장음표시 사용
21쪽
EPISTOLARUM CICERONIS AD DIVERSOS
ast haec pervulgata et doctissimo cuique usurpata consuetudo, ut, qui Publicae scholae alicuius regendae et iuventutis in iis, quae ab unaanitate nomen habent, litteris erudiendae potestatem sint consequuti, edito aliquo ο-ctrinae specimine Vires ingenii periclitentur et iis, quoruna prolixa voluntate factum est, ut hac provincia ornarentur, studium et diligentiam testificentur suam. Cum igitur mihi occasionem eiusmodi oblatam esse viderem, nolui committere, ut, quod sapientissimis consiliis a maioribus nostris institutum et quasi per manus traditum esset officium, in eo exsequendo diligentia desideraretur mea Fateor, me, cum Primum ad scribendum appulissem animum, quidnam potissimum tui scriptioni deligerem argumentum, diu fluctuabundum haesitasse, et in ingenii, quae usquequaque animo me obversaretur, rerum ad hoc litterarum genus spectantium copia mihi idem fere usu venisse, quod suavis sima cum lignatore in silva densissima arbores caedente comparatione usus, in Ptolemaei regis encomi accidisse sibi testatur poeta Siculus ut exclamarem
Νam cum eorum vestigia circumspexissem, qui iisdem rationibus inducti ad scribendum accessissent, Videbam, a ria sibi eos ad hanc rem elegisse argumenta, in quibus EX plicandis multum etiam inter se discrepent. Occursabant animo celeberrima virorum egregie de his litteris meritorum
' Prodiit haec prolusio ipsiae a. 1785 ad auspicandum munus rectoratus Gubenensis.' Theocrit. Γάδ. XVII. H.
22쪽
DE INTERPRETATIONE EPIsTOLARUM CICEROΝIS. nomina, iii disputationem ex intelioribus Graecorum et Latinorum litteris depromentes, et ut locum e uni Versa antiquitate aut veteri historia illustrantes vel peculiari alicui 4 Graeciae aut Latii veteris scriptor Operam naVantes, Oxiculum fecissent earum, quas in tractandis evolvendisque
Veteribus collegerint, virium. Videbam alios, qui diversam ab his viam ingressi ad id argumenium, quod cum
maxime hominum sermonibus et scriptis frequentatur, animum adiecissent, et de puerorum ac iuventutis educatione
et institutione ita disputassent, ut vel in universum, quid sibi ea de re videretur, diligenter exponerent, Vel Singularem aliquam uberrimae huius doctrinae partem ex ingenti cumulo delibarent et seligerent. Diu igitur multumque haec animo agitanti potior iandem visa est sententia eorum, qui eiusmodi scribendi occasione sibi oblata ita uterentur, ut ad explicandam aliquam institutionis iuvenilis partem Sti tum Suum Conserrent, et, si quid haberent, quod Vel SOllertius ab ipsis excogitaium vel ad aliorum bene invenia sua opera additum esset, cum aliis benigne et libenter communicarent. Licet enim ego is non sim, qui aliorum laudi bus detrahere et meritis illorum, qui occasione data e di rite eruditionis suae penu reconditi aliquid et quod lucernam Oleret depromere sategerunt, Obtrectare Velim, nescio tamen quomodo magis mihi arrideat eorum sententia,
qui in obeundo munere, quod totum ab erudiendis et informandis teneris adolescentium animis pendeat, e hac ipsa re materiem sibi uniant, et quam rationem in hac vel illa institutionis parte ineundam sibi putarint, in medium Conserant et proponani. Quod quidem scribendi genus Viris, qui in his principatum tenent vel maXime Probatum, eorumque auctoritate et consilii insigniter promotum et adiutum esse, salis constat ) Quo facilius equidem ve-
Sic Beso itκ ius, cui morito, quicquid est hominum elegantiorum in patria nostra, principatum in his deserunt, in fibro, quem nunquam, nisi doctior ab eo discedons, do manibus deponoo Ge anhen, IV uschetini Vorschisire et Vol. II. . II. p. 72. optat, ut plures, qui Scholis regendis praesint, eiusniodi consilia in modi uni conserant. Atque hoc erit, nisi allor, via tutissima et expeditissima, qua procedente tempore, illi Ctandem perveniemus, ut melioros fructuosioresque, quam adhuc factum eSt, libri, quos vocant, methodici sive de methodo et ratione tradendarum disciplinarum, confici possint.
23쪽
niam ab idoneis aruin rerum arbitris me impetraturum esse Cio, Si Summorum Virorum, qui in eiusmodi argu-5naentis Versati sunt, remam Vestigia. Et cum muneris eius, quod mihi a Prudentissimis Viris, huius scholae u ratoribus et Patronis demandatum est, ratio postulare Vi deatur, ut saepius in scribendis eiusmodi libellis opera
mea PPareat, non alienum a Persona, quae mihi imposita est, fore arbitror, ut quem ordinem, quam iam et rationem in singulis, quae mihi Publice enarrandae et do cendae sunt, scientiarum et linguarum Cum eierum tum
recentiorum artibus, mihi proposuerim, publicis scriptis declarem, atque adeo, si ad rem iam exiguam Ciceronianum illud traiiere licet, ex umbraculis scholasticorum subselliorum in ulverem et solem adducam. Ita enim siet, ui et iis, quorum interest scire, quae in schola nostra iuvenibus discenda proponantur et quomodo doctorum in iis tradendis versetur industria, haec liquido appareant, aliis, si qua sint, quibus idoneis rationibus commoti, calculum Suum addere non ossint et quae meliori faciliorique via confici posse utent de iis nos admonere et meliora edocere, integrum sit et liberum. Non ita enim mihi summus
senus et matercularum in morem, dilectissimorum insantum naevos etiam exosculantium, CoeC eorum, quae in medium Protulero amore insatuatus, ut ea in nullam re prehensionem merito cadere posse mihi inducam in aninium. Meo ut qui maxime, modulo me metiri didici, et
qui vix tirocinia in his posuerim, quantum restet, quod ab aliis longe maiori in his usu et peritia praeditis discere Pos-Sim, robe novi. Liceat igitur, hic quoque imitari de caniatam illam pictoris Coi technam, qui teste Plinio ),
Opera Sua Proponebat in pergula transeuntibus, atque Post ipsam tabulam latens vitia quae notarentur, auscultabat, et Ostridie emendata iterum roponeret. Omnes igitur harum agellarum lectores humanissime rogamus, ut Si interdum titubasse nos et per sinuosos anfractus et Circuitiones eo tendisse videant, qua viam compendiariam nobis monstrare possint, humaniter admoneant et 4n 6
24쪽
4 DE INTERPRETATIOΝE EPISTOLARUM CICERONIS
viam errantem deducant, memores sapientissimi illius versiculi
Sed cum Singularum, quae in schola nostra traduntur, cum linguarum, tum cientiarum enumeratio, longioris disputationis SSe rideatur, quam quae in angustias huius scriptionis cadere possit, lubet nunc, aut arctioribus eam circumscribere limitibus et exiguam tantum ex illa materia delibare articulam, et quae in uno unius Scriptoris Latini libro interpretando a nobis adhibeatur opera, Paulo uberius declarare. Sed priusquam illuc accedam, in universum quaedam naihi monenda esse video de utilitate, quam e lectione et imitatione velerum in scholis instituta adiuvenes redulidare et ere, mihi quoque cum muliis aliis persuaSum habeo. Omnem autem, quam ex iis Percipere
possunt ei debent fructum his verbis contineri putem, ut sapor o fari discant. Atque illani quidem, quae una omnium optime a Veteribus disci poterit, sapientiam, Pro secto non iniura puta cognitione antiquitatis philosophiae
et historiae quan tuam et haec maxime sunt fructuosa et frugi sera, sed muli magis etiam in animi ad omnem en sum Pulchri, Venusti, urbani, honesti etiam atque Virtutis, et ut Verbo dicam, Omnis humanitatis acuendi et informandi culi ura quadam et elatione Positam 8Se arbitror. Facundiam autem ei, quae ab ea Pendet, elocutionem, quam e Veterum lectione comparare sibi debent iuvenes, non eam ESSE Puto quae Versicolorem o variis loquendi formulis undique consarcinatis, et nitidis quibusdam sententiarum osculis centonem consuit, et salebris orationis Suae in periodum aliquam ad imitationem veteris alicuius auctoris Conclusis qua i re bene gesta, triumphat et mi rum in modum sese Venditat, sed eam, quae cernitur in
ipsa inventione et toto orationis habitu, in naturali illa,
Per totam rationem usa, quam magis sentire OSSis, quam XPlicare, VenuState et, ut in pauca me Conferam,
in tribus illis, quibus omnem bene scribendi artem conti neri scimus, orationis Virtutibus, perspicuitate, graVitate et suavitate. Quos quidem uberrimos saluberrimosque S
' apud Plutarchuin in Vit. Anton. p. 653. A. edit. Urs.
25쪽
Ρientiae et eloquentiae fructus Deminem e veterum lectione et imitatione percipere posse, qui nimis anxie singulis locis inhaereat, et omnia cum Pulvisculo, quoi di Cunt, excutiat, non est, quod multis demonstrem Totus Cicero,
totus irgilius totus Livius ibi cognoscendus est, Si is, ut eiusdem divini spiritus quo agitati illi immortalia illa
opera ediderunt, aura maius ad sublimes, quibus facere aliquid possis, et volitare Vivit per ora virum, sensus erigaris. Millies hoc dictum est, nec me hic iuvenibus meis repetere pigebit Quicunque hanc veterum sapientiam eloquentiamque, cuius exemplo, quod nemo sere illud consequi laboret, nos hodie facile carere posse clamitare non Tubescuit homines ferula digni, toto pectore imbibere et totum se ad illos componere et fingere studet is diuturnou Su Veteres cognoscat, is non ex unguiculo leonem quod dicunt, Sed leonem, quantus quantus est, PSum Cognoscat oportet. Atque ex his, quae ex intimis animi sensibus a me prolata sunt, facile apparere arbitror, CurSO-tiam illam lectionem veterum in scholi etiam multo magis mihi arridere, quam illam alteram, quam Gesneri aucto ritate Statariam appellare usus obtinuit, Statariam illam puto, quae in Scirpo etiam Odos quaerit, et, Veluti Ennii illa terrigena, herbigrada, domi Poria, Sanguine rassa cochlea moveat quidem, sed nihil promoveat inuit conatu nihil extricet. Sed est altera lectio etiam stataria, qua, qui ad solidam Latinae linguae cognitio lem adspirent, Supersedere non posse, fatetur ipse es-1ertis ). Apprimo enim utile est, ut ipsis Verbis eius ita , quibus meliora substituere nullo modo Possim, mumquemque in progressu studii in uno Glteroque boni auctoris libro intelligere, quant Sit rim α να-8 atu doctrinae, ut omnia plano intelligantur, ut mulum pCrSOnarum rerum, Derborum, formiitrerum, Iccurata possit reddi ratio. Atque hac ratione nos
apud Cicerotiem de Divinat. II 62. ' in celeberrima illa ad Liuium praefatione g. I9. adde sis peri- issimili liarum rerum iudicem, Reseivitzium Gedanken Vorschidete ecf. vol. III. . U. p. 149. seqq.
26쪽
6 DE IΝTERPRETATIONE EPISTOLARUM CICERONIS ii eo de quo nunc agemus, interpretationi genere, uti,
quae invidia est, cum nulli alii nisi huic uni libro diutius
immoremur, reliquos omnes, quantum eius a nobis fieri potest, maxima celeritate PerCurramuS.
Disertissimum Romilli nepotum, M. Tullium primum in iis auctoribus, qui in schola vostra XI'licantur, locum tenere, nemo mirabitur, cui primas ei inter omnes, quotquot Vetus Latium scriptis suis illustrarunt, auctores deberi, Salis persuasum sit. Nam, ut praeclare monuit Summus Ernestius ), cum mulium reserat optimis Statim in principio imbui, Ciceronem autem in arce Romanae eloquentiae
Ponendum esse, uno ore Omnes Consentiani, nonne ConSentaneum erit iuvenibus, relictis ceteris rebus, Omnes Tullianae eloquentiae fontes aperire. Verum enim hoc est, quod in agnum Ernestium saepe dictitasse ab iis, quibus ab ore magni huius universae Germaniae doctoris eridere licuit, accepimus, anto maiorem de schola aliqua Spem conci-Piendam esse, quo maius pretium in ea statuatur Ciceroni. Atque hinc est quod olim Melanchthon' ), Camerarius alii que in his terris honarum artium statores et Vindices, Ciceronem in primis in scholis legendum et nunquam de manibus deponendum esse, censuerint. In Cicerone igitur ius venibus nostris explicando vel naaxime in optatis foret ut eandem Plane equi possemus rationem, quam in illustri Schola Thomana se sequutum esse profitetur Ernestius ), qui singulis annis dimidium certe epistolarum ad diversos volumen et sedecim amplius Orationes in Cicerone a se ab-Folutas esse, mirmat. Sed cum haec ratio ad capium di Scipulorum nostrorum et uniVersam scholae nostrae conditio
' in aurea illa, Stigligi nomini inscripta, dedicatione operum Ciceronis p. XLVIII. ' Ddigna in primis sunt, qua conserantur in hanc seritontiam, Criscis Melanchthonianae de eligendis Optiniis quibusque in omni genere disciplinarum auctoribus, collectae a Gregor. Ilichtero, Bleb. a. 1597 8. quas, si quis ultor Strobelius hac tempestate, qua omnia fervere videas et perstrepere clamoribus de emendatione institutionis scholasticae, recoquere, et e Vetustatis situ, quo ut omnia magnorum seculi illius heroum scripta Obsita nunc iacent et obsoleta, vindicare nae, ille magnam ab Omnibus, quibus res scholastica Curae cordique est, inierit gratiam. Ceterum de studio in
Ciceronem in scholis impendendo illustris etiam extat locus in elegantissima Melanchthonis de studio artium dicendi oratione T. I. Declam p. 389 seq.' ' in narratione de vita I. M. Gesneri, adiecta opusc. Rhet. p. 488.
27쪽
AD DIVERSOS ET DE LECTIOΝE STATARIA. inem, de qua alibi sorsitan agendi locus erit, parum apta sit et accommodata, id tamen diligenter curandum a nobis ESSE PutaVimus, ut eum e Ciceronis scriptis statim ab initio seligeremus librum, cuius uberior explicati facem Praeseri et non solum iis ipsis, quae cum maxime legeremuS, eloquentissimi hominis verbis, sed aliis etiam eiusdem auctoris scriptis, domestico iuvenum studio relinquendis; et cuius lectione saliva, ut ita dicam, iis moveri possit, ut hac quasi gustatione initiati ad iustam coenam festinent et ad omnia divini huius scriptoris opera erlegenda et assiduis manibus terenda impetu quodam abripiantur. Huic igitur consilio maxime idoneas et aptas esse iudicavimus il las, qua ad diversos Scripsit, epistolas, quas laudare, Perin te esset ac si velles virtutis magnificum aliquod conte xere en conatum ). Milii certe ab eo tempore quo Ciceronis Scripta Volvere, eorumque iucunditate et utilitate perfrui licuit, Semper persuasum suit nihil ad maximas eloquentiae copias in animo exstruendas praestantius, nihil ad vastum illud ei capitale Ciceronis ingenium enitius cognoScendum ei perspiciendum aptius, nihil ad pellicien-10dos iuvenum animos et mira quadam Oh ipsam argumento
rum arietatem suavitate deliniendos efficacius inveniri et ne excogitari quidem posse his ipsis, quas perperam ad familiares nominamus, Ciceronis epistolis. Huc accedit, quod non leve momentum in hac causa iudicaverim, unum sere esse, idque Optimum, quod ex antiquitate ad nos PerVenerit, eXemplum generis scribendi epistolaris, quod maxime et ab omnibus, iis etiam, qui nunquam alio genere in vita utuntur, frequentari solet Atque hoc magis etiam valere videbis, si ad ea tantum, quae adhuc Latino Sermone Componuntur Scripta haec reseras. Nam, ut hodie res Suni,' et tamen iodicum volumen conficere posset credo, qui omnia, quae de praestantia harum pistolarum passim leguntur, testimonia undique colligere velit. Dignus tamen, qui hic conferatur, Morhinus in Polyhist. I. 23. p. 276 edit. Lubec. Inter recentioros, qui suavitatem et utilitatem eorum summis laudibus extulerunt, eminet Gesnerus, qui in praefatiunculis illis, quas praefigere solebat tabulis octionum Gottingensibus, scripsit etiam commeiulatione uiseistolarum Ciceronis ad diversos in Opusc. T. I. p. b. Addam nulli Scholieri . . l. testimonium, qui in Praeceptis stili cile latilii p. 766. has pistolas in omnibus Ciceronis libris in
28쪽
8 DE INTEnPRETATIONE EPISTOLARUM CICEROΝIS
in quibus linguae huius sunt indies arctioribus limitibus
circumscribi et prae vernacula lingua magis magisque contemtui haberi et Obsolescere videas, ciuid Praeter unam alteramVe epistolam extra subsellia scholastica conscribi SO-leat sermone Latino, vix apparet ). Habent igitur iuvenes in Ciceronis epistolis exemplar Omnibus numeris absolutum, in quod intueri, quod non solum in epistolis latine conscribendis sed patrio etiam Sermone comPonendis, sibi semper Ob oculos proponere possint, dummodo Ciceronis lectione ita imbuantur, ut non tantum formulas in eo venari, aut ieiunis imitatiunculis eum minutatim concidere, sed totum etiana ingenio et inventione exprimere et referre
Quod vel inprimis etiam in interpretandis eius ad diversos epistolis mihi propositum fuisse, fateor. Expli- 11 cavi autem hactenus librum IV et V ea ratione, ut Paucas
admodum, neque eas tamen a Cicerone Profectas, mitterem Licet enim non omnes eadem argumenti graVitate, iisdem rerum onderibus se commendent, lectorumque animos retineant, nolui tamen reliqua sicco, quod aiunt, Pede iransire, quae, si recte ad Sum iuvenum OnVertantur, non Ossunt Non fructuosae SSe et utiles. Nam,
quod aiunt, eligenda et excerpenda esse tantuna ea ),' v. Silitenis V. l. in Prolusion de nimia sermonis patrii cultura
hodiernae barbariae causa. Lips. 1780. quam utinani mite iuvenes non solum legerent, sed alte otiam in animum suum demitteroni. Ceterum quod ad hunc epistolarum Ciceronis usum attinet, idem iam Suis temporibus observavit Muretus, cuius verba, quod magis in OStram, quam in illam, qua Muretus floruit, aetatem scripta videantur, temperare milii non possum, quin adscribam orat T. II. p. 161.): odie , iuvenes, si Nerum amamus, Omnis fere su eloquentiac praeterquam in scribendis epistolis ita de medio tibiatus est, ut nec Nestigium, Nec Ola PPareat Mansit iam illud, ut qui bene, id est, tum diserte, tum Prudentcret ad res ad personas accommodat epistolam scribunt, ad marimarum rerum tractationem adhibeantur, maximisque plerumque commodis au
'' Suasit hoc iam olim I. Cuselius, in libello, quod de ludo litter
ri aperiendo scripsit p. m. 36. Atque hoc consilium plures deinde sequuti sunt, qui collectiones selectiorum epistolarum ediderunt. Notissima est collectio turmiana, quae puerorum adhuc manibus teritur in scholis compluribus non sine summo orum taedio et maximo rei litterariae damno. id Gesner ii Optisc. I. 1. Sane, si collectio talium facienda SSet, non, nisi a Viro harum rerum peritissimo suscipiendus esset hic labor. Atque utinam chellerus, quem olim editionem epistolarum selecturum notis ad moduli Chrestomathiae Ciceronianae illustraturum uium agitaSSe, CCe-
29쪽
quae samiliari filo orationis et epistolis proprio Scriptae Sint,
cum maior earum ars versetur in rerum commutationibus,
Statu reipublicae et historia illiu temporis explicandis, iii
eo me assentientem liabere nullo modo possunt. Nam illae ipsae, quas politicas vocant, epistolae ita plerumque fiunt Scriptae, ut maxima Ciceronis rudentia, in occultis rerum causis indagandis sagacitas, et in consormandis ad eorum ingenia, qui biis cum illi re esset, moribus suis Ollertia ex iis eluceat, quae si iuvenibus ita eXponuntur, ut, praemissis iis quae ex historia illorum temporum et singulorum hominum scitu et cognitu necessaria sunt, in rem Praesentem adducantur, et, cur ita Scripserit, cur hic circuitione, illic aperto sermone usus sit, hoc lenius tulerit, illud acrius perstrinxerit, diligenter edoceantur, nonne credibile est, summa animos eorum huic quasi spectaculo intentos Permulceri voluptate, et quod in maximo lucro deputandum esse puto, mature ad prudentiam et rerum usum insormari Quis non gaudeat, harum epistolarum lectione se intra Velum quasi et, quod Lucretius ait, OSt-12 sceni fabulae admissum esse, quae OS hominum memoriam acta est maxima ). Atque hoc ipsa iam experien ita edoctus liquido aBirmare possum, iuvenes tali interpretatione, Si recte instituatur et res a Sensibus ei memoria
eorum remotae cum iis, quae Propius eos Contingant, Om
parentur, impense delectari Sed ut magis constet, quam
pimus, ultimam e nianum imponeret, o immortalibus beneficiis, quibus rempublicam litterariam praeclaris agensi sui monumentis iam exiiixit, hunc quasi cumulum addereti
V Adscribam hic verba o suavissimis illis, utilissimisque Gesneri ad Isagogen, quas ictasio debemus, praelectionibus T. I. p. 129.
,, agitur ibi sc in epistolis ad diversos de summis rebus et de summis Niris ad summos homine . Habent insilitum prudentiae civilis. Conti-rient historiam illius temporis, et exponitur ibi revolutio totius imperii. Sole dicere, quoties has praelego, esse hoc collegium politicum. '' incin deliciis etiam fuerunt ab omni aetato viris principibus et summis imperatoribus, quod Eoo Alberto celeberrimo illo Seculi XVI. Archiepiscopo et lectore Moguntiaco memoriae prodidit Neineccius in praefat. ad libr. XIV. annotationum I. Glandorpii in epistolas Ciceronis ad familiares p. m. 11. Atque ipsum adeo Clementissimum patrem patriae nostrae Serenissimum lectorem, cum princeps iuventutis CiCeronem etiam lectitaret, in primis his epistolis delectatum esse, locupletium testium indicio cogn0Vi.
30쪽
10 DE INTERPRETATIO XE EPISTOLARUM CICERONIS
in iis epistolis explicandis ineam rationeni ), age, ingula, quomodo Pertractentur, PercenSebo ordine, adsper sis, quae ad uniVersam hanc Statariae lectionis rationen pertinere nailii Visa sunt, observationibus. Priusquam ad ipsam epistolae alicuius interpretationem accedam, nihil prius neque antiquius mihi habendum esse puto, quam ut brevem, Si epistolae rati postulet, ei praemittam praesa
liunculam, in qua, quid ex historia illius temporis illuc
facere videatur, et quibus consulibus, quo consilio et qua ratione ea scripta sit, paucis, sed dilucide exponam. At querati argumenta a P. Manuti singulis epistolis praefixa, magno usui esse OSSe, neminem tui has litteras attigerit,
sugere potest. Fateor autem maximos me ad eandem rem
13 fructus cepisse e Vita Ciceronis a Middietonio concinnata )et lectione , itarum quarundam arallelarum Plutarchi, quibus tota illius aetatis historia luce clarissima perfunditur. Quodsi enim tunc demum auctorem aliquem lane intelligere utandi sumus, cum eadem nobis quoque repraeSentare ossumus animi Visa et imagines quae obversabantur
Scribentis animo, sane hoc in legendis Ciceronis epistolis nullo ali modo consequi poterimus, quam ut ad haec, quae praefanda esse monui, diligenter attendamus. Hac enim Via eo nos PerVenire osse puto, ut Ciceroni quid scripturus sit agitanti in animo qua Si adesse scribentique assidere Videantur tirones. Parvam autem temporis, quod huic rei impendendum est, iacturam abunde Compensat perspicuitas et lux clara e cognitione historiae aliarumque rerum huc ertinentium toti epistolae circumfusa. Itaque in interpretatione ipsa multo celerius expeditiusque Pro-' pauca, sed praeclara de ratione Ciceronis epistolas ad diversos interpretandi, praecipit chellerus in libello illo vere aureo Anteitung,
die besten lateinischen Schri fistelle et et kliaren, p. 253-55. edit. nov.' opus lio est consummatissitatiun et vere, ut ille ait, Cedro linendum, quod omnibus, qui in eadem palaestra desudarunt, facile palmamniihi praeripuisse videtur. Optandum sane foret, ut eorum omnibus, quos Ciceronis penitius cognoscendi incessit cupiditas, manibus tereretur, cum tamen Ob ingens, quo ConStat, pretium paucos in re libraria sua tam lauta supellectili frui liceat. Quo magis dolendum est, versionem huius librivernaculam quae pretio aliquando salubriori parari posset, innumeris scatere mendis, et mira in sensu ipso exprimendo Consectam Sse socordia et oscitantia, quod illi versionem illam cum Prototypo Anglicano ser-nione conscripto diligentius comparanti, abunde patuit.