장음표시 사용
331쪽
Si secundum naturam agrum depascendo nocuerat : compe- quadru- tebat actio IN FACTUM de paseu Decorum, L. I . g. vlt. D. de pra pes R- script. verb. quae et ipsa noxalis hiasse videtur. PAVI L. Sem. r g md eept Lib. I. iv. II. ρ. I. Sin dominus immiserat belliam et actioni
Actio adidi lilia obseram iuxta viam ha bitam
Denique qui verrem, aprum, canem iuxta viam , ubi iter fit. habet, is ei, qui damnum aestimabile inde sensit, in duplum; vel, si liber homo occisus, in ducentos solidos; sin eidem nocitum. in id, quod arbitratur iudex , tenetur ex edicto aedilitio. s. IIIa. s. 1. Ins. h. t. L. 42. D. de aedilit. edict.
Vsus fori hodiernus non ubique idem est. Iure Saxonico, Gue fera, siue mansueta quadrupes eauperiem fecit, damnum se eit dominus , per ' ergeldum , nisi confestim bestiam expulerit. Ius prou. Sax. Lib. II. ara. F. Quibusdam locis ius Romanum obtinet, veluti in Prussa. Ius nut. Lib. VI. tis. II. art. F. F. I. De aliis locis conferantur GROENEUEG. de lego. abrog. ad pr. Inst. b. t. n. s. GRO T. iur. Best. Lib. III. p. 38. n. I 3. In Frisia , si animal antea famosum fuerit ob feritatem , dominus abscisse pro damno praestat dimidium eius , quod praestandum esset ex statutis, si homo id dedisset. Sin ignota fuerit pecudis ferocia: aut damnum sarciendum, aut pecus noxae dandum. Stat. Frf. Lib. II. tit. 3.
PIgnora. Ob damnum depascendo datum plerisque locis recepta est piationis gnoratio , Uti Vocant, Vel inclusio animalis , c iure Romano il- priua φ licita, L. 39. D. ad DE. Aquili. 9 in agro deprehensi , dummodo origo φx statim offeratur iudiei rei sitae. Quo facto, animal tamdiu re- 49Φς ' tineri potest, donec damna et expensas refuderit dominus. STRYx. . Ma. Diges. h. t. s. Iς. ΜEV. Decis. I. 36. II. In Frisia hac ex parte eatenus seruatur, L. 39. D. ad let. Aquili. ut si is, cui damnum datum, quadrupedem non violenter expulerit, sed custodie-
332쪽
DE IIS, PER QUOS AGERE POSSUMUS. 313
rit, dominus arbitrio iudicis ad aestimationem damni , et ad refusionem alimentorum pecudis teneatur. Stat. Fris. O. art. 3.
eo actionis aedilitiae in duplum conceptae, et poena pro yi' modo culpae fere est arbitraria. Vid. Cons. erim. Carol. art. 136.
DE IIS , PER QUOS AGERE POSSUMUS. f. ΜCCXXXXIIIL
OVum omnes actiones ex iuris formularii veteris principiis present actiones legis, s. 69. L. a. f. 6. D. de orig. iur. hae Ri um H vero per alium explicari haud possent. S. N. L. Ia3. D. Arei li '''ium praeterea quoque nemo iure Romano alteri, cuius in potestate non est, adquirat: cs. Ua.9 s. S. Inst. per quas pers cuiqv. adquir. inferebant veteres , neminem pro alio agere , veI actionem excipere posse. pr. Ins. h. t. et ibi UvLTElus.
Nullus ergo apud veteres admittebatur procurator , nisi quis Exee svel pro populo , vel pro libertate, LIV. Lib. III. eap. εs.ὶ vel p usi pro pupit Io, vel furti ex lege Hostilia agere vellet pro eo, quis iam 'apud hostes erat, vel pro absente resp. caussa, eoue, qui in e rum cuius tutela esset. pr. Ins. eod.
Unde ditissima lex XII. labia eap. I. Inde etiam ob morbum sons morbus aetuisVne virium esu, qui in lacum non admittebatur procurator..tir vocat , iumensum dato et si nolit , sed dira deindebatur. areeram ne serniis. GELL. Lib. xx.
Quum vero id admodum videretur incommodum : iureconia sulti veteres rationem commenti sunt, qua et in aliis caussis pro-do nihi- curatores, saluis illis principiis, s . I 2Ho admitti possent. Fin-lominus gebant enim . procuratorem feri dominum litis. L. . y. 3. D. de ali dmi nat. tuae mut. caus fast. L. q. I. vis. D. de adpeli. L. 22. L. 23. C. de protur. L. II. s. 3. D. de except. Al. mal. ALTESERRA A My. iur. E 'ε Lib. II. cap. I . Heineccii Elementa Iuris. R r
333쪽
314 ELEMENTA IURIS Lia. IIII. TIT. X. g. ΜCCXXXXVII.
Dom, Dominium illud litis adquiri ordinarie ' fingebatur litis eo 'ium iis testatione, L. ν. vis. D. de adpell. sed praevio veri domini man- ββ ῆμ' η' dato. L. I. pr. D. de procur. Hoc instar tituli vel caussae erat. litis eontestatio instar occupationis. Mandabat dominus, ut Procur tor dominium litis occuparet. Procurator illud occupabat per litis contestationem. L. 32. D. de procurat. Hinc et sententia serebatur in procuratorem ; L. vn. C. de satisdat. et eidem aeque, ac principali, adquirebatur actio rei iudicatae, et aduersario eadem
dabatur contra utrumque, quamuis ea exceptione elideretur. L. 28. D. de Procum. Extra ordinem et satisdatione de easu qui alieno nomine litem susci-
raro et iudicatum solvi dominium litis piebat, non procurator, sed DEFEN PRet sine mansata adquirebatur. L. o. vocabatur. L. 46. 3. 2. L. 76. D. S. vlt. D. de procurat. Sed posteriore de procurat.
Proeur, Procurator ergo hic est , qui negotia truduιalia vel lites alie-tor quid i nas domini mandato adminissrat. L. I. pr. L. 33. pr. F. I. D. de ρο
Quis eos Quum ergo in procuratores dominium litis transserendum e G 00m- seir A. Ia 6. seqv. sequebatur, c I. ut constitui possent a do ι ' minis solis , L. m. D. h. t. ca. nec ab omnibus tamen, sed ab iis, quibus libera rerum suarum esset administratio. Vnde haud constituunt furiosi, mente capti, infantes, surdi, muti, cet.
Unde iam patet, cur tutores et et cur post litem contestatam procura- euratores ante litis contestationem non torem dare posEm l via. supra s. 7 . procuratores , sed actores eonstituant ,
Qui P Hinc etiam liquet, 3. procuratores esse posse, quicumque .ci poς et dominiusn adquirere, et in foro commode agere pollunt: non fini ergo furio S , mente captos , insantes; L. a. s. I. D. de procur. non seminas , L. Fq. D. eoae milites, L. I. a. D. eod. minores annis xv I . L. 23. D. de manumisi. vinae S. s. Inst. qui et ex quib. cmdf. seruos , infames , modo eorum maniferia sit tutamia. s. vis. . de except.
334쪽
DE IIS . PER QUOS AGERE POSSUMUS. 3 is
Inde etiam patet, q. admitti potuisse procuratores in caussis In quibuε civilibus quibuscumque, pr. Ins. h. t. L. I. D. de procurat. non in ut criminalibus, L. misit. I. I. D. de pubι tuae niti reus iam litem contestatus esset. et poena absenta quoque instigi posset. L. Io. D. eod. L. 33. S. 3. D. de Proc.
Quum tamen hoc fictum tantum esset dominium: II 6
inserebant, procuratoris ossicium solui s. mutuo dissensu , s. vis. Ins. quo. moae tolti obsim c6. reuocatione mandantis ante litIS con- ita /testationem , post illam erum ob ν. Ias. causiae cognitione opus erat, L. IT. seqv. D. h. t. 9 8. renunciatione procuratoris tempestiue tacta, ν. II. Ins. de manae c9. non autem morte domini. Vel procuratoris , L. ai. C. de procur. qua alia mandata soluuntur. s. IO. L l. manae
Enimuero hodie saltim per Germaniam procurator non est Vsus h dominus litis, sed mandatarius, et hinc plerique effectus domi- diu u nil litis cessant. Concipitur enim in ipsos erincipales sententiar. actio iudicati non procuratori , sed soli domino, adquiritur:
nec contra procuratorem datur , sed contra mandantem. Hinc et libere hodie reuocatur mandatum, tum ante, tum post litis conteitationem. Sed et morte mandantis eius ossicium exspirat,
nisi mandatum simul conceptum sit nomine heredum, quod n cessario fieri debet per Ree. Imp. a I 6Iq. S. 99. s Cons. BOEHME . Dius de domin. litis cap. 3.
Iruerest litigantium, ne iudicia fiant elusoria ; et hinc a se im Caulio
uicem CAUTIONEs exigunt. num i dientium
335쪽
Cautio CAVTIO est, qua parti aduersae praefatur feeuritas, eaque vetquo M Fl DEI Usso at A est, quae et sAΤisDATio dicitur. s. aTq. 9 Velyque PiGNORAT ITl A, vel IvRATORIA, Vel Nu DE PROH SsOR IA. Rubritis. D. qui sati an eoe. vel iurat. promist. vel suae promisi. comm.L. I. s. 9. D. de collat. bon. s. a. Ins. h. t.
Quali, ordinarie cauetur fideiussoribus. Pignora tunc admittuntur, si exigi aestimatio rei certa fit : f. 28 I. iurato promittunt tum Viriteat illustres, L. IT. C. de dignit. tum olim possessores rerum immo bilium , L. 26. S. 6. C. de episc. auae L. vis. C. de sportu L. est. C. de Prine. agem. in reb. tum alii probatae vitae , qui idoneos fideiussores et pignora reperire haud possinit. Arg. Nou. CXII. ev. a. Suae denique promissioni committuntur hodie ex sente tia in foro recepta posses res rerum immobilium , S. 389. 9L. s. pr. D. qui fati ar. cog. nec non fiscus et respublica. L. 1. S. I S. L 6. s. I. D. ut legat. vel fideis. seru. eaus. cau. im ruo et clerici. L. us. S. I. L. 3 I. 3. 3. C. de episc. et cler.
Ris, Et quidem iure nouo REVS nec actione personali, nec rea- quomo Ii conuentus . cautionem de iudicato sohiendo praestat , sed tando ea- tum de iudicio sisti, simulque , quia in iudieio permansurus situmis ad terminum litis. f. a. his. h. t.
I Em ACTOR cauet, se sub poena dupli intra duos menses a tem- aclar p pore exhibiti libelli litem contestaturum , eamque ad exitum Persequuturum, et , si succubuerit, decimam quantitatis libello
comprehensae partem , impensarum nomine restituturum. Nov. LXXXXVI. cap. I.
Proeura Procurator REI praesemis ex sua persona non cavet: sed reus wt rei l Vel praesens in iudicio pro eo satis promittit, vel extra iudicium pro eo satisdat, partim de iudicatum solui, partim , quod tempore sententiae recitandae venturus si in iudicium. 3.q. his. h. t. REI a sentis procurator, vel defensor Potius cauere tenetur de rudica
336쪽
Procurator ACTOR Is vero mandato instructus non cavet: L. I. Procur a- C. de prae. mandato destitutus non admittitur , etiamsi satis of - t8r acturat. L. I. L. 2Φ. C. de procur. Si mandatum Vel quodammodo, mania x cum videatur, vel persona coniuncta pro altera, Vel procurator omnium bonorum pro domino , Vel tutor pro pupillo , curator pro minore agat, satisdabit . dominiam rem rotam habiturum. s. 3. I L h. t. L. I. C. L. 3 F. L. s. vis. D. de procurat.
Hodie ordinarie non cauet reus . nisi de fusa suspectus, vel Quando arresto constrictus , vel eius criminis reus, quod poenam capita- hodie ealem vel eorporis adflictivam non meretur. Tunc enim de iudicio ueri r ς- si et iudicatum solui cauere iubetur.
Actor contra ordinarie cauet de impensis litis, et quidem non Quando de decima illa parte summae, quam libello complexus est, S. III 8. My sed de omnibus, reo , si succubuerit, et in impensas condemnetur, 1estituendis. Iis locis, ubi reconuentioni finita demum conuentione locus est, actori etiam iniungitur cautio de reconuentione, dummodo reus caussam reconueniendi indicet. Procurator non cauet e sed mandatum offert cum formula sub εν- ροι Mea bonorum, quod si vitio laboret , idem seruatur, quod diximus s. I 26O.
TIT XILDE PERPETUIS ET TEMPORALIBUS ACTIONIBUS , ET QUAE AD HEREDES ET IN HEREDES
OVum et iura et actiones in bonis esse censeantur: S.388.a. Actioni
veteres inde collegerunt, uti rerum corporalium dominium, ceteraque iura, tempore exspiram 9 cS. 38.ὼ ita et actiones ex- ζiici . spirare, maxime, quum interesse videretur reipublicae, ne lites essent immortales.
337쪽
Actiones Quum autem aliae actiones citius , aliae tardius exspirenteuci Pς iure Romano aliae PERPETvAE , aliae ΤΕΜPORALEs adpellantur. .. ωα PERPETUAS , quae triginta saltim annos vel longum certe tempus posses. durant ' : L. f. C. de praescaristi. 3O. ann. TEMPORALES, quae citius exspirant.. Olim actiones ciuiles vere erant σπασχε M. ἀν t sperpetuae . hodie tantum ita vocan- ἀνορω-ν M-- . pL pertitam inciniar 1Mutur , s saltim XXX. annos durenti triginta viritiorum Danum , trem quos L. I. s. I. C. da ann. except. Nam per vitam ho nu durat. Addidimus spatium XXX. annorum veteribus erat vel longum saltim tempus. Nam et Θεοῦ, adeoque Perpetuum dicebatur, actiones reales perpetuae dicuntur in quod XXX. annos durabat. Glossae no- iure nostro.
Regula I. De utrisque obseruandae regulae : I. Actiones in rem, si alter de assio- usucapiat , tamdiu durant, quamdiu ipsum ius in re, ex quo oris Dibu tur : ν. - alias sunt XXX. annorum. L. penuit. C. de praescript. ς-b β- loni temp. Hinc rei mobilis vi NDiCATlo post triennium, inam bilis inter praesentes post decennium, inter absentes post vicennium exspirat, nisi vel rei possessae vitium, S. 6so. 3. vel malasides postes ris, vel personae , contra quam praescribitur, aetas usucapionem impediat, ubi rei vindicationi post triginta annos ; FO. a. q. F. vel nisi ecclesiae . aut ciuitates , aut fiscus res suas vindicent , ubi post quadraginta de m annos eidem pra scribitur. S. 6s I. Auth. quas actiones C. de SL Meles Quod idem contingit, si lis sit contestata. L. vis. C. de praeser. 3O. NA
thyclia, ordinarium Vsucapionis tempus obtinet etiam circa actionem eon1ὰil, CONFEsSORIAM et NEGATOR AM , quia et seruitutibus inter praedia et ne- sentes decem ; inter absentes viginta annis praescribitur. S.qi I. i. gatoria. In foris tamen Germanicis fere inolevit opinio. seruitutes rusticorum praediorum , quas discontinuas vocant. immemoriali d mum tempore et adquiri, et exspirare. GAI L. Observ. Lib. II. eap.66. n. T. ΜΕΗ. Pan. VIIII. deris I 68. n. 9.
Η,νb. Idem etiam tempus obtinet circa ius hvothecae, quod ipsum theraria. quoque X. annis inter praesentes, XX. inter absentes excludiatur , si res ad tertium possessorem bona fide, et iusto titulo
338쪽
peruenerit. L. I. g. a. C. s aduers credit. triginta annis , si te tius mala fide possideat, L. T. pr. D. de praescript. 3 annor. quadraginta annis, si ipie debitor possideat. s. FI. q. L. 1.
A. I. C. de ann. excepi. Et tamdiu etiam tunc durat actio HYPOTHECARIA.
SoIae actiones ex iure hereditario natae diuersae naturae sunt. An ei HEREDITATIs enim PETITIONI tamquam mixtae XXX. annis ; heredita- L. T. C. de per. heri L. 3. C. in quo. causi. ecf. long. temp. praestri β QvERELAE INOFFICIOSI tamquam odiosae , quinquennio prae- vψ
ν. MCCLXVIIII. ciosi lAddimus, actionum illarum in rem naturam ex actionibus An ει personalibus in rem scriptis, seruare actionem QUOD HETVs CAVM actiones FA , quae, quatenus in simplum concepta est, longo tempore in rem exspirat, si tertius b. f. et iusto titulo possidet. L. 3. C. de his, 'quae vi mei. causi.
Altera regula est: II. Actiones personales rei persequutoriae, R guli eiciles et praetoriae, perpetuae sunt, adisque triginta annos durant. a ' Exceptae sunt c I. actio personalis ad seruitutem promissam con odistina sequendam , quae actiones reales imitatur, f. Ia6S. et non lati, ieiniti decennii vel vicennii non usu exspirat. L. penitis. C. de persequis is r. L. I 3. C. de seruit. a. actiones ecclesiarum , ciuitatum, tori , fisci, quae XXXX. annos durant. g. 4s I. I. 9 3. actiones honorariae , quae ad rescissionem actus tendunt, quae sunt temporales. Sic actio Paulliana annum Vtilem, L. I. s. vlt. L. IO. s. 18. D. quae in frauae creae restitutiones pleraeque quadriennium; L. vlt. C. de temp. in int. res. actio redhibitoria sex menses; quanti minoris annum durat. L. 38. pr. D. de aedilit. edict.
III. Omnes actiones poenales ex delictis priuatis civiles perpe- R-. tuae ; praetoriae annales sunt. Excipitur actio FURTI NANI- III. d. FESTI , qua , tametsi a praetore inuenta, perpetua est, pr. Insi actioni. h. t. quia exemplo legis XII. labb. inuenta. ca. actio FURTI bus D aduersus nautas , caupones , stabularios, et 3. actio ARBORUMFvRTlΜ CAEsARVH , quae itidem praetoriae, et perpetuae t men. L. est. D. naut eaup. sab. L. I. S. 6. T. D. arb. furi. caesCuius naturae etiam sunt actio DEPOSITI MISERABiLIS, L. 18. o
339쪽
i8. D. deris. s. SERVI CORRUPTI, L. 13. D. da se . eorri 6. de EFFusis et DELICTIs, nisi de occiso libero homine agatur , quo casu annalis est. L. F. A. I. D. de his , qui esuae . Aetio de dolo biennalis est, et ne litis quidem contestatione perpetuatur. L. vis. C. de Al. mal.
Retula Quartum axioma esto et IIII. Acessationes eriminales ordina. VII. de ris vicennariae sunt. L. I a. C. ad let. Cornel. de Dy. ordinarie myi Mu' inquam. Nam fallit regula, I. si crimen continuetur, siquidemthlauta' tunc perpetua accusatio. L. q. C. de arist. a. In crimine adulterii, L. 29. s. F. seqv. D. ad teg. iis de adώθ. 3. in crimine peculatus, L. T. D. ad DP ML peculat. et ex SC. Silaniano , quibus quinquennio praescribitur L. t 3. D. ad SC.
Quae- Εκ eodem fundamento, quod actiones in bonis sint, s. Ia63. z..., eae etiam ex parte heredibus et aduersus heredes dantur. Exὰ.hiqu. parte inquam. Vnde primum axioma : I. Omnes actiones rei per- heredia sequutoriae et poenales heredibus quoque dantur , nisi vel ad merambus et vindictam eomparatae sint, vel actoris spretatim non intersit. Vn- aduersus de facile patet, cur actiones iniuriarum . cf. IIoa. de inof-λ ςdς sicioso testamento, g. 384. 2. de calumniatoribus, s . II 69.6. L 'R ' de reuocanda donatione ob ingratitudinem, f. 663. 3. omnesque actiones populares L. F. S. s. D. de his, qui Usud. h
Α, bis, Alterum est: II. Omnes actiones rei persequutoriae , etiamsi D. ex delicto sint, aduersus heredes dantur. S. I. Ins. h. t. Exemplo est condictis furtiua, quae et aduersus heredes instituitur, f. IO62.)L. 9. D. de conditi. furti nec non actιo rerum amotarum, quamuis priorem ideo quidam ex delicto esse negent. Immo axiomatis nostri veritas etiam patet ex =. 9. Ins. de lex Aquili. ubi imp. concedit , actionein legis Aquilliae, quamuis ex delicto sit, tamen tranisituram fuisse aduersus heredem , s ultra damnum tis numquam aestinaretur, id est, si esset rei persequutoria.
Akioma III. Actiones poenales, siue ex delicto, siue ex eo=uram , he-IU. redibus quidem , sed non contra heredes dantur , ns ab Uss δε- linquentibus fini conresatae. g. I. Ius. h. t. L. 26. et L. I 8. D. da oblii et aes. L. I . D. de reg. iuri TIT.
340쪽
ΗΑctenus de actionibus. Quemadmodum vero actoris est, ius Conne suum persequi in iudicio: ita rei, se defendere, idque fit, vel negando fundamentum actionis, vel caussam fatendoquidem , sed subiuncta ExCEPTIONE.
ExCEPTIO vero latius accepta est omnis rei alleg tio ae δε- Exceptio fensio, qua intentis actoris vel imo rure vel ob aequitatem eliditur. . L. a. S. I. L. I S. D. h. t. Si vero accipiatur strictius, est actionis iure fricto eompetentis ob aequitatem exclusis. pr. Inst. h. t. L. a. pr. D. h. e. L. 12. D. de des. mal. et mei. exc. Ergo exceptiones proprie non sunt, quibus ipso iure actio excluditur . uti solutionis, compensationis, quamuis hodie in foro id nomen obtineant, et a doctoribus exemtiones facti appellentur.
Eae sunt vel CIVILEs, quae ex iure ciuiti; vel PRAETORIAE, Ciuiles quae ex iure praetorio nascuntur. A. T. Ins. b. t. Sic Civ ILLs sunt P ῆς exceptio SC. Macedoniam, Velleiani, non numeratae pecuniae, 'Π'φ' praeseri'ionu ; PRAETORIAE . exceptiones doli mali, pacti, Minrisiurandi, quod metus caussa.
Deinde aliae PERPΕΤ v AE et PEREHTORIAE sunt, quae sem- Perpe per agentibus obsant, ' et semper rem , de qua agitur , perimunt, xvRς ς ρ. 9. Insi. b. t. quales sunt omnes superiore paragrapho recensitae, vel TEAEPOR ERIAE et DILATORIAE , quae ad tempus nocent, et temporis dilationem tribuunt. S. IO. Inst. h. t. siue ob personam
et iurisdictionem iudicis , siue ob inhabilitatem actoris vel procuratoris , siue ob modum procedendi , siue ob merita caussae. Tales sunt exceptiones praescriptionis fori,suspecti iudicis, fer rum , libelli obscuri, cautionis, ante diem petitionis.
Alio sensu quaedam exeeptiones nes ex eadem caussa temporales sint, dicuntur perpetuae , quia nullo tem- veluti exceptio doli, quae perpetua est, Pore iis praescribitur, quamuis actio- quum actio de dolo fit biennalis. Et