si Vulgatae Auctor, sed ruia scriptor Textus Hebraici, qui nunc legitur,eceptus est in literarum simili figura, aut sono, quod nos ignoramus,ubi Scriptor Vulgatς meli
20쪽
res nactus Codices aliter legit ae nos; sepe Hebraismus est in Uulgata, quod Haereticus secundum Latinam phrasim exponens ad suos errores trahit; ut dum I. Corinth. Io. vers. I 6. legimus , Panis , quem frangimus , nonve participatio Corporis Domini est Inde enim putat impugnari realem praesentiam Corporis Christi in Euchariastia ; sic enim inferre conatur; si post consecrationem praesens est Corpus Christi sub specie. bus panis, & id quod vocatur panis , post consecrationem est Corpus Christi , ecce Textum , ubi vocatur panis post consecrationem , & tamen dicitur frangi, ergo Corpus Christi, quod in Passione sua non est fractum,iam post Resurrectionem suam frangeretur, quod non solu absurdum esset, sed blasphemia: sed hoc argumentum, seu potius sophisma saepe mihi propositum,facile
mihi fuit soluere, dum ostendo Textum noui Testamenti Hebraismis abundare, at secudum phrasem Hebraicam , frangere significat in cibum disribuere. Frangere ergo hunc panem, seu Cor pus Christi, non aliud est, quam in cibum distri
Tandem potest responderi id,quod legedo 7 o. didici, multa scilicet esse Capita alia,multos sontes,unde petitur diuersitas interpretationum,que tamen a nobis deprehendi non possunt. Maxima ergo temeritas est Uulgata,imo Ecclesia Vulgatae approbatrice condemnare, quia aliquid apparet in ea ab originalibus hodiernis discrepans; corrige potius iudicium tuum particulare, & Ecclesiae