장음표시 사용
21쪽
Coxe, Cas. codd. mSS. Bibl. Bodl. pars. I Oxoniis I 853 pag. 2is. 6. Baroccianus Graecus I 8T chartaceus saeculi XVI Biineuntis, foliis constans 25a, formae maximae, confines Gemini helementa astronomiae , quae inscribuntur Γεμίνου εἰσαγωγη εἰσ τα φαινόμενα, folia 2O6-2IT. Desinunt in eadem verba atque in Baroeciano primo. Conf. Coxe, i. l. pag. 3Id.Ηos codices artissime cohaerere cum Pi non solum ex fine
abrupto eorum, sed etiam e verbis Tων ζωδίων κέκλοσ, quibus B ' incipit (conf. Cat. libr. mss. Angi. ef Ηib. fom. I pag. 25 , primo paene obtutu perspicitur. Atque P/ quidem ex Bi esse descriptum mihi veri simillimum esse videtur aetatem utriusque comparanti. Eandem certissimum est esse originem codicis B', qui a folio 261 usque ad finem sub numeris 13-1s eodem ordine eosdem libros continet, quos BA habet ab initio usque ad folium 85 sub numeris 1-T. Ac vetustioris quidem libri scripturam nunc ita detritam esse, ut vix POSSit legi, cum recentior nitidissime exaratus sit, affirmas Sehmidi (l. l. pag. 28T , qui specimen lectionum ex his codicibus depromptum sibi comparavit, Idem figuras, quas habet BA, vix posse dignosci dicis E' autem carere figuris, quibus suo cuique loco spatia vacua relicta sint. Ηorum codicum stemma conficere conanti quamvis
obstet, quod maxima eorum pars haud satis innotuit, famon id constare videtur lacuniS, quibuS omneS quoSinspeximus laborant, Oemini codiceS cunctoS ex uno archetypo esse derivatos, ad quem solus codex V ' proxime
accedere putandus sit. Ceterorum autem librorum duas familias distingui posse iam Supra commemoraVimUS. Atque eorum quidem codicum, quoS antiquiori S recensionis esse existimamuS, proprium eSSe videtur, quod inseribuntur partim (M Masr. P BAB') εἰσαγωγη εἰσ τα φαινόμενα (quem situlum antiquitus opusculo inscriptum
fuiSSe putamus, quod Vrum, quem codicem e fonte satis vetusto derivatum esse persuaSum habemus, item inscri
εισ τα μετέωρα. PοSferiori S autem recensionis codiceS, quos e Constantinopolitano quaSi e Secundario quodam
22쪽
XVIII Praefatio. archetypo fluxisse Suspicor, fitulum in brevius contractum exhibens εισ τα φαινόμενα (CVSTSe. et brevissimo ταφαινόμενα (A' A'). Dicas quispiam hoc discrimen ex fenuissimo quodam indicio extortum videri: quod tantum
De interpretationitius Isagoges inessitis. Latent in scriniis bibliothecarum inferpretationes Isagoges Arabicae, IIebraicae, Latinae, e quibus praecipue disserendum esse videtur hoc loco de Latinis. D I. In codice Latino Db 8i bibliothecae regiaqDresdensis inveni a folio T2 usque ad folium io2 exfsiro libellum anonymum, quem indiculus manu recentiore in folio paenultimo inscriptus appellas Intro Metiones Ptholo-
23쪽
,naei in sim rati. Codex membranaceus est Saeculi XV, antiquis litteris erectis exaratus, qui folia habet 2iosormae minoris. Atque ex initio quidem: Diuei littir orbis sonorum in Ies stri tes primo paene obtutu perspexi me
incidisse in versionem ISagoges. Quam ex Arabico Sermone eSSe tranStatam cum multae reS fum nomina Stellarum Produnt, quae occurrunt in capite fertio (vido
Alterum exemplar eiusdem versionis, quod inscribitur LIntroductio Ptolom iei in Alm esitim, exhibet codex Lutinus 168 membranaceus saeculi XIV bibliothecae Leopoldinae Mediceae Faesulanae, quam in Laurentianam anno 1 55 illatam esse constat. In fine libelli, qui continetur foliis 112 - 118 codicis formae maximae binis columnis exarati, haec nota subscripta est: E licit quod ubi ei iretum est de libro introduetorio Ptolometei αc librum nominutum Alincipesti. Ex hoc libro manu scripto multas lacunas codicis Dresdensis, quem a scriba haud valde perito exaratum eSSe appares, PXPlere potuimUS. - Tertium exemplar extat in codice laodleiano. Est Digbianus Latinus 168 membranaceus saeculi XIII-XIV, formae maximae, binis columnis exaratus, quem describis Macray, Cat. libr. mss. Digby. Oxoniis 1883 pag. 1ia. Ordo foliorum turbatus esse videtur. Nam folium 1 18 sub num. 18 excerpta de libro Tholomei introductoris ud cirtem ver iam mutila in principio continet. Duobus foliis omissis in folio 12ob sub num. 21 excerptum aliud subiunctum esse dicitur eae Introductorio Tholomel ud αrtem vericum. Ηis foliis contineri suspicor versionem duorum primorum capitum ed. n. Nam a solio 122 sub num. 26 secundum conSpectum, quem Macray praebet, utertio capite de formis stellulis incipiens sequitur tofus Liber introductorius eodem capitum ordine, qui est et in codice Dresdensi et in Laurentiano, quos ipsi excussimus.
IIuius versionis partem tantum speciminis instar
publici iuris facere satis esse putamus (vide Append. III 2 .
Interpres enim rerum, de quibus agitur, imperitissimus multa perverse transtulit atque Arabica verba tanta fide Latine reddere Studuit, ut Sermonem quam durissimum et impeditissimum fecerit. Tamen nonnulla S Scriptura S, quae cum Graecis ISagoges codicibus collatae alicuius momenti esse viderentur (eoni exempla, quae publicavi
24쪽
neglegenda S eSSe exiStimavi, quoniam codex Graecus ab interprete Arabico adhibitus, Si cum noSfriS comparatur, vetustate multo praestantior fuisse putandus est. Ac ne illud quidom silentio praetermittere voluimus, quod cur factum sit explicare difficile esse videtur, ordinem capitum ab eo, qui in nostris codicibuS GraeciS est, omnino abhorrere. Praebens enim codices Latini huius versionis, de quibus Laurentianus inscriptiones capitum manu recentiore ad marginem adiectas exhibes, hunc ordinem Sermonum qui
dicuntur: capp. I-VIII. XII-XVI. IX-XL XVIII. XVII. Calendarium (vide conspectum capitum pag. XXIX). Quod
eo magiS mirum videtur, quod codices IIebraicae infer- prefationis ex Arabico Sermone franStatae, de qua mox dicendum est, eam perturbationem capitum non exhibent. Ergo illum ordinem diversum neque Arabicae Versionis, ex qua et IIebraicam et Latinam fluxisse conStat, neque Graeci codicis, quem interpres Arabicus in manibus habuit, proprium fuiSSe cenSemuS, Sed in VerSionis Latinae exemplar, cuius apographa nobiS Servata Sunt, neScio quomodo esse illatum. A vero haud aberrare nobiS Videmur, cum SuSPicamur auctorem huius versionis Latinae esse Gerardum
notitiam habuisse reperimus, qui laudat (Opera fom. V pag. 2il. 2 Ti) Ptolemaeum in libro ce civositione uti recte, qui est intro Melaritis Alm esti. Locus enim, quem de
duobus generibus Aethiopum (cap. XVI β 26-2T) ibi
affert, Paene ad verbum congruit cum duobus illis codicibus, quos ipsi adhibuimus.
Arabicam interpretationem, ex qua Latina derivata est, inter thesauros codicum orientalium, qui in bibliothecis asser-Vantur, adhuc eSSe Servatam Paene Pro certo habeo, quamvis
25쪽
catalogos Gothanos Parisinos Vindobonenses Bodleianos volvens equidem nullum opusculum huius tituli Ptolemaeo attributum invenerim. Itaque hanc rem commendatam volo viris harum rerum peritis. Qui id quoque statuere Poterunt, num opuSculum illud Ptolemaei ab Iacuto (t 12as) saepius laudatum, quod Arabice inscriptum esse videtur Introductio (cont Cat. codd. mss. Oriens. Bibl. Bodl. pars. II pag. 333 nos. i , versio sit illa Arabica quam quaerimus Isagoges. Trais enim eXScriptum extat Iacuti opus amplissimum de nominibus geographicis litterarum ordine digestum, quod tribus voluminibus edidit Ferd. Wusten id Lipsiae 1866. 2. Altera versio Latina inscribitur IS leon ustro-l iue Ptolem iei intorpreto Abrahamo ben Meir de Palmes(8 1523 . Exemplar manu scriptum, quod ubi hodie abditum lateat (in Museo Saviliano id posse reperiri mihi quidona veri simillimum , investigare non posui, in
manibus habuserunt viri docti Britanni, qui non multo poSttempora interpretis fuerunt. Ac primum quidem Thomam
Buxilium (m lsis 3 perspexisse invenimus Subesse huic
libello Nemini Isagogen, cum ad versionem Suam Latinam, de qua tertio loco mentionem faciemus, duobus lociS annotaret (conL pag. XXIII) se verbum in Graeco omissum ex Arabica versione addidisse. Pro certo enim habeo hanc vocem ad Isagogicon quod voeatur, non ad Librum introductoi tum aut ad codicem quendam Arabico sermone
Scriptum eSSe reserendam. Tum vero ne Iasiopum USSe
xum quidem (8 16 sib) fugit, ex quo fonte is libollus flu
xerit, eum dicat (De Mucedonum et Asiunortim ianno Solctri. Lugd. Bas. 1683 pag. 82) se cum hArabico isto Isagogico Gomini seditionem diligenter contulisse. Nonnullas partes transscriptas Usserum sibi misisse affirmas Io annes
quin illo liber ex vorsione Isagogos Arabico idiomato consecta translatus sit. Quantopere sermo Latinus huius versionis a Libro introductorio abhorreat, vel maxime elueet e paucissimis verbis, quae affers Seldenus (conficommentationem meam de Gemini Isagoge in Commens. Flecheisen. Lipsino I 8so pag. Ilo not. 53.
26쪽
Praefatio. Nuper Ste in schnoider (Bibliotheeet mctthemαlicet, herctus-μ . Bon Gustres Enrair , Siockholm 188T N r. a) aperuit non ex Arabico, sed ex Ηebraico sermone hoc Isagogicon eSse conversum. Indagavit enim vir harum rerum peritissimus in tribus codicibus IIebraicis opusculum Ptolemaeo attributum, quod ex Arabico convertit Moses Tibbon Neapoli anno 12a6. Inscribitur libellus BreBis αstronomiα, subscribitur Liber ce rei te Actericα. ordo capitum, quorum indiculum publici iuris fecit Stelnschneider (mitschr. d. deutSchen nisi erit. Ges. Dd. XXV 1821 pag. dod , omnino congruit cum eo, qui in Graecis codicibus Isagoges fraditur. Iam cum Abrahamum de Balmes etiam alios libros ex IIebraico idiomate in Latinum conversisse constet, dubium esse vix potest, quin ex hac Hebraica Isagoge Isagogicon eius Latinum traxerit originem. Ceterum idem opusculum Uebraicum, quod introductionem astronomiae esse dicit, etiam Iudaeorum vir doctissimus Gerson ben Salomo praeter alias eiusdem interpretis versiones manibus iractavit. Cuius in amplissimo opere, quod inscribitur SchααrmschremGim, extant versus Odysseae XI 1a-1s cum interpretatione illa Cratetis grammatici, quae est in Isagoges capite VI D 16-2o. Dicit enim ipse auctor in praefatione huius operis sub finem saeculi XIII confecti se sua compilasse ex aliorum oporibus in sermonem Ηebraicum translatis (conforosse, Monstraschrist fur Geseli. M. I ris. ces Iticerith. 18is Pag. 63. 126. 23ι).3. Restat ut mensionem faciamus de versione Latina, quam a Thoma Savilio duobus annis ante editionem principem confectam hi codiees manu scripti continent: a) Ambrosianus Latinus R 12i Sup.: Gemini in phaenomena interprete Thoma Savilio Anglo. Erestae 1588. 1a. Nov.a8 fol. - Ad margines ab alia manu notae adiectae sunt.b) Ambrosianus Latinus P 22T Sup.: Gemini in phaenomena institutio Th. Savilio Anglo interprete In fine libelli
sub 66 numeris in unum collectae extant Nolcte in Geminum eaedem, quas alter Ambrosianus ad margines scriptas exhibet. c) Monacensis Latinus iis fol. 21-Ta: Gemini in φαινόμενα. Thoma Savilio interprete a. 1588. Fragmentum est.
Ex tempore et loco, quo libri manu scripti versionem factam esse affirmans, erui potest codicem Graecum, quo inferpreS uSUS est, eundem fuisse, quem Duditium Vrasista viae ab Uenrico Savilio accepisse testatur IIilderi-CUS. NOfaS autem, quae adiectae sunt, et ipsas a Thoma Savilio esse confectas indo colligitur, quod nola 26 ait:
27쪽
meo Certi, Mi solerunt ct Gemino Scribi, non tit Scris sunt, in hoc Sollem muni Scristo. Ex harum notarum farragine ultimas tantum, quia Spectant ad Isagogicon astrologiae, de quo Supra dictum est, memoratu dignas
65. Euctemoni AuripuJ AAtiri ciccidimus eae Arctbiectτer Sione, nαm in Grαeco deest (ad pag. 222, 1 3 66. Sapit ictJ et hunc Bocem eae Arctbiere Bersione reddidimus (ad pag. 226, 8 . Ceteras autem notas in lucem edi operae vix pretium esse duxi, cum nihil contineant, quod ad interpretationem auctoris magni momenti eSSe Videatur. IIaud aliter iudicare licebit de DGrvillii notis tumultuariis
adscriptis ad margines exemplaris editionis principis, quod notatur signo X. 2 inh. 2, T in Catalogo, quo recensentur dil. mss. et in T. Cum notis mM. Olim D'Oroillictili, qui in Dibl. Docl. ud Oaeonienses ct seruerentur. Oxonii 1866. a pag. 81.
De Sphaera Proctii. Extat excerptum Isagoges ad verbum factum, quod in- n.
scribitur Πρόκλου Σφαῖρα. Cuius editio princeps paene saeculo ante in lucem emissa est, quam integer Gemini libolius viris doctis innotuit. Ex quattuor Isagoges capitibus (IV. V. XV. III ed. n. , quae noviS tituliS Superscriptis in quindecim particulas distincta Sunt, a Proclo, si quidem nomini fides habenda eSt, opuSculum compoSitum eSt, quod per multa Saecula has res discondi cupidis quasi fundamentum habebatur descriptionis mathematicae globi ferrestris. Itaque non mirum est huius libelli usque ad annum 162o plus quam viginti editiones prodiisse. Vido IIo anni Loxicon bibliogr. fom. III pag. 2sa Sq.;
Ut constitueremus, quibus locis et qua ratione ISagogo et Sphaera Procli inter Se discreparent, contextum Gemini contulimus ad quattuor editiones Sphaerae. Quam ad rem hi libri a nobis adhibiti sunt:
28쪽
Praefatio. a a Astronomi veteres. Venetiis, cura et diligentia Aldi o. 1acts fol. - In fine totius libri extat Proeli Dictilochi hcterct Otronomictili discere incisientissus titilissimct ThomαLinctero Britαnno inter ese red Areturum, Cornubicie Gllicteque illustrissimum si incisem. (Editio princeps )b b) Sphaerae atque astrorum coelestium ratio natura et motus: ad totius mundi fabricationis cognitionem fundamentum. Valderus Basileae 1536. d. - Inest Procli Diadochi Sphaera Th. Linacro Britanno interprete pag. 22-6o. e c) Procli de sphaera liber. Cleomedis de mundo libri duo. Arati Phaenomena. Dionysii Aphri descriptio orbis habitabilis. Omnia Graece et Latine etc. adiectis etiam annotationibus Ocura Marci Eopperi . Anfverpiae, ex officina Ioannis Loei 1553. 8. Inest Procli Sphaera interprete Th. Linacro Britanno pag. 1-33.d d) Astronomica veterum scripta isagogica Graeca et Latina. In officina Sanctandreana 158s. 8. - Inest Procli Sphaera Th. Linacro Britanno interprete pag. 5-3a. Eorum autem editiones, qui verba Graeca coniecturis emendare studuerunt, conSulto PraetermiSimVS, quOniam noStra res tota in eo versatur, ut illius codicis
discrepantias investigemus, e quo Procli Sphaera prodiit Itaque editionem, quam Londini 162o. a curavit Ioannes Bainbridge, omnino reiciendam eSSe putamUS, eum editor . id egeris, ut Procli excerptum auxilio codicum Gemini emendaret et Suppleret, quo quid sit magis alienum ab officio eius, qui Sphaerae editionem sibi propoSuerit, cogitari vix poteSt.
Ceterum certum argumentum invenisSe mihi videor, cur Sphaera non reserenda sit ad Proclum Diadochum. Librum enim manu Seripium, ex quo editio princepS eiuSopuSculi expressa est, ex hac ipsa editione cognoScimus
laborare eisdem lacunis (cap. III β io et cap. V β 23,
eont notam germ. Io), quas non solum Gemini codices exhibens omnes, qui ad nostra tempora pervenerunt, Sed etiam ipsius Sphaerae codex Graecus Vindobonensis 28d. Iam cum Gemini codicem Graecum, ex quo interpretatio Arabica Saeculo fere octavo prodiit, eas lacunas non habuis Se ostendat versio Latina, Sphaeram ante illud saeeulum ex Gemini libollo fluxisse vix credibile est. Quin etiam multo poSt eam a viro quodam docto medii aevi in
29쪽
uSum Scholarum eSSe compoSitam putamus, atque id quidem circa illud tempus, quo propagatione codicum duae Gemini librorum familiae exortae Sunt; multa enim e codice hausta eSSe videntur, quem cum Vaticano Secundo artissime cohaerere satis multi loci demonstrant (pag. do, f;
repugnat aetas librorum manu Seriphorum Sphaerae, qui mihi innotuerunt. Quorum nullus ante Saeculum XV exaratus est. Sunt autem hi. i. Vindobonensis 28a subscriptione librarii declaratur saeculo XV esse exaratus (Tν τη φερραρεα ετει ὰπo θεογονίασαors ἐyών δ ἀντώνίοσ βῖκεκόμησ πρεσβυσ ἰδίη χειρὶ γέγραφα .eonis Nessei, Codd. mss. Graeci Vindob. 16so pari. IV pag. 1a2.2. 3. a. Tres Parisini 231 T. 2:8s. 28ιT saeculi XVI. Conficat. codd. mss. bibl. regiae tom. II Par. 1 Tas. 5. Codex recens bombycinus inter libros coenobii canonicorum regularium Sancti Salvatoris, qui sunt Bononiae, recensetur a Montefalconio in Diario Italico pag. do8; coni eiu8dem Bibl. bibliothecarum mser. fom. I pag. a32 C. 6. Codex Georgii Wheleri, canonici Dunelmensis, quo tempore sit scriptus, non iraditur in Catalogo libr. mss. Angliae et IIiberniae fom. II pag. 35 T.
Itaque longe abiciatur eorum opinio, qui hanc partem Gemini libelli manu Procli Diadochi nobis traditameSse putant. Quam eorum errore exortam PSSe apparet,
qui Geminum mathematicum Procli praeceptorem fuisse existimaverunt. Quod a Brucaeo (16oa inuontum isoravit Blane anus (1665 . Cons. Erandes, Ialinii arch. XIII
Quam rationem secuti Semini Illae um aci nctem cocticum reStituerimuB. Quamvis duas codicum familias esse Supra dixerimuS, tamen in genuinis scriptoris verbis restituendis non ad normam unius generiS codicum reSpiciendum esSe Videtur,
30쪽
Sed aequo paene iure ex utriusque generis libris manu Scriptis veram ac genuinam lectionem eligi posse multis locis luculenter apparet. Nihilosecius ei familiae, cuiuSoxempla habuimus V BP'P , maiorem plerumque auctorifalom fribuendam esse ei loci docens, quibuS Verba Scrip toris contra Vindobonensis et editionum consensum ad horum codicum fidem restituenda esse videbantur, velut
ces. Cum Vero ex optimo fonte emanasse putandus sit V', eius auctoritatem fero Semper, ubi a ceteris discrepas,
Secuti Sumus, velut pag. 12, 16; 22, P; 26, 22; 32, 2a-25;
158, 15. 2o ces. Neque minorem auctoritatem tribuimus Laurensiano in verbis capitis XVIII restituendis (cons.
Quattuor potissimum rebus editio nostra ad certam quandam normam dirigenda esse videbatur. Ac primum quidem in νυ ephelcyStici usu rationem a noStriS gramma-ficis constitutam Sequimur, ad quam ipsi quoque codices fere omnes proximo accedere Solent. Nam ubi V' rocedere Videtur, cum προλέγουσί ετεσῖ ἀποτελοθσῖ ληγουσί al. habes, linea supra X ducta νυ ephelcysticum legendum eSSeindicari putamus; nonnuSquam enim etiam alia verba,
lao, 15, hoe signo decurtata scribuntur. In ιῶτα quoque Scribendo, quod Subscriptum Vocatiar, ad nostram conSuetudinem verba Scriptoris ita accommodamus, ut etiam contra auctoritatem codicum τα Sub- ScribamuS, Velut in verbo ζωδιον. De usu codicum Satis est commemorare eos in hac re sibi omnino non con- Stare; Sescenties enim etiam iis locis iῶτα omittunt, ubi scribendum Pras. In hiatu autem elisione Sublato codicum conSODSUm respicientes multis locis Scripturam editionum correximUS.