Selecta capita de syntaxi Sallvstiana. Dissertatio ..

21쪽

exoptant; at a3, 2. Idemque dici debet de praedicato, ad

notiones rerum pertinente, praesertim si diversae sunt et inter se contrariae Cat ad 2 At illum ingens cura atque laetitia simul occupavere. Jug. 18, 5 mare magnum et ignara

lingua commercio prohibebant Cat. 3, 3 12, 2 26, 2 26, 15;23, 6 5I, 12 58, 1s Jug. 3s, i Ioa d Imst. I, d8

Κr. 51 13. 15. Senatus et populus Romanus 3 cum plurali praedicati Iug. 1, 2 sis, a cum singulari Jug. Ioa a. Utroque enim modo dici posse ex vi particulae et apparet. iSaepius autem fit in libris Sallustii, tametsi plura praecedunt substantiva, ut numerus singulari usurpetur. Cujus singularis ratio mihi esse videtur in eo quod substantiva unam quasi notionem efficiunt i aut quod praedicatum ita est intelligendum, ut ad singula pertineat substantiva:I Cat. 1T, 2 quibus maxuma necessitudo et plurumum audaciae inerat; 28, a lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat; s, a profecto magna clades atque calamitas rempublicam oppressisset; o, 3 51, 2 52 6 58,

2 Cat. 12, I gloria, imperium, potentia Sequebatur;

ia 3 flagitium egestas conscius animus Xagitabat. Sin substantiva singularia particulis disjunctivis vel negativis conjuncta sunt, omnino non sine exceptione sed maxime tamen praedicatum ad novissimum nomen accomodatum singulari usurpatur numero. Et semper legitur singularis apud Sallustium Cati l 18 Nam profecto aut metus aut injuria te subegit Cat. 5T, I plerique, quos ad bellum Spes rapinarum aut novarum rerum studium inlexerat, dilabuntur. Jug. 6, 3;

22쪽

modus contentionis erat Cat. o 16 58, 16 neque locus neque amicus quisquam teget Jug. i 6 18, 5 ia 1 is, 3. sed cf. Liv. 26 5 5, 8 Cic. de off. I, di, Id8.

Quum autem substantivo singulari numero pogito per praepositionem si cum illud quoddam additur praedicatum nonnumquam pluraliter dici solet. Quod andius Turseli. p. 13T

his confirma verbis: Etiam de quacunque rerum hominumve conjunctione cum Surpatur, ut Significet una cum his et pariter. Quare Saepe nominibus additur adjectivum et verbum plurali numero Cas. 3, 1 At Romae Lentulus cum ceteris, qui principes conjurationis erant, constituerant, ui ;Jug. 38 6 cohors una Ligurum cum duabus turmis Thracum et paucis gregariis militibus transiere ad regem Ioi,

Bocchus cum peditibus, poStremam Romanorum aciem

invadunt. ist. I, 8 Κr. 51 22 quare ita censeo, uti Appius Claudius interrex cum Q. Catulo pro consule et ceteris, quibus imperium est, urbi praesidio sint. ist. II, s Fr. III, 1)6 dux hostium sic. Ηerennius cum urbe Valentia et exercitu deleti. - Qui usus pluralis ut apud multos alios scriptores ac praecipue apud Livium x late patet, ita apud Ciceronem et Caesarem, quippe qui in hac verborum constructione semper

fere singulari numero tantur, admodum rarus est. Plerumque est praeceptum grammaticorum, quo monent,

ut, quando in comparationibus substantivo per particulam si quam aliud substantivum adjiciatur, praedicatum insequens ad id ipsum saepius referendum sit. Quam regulam equidem contendo valere ita, ut substantivo subsequenti plus auctori- fatis sit tribuendum. Quod quam vere Sit ex exemplis auctoris nostri intelligi potest Cat. 25, 3 Sed ei cariora Semper omnia quam decus atque pudicitia fuit quas virtutes ei carissimas fuisse aequum esset atque bonum . ic enim si decus atque pudicitia- maximum habet momentum, ut praedicatum ad ea vocabula recte pertineas, cumque unam essiciant notionem singularis admitti potest. Quare cum fuit nihil offensionis in se habeat, non aliter legi debet neque compro-

23쪽

bari tuere , quae quidem lectio in nonnullis codicibus exstet. Jug o 6 in oportunior iuga collis quam campi fuerat, ea vero consueti Numidarunt equi facile inter virgulta evadere. Quum igitur in voce collis plus gravitatis inesse ex sei tentiarum ratione satis appareat, quamquam sunt qui fuerant legi maluerint, illam lectionem genuinam esse existimo. Sed minus ad illud praeceptum convenire videtur id quod legitur Jug. a 3 magis pedes quam arma Numidas tutata sunt. Nonnullis autem codicibus tutatis exhibentibus non abest suspicio, quin locus pravus sit ac vitiosus. Sed Jug. 5a, Quae negotia multo magi quam proelium male pugnatum ab suis regem terrebant, ubi libri omnes inter se consentiunt. Paucis denique disseram de conjunctione subjecti cum alio substantivo apposito, qua Sallustius a vulgari dicendi more ita discedit, ut praedicatum non ad subjectum sed ad appositionem subjecti numero, genere, ca8u accomodet: ist. I, di Κr. 5 1i nisi adprobaritis omnes, bona civium miserorum quasi Cimbricam praedam aenum aut dono datam.

I a (Κr. 51 12 Videmini intuentes mala quasi fulmen optare

se quisque ne attingat, Sed prohibere ne conari quidem. Persaepe etiam sit, ut Subjecto plurali numero posito pronomina, quibus accuratius definiatur, quisque, alius, alius subjungantur. Et scite ritZius ad Jug. 18, 3 memorat progressa paullulum licentia factum est, ut hoc pronomen quisque subjecto pluralis numeri quasi oppositionis vi adderetur,

sed ita, ut reliquorum verborum fructura non comprehensum

tamquam absolutae nunciationis instar esset qua dicendi ratione Latini utuntur ad indicandum idem a pluribus seorsum fieri. - Ad quae pronomina pluralem praedicati pertinere nequaquam putandum est ' Cat. , 1 Coepere Se quisque magis extollere; ubi cum subjectum cui pronomen quisque additum est, in coepere Galeat, ritZius falso dicit, quisque cum plurali conjungi Cat. 38, 2 quicunque rem publicam agitavere, honestis nominibus, alii sicuti populi jura defenderent,

24쪽

simulantes pro sua quisque potentia certabant; 2, 23 ubi vos separatim sibi quisque consilium capitis. Jug. 1, a suam quisque culpam auctores ad negotia tran3ferunt sese quisque praeda locupletem fore, animis trahebant. ist. I, 8 Κr. 1 6 sibi quisque opes aut patrocinia quaerundo consilium publicum corruperunt. I, T Κr. 66 III, 2 Κr. 8T .

Neque aliter judicandum est de pronomine alius, alius: Cat. 6, 2 postquam in una moenia conVenere, dispari genere, dissimili lingua, alius alio more viventes, ubi pluralis si viventes congruit cum subjecto, quod subest in verbosi conveneres neque ritZio assentiendum est monenti, quod alius bis positum non unius sed plurium significationem habeat, praedicatum, non forma grammatica Sed sensu spectato, recte

plurali numero nunciari posse. Cat. 22, 2 atque eo ita fecisse, quo inter se fidi magis forent alius alii tanti facinoris conscii :52, 28 sed inertia et mollitia animi alius alium expectantes cunctamini Jug. 12, 2 6, a Go 5 non consertim neque in unum sese recipiebant, sed alius alio quam maxume divorsi 66 3 Sed ubi tempus fuit, centuriones tribunosque militaris et ipsum praefectum oppidi, alius alium domos suas invitant se Vaccenses 1o1, 2; ist. I,

Sed animadvertas Cat. 3T, 6 deinde multi memores Sullanae victoriae, sibi quisque, si in armis foret, ex Victoria talia sperabat. Jug. 53 milites alius alium laeti adpellant, acta edocent atque audiunt, sua quisque fortia facta ad caelum

fert. - ist. IV, 1 Κr. 22 hi locorum pergnari et soliti

nectere ex viminibus vasa agrestia, ea arte se quisque informam parmae equestris clupeo armabat. - Ηis enim omnibus locis anacoluthon quoddam quin insit non est dubitandum, quo Subjectum auso remotius a pronomine quisque, ad quod praedicatum spectat, quodammodo Xcipiatur. Ηic commemoraverim pronomen unus bis plurali numero usurpatum esse sed conjunctum tantummodo cum substantivis quae pluralia tantum vocantur vel quae plurali plures res in unum conjunctas comprehendunt Cat. 6, 2 in una moenia convenere Iug. 6o, Vithae atque alterae scalae.

25쪽

Sequitur ut disseram de constructio no quae voeatur X talta συνεσεν, qua praedicatum ad Substantivum singulari usurpatum, quo quidem plures personae aut res contineantur, relatum

numero nunciari potest plurali. - Quod genus dicendi Ciceroni inusitatum perquam raro reperitur in libris Caesaris(B. G. 2 6 cum tanta multitudo lapides ac tela conjicerent); sed in eo Livium praeter ceteros suisse requentem Constat, idemque saepe a Tacito tractatum esse neque Sallustium ab illo dicendi more se abstinuisse comprobatur exemplis his: Cat. , a jam primum juventus, in castris per laborem usu militiam discebat, magisque in decoris armis et militaribus equis quam in scortis atque conviviis lubidinem habebant; 23, 6 Ploraque nobilitas invidia aestuabat et quasi pollui consulatum credebant. - is igitur duobus locis singularis et pluralis promiscue post notiones collectiva leguntur. Iug. 1, Namque coepere nobilitas dignitatem, populus libertatem in lubidinem vortere. - Jug. T3, 3 Et Romae plebes litteris, quae , cognitis Volenti animo de ambobus acceperant. ist. I, 1 inr. 5 12. Sociorum et Lati magna vis, Er unum prohibentur; ist inc lib. 25 Κr. III, 2 : Simul immanis

hominum vis multis locis invasere. Ac saepius vocabulum, pars' cum plurali conjunctum est: at a8, 5 alii rem incredibilem rati, pars tametsi verum existumabant tamen conclamant; 53, 1 consulares omnes itemque Senatu magna pars sententiam ejus laudant. Jug. 13 8 quorum par Spe, alii praemio inducti singulos ex senatu ambiundo nitebantur, ne bonSuleretur 31, 13 pars eorum occidisse tribunos plebei, alii quaestiones injustas, plerique caedem in vos fecisse pro munimento habent. 32, 3 pars ex pacatis praedas agebant; 56 5 profecto cuncti aut magna pars Siccensim fidem mutavi8Sent; 58, 3 alii arma capere magna pars Volnerati aut

18. - Est autem cavendum no cum hoc dicendi genere confundamus illud, quo nomen pars aeque ac pronominu qui8que, alium alius, de quibus supra diximus, appositionis

locum tenet neque ad numerum praedicati pertineta id quod ab editoribus auctoris nostri Xr Cat. 2, I Jug. 15, 2 12, 1 et grammaticis parum observatum videtur Cas. 2, 1 igitur

26쪽

initio roges divorsi pars ingenium alii corpus exercebant; 38, 3 quicumque rem publicam agitavere, alii sicuti populi jura defenderent, par quo Senatus auctoritas maxuma foret ipro sua qui8que potentia certabant; I, 8 Multi autem volventes hostilia cadavera amicum alii, pars hospitem aut cognatum reperiebant sug. 1a, 15 capti ab Iugurtha pars in crucem acti, pars bestiis objecti sunt. 1s, 1 Postea Phoenices pars imperi cupidine alii multitudinis domi minuendae gratia, condidere. 31, io incedunt per ora vostra magnifici, sacerdotia et consulatus, pars triumpho Suos stentantes;

Quibus substantivis addendum Et pronomen utPrque, quod uno loco cum plurali conjunctum est Cas. as 2 nam uterque cum illo gravis inimicitias exercebant; quem pluralem imprimis usitatum poetis etiam a CaeSare D. C. , do ac saepius ab eis, qui postea scripserunt, Surpari videmus Tac Eist 2 sica, a. Consimiliter deinde pronomina et demonstrativa et relativa, quae ad tale quod substantivum, cui inest vis collectiva, referuntur, plurali ponuntur numero: Cat. 16, i juventutem bultis modis mala acinora odocebat. Ex illis testis signatoresque falsos commodare; IT, T simul confisum, si conjuratio valuisset, facile apud illos principem se fore 3s, 3 ipsi innoxii florentes sine metu aetatem agere, ceteros judiciis terrere, quo plebem in magistratu placidius fractarent. Sed ubi primum dubiis rebus novandi spes oblata St, vetus certamen animo eorum adrexit ubi Tritgius et Fabrius Aeorum S ad plebem referri jusserunt; quam sententiam cum non habeat quo offendamus probandam puto, eo magis si considerentur ea quae leguntur: ist. III, HI Xr. 82 28 plebes, quodcunque accidit, pro Victis St: quo loco similiter verbum ad plebem pertinens plurali dictum est. Et intelligi vult noster inimicitias illas, quas semper plebs cum nobilitate exercuerat et Cat. 33, 3 Jug. 31, 1 T. Quare Eergogius et Dieischius is eorum ad ceteros referendum esse minus recte judicasse videntur. - Jug. 13 8 tanta commutatio incessit, ut ex maxuma invidia in gratiam et favorem nobilitatis Iugurtha veniret Quorum ars; - 1a,

27쪽

samilia nostra cum populo Romano bello Carthaginiensi aulicitiam instituit. - Quorum progeniem, 28, 2 Senatus a Bostia consultus est, eique decrevero et 15, 1 Iugurtham a senatu petere, ne se alium putarent. 35,6 unu ex eo numero, qui ad caedem parati erant; 38 6 ex eo numero, quos paulo ante corruptos diximus. - ct Cas. 33, 1 ι2, 3;Jug. 18 d. - Jug. si a repente omnem equitatum et cum eis velocis3umos pedites, jubet. 5, 1 cum magno equitatu in ea,tra venit, quos ; Io2 6 Ad hoc populo Romano jam a principio imperi melius visum amicos quam SerVo quaΘ-rere tutiusque rati volentibus quam coactis imperare.

Jug. 16o, a vigilias ipse circumire, non tam dissidentia futuri quae imperaSSet, quam, qua praefracta et aSpera verborum compositione offensi nonnulli librarii scripserunt futurorum vel futurum et Dietschius emendavit futura. Sed quidem optimorum et plurimorum librorum auctoritati obtemporandum atque nihil novandum existimo est enim futuri collective dictum, ad quod plurale quae per synesin pertinet ' Et similia sunt haec Cat. I, 2 profecto virtus atque Sapientia major in illis fuit, qui ex parvis opibus tantum imperium dicere quam in nobis, qui ea bene parta vix retinemus ubi vocabulo ea, ad imperium relato, comprehenduntur omnia, quibus potestas imperantis conspicitur. - Mira autem numeri mutatio inest in his Cat. 56 5 servitia repudiabat, cujus, magnae copiae concurrebant de quibus verbis, quae plerique et optimi codices exhibent, multum disputatum est. Et singulare cujus non ita intelligendum esse censeo, ut simul audiatur servitii, sed neutrum substantivi loco positum recteque esse Priscianum(lib. IT cap. 26 interpretatum cujus rei. Et quoniam huc oratio pervenit, pauca addam de Surpatione pronominis, in qua summam licentiam ineSSe apparet. Interdum enim pronomen relativum ita ad praegreSSum poSseS-sivum refertur, ut genere et numero ad eam perSonam con-Veniat, quae in pronomine possessivo ubest Cat. 33, 1 Sed uti corpora nostra ab injuria tuta forent, qui omnes fama

28쪽

atque miseris expertes sumus. Jug. 85, 28 Vostra consilia accusantur, qui mihi summum honorem et maxumum negotium imposuistiS. Et donique ita libore et solute usurpatum S pronomen, ut non ad vocem aliquam pertineat, sed tantummodo ex universa sententiarum ratione repeti possit Cat. 18, 1 Sed antea item conjuravere pauci contra rem publicam, in quibus Catilina uiti De qua quam verissume potero dicam. Quae lectio omnibus codicibus munita quin tuenda sit praecipientibus plerisque editoribus non dubito At Hlgius legi vult de quo, cum nullum exemplum ita comparatum sit, ut pronomen ad substantivum ex verbo eliciendum referatur. Sed apposite assor Fabrius illud Caesaris B. G. 1, do servili tumultu, quos Sc servos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent; of Livii 2, T. Nihil ergo mutandum puto et referendum pronomen quas ad conjurationem, quod nomen intelligi potest ex verbo conjuravere. - Et similia sunt haec Iug. 18, Medi autem et Armenii adcessere Libyes, eique mature oppida habuere: nam freto divisi ab ispania mutare res inter se instituerant. Est enim inter se' dictum perinde ac si praecederet,ispanorum notio quae ex vocabulo ispania supplenda St.

CAP. IV.

DE ADIECTIVO. I. Irihelixa et participia, pr sit flagitiis illa.

Quamquam lingua latina articulo, quo addito Graeci adjectivo vim substantivi induunt, caret, tamen adjectiva pro substantivis posita omnino non habent, in quo quisquam ossendas, dum modo ex compositione verborum perspici possit, adjectivum substantii loco esse. Sed quum ea sit vis atque natura adjectivorum, ut non res aut homines ipsos sed tantum

29쪽

notas rei uin atque animantium significent, alia adjectiva tiro substantivis poni non posse, nisi quorum ea est ratio, ut praeter notae significationem simul cortum aliquod rerum aut ii ominum genus, quod illa nota insigne est, comprehendanti octo tetriclitus pag. 86 docet. Et quae sit eorum is quo clariu eluceat, plerumque complura adjectiva aut conjunguntur aut opponuntur inter se. - Quod genus dicendi quam usitatum sit Sallustio jam demonstromuS. 1 Masculina pluralia: Adjectiva masculini generis, quippe quibu8, ut 3 praeceptum, genu quoddam hominum designetur, plurali nun)oro magis ud usum convenire quam singulariter dicta, facile intelliogitur. Quapropter longe plurima inveniuntur pluralia et maxime eorum nominativus et accusativus Surpantur, sed rarius ceteri casus, qui ita terminentur, ut genus e forma intelligi nequont. Nominat et Accusat. aequos bonosque Jug. 85 5:

Jug. I, 15 62, 2. - contra advorso Jug. si 5 apud dextumo Jug. Ioo, . - ad ignaros et minus bonos Cas. 51, 2T; ibid. ad indignos et non idoneos. Quae adjectiva absolute, ut dicitur, adhibita nihil offensionis habent, nam Vocabulum ametsi ex eis aptum non est, quae sit eorum Vi ex uniVersa sententiarum ratione satis apparet f. Cas. 35, 3;bi, Jug. 23, 2. - apud inferos,ist. II a1 Κr. 56 3. inermes Jug. sa 5 - innocentes Cut. 1 do. inopes potentisquetist IV, s Κr. Is IT. - insontis, sonti Cat. 16, 3 integros Cat. O d; ist. I, d 8 Κr. I s. - inter invidos spetioso Jug. 85, 3. - malos Cat. 3T 3 52, 13 Ilist. I, 8 Κr. 1 s, 13 mali atque scelesti Cat. 52, 15 - meliores dist. I, a (Κr. I 21. - mortales Cat. 1, 5 Jug, 16, 2;ii, i as, 1 quod verbum Sallustio adamatum ita usurpari cum Fabrio et Diuischi puto, ut significetur id quod humanae naturae commune sit et ut homines distinguantur ab ei8, quibus mortale quid non insit a sitiergog ad Cat. 2 8. - multi Cas. 3, 1 1 T a Jug. a 2 T, novo Jug. 65 5; novi veteresque Jug. I, 3 si 5. - in noxio Jug. 31, 26. -

30쪽

penes optumos non audaciSSumo Jug. 31, 16. - pauci

multorum Jug. 8, 2. - nece8Sariorum Iug. 63 2. - noxiorum

Sapientium Cat. 11 8. - togatorum Jug. I, 2. - validiorum

21. - raris III, 61 Κr. 82 T. - timidis, strenuis Jug. 85 5o. Ablat.: qui plerumque ex praepositione praeeunte pendet. cum alacribus, cum velocibus, cum validis Bist. II, 11(Κr. 1 T). - bonis Cas. 52 13 - ab dignis et idonei Cat. I, 2 T. - ab externis Eist. I a1 Κr. 5 5, 1s. - ex fortissumis, familiarissumis Jug. 8, 1 6T, cum humillumis Jug. 6, 2. - ab infimis at ii 5. - de inferis Cas. 52, 13 - de manufestis Cati 52, 36. - pro mortalibus Jug. 1, 5; ist. II, 21 Κr. T). - multi Jug. 18, 3; si a-C - cum pauci Cat. 32, 1 6o, T cum pessumis dist. I, a (Κr. 51 22. - cum pluribus, belli melioribus Jug. as, . cum plurimis Jug. 161, 6. - in primis Jug. 6, 1; in priuat in postremis Iug. 5, 2. - pro saucii Cat. 6o a. IIae autem pluralia etiam adjectiva habent apposita, sed nulla alia nisi numeralia. ct tetricli, p. 561. - complureS