Fr. Burgers Dijcki Idea politica cum annotationibus GeorgI HornI

61쪽

s ID EA 2. De cura principis in genere tenendum est, ut sciat se publicam per-mnam esse, utque omnia sua consilia

& actiones, dirigat ad publicum bo

num a

3. Quod, ut facilius consequatur, debet cognoscere subditorum inge

nium. Thes x. Ad verba. ut aiat se publicam perso

nam esse.

. Non ergo quae lieita sunt privatis, illa prineipi quoque lieita lunt. Exeipiuntur eoniugia. Privatis lieet inire eoniugia pro suo arbitratu. Principis vero liberi non niti eonsensu Reip.

Thes. 3. Juxta illud: priuelpis est virtus maxima nosse suos. Carolus V. non alia ratione tot diversissimas gentes. Italos , Germanos , Belgas, Hispanos in officio continuit quam quod sngulorum ingenia exacte cognosceret, adeoque Italus eum Italis. Germanus eum Germanis, Belga cum Belgis, Hispanus eum Hispanis esset. Contra vero Philippus II. filius eius ri erus Hispanus fuit ae nil nili Hispanum prae se rebat, unde statim a se abalienavit Belgarum animos, quam etiam causam Strada principem censet, cur Imperio illarum provinciarum ex eiderit. Thes. 3. Ad verba. de univer sis debet iudieare; Debet nosse princeps ingenia suorum finitimorum & universorum, de primo g enere iam dixtin Fidi

62쪽

DOCTR. POLITICAE.nium. Et quia non potest cognoscere singulos, de universis debet judicare ex plerisque. q. Et quia populus est credulus, mobilis, varius, inconstans, praeceps,& vehemens; res est maximae prudentiae, eum intra obedientiae limites

continere.

s. Ad quam rem necessarium ess,

rinitimorum. Quia saepe eum illis negotia &Dedera intercedunt. Nam sieut Liv. inquit 4s. lib. sunt tam eivitatum qua singulorum hominum mores, gentesque aliae iracundae , aliae audaces, quaedam timiia, in vinum di venerem proniores aliae sunt. Universarum Quia quidam affectus sent eoinmunes omnibus hominibus. Thes. 4. Ingenium populi. I. Est eredulum juxta Taeitum r. hist. Faeilis

eluitas ad eredenda. aeeipiendaque omnia nova, praesertim eum tristia sunt. a. Mobile. varium di ineonstans; vulgo enim nihil lueertii s, Et in multitudine est varietas , de erebra tanquam tempestatum sie sententiarum

commutatio.

3. PI.Iceps, vehemens & fervidum, seeusdum Salust. Ingenio mobili, seditiosum atque discordio m. cupidum novarum rerum . quieti di otio adversum vulgus. Praesertim si ducem habeat. Tacitus x. Annalium. Nihil ausura plebs exincipibus amoti .

63쪽

s6 ID EA ut princeps omnia ipse agat, aut saltem firmet: ut subditis persuasum sir principem non alienis oculis , sed propriis omnia videre. s. Neque vero hoc satis esse debet Principi , ut Reipublic. bene sit quamdiu ipse vivit: sed etiam , ut post mortem suam, beata sit. Quare

de rebus omnibus testamento mature disponat, & idoneos testamenti executores constituat. Testamentum ne vulget. In testamento successorem

nominet si dubius sit, & res ea sit in sua potestate. Si successor certus sit, monebit eum princeps de omnibus, quae ad regni salutem maxime iudicabit pertinere. Si non sit in sua potestate successorem designare, Proceribus aliquem commend/bit, quem

Thes. c. Ad verba , sed etiam ut post motiem suam beata sit. Non debet imitari Caligulam, euius votum fuit ut se.mortuo terra imiseeretur igni; Neque Alexandrum Μ. qui Remp data opera post mortem suam eivilibus bellis involvit.

64쪽

judicabit ad regni administrationem

maxime idoneum esse. 7. Uxori, liberis non successuris, testamento quoque prospiciat,iisque tantum assignet, quantum satis est ad vitam decore transigundam. Quin &praemia quaedaristatuat fidelibus administris, eosque hortetur ad fidelitatem praestandam tum Reipula tum successori, tum etiam conjugi caeterisque liberis. 8. Verum quia doctrina de Regimine principis late patet, quaedam

capita, ordinis causa, constituemus,

ad quae omnia principis ossicia res remus. Primo agemus de Legibus, sive de cura principis circa leges. a. De Principis Administris. 3. De subditorum nativitate, & educatione. q. De gradibus ac communione civium. s. De judicio forensi & censorio. 6. De victu & sanitate tuenda, deque sepultura, aliisque rebus ad se

65쪽

IDEAreditibus publicis. 8. De cura de .sendendae, augendae, & exornandae Reip. 9. De Aula Principis. io. De peregrinis. M. De Legatis. Ιχ. De foederibus. I 3. De bello. ΙΑ. De causis mutationum, & vitiis principatus,

earum rerum, quae, vel faciendae vel omittendae sunt, ut Resputa feliciter

regatur.

Io. Lex vel divina est, vel humana. Lex humana, vel est Lex naturisvel

Then Ad verba, lex est regula. Sive ut Papinianus definit Lex est eommune praeeptum virorum prudentium confutiunia. 'communis Reip sponsio. Forma legum cousistit in recta ratione , seu tvulgo dicitur,animam legis esse rationem. Nam silex ratione non sit informata , ne nomen qui ' dem legis habet. Thec ra. Ad verba , Iea humana vel est lennaturae. Lex humana vel est Naturalis, vel Positiva, seu eivilis Lex Naturalis omnibus per naturam inest. Lex Positiva sive eivilis est eonclusio seu cor sequentia, deducta ex lege naturae, quae pro ratione cauis instantis, locii, vel alia circumstantia, variam

66쪽

vel gentium , vel Politica vel Oeco

nomica.

II. varias sortitur denominationes, ut leges solanis, vel Draconis , Duodecim tabularum. Item Lex Agraria, Sumptuaria, Frumentaria, vel At niensium, Romanorum. Quaestio. An in Rep. bene constitu νa n

tessariae sint scriptae leges, sive praestet ne in Rep. jure scripta an vero moribm seu jκ e On scripto uti Ratio Dubitandi.

I. Ex litium & negotiorum varietate multitudine. 2. Ex ambiguitate legum scriptarum, quae IR numeris quaestionibus controversae sunt. Solutio. Jusseriptum esse praserendum. . Ut nimirum Magistratuum potestas definita sertis limitibus sit. - 2. Ex usu omnium sere gentium. 3. Exemplo Judaeorum, quibus ab ira Deo imtes scriptae datae fuerunt. Alii dividunt Legem humanam in communem& propriam. Communem voeant, quae com-nis hominum sc Brutorum,ac alio nomine tusnaturae dicitur, quae natura omnia animalia docuit, qual/a sunt maris & foeminae conjunctio, liber rum procreatio ac educatio. Propria est, quae hominum tantum est, &alio nomine jus gentium appellatur, quae solis & ωmnibumgemmus eonveniat, estque vel Π viam, vel incandaevrim. Prim vum quod a prisaeipns divinis,'veIa in naturali ratione pro Teiscr. ut eis se Deum, C 6. Pam

67쪽

6. ID EA

II. Lex Politica ut de caeteris

nihil dicam est, quae pertinet ad

Rempub. Estque vel norma suscipiendi, vel regendi principatum. Leges suscipiendi principatus vocantur Leges fundamentales, & jura regni. I 2. Leges regendi principatus sunt, secundum quas princeps impe

rat subditis, & subditi principi pa

rent.. Nam licet princeps sit legibus solutus, nihilominus tamen leges debent esse norma principi secundum quam subditos regatiis. In legibus spectatur sanctio, exsecutio, interpretatio & abrogatio. Atque haec omnia ad Principem quidem

parentibus obedire. 'Secundavum, quod ab externis & civilibus prineipiis non statim eum genere humano ortum. sed postmodum usu exigente. & humanis neeessitatibus a gentibus eonstitutum, qualia sunt distinctio dominorum, emptio, venditio, eontIactus, foedera, bellum.

Lex propria, quam Author definit rates. II. est quam quaelibet eivitas propriam sibi eonstituit, di haee pro qualitate di natura loci . personarum. varia est ac mutabilis. - Th. I .

68쪽

Doe TR. POLITICAE. 6 Idem iure pertinent ; sed ita tamen, ut expediit viros sapientes ac justos ab illo adhiberii. quorum opera & consilio utatur 41r legibus condendis.14 Leges debent esse aequae, atque . utiles Reip. tum breves & nervosae. Non facile enim legi addenda ratio

Executio legis est, quum princeps aut praemia dat observatoribus; aut poenam infligit transgressoribus.

Thes. I 4. Adiuncta legum hae e sunt:. I. Ut Iegeg quam fieri potest sint bonae, paveae 3c generales , sive breves & Ner rosae, juxta regulam uulgarem et Lex debet imperare, non suadere. 2. Ut interpretatio legum fiat secundum mentem legi natoris, non vero praeei se se eundum ipsa verba, ac si aliquid ambigui in legibus, benignior semper praeferenda est sententia. Thes. I s. Effecta legum siunt, quod vel ad ob dientiam , Fel ad poenam obligat,non vero neceD Asario praemia dat observatoribus. Ut videtur A thor velle. Thec is . Ad verba, hinc omnis legis vis atque Authoritas dependet. Lex enim exeeutione earens est quasi Campana aut nota sine pistillo, aut veluti Magistratus mutus, ac mortulὲ . ut BOd. 3. de Rep. loquitur. Th. II.

69쪽

6x IDEAribus. Hinc omnis legis vis, atque autoritas dependet. 16. Cum legis sententia dubia est,pi incipis est eam pro diversa ratione locorum , temporum, personarum, aliarumque circum stantiatum, interpretari in ad usum publicum accommodare.

17. Et si princeps habeat potestatem abrogandi leges , non debet i

mens Thes. I . Ad verba, non debet tanen quae se. mel Iege constituta. Quia omnis repentina mutatio periculosa est. Hinc apud Locrenses collum in funem mittere eogebatur, qui novam volebat introducere legem, ut si non aceeptaretur a populo, contracto laqueo strangularetur. Excipiuntur tamen. duo cassis: r. Μanifesta legis iniquitas. a. Si Rei p. perniciosa sit.

Quaestio. Vtrum leges Iudiciales Mosaicadhuc obligent ρRU . Distinguitur inter

Leges Iudiciales. communes ae immutabiles, quae coincidunt cum legibus moralibus , ut de homi eidio, adulterio,Halphernio, pereussione parentum : Et hae obligant ae aeterna sunt. Et imper Parti larex eculiares solis Iudais, ac muta biIes . hae non obligant . sed abrogatae sunt utraeam ipsa Politi a Iudaiis

70쪽

men, quae semel lege constituta aut consuetudine , quae vim legis habet, recepta sunt, temere mutare; sed tum demum , si lex manifestam iniquitatem contineat, aut Rei p. perniciotast

CAP. VII.

De Consiliariis, adisque regnia imistrisO Uia princeps neque omnia so

lus constituere, neque omnibus partibus sui principatus praesens es. potest, necessario debet adhibere administros, quorum Operi utatur aut in capiendis consiliis, aut in rebus

gerendis. . -

Σ. Princeps eligat ministros honos, fideles & peritos. Tale enim fere est principis regimen , quales sunt

-Thes. I. Nullum est maius boni Imperii in strumentum, quam boni amici, Plin. in Panegyr. Neque exemitus , neque Thelaurus praesidia Re, mi amisi. Sarua.-Iumttha. Th. M