Opuscula et carmina latina;

31쪽

gredi possutia, remotis lain et Sublatis, quae retardare Ι'Oterant et quasi sufflaminare legentium impeium, impedimentis gravissimis. Deinde si iam ad epistOLimi erventum est, Xcit unum e maioribus, qui Vel totam Vel partena eius, si in plures dispesci possit, Statim in vernaculam litiguam transferat ea tamen conditione, ut Si Verba Occurrant dissiciliora, vel lane, ut ita dicam, Romana, quae ratione nostra ita abhorreant ut verbum verbo reddi nequeat, aestuare eum et multa haesitare non patiar, et vel aliorum, quos vultu impatientiam iam ea explicandi Prae se ferre Videam, exquiram Seni 'ntiam, aut Si horum nihil accidat, ipse statim, quae vis illis subiicienda Sit, et quomodo, Si Verti lanaen possint, vernaculae linguae respondeant, breviter admoneam ). Sequitur ut I4 si qua de vi et potestate singulorum Verborum explicanda vel ob rariorem Verborum structuram Et Pleniorem numerum ad Rhetorices normam exigenda, Vel ex hiqioria et ritibus ad leniorem sensus cognitionem adiicienda sunt,niaxima brevitate ' exponam, vel crebris subinde quaestionibus ingerendis ex ipsis auditorum mentibus eliciam quod multo maiorem ad excitandam audientium alacritatem vim habere, quam illam alteram, uua Serie hae enar

randi vel adeo dictandi faciliorem docenti, sed discentibus

' in toto hoc vertondi genere exempliana, ad quod tanquam ad amussim omnia dirigam, niihi propositum esse fateor Summo Rev. Gedichii viri in his litteris Coryphaei praecepta in utilissimo illo libro Aristoteles nil Lasedo tradita, quae qui nondum legerit, emat librum et ediscat

p. 189 19 3.

'' Nimirum antiquata est tandem et plaudentibus omnibus, qui sa-vent his litteris, a magnis praecipue illi duumviris, Gesnero et Ernestio proscripta e scholis plerisque inepta illa et Bbnormis veterum auctorum explicandorum ratio, qua ad unius loci illii: trationem plaustris undique convehebantur antiquitatis thsesauri plano προςδιονυσοι ot adscititiis illis inanis eruditionis pigmentis Omnes Optimorum auctorum Veneres excoeCR-bantur. Hodie propositum est omnibus saluberrimum illud, et quod hic quoque vim suam exercere queat, Corinnae, quod indaro dedisse fertur, praeceptum, τῆ χειρὶ δεῖν σπειρειν, ἀλλὰ μὴ λω τι θυλάκφ apud Plutarch de Glor Atheniens. p. 421. odit Basil.). Atqui huc pertinet etiam insana illa et merito nunc ubique explosa et exsibilata, cui doctores ipsi dictando, quod scriberent discipuli, plus nimi favebant, omnia calamo excipiendi ratio, quam e schola mea, quantum eius fieri potuit, penitus sublatam esse volui. Nimirum, modo μοιβωος λογος sit doctoris in tradenda re quacunque tempus ipsum dictando non suppetet Sed vide Schellerum in libro iam laudato.

32쪽

milius fructuosiorem ratiotiem ipse etiain litellexi ).15 Ceterum in hac ipsa interpretandi ratione cum insint alia

quaedam, quae Semper mihi observanda esse duxerim Ilaec quoque attingere a scriptionis huius consilio non erit alienum. In singularum Ocum V et notionibus explicandis hoc agere, huc Omnem animi aciem intendere soleo, ut

indagandis rimariae significationis originibus et ratione,

qua una ex altera Profluxerit ei a rebus in sensu cadentibus ad alia, quae mente tantum ercipiuntur, translata sit et multifariam Variata demonstranda, Stemmata, genealo

gias, si fas ita loqui cum Sulgero ), vocum contexam ).

' In his quaestionibus , ad captum uniuscuius tu attemperandis et tant callide pio ponendis, ut si scopum non attigerit, quem interrogaVeris, amicis subinde interpellationibus corrigatur, et, quae tu illi tradideris, ex intimis animi sui sensibus sibi ipso seprolusisse vid atur, Summum doctoris artificium cerni puto. Atque hoc ost, nisi fallor, quod celeberrima illa Socratis μαιευτικῆ in usum suum derivare possunt ii, qui

pueris et iuvenibus erudiendis operam dant, et quod cum maxime in plerisque scholis fieri, arecte observat et inter bona emendatae nostra aetatere scholasticae recenset, in praeclara illa oratione, quam adeundi muneris sui causa habuit ratistaviae Liborkulinius . I3. Nam non nulla ex obstetricia illa arte Socratis huc transferri posse, tuo Socrati res fuerit non cum pueris, Sed cum hominibus adultis, usu etiam vitae iam exorcitatis, facile apparebit ei, qui locum classicum hac de re in Platonis Theaeteto p. 71. edit Basil et alia loca, qua collecta et scite disposita habes apud Cl. Moinorsium Ge chichte der Cisseii chasten in Griechen-land nil Ilom. T. II. p. 376 seqq. accuratius perpendore velis. Quod qui de methodo Socratica hodie scripserunt, non omnes paucissimi enim vel oculis tantum usurparant Platonis opera intellexisse id litur, vidit tamen acutissimus harum prum indagator, Resewitzius in libro saepius laudato Gedanken, Orschluge et Vol. I. p. II. p. 19.), qui etiam in alio eiusdem libri loco Vol. III. p. I. p. 98-I02. graphice depinxit universam hanc methodum, additis regulis valde praeclaris, mihi ipsi iam usu comprobatis Legi tamen prae ceteris meretur otiam Cl. Waltherus in dissertatione super methodo Socratica. im Archi der aus uberiden Er-zichtingsk. Ol. VII. p. I A0. '' Sulgor uermischte christen T. L p. 139. Invaluit iam ha oc et celebrata est satis a Gognoris, Ernestiis,

Hemsterhiasiis, Ruhnkeniis aliisque egregie exculta et nuperrime a Schellero et illonio Vocabularii, quorum haec prima dos est, concinnandis insigniter aucta, varias uius OCis Otiones ab una aliqua primitiva derivandi et apte inter se coniungendi ratio. Mihi ad hoc studium, quod mira voluptate iunium talium deliciarum cupidum dolinire solet, facem praetulerunt praelectiones, quibus, cum in Academia Lipsiensi commorarer, me interfuisse, in summa semper felicitatis meae parte ponam, IllustrMori, cuius tanta et tam praeclara in me extant beneficia, ut prius vi-tR in quam eorum depositurus sim memoriam. Qui cum ipse olim in explicanda voce difficillima καπυρος egregium, in quod omnes is tueri Possint, publice huius rei proposuerit exemplum, nuper etiam Pauca sed prae

clara monuit in iudicio illo praelationi exici illeniani inserto p. XIII Dignus sane, qui hic conferatur est Schelleri libellus supra iam laudatus.

33쪽

Dici non potest, quantam haec ratio ad ingenia discipulo 16rum acuenda et ευστοχίαν quandam Occulta rerum causas

sub Odorandi investigandique illis induendam vim habeat, praecipue si non ipse haec tibi explicanda sumas, sed,

enumeralis romiscue omnibus Vocis alicuius notionibus, ipsis discipulis auctor sis, ut in iis disponendis atque ex in ordinato in ordinem adducendis periculum faciant virium suarum ). Atque liOc ipsum Praeclarum ad animos iuvenum praeceptis quibusdam Logices imbuendos et ad nobi leni illam causarum seriem in ipsis Metaphysicis indagandam adiumentum esse existimarim' ) cum quae Engelius, Hiesteriis, Gediokius ad hunc usum e Platonis dialogis qui husdam delibaverint, in angustias et captum scholae Ostrae cadere Vix possini. Sed hic quoque aureum illud: si idἐν Grai quam diligentissime observandum esse sacile apparet 'am ut omittam universam illam rationem valde esse lubricam et multam eius partem in coniecturis positam, poterit et hic aliquis nimio liarum rerum indagandarum tu ilio in transVersum actus extra leas, ut est in PrOVerbio, vagari et quod Ciceroni aliive auctori legendo explicandoque impendendum erat temporis, minutis eiusmodi disquisitionibus perdere et conterere. Atque est hoc, nisi fallor, condimenti quoddam genus, quod non nisi Parca manu Olidior humanitatis cibo, lectionem Puia Veiorum ad ΝΡErgere debemus. Evilescere haec et sordere incipiunt, quam vis magna arte iractata si nimis crebro inculces discipulis. Nec titillant palatum cibi exquisitissimi, si quotidie iis vescare. Porro quod interdum pei incommode mihi accidere solet interpretanti in schola has epistolas, ut in magna Veterum editionum, quae discipulorum plerumque manibus teruntur diversitate, magna sit etiam lectionis 17

CL Rosowitetium Gedanhei I orsehlage eet Vol. q. l. III. p. 32 et Stuvium, liber a Schulwesen p. 132. ' eandom vocum explicandarum methodum, geneticam vocant, iii illustri schola conventus Bergensis obtinere didici e Resowitetio Gedan-ken, Io, schlage Vol. IV. . III p. 68. et in illustri Gymnasio, cui regendo rapes Gedickius ex utilissimo libello praktischer Meytra zur Methocli des Eentlichen Schulun terrichis. Berol. 178l. p. 89 sq. '' praeclare ut nania. hoc quoque monuit Illustr. Heynius, ruber die inrichiunides aedagogii uolseld Archi derisus. Erg. Vol X p. 100. seq.)

34쪽

l DR aΝTEnPRETATIONE EPISTOLARUM CICEROΝIS varietas, hoc interdum ad acileniluna eorum ingenium et explorandam iudicii subtilitatem ita uti soleo ut ex hoc incommodo, quod Sane sublatum cuperent omnes, qui quam molesta haec sit inter legendum interpellatio norunt, aliqua certe ad discipulos meos redundet utilitas. Quos enim ingenii acumine praecipue pollere credam, eo Sententiam suam hac de re interponere et quo nomine hanc vel illam lectionem alieri praeferendam esse utent, di CCI Ciubeo, additis tamen et Xpositis iam antea quae ab utraque ait stare Videantur, e maiore Graevii et O assima Ernesti editione, auctoritatibus. Sed magna tamen hac quoque in re Cautione opus esse, et non nisi raro fieri hoc oportere, satis marii sestuin esse arbitror ). Nain, ut ingenue fatear, quid sentiam, parum consulere mihi viden

tu discipuloruin suorum commodis, qui quod ipsi insatia-hil divinae Critices non solum fontes, sed riVulos innes etiam consectandi flagrent siti et studio iuvenibus eii alia disciplinae suae raditis haec non degustanda Aedilenis et 18 copiosis haustibus exsiccanda propinent. Prosecto enit in

tanta rerum adcliscendarum copia, quarum iii immensum

quotidie crescii et augetur numerus, religioni mihi fuerit, iuvenes longe alii vitae desponsos et destinatos nihil unquam iis profuturis quaestionibus detinere ), ut taceam

' Gesnorum interdum hac arto usum esse, ut discipulis de industria daret libros insendis typographicis corruptos vel pessimis etiam lectionibus psormatos, qui fungerentur cotis vice, in qua limarent ingenia sua, memini in legere in iucundissim illo, quem Niciasius V. l. de vita raocpptoris sui edidit, libello, qui nunc non ad manus. Sed quod

Gesnero, lectissima iuvenum φιλομουσων corona circumfuso, facere licuit, non idem licsbit aliis, quibus ros est cum pueris, qui vi e limine salutarunt has litteras et parum abest, quin dicam, ἀναλφαβητοις. Sed redit hic mihi in memoriam suavissimum illud tempus, quod olim in Illustri Schola Portensi, cui deus semper faveat, hisce litteris inapendere licuit. Subit senim animum imago praeceptoris mei, Cuius memoriam nulla unquam oblitterabit oblivio, Barthii, nunc Conrectoris in illa schola celeberrimi, cui, quicquid est, quod in his litteris profecerim, me a Ceptum referre, grata mento profiteor. Erat hoc ei in ni Ore positum, Ut Subinde nos, qui tum disciplina ius frueremur, cum haereremus in difficili et corrupto loco, ipse, quid nobis videretur, interrogaret, et varia sciscitando eo perduceret, Ut genuina a Spuriis, affecta a sanis dignoscere posse nobis

videremur.

' ne nimis mihi arrogasso videar in lac sententia serenda, licoattostinionium hic denunciare viro, si quis alius, gubernandae rei schola sticae peritissimo, iuvio, qui in libello saluberrimorum de education et

institutione iraeceptorum pleno uber die Erziehung, Gullichau 783.

35쪽

AD DIVERSOS ET DR LECTIONE AETATA ni A. 1 5

Criticam, quae est, ut cor istinamatissimi Critici verbis utar ' πολλλὶς πειρας τελευτc ιον επι γεννη ita , ill angustias iuvenilis et diuturna illa exercitatione nequaquam Suba

cti iudicii nullo modo cadere. Denique in univea sa dissiciliorum locorum, quae in his epistolis occurrunt, illustra tione, in primis, quam Sequar, mihi ob oculos proposui

Praeclaram, qua Onanem fere interpretationem niti pertiis simi quique Criticorum confirmant, regulam, citi lorcmquemqhic optimum sui CSS interpretem ). Quod vel unus P. Manuti ad has epistolas commentarius abunde de 10 monstratum dare osset. Qui cum assidua et diutina Ciceronis lectione ita enitus eum imbibisset, ut omnia, in quibus haec vel illa verbi potestas, aut Sententiae Occurre reni, loca Semper inmitinerato haberet, nullo negotio in scissimos nodos , in quibus extricandis non solum bonus ille Schoitus, sed acutissimi quique Criticorum frustra desudassent, comparatione cum aliis Ciceronis locis instituta, dissolveret, laudatus ob id etiam ab Ernestio. Sed eandem inierpretandi rationem egregie adiuvat etiam lavis Ciceroniana atque ipse, in quem Ni ZOlianus thesaurus sere

p. 133. Um eam, quam me sequi pro sessus sum rationem in varietate lectionis ad usum discipulorum coiivertonda, se nori improbare dixisset, addittamon: chiilhorren die selbs Varianten sanam elit, nil christ teller

siinfialle thre Schuler retrali lar arteria Mart a sagen, via manis illoso te ibi es doch immer in sehr in seit e Perstandesub ung, α-zu nur schr enigmen schen mi anglich cit haberi.' Longin περὶ v. c. I. p. 30 edit. J Ior. '' In libris Rabbinicis sappo obvium est, quod in proverbium etiam abiit in nn Un h. e. interpretatio iit ad latus eius Pulcherrimum hoc esse et palmarium, ut ita dicam, omnis ερμηνευτικῆς τέχνης praeceptum, ab omnis aetatis Criticis abunde demonstratum est. Digna tamen, quae prae ceteris hic legatur, elegantissima illa Gognori praefatio ad Scriptores . . Plurimum igitur hac in re occavit Criticus inter paucos laboriosus Gottii et, Cortius, qui in annotationibus, quas Cellarianae epistolarum editioni adlocit, ad illustranda Ciceronis loca saepe cum Crispo suo affert Sido ilium et poetas, merito ob id reprehensus etiam a Schellero in fundamentis stili . . p. 766. vore egregium hoc est opus et Oxtra omnem iudicii aleam positum, quo immortalem, dum Cicero legetur, sibi gloriam peperit magnus Ernostius. Plura illi addi potuisse et multa in ea frustra quaeri, quis non videt et vetus haec est et ad aedium usque repetita cantilena. Quodsi xiguam libri molem spectes, et cum omnibus, quae Xtant, Ciceronis operibus ol ipso de Thesauro iZOliano compares, satis mirari non Ot- eris. In tam pusillo corpusculo tantum salis et tantam eruditionis vim

36쪽

toius migravit Gesnei Thesaurus. Ita enim e locis iuxta se ositis, facile, qui sit loci controversi sensus, diiudi

care Poteris.

Sequitur, ut quid absoluta illa Grammatica interpre

20 landi ratione mihi faciendum esse putem, Paucis ediSSETam. Hic relictis rebus omnibus, in eo elaborandum mihi esse arbitror, ut si quid illi insit epistolae quo sensus pulchri et honesti ali atque augeri queat in teneris auditorum ani-

Inis, huc eos Omnem animi aciem intendere hoc penitus

animo infigere et tota mente imbibere iubeam ). Sed hic nihil iuvat, interiectis illis, euge belle, Goφως excla

mationibus obtundere et in stuporem dare auditores, quos saepe frustra hiare et lio ipsum patulis oribus prae se ferre videas se i)d rq 1 intelligere. in Per Parte Singulas mihi eundum et quid in quoque genere eleganter quid Ve

nuste, quid facete dictum quid erspicue, quid gra iter,

quid copiose enuntiatum sit, quomodo Verba apte inter se coagmentata et Vincia coalescant, quis sit membroruiminutu sibi respondentium numerus quis Periodorum uni-Versarum ambitus et comprehensi in hoc ipso quod mihi ad manus est, exemplo demonstrandum erit. Et habet haec

concludi potuisse. olim igitur hoc nomitae acerbius eam reprehensam fuisse a Schelloro . l. in Praefatione ad exicon mai quem tamen iniqui et malevoli in praeceptorem suum animi postulare cum acrioribus eius adversariis nolim, cum ipse saepissime magnum appellet, a quo secundum ἰσηγοριαν omnibus in hac republica litterarum concessam, merito interdum sibi disssentiendum putet, Ernestium, in qua sententia esse etiam

Viros Doctos in ligem deuisch. Biblioth. B. LIX. . L p. 227. maximo laetatus sum. Quod autem ibidem vellicat Schellerus morem Ernestii, Salmasios Manutios o praeclarissimos quosque veterum interpretes laudandi in lavo, semper ita induxi in animum, clavem non solum tironibus, sed vel inprimis etiam doctoribus scriptam esse, posse tamen et ipsos tironos multum ex ea ratione proficere, si vel fando accipiant eorum nomina, quae plane ignorare sane turpe fuerit humanitatis studioso, prae cipue si singulorum in rempublicam merita a doctoribus ipsis, quibus prae- sontibus etiam discipulos clavem Volvere maXime Consentaneum St, edo

ceantur.

' Atque hoc magis et am nostra aetate, qua, qui linguam Latinam ipsius linguae causa discere velint, reperiuntur oppido pauci, in omni interpretatione et lectione veterum spectandum esse, res ipsa loquitur. Egregia hanc in rem praecepta profert et quomodo lectio veterum nostri seculi genio accommodanda sit, docet ammius , Inspector Seminarii Moer-ligiensis prope Dessaviam in Mesei itzens Gedanken Vorschlage et Vol. V. . 4. 32. seq.); adde prolusionem teinhaueri, Non de besten Methode die classischen Antoren Latiens de studirende Iugendisu erklἁ-ren. Gi0sen. I 710.

37쪽

AD DIVEIiSOS ET DE LECTIONE AETATARIA. 17bi singulares quasdam illecebras, quibus iuVenum animis, tuo natura omnes ad pulchri et honesti sensu ni formavit, ta capi et irretiri possunt, ut nullum unquam eos talium rerum ercipiat taedium. Deinde exhortor eos, ut qua

ratione argumentorum, ut ita dicam, semina per univer-ῖam epistolam sparsa et Summa cum arte Saepe occultata, ut, et quae singulorum vis it et efficacia, attendant. Hiciuiem vel inirimis Valet illa ratio, ut si quae cum amplisi ratione vel exaggeratione aptaque membrorum colloca-

ione dicta erant, seposito ad tempus omni illo adscititio 3rnatu iuidae et simplici nuntiationi adstringere, et qua1rte, qua copia, quibus coloribus, quibus sigurarum ci 2ITOporum commutationibus haec exornaverit homo ost Omines natos eloquentissimus, accurate contemplari ili scant. Et cum saepe in eodem argumento Versentur Cice Onis epistolae. V. C. in Consolatione ad amicos, Roma eXuantes, Vel obitu suorum afflictos tantum abest ut taedium

brepere possit discipulis ex hac argumenti similitudine, ut

'otius, Si recte admoneantur, quam copiose et diversinode Cicero haec variaverit et ipsi loca illa contendere et tua arte haec facta sint, attendere iubeantur, multum hoc tuoque ad copiam et elocutionem in iis augendam valebit. am cum hoc omnibus a natura insitum sit, ut quo quid ropius nos contingat, eo maiorem in animis movendis et ei cellendis vim habeat, iuvenes autem vel in primis iis re- us ducantur et capiantur, e quibus statim utilitatem ali-

luam ad se redundarei OSSO certi argumentis cognOScant, aes enumero etiam, quomodo haec statim imitari vel olim aerte in usum suum conVertere Possint, eos edoceo. Atque ii illud etiam urgendum esse censeo, eloquentiam in omni ius linguis esse eandem, Vestitum tantum et eXternum cui una pro diVerso linguarum genio Variare. Dici non potest, luantum hac ratione delectentur iuvenes, si, ut IIο uia

luas in Cicerone legerunt epistolas, gratulatorias largissi nam, qua in Vernacula quoque lingua late et apposite utiyieant, gratulationum segetem sibi suppeditatura esse, ideant ) Potro cum multa et egregia cum in omnibus 22

' sic nuper admodum in explicanda ep. XVI. Libr. V. quae est conso

38쪽

18 DR a ΝΥvnPRETATIONE EPISTOLARUM CICERONIS Ciceronis scriptis, tum praecipue in his epistolis occurranisu inmae ei insimanitatis, morumque et vitae suavitatis atque elegantiae Vestigia, haec quoque noti praetermittenda esse putavi et ut omnem illius elegantiae rationem penitus perspicerent discipuli mei, enixus sum sedulo. Tectiora enim haec esse solent et magis recondita, quae nisi maiorem aliquam familiaritatem cum veteribus contraxeris, Et quasi in eorum contubernio consenueris, haud facile sen

tias ). Et quando lenae sunt illae epistolae sententiis

pulcherrimis acutissimisque de constantia, atriae amore, et Virtute, huc quoque omnem curam docendi dirigendam esse ratus, ut haec a discipulis meis animadVertantur, gustentur ac penitus imbibantur nihil mihi reliquum facio' ).22 Est enim iuvenilis aetas ob se iliacitatem illam et mollitiem,

cui, ut udae argillae omnia imprimere queas et insor mare, Vel inprimis apta his morum raeceptis, si in tam illustri exemplo roΡOSit Vehementius animum impellant.

latoria ad Titium, magii illa et praeclaro artificio scripta iuvenibus meis, quorum maior pars litteris sacris olim operam dare constituerunt, demon stravi, qua ratione argumenta a Cicerone usurpata ad orationes funebres, quibus iodieque defunctis parentare solemus, commode transferri OSSint. Quam rem non mediocrem illis delociationem attulisse et calcar iis, ut eo acrius in lectionem Ciceronis, e quo vol ipsam artem concionandi petere POS sent, incumberent, addidisse, argumentis satis idoneis cognovi. Et pro fecto quo acrius ad haec pervestiganda intendas animum, e plura invenies, et verissimum esse deprehendes, quod affirmat Manutius in Comment ad Ct C. p. ad Q. r. ΙΙ. 1. p. 103. eae in mehercule sententia a Cicerone tribus Ne quatuor ei bis explicata, saepe intellexi, cum ad cogitandum me dedi, res propemodum innumerabiles eiusdem generis, eiusdem elici sententia posse. Legendus, qui apprime huc facit S. V. Sellerus in elegantissima disputatiuncula de matura oratoris sacri in scholis institutione, Don de fruhern Bildunckiinfliger Prediger. Archio derausub Arzichtingskunde Ol. . . b. seqq.)' Collogit in libro notissinio de dictione ludior Vavassor omnes, quas invenire poterat facetias et dicteria Cicoronis. Qui urbane et Venuste atque suaviter dicta eiusdem auctoris colligeret, inventus est adhuc nemo, quod quidem longe dissicilius esse, facito intelligitur. E consummatissimis de oratore libris exquisitissima quaedam congessit Ernestius in prolusione R. 736 quae continet commendationem librorum Ciceronis de Oratore Pari ratione, ut hoc addam, putabat Gesne rus posse e Terentio librum confici, qui contineret verba honorum : in Complimentii buch.

Isagog T. I. p. 134. Scilicet hic quoquo saope inculcandum est illud: ita discimus,

Non scholae. Nam, ut elegantissimis verbis utar Luciani in Conviv. s. Lapith. T. II p. 68 . extr. d. Graev. το πεπαιδευσθαι απάγει των οὐ Των λογισμων του εις μονα τὰ βιβλία καὶ τα εν ἐκείνοις φροντίδας συνεzis αφορωντας. Pulcherrima etiam hac de re extat sententia iii Ernosti orationibus in pus c. rubet. p. 32.

39쪽

ΑD DIVERSO ET DE LECTIONE STATARIA. 19

Superest uniim, quod licet non nisi in sine interpretalionis locum tabere possit, tamen, Si utilitatem spectes, tuam inde capere possint discipuli, non ultimo loco o-nendum esse Videatur 'imirum cum in epi iolam inciderim graviorem, in cuius explicatione Ob argumentorum Verborumque pondera diutius haeserim in sine totius epistolae versionem a me iPSO consectam lingua Vernacula prae

legere soleo, e consilio ut iam totius epistolae ordo et pulchritudo uno quasi obtutu perlustrari possit, et simul in quibus vernaculae linguae genius a Latina discrepet in quo amice inter se Conspirent, luculenter appareat. Ad duplex enim hoc consilium versione huiusmodi reserendas esse, qui haec accuratius Perpendere et apud animum suum exputare velit, facile perspiciet. Sed ut huius consilii ratio nobis constet, non solum fida sit oportet et pressa,

verum Venusia etiam, Vernaculae linguae genio quam maxime consentanea, quae ne Verba annumer l, ne unam

Latini scriptoris syllabam non exprimat. Quod cum in omnibus veteris Latii scriptoribus arduum sit et perdifficile,

magnique sudoris et multarum Vigiliarum opus, tum Prae sertim in Veriendis his Ciceronis epistolis innumeris undique obseptum et circumvallatum quasi impedimentis nemini, nisi experto, satis constabit. Atque hinc est, quod eorum sententiae SubScribere non ossim, qui absoluta epistolae alicuius interpretatione a discipulorum aliquo extraordinem ad hoc excitato, statim Vertendam eam eSSE, EX stiment. in relinquendum est domesticis eorum studiis, vel in repetitionis etiam locum sequenti hora exigendum aut in exercitationum, quae privis et singulis horis emendentur,lium erum referendum.

Illam vero vertendae in ipsis praelectionibus epistolae 24 provinciam sibi uni traditam esse putet praeceptor ipse ).

' facere non possum, quin addam verba iuvii in libro supra iam laudat p. 134. se Vortlic libersetzen unctimsehreibe is gleich eh-lei has undieschmachios Eine gute Ausgabe, tin die bessi dasetende

steriensibus . Veror Inung dic chrar in dei tintern Schulen des Hoch, tinosinster eti essenii 1776. hanc quoque legem praeceptoribus Scri-

40쪽

20 DE INTERPnETATIΟΝ EPISTOLARUM CICEROXIS Atque utinam extaret aliqua ad exemplar absolutissimae illius Garvianae librorum de officiis composita et concinnata harum epistolarum versio Theotisca ), qua commode uti 25 posset temporis angustiis, quo minus ipse eiusmodi Versionem conficiat exclusus vel a facultate interpretandita

rum instructus doctor. Nam ad aliorum Versiones, Si quae exient, qua consulere Possint et praelegere, recte Consu gere doctoreS, non est, quod multis demonstremus. Iu

vabit tamen praecipue et augebit iudicii subtilitatem in ipsis discipulis, si in difficilioribus locis comparatione lurium

versionum instituta, eos ipsos de singularum raestantia sententiam suam serre iubeat doctor, idoneus harum rerum arbiter. Atque haec sunt, quae de ratione interpretandi Ciceronis epistolas ad diversos, quam Per hoc, quo hanc Scholam mihi regere contigit, semestris sere temporis patium

hactenus sequutus sum, disputare constitueram. Unum addam quod hic lectores monuisse non ab re esse vide

tur eminerint, quod ab initio monitum est, in hac dis-

denen an lassis hemebersetzungen at wnhlen, amit die Uebei se-tzung des chillers ac j non Derbesseri sterile. S Ierne de Schuler, das Heberset en Nichi Vort zwοe vrachen austa uschen soridern Sinu uni Ton liberti agen cisse. V Captorum de vorsionum scholaSticarum ratione apte etiam disputat I. G. Purmanniis liber die Bildting descis eschmacks in chulen Archi der ausub Erziehung. T. IV. 166. seqq.).' Duae extant harum epistolarum versiones, quae quidem in numero aliquo haberi possint. Una Daminii, serotinsensis illius Philologi an

Theologi dicam, nescio. Nota est eius et eruditorum controversii Satis iactata veterum interpretandorum vertendorumque ratio , ne est, quod niuitum hic ei immorsemur, cum ille liber, de quo nobis sermo est, Paene iam oblivione oblitteratus sit, et tineas pascat taciturnus inertes. Multa tamen X ea suXisse videnuis in alteram, qua nuper admodum dias luminis auras adspexit, Aug. Chr. Borhekii, quae ita inscripta est M. T. Cicero Briete. Aeu ubersetzt, ac derraeitfolge geor Inet secundum ordinem ammianum tind risiti ter non tio rhek. I und I Band. 7 2. III und V B. 178 . re ad Moon. sed dolendum sane est, Virum

eruditissimum , et a facultate utriusque linguae egregie instructum, quod aliis iam documentis demonstratum dedit, nimis perfunctoria opera in hisce epistolis vertendis usum nec Garvium Virum Summum imitatum esse, quem integrum quinquennium praeclaram illam versionem pressisse et iterum Bique iterum limae alnovisse constat. Multa in illa Borhekii ver-Sione Sunt Obscura, multa peregrinitate e latino sermone ducta infuscata, multa a sensu ipso abhorrentia. sed qualiscunque ea sit, multum me Iea profecisse et adhuc quotidie, quando tompus eius inspiciendae et ac- Curatius examinandae suppetit, proficere, grato in auctorem nimo profiteor.