장음표시 사용
311쪽
ex ibste. competit , quoties Obligatio , noua lege introducta , nec, qua actione experiundum sit, expressum est. L. vn. D. de eondici. ex leg. Sic donatarius aduersus donantem agit ex L. H. s. vlt. C. de donat. s. 66s. Donator aduersus donatarium ad reu candum id , quod ultra modum donatum , nec insinuatum est, ex L. II. M. D. de donat. cf. Ua. Contrahens ultra dimidium laesus aduersus laedentem ad .reseindendum contractam ex L. 2. C. de rescinae vendit. cet. S. 9O9. a.
III. EA Mediate ex rACTO OBLIGATOR lo nascuntur actiones tam Extra CONVENTIONE, quam Ex DELICTO. f. TTa. Quumque contien- V --' iisnes in pacta et contractus ; f. 779. ) pacta in nuda , et non nuda . 777. dividantur: ex pactis nudis olim nulla actio nascebatur. s. 777.) Hodie alii inde concedunt eondictionem ex st pulatu , alii conaictionem ex lege, alii condicImnem ex moribus. VL R. HvBER. Praes. ad Dig. Lib. II. tit. I9. S. II. SCHILTEB. Gere. VIII. f. s. Sed nomine actionis non opus est, quum satis constet , actionem dari.
Et qui Pactum non nudum vel LEGi Tirivri est, vel PRAETORIUM , dem νη vel adiecitam. Legitimo lex ; praetorio praetor adsistit. 8. 777. H. LEGIT imis ergo omnibus nascitur condictio ex lege, de qua adiecto. s. IIS F. ADt ECTA eamdem pariunt actionem, quae ex contractu h. f. cui insunt, oritur. L. 7. s. s. D. de pacit. L. 69. D. pro socL. 79. de contrab. emt. L. q. D. de leg. commisi. L. 6. D. de in diem addidi.
Ex eon- PRAETORIA pacta sunt Θpotheca, eon tutum, et delatio ii misistitu . iurandi extraiudicialis , seu voluntarii. 777. bmih ea , quia non traditur, et tamen ius in re producit, S. 34I. nastuntur actiones non personales, sed reales , Serviana et qua Semiana vel Θρothecaria , de quibus supra s. II S. seau. Ex pacto CoNsTlTVTl actio DE CON,TITUTA PECU Ni A persionalis, quae datur creditori , contra eum, qui pacto constituit, se soluturum , quod ipse vel aIius debet. eiusue heredem , ad solue dum id , quod constitutum est. 9. Ins. h. t. . Hodie
312쪽
. Hodie, qui pro alio constituit, redem , ad rem quamcumque , siue a fideius re non differt, quia inter pa- sungibilem, siue non iungibilem, quae
ctum et stipulationem ratione effectus conitituta sit, soluendam. THEOPH. ad nulla est differentia. Nec amplius in s. 8. h. t. SALMAs. de modo usur. Uu est ACTIO RreEPTiTla , quae da- cap. 26. Nam eam actionem in alte batur creditori aduersus argentarium, ram de constituta pecunia transfudit pro se alioue constituentem, eius h Imperator L. a. C. de const. pec.
IvRI sivRANDI voluntarii delati olim iure stricto non maior . Ex iure effectus erat, quam pacti nudi. L. 3 s. s. I. D. de iureiur. Sed et xv δὴ λpostea adsistebat praetor, actionemque IN FACTUM EX IUREIU BANDO dabat ei, qui reo deferente voluntarium iusiurandum praestiterat, sibi deberi, aduersus deferentem , ad soluendum id , de quo iuratum fuerat. ν. II. Ins. h. t.
Sequuntur CONTRACTus , iique vel VERI , vel QvAsI CON- EX CO 'TRACTU s. c A. 778. 9 Veri vel nominati sunt , vel innominati M s. 779. itidemque vel reales, vel verbales, vel litteratis , vel
N , PIGNVs. g. 791.2 Ex Μvaevo datur condictio certi, vel bu actis ex mutuo, de qua s. 796. EN COMMODATO actio commodati, directa et contraria , de qua A. 8o3. seqv. Ex DEPOSITO actio depositi , directa et contraria, de qua f. 8I . seqv. Ex PIGNORE actio pignoratilia vel contra , de qua S. 8aq. seqv. De Salviano et quas Salviano interdicto infra erit dicendi locus.
Et VERBORVH os LlGLTlo Ni Bus nascitur eondictio certi et ri ve incerti ex sipulatu, de qua A. 8 4. Ex LITTERARUM OBLIGATIONE eondictio ex chirographo, de qua S. 89
Contractus CONfENS UALEs sunt EMTio VENDITIO, ex qua D con nascuntur actiones EMTI et VENDITI, de quibus S. 912. s'in ζύιμ- et ex aedilitio edicto actiones redhibitoria et quanti minoris e f. 913. LOCATIO CONDUCTIO, ex qua dantur actiones Lo-CATl CONDVLTl , de quibus s. 928. seqv. contractus EMPHYTFVTicus, qui producit actionem EMPHYTEVTICARIAM viri-
313쪽
ει inno. Ilactenus conisectus Norii NATI. Ex INNOH1NAT is omnibusnimalis. g. 779. P una ac generalis actio IN FACTUM uel PRAEsCai-PTIs v ERBIs nascitur, L. F. S. I. seqv. D. de Praeser. ven. ita dicta, quod non nomine contractus, sed praeseriptis verbia rem
gesam demonstrat, L. 6. C. de transact. daturque ei, qui dedit vel fecit , contra eum, qui se visissim daturum tacturumque promisit , ad praestandum, quod promisit, vel, ni praestet, in id, quod interest, L. F. S. I. seqv. D. de praescr. verb. Qua etiam
occasione CONDICTIO CAVSSA DATA CAUSSA NON sEQvvTA ,
nascitur, de qua supra s. 99a. s. MCLXV.
Ex quasi Sequuntur QUASI CONTRACTUS , quales sunt NEGOTIOR v contra' GEsTio , ex qua nascitur actio NKGOTIORVN GESTORUM , dum β et eoutraria: p. 972. TUTELA, ex qua nascitur ACTIO TUTELAE . directa et contraria: p. 976. seqv. HERED TATls COM
HvNlo , ex qua natatur actio familiae erescundae: S. 98a.ὶ REI COMMUNIO, ex qua oritur actio communi diuidundo , f. 983. quamuis hae quodammodo mixtae sint: cs. 927. 9 HEREDITATIS ADITIO, ex qua nascitur actio personalis ex testamento: 8.986. IN DEBITI soLvTio, unde eondictio indebiti: g. 99I.9 REcEPTlo RERUΜ a nautis, cauponibus, stabulariis facta, unde actio in factum de recepto , de qua S. IIa ι. CVRATIO FUNERIS , ex qua ACTio FuNERARIA datur ei, qui sumtus in fimus alienum , hereditate nondum adita , fecit, eiusque heredi, aduersus eum , ad quem res pertinet, eiusue heredem . ad impensas illas in primis restituendas. L. 1 l. L. I S. D. de religios.
pkahit Pro ima sunt DELICTA, g. rases eaque vel vERA , velavAsi DELICTA. cf. IOIq. 9 Illa iterum vel publica, vel pri-utatae vel ordinaria , vel extraordinaria. f. IO 6. seqv. De publieis infra titulo XVIII ; de extraoraenariis ad Pandectas a de priuatis hic erit agendum.
314쪽
et persequutio , S. IIoa. seqv. et ex lege Cornelia dis iniuriis
Ex vero etiam delicto sunt I. actio DE ALEO COR Rupo, Et eae in quae cuiuis e populo dabatur aduersus eum, qui quid in albo sit sectis praetoris dolo malo corruperat, ad quingentos aureos actori ad Histri plicandos. L. T. pr. D. de iurisdict. a. Actio IN FACTvM , qua vindicabatur dolus eius, qui Vel Ius nouum iniquum statuerat, vel impetrauerat, ad id, ut ipse eodem uti cogeretur. L g 1 D. quod quisque iur. 3. Actio IN FACTUM poenalis , data' actori vel reo contra aduersarium, rus dicenti non obtemperantem, ad id, quanti ea res erat. L. vn. D. s quis ius die. . Actio IN FAcTvri , quae datur actori aduersus eum , qui in ius vocatum vi exemit, ad id, quanta ea res ab actore aestimatur. L. e. S. I. D.
ne quis eum , qui in ius voc. F. Actio IN FACTvla contra e m per quem factum est , quo minus quis in iudicio se sistat, ad id quod interest. L. 3. pr. D. de eo, per quem DeL erit.
Eodem pertinent c es attio in factum de CALvMNiATORIavs , Qu.ii quae datur ei . cui calumnia nocitum , non eius heredi 'ς h ν. IO38. q. L. q. D. de calumn. aduersus eum, qui accepit 8 'ε pecuniam, ut calumulae caussa negotium faceret, vel non f, e V ceret, intra annum ut quadruplum, post annum in simplum. L. I. tur V. D. eod. T. Condictio OB TURPEM CAVssAM , de qua supra iam actum, Γν. 992.9 quamuis haec et ex alio fonte derivari possit. 8. Actio DE SERvo CORRUPTO, qua dominus, eiusue heres , agit aduersus eum , qui seruum corrupit, in duplum β. II. Ins. de action. 9. Actio IN FACTum contra mensorem . qui falsum modum vel per se vel per alium renunciauit, ad id , quod Interest. L. I. pr. L. 3. S. I. L. s. S. I. D.s mensor falf moae
315쪽
a iubi Haec de veris delictis: ex QVASI DELICTIs omnibus comis munis competit actio IN FACTvΜ, de qua diximus S. IIII.
seeunda Haec ergo prima eri actionum diuisio : g. ria . Altera actionum , quod aliae sint REI PERSEQ6TOR AE, quibus persequimur diuisio tu , quod e patrimonio nostro abest: L. 3 F. m. D. de oblig. et Pς ς in aliae poΕNALEs , quibus persequimur poenam legibus con-ria, poeu stitutam ζ L. T. D. de si . export. aliae rei XTAE , quibus partimnalea, et poenam legibus constitutam , partim, quod interest, persequimur. Aias. g. 16. Ins. h. t.
Rei per REI PERSEQ TOR1AE sunt I. reales omnes , de quibus su- sequuw- pra a s. II 28. ad g. IIqq. actum. a. Actiones ex conuentio-riae. nibus, de quibus , s6. seqv. excepto deposito miserabili, ex quo actio contra inficiantem et ex dolo in duplum datur. g. XII. S. II. Ins. h. t. 3. Condictis furtiua f. I a. et actio rerum amotarum. f. IOH. γ L. T. s. I. a. D. de condire fura. L
t Poenald, POENALEs sunt actiones Pleraeque ex delicto , veluti actis su et mi es , de albo corrupto , et similes .' S. I 8. Ins. eod. ΜIxTAR, actio vi bonorum raptorum . S. IOT6. seqv. 9 actio ex lege Aquillia, s. io87. selu. actio de legatis, venerabilibus locis, vete lesiae relictis, quae contra heredem inficiantem vel morosum in duplum datur. ν. I9. Ins. h. t.
Aetiones Tertio omnes actiones vel 1N S 1ΜPLVM. vel IN DvPLvM , in sim- vel IN TRIPLves , vel IN QUADRUPLVM conceptae sunt. s. a I.
In simia In SIMPLvΜ agunt, quicumque rem persequuntur : adeoque Flum. I. omnes actiones rei persequutoriae A. Ir73. in simplum ἡantur, A. aa. Ins. h. t. nec non a actiones quaedam poen tes, et mixtae, postquam annus elapsus est 2 veluti actis de ea-tumniatoribus : II 69. 6. actio vi bonorum raptorum. S. I 6.
316쪽
In DUPLVM quaedam ab initio conceptae sunt, uti actio fumri nee manifesti. S. Ios8. et serui eorrupti : S. ii 69. 8. quaedam ex post tacto vel inficiando crescunt, veluti actio ex Iege Aquillia II I 3. actio depositi miserabilis : f. 8ia. Jvel aut inficiando , aut differendo solutionem , uti actio de legatis, venerabilibus locis vel ecclesiae relictis. S. II Tq. y. 26. Inst. h. t.
In TRiPLvH actio dabatur aduersus eum , qui maiorem ve- In tri-ra aestimatione quantitatem libello conuentionis inseruerat, ut Plu ex hac caussa viatores, id est , exsequutores litium eo ampliorem summam sportularum nomine a reo exigerent. 3. H. Ius. h. t.
Solitos enim viatores et exsequu- ad centum aureos petitum, dimidium res litium siportularum quantitatem aureum exigere: obiuruat THEOPH. d. Proportione sortis temperare, et si usque g. 24. Inst. h. t.
In Qv ADRUPLUM similiter quaedam actiones poenales sta- In quatim ab initio conceptae sunt, veluti actisfurti manifesti, f. Ios . Mupiv actio in factum de ealumniatoribus i S. II 69. 6. actio vi bon rum raptorum, s. IOT6. et condictio, suae dabatur aduersus exsequutores litium, qui sportularum nomine plus iusto exegerant. s. as. Inst. h. t. Unica actio quod metus ea a ab initio in simplum datur, et si reus arbitrio iudicis rem non restituit, in quadruplum. L IisI. S. 27. Ins. h. t. L. I l. g. I. D. quod merica usi. s. MCLXXX. Hodie, quum pleraque delicta respublica persequatur, neque Usua ea-
mores nostri ferant, ut poena pecuniaria actori adplicetur, cle- rum a- nique leges poenas vel desiniant, vel iudicantium arbitrio relinia monum quant: actiones poenales in duplum, triplum, quadruplum se ho ς re extra usum sunt, nisi quod ob legata piis corporibus relicta 'μ 'non exsoluta, in duplum condemnari heredem, memini. Cons. THOMAs. Dus de exiguo allionum poenalium usu in foris Gem
317쪽
αρ8 ELEMENTA IURIS Lia. IIII. Τ tet. VI S. MCLXXXI.
QV Quarto actiones quaedam sunt EONAE FIDEI , quaedam STRI- hibu ,' CTI IURIS , quaedam ARBITRAR AE. g. 28. 3I. Ins. h. t. Quam boniου fi diuisionem ut intelligamus rectius, sciendum , apud praetores et dei, stricti magistratus ordinarie non nisi quae in iura fiunt, et quae litis iuris, μ' contestationem antecedunt. esse peracta: reliqua delegata fuisse buxδxi vel iv Dici avs , vel ARBITRIs, L. I s. pr. D. de re iudie. qui de facto cognoscerent, et ex formula a magistratu praescripta serrent sententiam. Vid. GEa. NooDT. de iurisdict. Lib. I. cap. 8.
Natura Quum ergo quaedam negotia tam stricti iuris essent , ut 0 gQ ultra, quam conuentum, adiudieari nihil posset; quaedam sua rut' natura aequitatem iudicis desiderarent: in illis iudex dabatur cum
formula: sI PARET, TITIvΜ CENTVΜ Ex STIPULATU DEBERE, Tu ILLvM IN CENTUM CONDEMNA. Hic ergo nec usuras . nec
quidquam aliud adiudicare poterat iudex pedaneus, formula prae toris circumscriptus. Ad iudicium , teste CICERONE , Me modo veniebant, ut totam litem aut obtinerent, aut amitterent. CIC. pro Rosc. ev. q. SENECA de benes Lib. III. cap. I. Et haeactiones, ex quibus cum hac formula dabatur iudex, STRICTI
Bonae In negotiis contra, quae magis ex aequo definienda vid fidei. bantur, praetor certam summam non exprimebat formula, sed ex contractibus consensualibus ita arbitrum dabat : sI PARET , TITIvΜ MAEVIO EX LOCATO DEBERE, TUM , QvANTUM TI-TIvΜ MAEUIO OB EAM BEΜ DARE OPORTET EX FIDE BONA, TANTI DAMNETUR. In actionibus ex fiduciae contractu natis Ioco verborum Ex FIDE BONA adhibebatur formula e vTI INTER BoNos BENE AGIER OPORTET i in actione rei uxoriae rQVANTvM AEQUIUS ME Llvs. Ci C. de UN. Lib. III. cap. IT. Ηiuergo usurae ob moram , fructus, et si quid aliud aequum et honum videbatur, adiudicari ab arbitro poterant. CIC. pro U. Rosc. cap. q. SENECA dae benaesae. Lib. III. cap. 3. Hae vero actiones omnes dicebantur BONAE FIDEI. S. 3Ο. Inst. h. t.
. Quare hie bona fides non oppin idem est, ac laxior vel liberior iudi- aitur dolo malo, uti in L. ys. b. I. cis potestas. g. 3o. Isi. h. t. D. . d. sed stricto iuri , adeoque
318쪽
Non numquam et ita dabatur arbiter, ut liceret ei, quantum Arbite restituendum sit, aestimare , et si non pareret reus, tunc vel iu- ri rumis riturando in litem locus, vel arbitro tacultas esset, reum in aliquid maius condemnandi. Et tunc dabatur arbiter hac formular
DEMNA. SIGON. de Iudici Rom. Lib. I. ev. aq. Et hae actiones dicebantur ARBITRARIAE. f. 3I. Insi h. t.
Hine recte definiuntur actiones BONAE FIDEI , quod sint asti Differeti ner , in quibus iudici, olim arbitro , coneeditur liberior poιsas, tia ha- ex bono et aequo aestimanae , quantum alterum alteri dare facere rum a oporteat. S. 3O. IV. b. t. Aetiones STRICTI IURIs, in quibus pote- o Ru stas iudicis olim sormulae iam conuentioni partium adpricta es. L. 99. D. de verbor. obligat. Actiones An BlTRARIAE, in quibus iudiei , olim arbitro, ex aequo et bono aestimare liceι , quantum dari fieri oporteati s vero arbitrio huic non Pareat reus . candemnatio in mai s seri potes. g. 3I. Ins. h. t. Et hinc THEOPH: Lusae S. 3I. ἰλκῶς εγκειψαι καυ- -ς ώγωγαις, propriam hanc earum assionum naturam esse, ait.
Tales actiones BONAE FIDEi sunt I. omnes ex contractibus Actiones consensualibus ortae , S. 3. Inst. de oblig. ex eonf. veluti EMTi di seu VENDITI, LOCATI CONDUCTI , EMPHYTEVTICABIA , PLO so- nu φηCIO, HANDATI. a. Ex contractibus realibus actiones CoΜΜ DATI , DEPost TI , PIGNOR TITIA. 3. Ex contractibus innominatis actio PRAEsCRIPTIs VERBIS , ex permutatione et aestimatoria. q. Ex quasi contractibus actiones NEGOTIOR vM Gg-STORUM , FUNERARIA, TUTELAE , et binae mixtae, FAMILIAE ERCIsCUNDAE, COMMVNI DIVIDVNDΟ. F. Ex actionibus in rem
sola HEREDITATIs PETITIO, quia illa mixtae naturae est. S. Ita7. s. 28. Inst. h. t.
319쪽
ω' Actiones sTRic Tl ivgis sunt condictio ereti Ex ΜVTVo, actio μ Ex sTipvLATu , e dictio Ex CF i R GRAPHO, eondictio 3NDEBITI, actio Ex TESTAMENTO, quae tamen ambiguae quodammodo naturae videtur. L. F. D. de eo, quod cert. loe. iunct. L. 8T. s. I. D. de legat. a. Et reliquae, quae nec h. f. nec arbitrariae sunt.
Eilibu Arbitrariae denique sunt I. actiones omnes IN RE Μ, detrariae. quibus A. II 28. seqv. excepta hereditatis petitione, =. II 86. a. actio avo D NETVs CAUSSA, 3. actio DE DOLO, . . aesti AD EXHIBENDvM, L. 3I. D. h. t. F. actio DE EO, QUOD CERTO LOCO, 6. allio REDHIBITORIA. T. actio FINIVΜ REGUND RVΜ , L. q. f. a. 3. L. T. D. M. rex. iundi. L. II. D. de rei vindieat. 8. actio PAvLLIANA , arg. L. 8. L. IO. s. uo. D. quae in frauae eris. 9. actiones FAVIANA et CALvisIRNA, quae competunt patrono eiusque heredibus, contra quemcunque possessorem, eiusque heredes, ad res in fraudem patroni alienatas in totum Vel pro parte rata reuocandas. L. I. A. II. I 2. 26. vis. D. quae infravae patron. Io. Actio RERUM A NOTAB v M. g. IOH.
Amonii Singularis natura est actionis Ex sTlPvLATu de rite. Quum ex stipu- enim antea uxori ad repetendam dotem competeret REI UX laxu de Et AE actio , quae bonae fidei : S. II 83. Iustinianus eam trans- fudit in actionem Ex s TipvLATU, ita tamen, ut uualitates actiΟ-tulatii. Dis Uxoriae cum ea communicaret. Atque inde fit, I. Vt, contra naturam actionis ex stipulatu , sit bonae fidei, a. ut mulieridetur ι etiamsi nulla stipulatio interuenerit , 3. ut mulieri simul competat tacita hypotheca in mariti bonis , et priuilegium , ut omnibus creditoribus mariti praeferatur. L. vn. C. de rei uxori acty. M. Ins. h. t.
Es su Ceterum multum inter actiones bonae fides et fricti iuris i quomo- terest. I. In illis eompensatio fiebat ipso iure ; in his opposita dob. f. et exceptione doli: quod tamen nouo iure sublatum. g. 3O. Ins. b.r. L. vlt. D. de eompensat. I. In illis ob metum , dolum , contractus 2 DC Videtur nullus, in his actionem et exceptionem suggerit, ad con- tractuum rescissionem. L. 9. ρ.8. L. II. L. Iq. S. T. D. quod met. causi.
320쪽
L .pr.et F. 3. D. de dolo mali. 3. In illis fiuctus omnes debentura tempore morae; in his , si res nostras repetimus, ex tempore quo reus eas accepit, in reliquis stricti iuris iudieiis a litis comtestatione. L. 3 s. f. T. L. 38. D. de usuri In illis usurae non solum ex stipulatione , sed et ex pacto, immo et ex mora debebantur , etiam non promissae; in his ex sola stipulatione. L. I. et L. 3. C. L. ia. q. a. L. 34. seqv. D. de Uur. cf. In illis pacta in continenti adiecta producunt ex illo contractu actionem ; in his non producunt. L. T. s. s. D. de paci.
Nee minus ab actionibus bonae fidei et fricti iuris effecta dif- Nee notae ferunt arbitrariae. I. In illis condemnatio fit simpliciter; in his, actiones ι μη μωνιτε: - κελεύοι του δικας. . εὲι --Ho,s arbitrio iussu- R que iudicis reus non restituat. THEOPHi L. ν 3I. Ins. b. t. I. In actionibus fricti iuris condemnatio fit secundum conuentionem partium; in his ex arbitrio iudicis. g. 3I. Inst. h. t
Quamuis vero in actionibus bonae fidei et arbitrariis permu In libello tum relictum sit iudicis 1rbitrio et opera tamen danda, ut et actio- certa , ne, si fieri possit , certa summa exprimatur, et iudex certae P Pὸδnxum cuniae vel rei sententiam ferat , etiamsi de incerta actum sit S. 3 a. Ins. h. t. exm-- Rem enim certam actor libello L. r. D. s pars hered. per. Ex L. 2. mςΠd exprimere nequit , si vel actio ipsa C. de res. d. absolute ad rescissio- sua natura est alternatiua. L. 7s. f. nem agendum , quamuis deinde rei . D. M --. obsit vel iudicium est sit electio, contractum reicii di malit, uniuersale, e. g. si hereditas petituri an laeso sitisfacere.
Non licet ergo PLus petere, quamuis, qui MINVS intentione Plutis et sua complexus est, quam ad eum pertinet , sine periculo agat, minoris et aduersarius eodem iudicio in reliquum condemnari possit ex primo constitutione diui Zenonis imp. g. 34. Inst. h. t. Immo et is, qui per errorem aliud pro alio intendit , in eodem iudicio libellum emendare potest, ad sententiam usque. L. q. f. . D. de nox. aet. L. q. et L. qI. D. de petit. hereae L. 3. C. de ede a L. 69. D. Attidie.
Hus autem aliquis petit Vel RE , si maiorem summam vel pa tem petat, quam Gebetur : Vel TEMPORE , si ante diem vel con- si νε