Iusti LipsI Admiranda, siue, de magnitudine Romana libri quattuor

11쪽

tas in ham e bimi cum lemnum mim eripuit, imgum attribuit; cum armis imperare noluit, se is indulsit: S sic quoquefecit eam decus,tutela columen rerum. Atqui Senatus Age metus non est , inquiunt. Non AD ,sed alius ide m hi in is tu,quia Gomni nosDo orbeselectosiroceres,moribusprudentia, annis flectandos. Si metus Age Cyneas redeat, S tam confisum iideat, nihil ambigat e I cum Rietibus iterum, Icum Heroibus comparare.Quid Tributis non tam multa, sed maras innoxia ltronea fiunt. Qui Legationes gentium ' nec ea desium ex noto ignotos orbe tanta dis to maiestatis talis emconcurritur,iniura ac leges sacrorum hinc petunt. Ipsi Rigo Principes adeunt Sm inclinantur, obnoxia capita ni huic capiti submittunt. Qui Primi es aut homines loquor' aere terreni, inferi iritus e Genj everentur ac trepidant, ta emissam in terris potestatem mel inuiti ae reluctantes agnoscunt. Gaude igitur non maior ,si melior iam

ROMA ; non cultior ,si sanctior: dissides ε' habitacula acri huius imperj ex animo moue urbis.

12쪽

ADMIRANDA,

D E MAGNI TUDINE

ci nunc indixit. Li P s. Otiamur. non oba ta caussas a te dictas solum , sed ob quam minime vellem. Ea valetudo est , semermolesta, nunc magis in isto aestu. Os Spada me habeat tuam me recreon & refrigerem ambulando, Dibendos A v D. mitte Spadam, illam cursus tui palaesti am. Satis nobis, s iel sic pro te timuisse. Nam quid propius factum , quam: nobis eripereris, ad alios translatus φ LIPs. Factum. neemquam ego propior periculo fili , nec manifestiore Dei ma-a ereptus. Ille me tuitus est, & reddidit vobis. Vtinam &ri redderetiungeretoue per bonam pacem ,qui sic abiunctili quam suauis vita ut i quam iuuet communione illa terr im hominumque frui l A v D. Ne despera.' O --αγων ἔ- B t Dies,

13쪽

i DE MAGNITUD. ROMANA

Dies,inquana,ista componet & dabit;aut denique Deus. Lips. Certe Dei hoc opus : quem toto pectore inuoco veneroroue uti velit, Respiciat amictamieloicam tot iam lustris, & latis sit accisam eam ,non excisam. Sed quid tu volebas3 Au D. Fabii lari. Lips. Publica habes 'AvD.Curiose ea non curo: sed tamen& publica tangi quod volebam. LIPs.Dic autem. AVD.Sponde autem. Lips. Quid istud est ἰ captas mel AvD. Non nego. utinam ceperimi Iam diu est quou DE MAGNITUDINE Ro

M ΑΝΑ polliceris aliquid dicere, siue scribere. Si hoc nondum potes illud fac quod potes. Lips. Hoccine agebas, & eo ibas3 ω hoc illud otium,quod suadebas φ AvD. Agebam,ibam, suad bam. Et quid tibi hic magni negotij 3scio iamdiu talia dc obse

uata tibi,& prompta. LIPs. Prorsus. ecce, aperiam ς sponte se effundent. O te bellum i scilicet memoria,dispositione,ad eas res non opus, etiam quas notas iam habeas & paratas. AVD. . Non nego. sed priorem Deus tibi dedit, alteram iudicio sem- per assumpsisti In scriptis tuis soc me delectat, ordinem & se

riem rerum videre: interdum earum, quarum nec ordo videbatur. Li Ps. Malus es.AvD. Quid itaZLIPs. Quia Verὸ captat & blandiris, sed ut in retia tua compellas. 'eis i λδε- δ' est verba si Au D. I ὁ patiare te capi vel mea hac cupidine, quam amare & laudare in adolescentia no- stra Ales. Li Ps. Non negina lamo:sed& argumentum invitet, quod valde item amo. Quomodo non veterem illam Romani3 tot ingeniorum, artium, virtutum , vel matrem vel sedem3Nam Potentia quidem & Militia ADMIRANDA sunt, & m

Di illius linterh opes: Virtutes amandae. AvD.Neque aliud a te volo, quam in umbra quasi & imagine repraesentari inam faciemque illam veterem : & qualis, & quanta Roma fuit. Lips. Ego vero sic subitὁ nec umbram tibi ausim pollic ri: fortasse umbellam,& imaginem aliquam imaginis , ut sic loquar. Avo. Quidlibet, iuvabit & docebit. Lips. Sic vo tendo, volentem & me facis. Sub hac trichila umbrosa igitur

sedeamus, d ducamus MAGNITUDI N Is ROMANAE umbras.

14쪽

C A P. I L Com iter eius Polemia laudata Irr elogia pauca macrum.

Co inter Iirria & MAGNITvDINEs,quas Deus a com cito prbe esse 'oluit, eminere ccnseo & primas serre hanc γMANAM. Hoc e Finibi , copise, opibus, Oporis- , denue e I 'rumViirtutibi, Iio'cire posse arbitror: quibus rebus gulis,aut & iunctis quibusdam,aliae fortassegentes se osten- unt; nulla sic omnibus , ut nunc ostendam. Tu Deus luxaporum, rerum, hominum, scintillam aliquam tui, si nonium , in mentem hanc immitte: ut ea videre, adire, . sed & Antiquitatis & Memoriae ; quos in 'i aiffuso implex'que sinu , reponis & seruas. Prisquamar distinete de quinque illis Magnitudinis partibus dicam, tuniuerse aliquid de tota ea praefari,& quam istam, viatum, illultres magnique omnes viri admirati sint. Atque, Γ nn os rerum dominos: Romam mimdi ca- undi mira culum: Mundi compendium : Arcem nationum acu, L gentium et magna sunt, & a magnis: sed compei iudas1e eam magnifice Martialis videtur, Terrarum Dea Gentiumque I ' vi PAR Z nihil, m nihilsECvNDum

liter nec falso vult, nihil accedere ad eam , nihil vel f Qxi: an ab illo mutuatus Frontinus est in cuius libroma ductibus legimus: Tri a domina orbis, quae tem Hagentiumquι consistit, cui par nihil, o nihil secαndum. 't allitum adscriptumve aliena manu sit, & grauis cruditus reliquus Frontini stilus non probat aut amatam poetarii m. Compendio igitur Martialis : sed nul M vbertim Claudianus.

nihil in terris complectitur AL Ius aether, nec sPATIVM 'rifus, nec corda DECORE c L AUDEM vox mila capit. νί luce metalliamulu

15쪽

16 DE MAGNITUD. ROMANA amuli in i astigia co erit astris. ARMORvM LEGvM E PARENs, quae fundit in omnes Jmperium, primique dedit cunabuli iuris. Haec est exiguis quae finibus orta, tetendit . In GEMI Os AxEs, paruaque asedeprofecta Dissersit CuM soLE manus. haec obuia fatis,

Innumeras ν gereret cum tempore pugna , Et Gasium terris pro gemeret, aequore Farnum, NumqMmsVCCvBVIT DAMNIs, territa Lo

Vulnere, post fannas MAIOR Trebiam ης se Habes pleraque versibus iis ab alto & animose poeta sta- .lis ibit in inserta, quae ordine meo imus laudatum. Sed Erunna etiam poetria audienda est: quam vixisse oportuit, ut hoc carnaria est, sub Pompei j, aut circiter, aeuum. Nam alioqui plures eo nomine fuisse, rion debes nescire. Ea igitur, ad ipsam Romam:

Filia o Martis, miti Roma silue,

16쪽

Incolis arces. d se ij iii cana Tarca N egium Utrum ninime atteretusim, potens rerum domineris una, Jmperitesque. εἰ tuum currum, retinente no, tritaris tumidique ponti Itala editu populosguMemas , Firma per aeus m. Aps, quae gaudet rariare cuncta, Resque transformare hominum, Vetustas,

pirat haec uni tibi semper auram a Puppesecundam.

Denique,in cunctispopulis valentem Procreas bessissebolem. utque laeta

Surgit e terrasiges 's abundas

Fruge Virorum.

Atque heus tu, virile & plenum spiritus muliebre hoc cannencst; & cur talia tam multa perierunt8 Sed Poetarum haec laudatio est: audi Historicu. Nuila umquam Respublica nec MAIOR nec SANCTIOR , nec bonis exemplis vitior fuit. Laiadat a duplici illo capite quod nos attigimus, & in sermone persequemur, Potentiae & Virtutis. od ipsum utrumque Ammianus: cum To- IMPERII VIRΤvΤvMQVE omnium Lare appellat. Et plura se offerunt, quae differo, in suis locis opportunii, reddenda. Hieronymi elogia audiamus,aeuo ia inclinante: PPbs POTENS, Lib ii. urbs Somina , urbs Apostoli voce laudata , interpretare vocabulum

tu .Roma aut FORΤΙΤvDINIS nomen apud Graecos est,aut svBLIMITATIs apudHebraeos. Duplicem interpretatione nominis rei aptam reddit: ego & tertiam, quam dederit lingua nostra: quia Roma, Gloria nomen est Gennanis: Quid,quὁd 'R . apud Orientales Indos Rumes appellatur Osorio ita traditum)milites boni & sortes: an quasi Romani, & admiratio vetus apud eos mansit 3 an vox indigena id quoque notatὶ Diuus Augustinus, pro summis, tria olim videre desiderat: -iu

17쪽

Propera.

18 DE MAGNITUD. ROMANA carne,Paulum in Othiar Ronnim in fore.Hoc ut imum paramus,& ad rem partesque nostras iam imus: aliquid tamen a te prae-

stipulati. A v D. Quid illud est Z L 1 p s. Astensum & fidem. A v D. Tibi non dem, aut habeam ἶ vel nutu me ducas, quo

velis. LI P s. Memento. nam erunt quaedam inopinata,& v re ADMIRANDA. Poeta iure cecinit: Omnia Munuse cedant MIRACvLA terrae,

Fines imperis Romani; quando maximi m Pro

uincia breuiter adnumerata. IN ITI A nos tenent :' a temere iam olim dictum, Portam itineris longissimum esse. At serio viam ingredior,& quidem per

eos limites siue terminos, ouos ante obiter posui, Potenti ac Virtutis. In potentia considero, Fines, sepia pes, era: Zciri hanc quadrigam, nisi fallor,subiungam & veham,quidquid ea secum trahit. Eigo de Fini in primo. ij vero quam amplissuriisuerunt, & spatia terrarum ac maris, uno velut sinu & iunctim inclusa, quanta in ullo priorum aut posteriorum imperiorum nego fuisse.Itaque attollunt haud vane haec veteres,& magnifice loquuntur,ut Cicero: Nun gens est,quae non aut ita subactasit, ut vix exstet; aut ita domita, Vt quiestat , aut itapacata, ut victoris noctia imperioque latetur. Et pasti in illi sermones, Romanos orbis dominos: Solem utrumque in eorum imperio currerea & talia, anim sὶ magis, quam superbe dicta. Petronius: Orbem iam totum victor Romanus habebat, mare, qua terne, quasi s currit mirumque. Dionysiius Halicarnassaeus plane cum ipso,etsi ante ipsum: η

δυ- ς M: Tomana urbs imperat toti trarae,qua quidem inaccessu nousit, habitaturque ab hominibus fised, toti mari impera non flumhuic

18쪽

huic intra colummos Herculeae fidis Oceano, quacum ire snauiga bilis; PRIMA ME ET soLA ab omnis aeui memoria terminos dipotentiae fecit, Orientem, Occasium. Vbi terras omnes & maria tri-Bciit, sed ut decuit historicum bonae fidei, cum aliqua restria torie aut exceptione : seiungitque inaccessa aut inhabitata loca, iteiruiue maria ignota. Enimuero, si propius inspicias, nec tiabitata quidem omnia loca sub imperio habuit: non hercules: M multa sub Parthorum iure ad Orientem suere; multa lubera , aut sub regibus, ad Septentrionem ac Meridiem : sed ut o quoque pro vero magis coerceam, quidquid opportunum aut dignum vinci videbatur,vicit.Cetera non tam non potuit, quam contempsit, & iudicio reliquit. Sed illud nemo negau rit,florem Asiae, Africae,Europae in hoc imperio fuisse: ipsa gentium robora,ingenia,Opta. c. od ut clarius tibi liqueat; in triplici hac mundi plaga quid hiuuerint, strictim & per i didem

dicam : atque id, cum imperium maximum & in culmine suo fuit, ut ab Augusto ad Traianum. Termini igitur finesque imperij sub Augusto erant, ab Oriente Euphrates . a Meridie Nili catarea Z Deserta e ricae, mons AtlaS, Occident Ocω-nus ; a Septentrione, in Rhenus. Ita enim ipse, bono consilio,instituit, claudere imperium naturae aliquibus limitibus, & custodes ac milites ad eos habere. Hoc Tacitus in eo laudat: clausium mari, aut amnibuι toginquis imperium. Alcyae idem, cis scribit, Augustum libello, quo Rationes impersi conscripserat, conmum addidisse, Ercendi intra terminos imperi incertim metrio per inuidiam. Nolebat,inquam, posteros Augustus proferre terminos: siue quia satis iam partum videbatur,& metuendae bellorum ac fortunae vices siue per inuidiam,& ne gloriam suam vincerent,ut Tacitus subicatur.Sane posteri consilium hoc notexerunt, nec solum regna aliquot, desunctis aut eversis sociis egibus, imperio adiecerunt; sed etiam, Ultra terminos, noua quaesiuerunt. vi Claudius, qui Britannias in ipso Oceano deuirit; ut Traianus maxime,qui ab Oriente, Arabiam,ormeniam, Mesopotamiam; a Septentrione,Daciam subegit. Ita moti prolati-Hae tunc termini trans Euphratem, ad Tigrim: iterumque parte alia,ad Mare rubrum 3c trans Danubium ipsum,tota Dacia addita fuit. Hoc cst,quod Tacitus noster in suo illo Principe laudat: C i Uentum

19쪽

xo DE MAGNITUD. ROMANAii. Anti. Ventum inde Elephantinen ac Stenm,claustra OLIM Romani etsi quod Rubrum ad mare patefiit. Sed, inquies,quae haec diactio est, quasi pro magno ad ventum nunc esse:

nonne & antea fuit Z Ipsa illa Siene & Elephantine ad Nili cata ractas, ostendunt quidquid AEgypti interiacet Nilum & Sunum Arabicum,iam olim Romanorum fuisse. Atqui Sinus ille, Rubrum mare. Respondeo,latius olim Rubru mare patuisse,& paullo alite quam ut vulgo hodie,appellatum.Nam in Taciti, & aliorum veterum verbis, in hoc nomen venit mure Indiacum, vastum illud & magnum, quod ab extremo Sinu Arabiaco, siue ab Africa ea, in Muream Ptoloinaei Chersonesum se protendit.Itaque Pomponius Mela,duos Sinus in mari Rubro ase nosciit, ubicum & Ulasci . Et Seneca Tragicus,Tistram in mare Rubrum exonerat atque immittit: Curtius Indum de Gangem: quos certum est in magnum illud mare, longe a Sinu Arabico, euolui. Haec vera & clara sunt: promoti igitur termini ad mare Rubrum siue per Arabas adiectos. Eadem mens Graeci scriptoris in Suida: qui terminos imperii ad Orientem facion

dos in mare Rubrum;&Nili cata ractas lacum 4Maeotin. Sicut& Appianus ita capiendus, cum in Praefatione operis sui, di stincte Romanum imperium limitat: Tendit, inquit, ab occasiuisio Oceano occiduo,aὰ Caucasium montem, , flumen Euphratem. MAEthiopassiveriores, per AEgyptios' Arabas, Orientalem Oceanum. Hic Oceanus Orientalis, non aliud quam Mare Indicum siue Rubrumiam dictum. Sed obiicies, Si ista de Traiani terminis Appianus; quid ita Euphratem ponit, omittit Hoc ideo, quia Hadrianus Imp. sub eo Appianus scripssit si

tima morte Traiani, hoc mutauerat. de quo Festus Rufus: Immdens, incitii Traiarigloria, s onte eArmenia ac mesepotamiam, . - frium reddidit,ac medium inter Persas Romanos Euphra

rem esse voluit. Tamen de Tigri etiam Claudianus Subdidit Oceanum si tris,inmargine caeli clausis opes. quantum distant a Tigride Gades, Interse Tanais quantum Nilusque retaquunt-AvD. Sed & alia dubitatiuncula,de mesopotan . quam tu MRufiis ab Trmiano adiectam imperio significatis, at Aurelius Victor iamdiu a Claudio. LIPs.A ClaudioΘnemo hoc dixit,nec potest.

20쪽

potest. AVD.Imo verba Victoris sunt: Retenti fines,seu duri,im eris Romano, per Orientem spetiamia, Rhemu Danuburaci se ad Septentrionem im a si ruti auri accesere promtiis.LIPs. FIoceo sensit,ut ipsa Mesopotamia finis esset non ut in finibus contineretur. Eousque,inquam,productum imperium, non & vltra ipsa m. Ea mens Victoris; aut si alia, est errata. Et habes ecce

in istis snibus, quid ζ per Inci zem, si placet, videamus, & per singulas orbis parteS. IN ASIA: IN AFRICAiso bi ,

. e meniam,

tisinam,

Lydiam, m

Asiam totam otiaque minores

Graeciam, il l . Inalpinos, Thraciam. . A t

Uam,

Noricum, iactam,

Idyricum, Tomniam. Habes hic,dico, tima terrarum,latissima terrarum:& m nam tamen partem consultis omis, quidquid Istirum marimbitur. Eae quam multae,&magnae quaedam,in toto illo in mediterraneo fuerunsia Columnis Herculis, ad Pontum usueZ prosectb, quae vel decimam partem paene prouinciarum Trestrium aequent,s Britannias in exteriore mari ut debes ad- uagas. Pulchra autem ista facies, & npia nisi a Prouidentia sierdinata &ornata:quam mecum vide.Vtrimque ad hoc mare rediterraneum Prouinciae se porrigunt & extendunt;ipsum in

medio.