장음표시 사용
61쪽
consulant,qua ratione ab eo se defendanti sextum,si fouet discordias inter ciues, vel curat eos ad inopiam. xeducere,vel laboribus grauibus eos implicatos detinet, vel cogendo eos persoluere impensas ad onera pinblica spectantes,ex proprijs pecuniis, & non ex publico aerario,vbi Princeps id potest; vel eos grauando iniustis,& grauibus exactionibus, vel eos in bellis intestinis nutriedo. sic enim ad egestatem facile reducuntur. Septi inum,si amicis non fidit, cum tirannica natura,libertatem, & veram amicitiam nunquam gustet, vimquit Plato. lib. s. de Republ. & Arili. ait I. Polit. Tirannorum esse nullam amicis fidem habere. Oct uum, si studet, ut mulieres viris sint superiores, ut sic eorum arcana sibi revelentur. Nonum, si absque causa familiares sibi extraneos adhibet, & non proprio. ciues ut enim regis proprium est vitam suam ciuium cui odiae demandare, sic tiranni eos vitare, cum ob iniurias eis illatas vereatur ne illi vitam praeripiant . Hate& huiusmodi inditia sunt tirannicae gubernationis,quae recenset Philosophus s. Polit.c. Io.& II. non ut quis id sequatur, sed ut Reges caueant ne praedicta incurrant,ne infamem tirannorum notam sibi vendicent, & per consequens regni amissionem, quod per Contumeliam, vel cotemptum subditorum,& iniurias illis factas,ac rerum ablationem saepe contingit,uti quat Arist.d. c. Io. ubi ad hoc multa exempla adducit;
Signa velo regiminis iusti sunt, ubi Rector non pro-Rὸνiminis pyium sommodum,sed multitudinis spectat, δι eustosissi, sirea vulxςuς, ut qui diuitias habent nil iniustum patiatur
nec populus contumeliis assiciatur, & eius obiectum est id quod est honestum, tiranni vero quod ei placet, .ut inquit Philosophus d.c. io . praeterea finis regis est
vultas consociatae multitudinis, quod per pacem fit,&ut eam in pace teruet, ve inquit D. Tho.d. lib. I. cap. L. quaerendo ex regImine non gloriam,& laudem humanam,is euina noa est debitur fiajsica non sit sufficiens
62쪽
praemium virtutis, cu nil gloria sit fragilius de leuius; praeterea id non expedit saluti ciuiu quam regit Rex, cum saepe pro eorum salute, propria gloria, & existiamatio sit contemnenda, aliter periculo eox exponeret,
Vnde Torquatus filium alioqui victorem occidit , contra eius mandatum cum periculo multitudinis obgloriam dimicast ei;& gloria nimis exile esset praemisi pro tot laboribus,quos lubire regem oportet; sed ideo ad regendum moueri debet, ut a Deo laborum praemium in charitatis, ac solicitudinis erga multitudinia bonum exhibitae, ex pectet, ut inquit D. Tho. lib. I.da regi m. Princ.c. cum nil aliud quaerere debeat Pri ceps, quam beatam subditorum vita, ob quam simuIeonueniunt homines, unde mos erat apud Persas, usmane surgenti Regi e lecto, nunciaret quidam, ut euigilaret ad curandum populum, quem Deus illi commiserat; & Reges eorum peragrabant orrines prouincias, ut viderent quid opem regiam desideraret, ut inquit Plato in Minoe secisse etiam Minoem Cretensi si Regem; ut iustitia coleretur, & egentibus subueniretur, atque oppressi, , & bonum Regis munus exeeutioni daretur; id etiam aduertendum ut supra, dominiorum qualitates euerti.& ex eventibus diuersas re ei pere specie , , si enim Rex tirannice regat, facile a virtute praeditis ciuibus regno pellitur, qui non valen esseruitutem pati, populi se caput constituunt, & optimatum Rempublicam introducunt, qui si temporis
progreitu a virtute deficiunt, populu contra se accendunt, qui, erenta ab eis potestate, illam exercer prius .modetie, postmodum tirannice, unde via aperitur ciui . A.
alicui potenti eam sub unius dominio reducendi denuo, ut inquit Clat issimus Paruta, loco citi qui & ibi dicit,Principatum conliantem ex ita tu Regali,optimatum,& Ponulari, omnibus esse persectiorem, quo dicit, Rem Dublicam Venetam consistere, dum Princeps in ea constitutus Regis vices gerit, consti si Ro- 's torum
63쪽
gatorum Rempublicam repraesentat,& eonsilium geri. nerale statum popularem , & idem dicit, in Regnis Galliae, Germaniae,& Hispaniae seruari, dum ibi Princeps supremus sine procerum assensu grauia no decernit;quq tamen non vacant dissicultatibus,cum Ven
ii is postulus ab omnibus publicis sere muneribus exiscludatur,quod non conuenit statui populari,& in Galaia,& Hispania Reges omnia per seipsos expedire u Ient, licet ut Principes sapientes, ex legum condicto,*rocerum consito utatur, ut & ab iis approbata prom ptius executioni mandentur, Imperium tamen Venetum, ut optime constitutum, aliquam eius mixtionis
participationem habet, eum & populus aliqua ossicia
particis ei; Verum est tamen ea imperia aliqua rati .ne mi stan quandam administrationem praeseserre. Inter omnia vero Imperia, debilia quae suae tuitioni satis non suint,facile patent interitui,ut & potentia, cuinuidijs, & per consequens oppressionibus obnoxia mi, medio vero modo se habentia durabiliora sint,cusatis sint ad sua tuenda, nec inuidiae malo pateant, Sidem etiam eligibilius est, cum dominii praestantia in eius amplitudine non consistat, sed in recta administratione, ut omnes sentiunt.
Ex quibus dignoscete licet, principatum , cum tot m MAM,s selicitudinibubiit subiectum,optandum non esse,currais3 ambi., S natura fluctuans, ac instabilest, ut dicit Tae.lib. i. di en αδ Annal-S Sen. ep. 92 S Liu .lib. 37. ac odiis subiectus: ut dicit idem Sco. in Theb.vel ob principum superbia, aut impotentiam , vel quia nemo volens alteri imperium cocedit,ut dicit Sallust. ad Caesar.& ideo insidiis etia,ut infra subiectus est, ut dicit Attius, unde & Reges semper in timore sunt,ut dicit Sallust.in Iugurt. de postqvam eum est quis adeptus, uti debet in regendo defensione quae in militibus consistis, munimentis,cusodibus,& virtute: ut dicit Sen .lib. I. de cic m. & Tac.
lib. I. Anu. de quibus suo loco plenius agetur, qui di si
64쪽
vicinum Principem potentem haber, pauere debet,&eum beneficii, sibi deuincire; quae considerante, multi recusarunt Principatu,unde Pittachus Mytilleneus illum recusauit,dices, arduum esse Principem esse bonum, quem tamen notauit Solon dicens, ardua esse&pulchra, ut dicit Diogen. lib. Io.sic Audentius electus Imperator,mortuo Antonino primo, recusauit imperium senectutem exculans, ut dicit Herodia. in . Sic Ioannes tertius, Dux Venetiarum, cum morbo Iabo
rare Petrum Candianu sibi subrogari peti it, ut dicit
tachus Mytilleneus, ut supra,parta victoria, imperia deposuit, ut dicit Ualer. lib. 6. c. s. quod fecit & Q.Cincinnatus,&Michael Imperator Orientis, ut dicit C6stantinus Manastes in eius historia; quod diadema se magis nobile, quam scelix, ut dicit Valer lib. 7.c 2.3cres magni momenti sit laudabiliter impertu administrare,& animis dominari, ut dicit Xenoph.lib. I.Pardiae Ciri. Stob. ser.67.Ob onera principatus, cum Priacipis sit etia non solum in generali, sed & in particulari, curam subditorum habere, eos a malis, & iniuriis
tuendo,& eorum vitas, ac res ab hostibus internis, & externis conseruando, ac eos via religionis, iustitiae, scaliarum virtutum ad aeternam beatitudinem dirigendi, & assiduo curam adhibere, ut eorum bόneuolentiani, abundantia annonae, & aliis operibus bonis sibi conetIiet, ne eius vita, vel imperium ipsorum insidijs patear,& maxime si nouus sit in dominio, vel populis inquietis dominetur, quod & alij multi fecerunt,& a- .lii ob metum illi cessere, ut Octauius nepos,& adoptiuus elariS: ut dicit Dio.lib. .8c 12. hist. Zonaras invita Octauit, ut de Carolus tertius post multas victorias; corpore,& mente laborans depc situs est ab imperio, ut dicit Oto. lib. 6.cap.F.& IO.
65쪽
sUM MARIU M. s Principes potestatam ha ni a Daa , uiam fi missint, is tuis es obediendum s .i Princiρει Chrsiani possunt condera legem, qua obli set etiam in conscientia. 3 Principer pusuην parse, o alios φubliea iudicia exemeere, o sontes gladio de medio tollere. o Priscina Chri=-i ρossunt bella gerere, o quibus concurrentibus, quι ι non. θ quid meis liceat,vel
s Principes passunt exstare tritu a, ct vectigalia a Dbditii, o quibus eoncurrentibus, quιbus non. Principas solus in panicularibus e bus, qua posse. ν Princepi coneum, vel rescripιum, ut si mrεrpreta
De potestate Principum. Cap. V.
V M potestas dominium consequatur, ieci reo primum iit dictum. Principes potetiatem a Deo habent; probatur,: nam Exo. Q. Iudices populi a Deo vo I cantur Dii SP 8i qui aut dicit Iosaphat. 2. Paralip I9. non hominumaea Dei iudicia exercent,ideis loco Dei iudicant: unde MNoyses Devt. I.monet iudices, ut iuste iudicem,quia iudjeium Dei et , & Prou. . Per me Reges regnant. Matth. xx.Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari. Roma. I 3. Omnis anima sublimioribus potestatibus su dita si non enim est potestas nisi a Deo. I.Tim. I. Praeterea si Principatus non esset bonus, viri sancti non eum gessistent, at legitur Melehisedech , Ioseph,
66쪽
eipes fuisse politicos, ergo,& Ioan . . Regulus eredidit in Christum,& Act. 3 3. habetur, Proconsulem conuersum a Paulo, nee ob id deposuisse magistratum. Idem probatur rationibus supra deductis ad probandum Principatum esse a natura , quod vero est a natura,est & a Deo, prout est ens,& proinde bonum,
Ulterius idem probatur, ratione entis, nam omne ens oportet ad primum en S reducere. ut ad principiti omnis entis. 2. Metaph. qua ergo ratione ens ex primo ente dependet, eadem & dominium, quod superens fundatur, & tanto super nobilius en , quantum &ad dominadum super homines in natura et Idem praeponitur, ut ergo omne ensi primo ente procedit, Pest prIma causa, ita & omne dominium a primo dominante,& primo ente. Praeterea omnis multitudo abv-no procedit,& per unum me iuratur. Io. Metaph. ergo
S multitudo dominantium ab uno dominante orIginem trahit,qui est Deus; ulterius,sciit sc habet virtus ad ens cuius est virtus, cum fluat ab eius essentia. 2. de Coelo, sic ens crearum seli ibet ad increatum, qui est Deus, sed omne ens creatum ab increato trahit originem , ergo & virtus creata ab increata, id vero est in dominio, quia non est dominium ubi no est potentia, idest virtus,eraci otrine dominium crit ab increata virtute, qui est Deus; unde dicitur Eccles. I. quod unus est Altissimus omnium creator,Omnipotem, ReX potens,metuendus nimis, seden, super I hronum,dominans Deus,& Heb. I. quod omnia portat verbo virtutis suae; unde non est, quod homo g: oi ietur de dominio,quod habet a Deo: ut habetur Eccles. 32. Recto-. rem te posuerunt, noli extolli, sed esto in illis, quasimus ex illis.
Idem etiam probatur ratione motus,nam omne mouetur, ab aliquo mouetur. 8. Phic in mouentibus
ero R motis non est abire in infinitum, ergo oportet venire
67쪽
venire ad aliquod movens immobile, quod est Deire, inter omnes vero homines,qui plus habent de ratione motus, sunt Principes, ob cura regiminis, ergo ipsummotum non possunt perficere, nisi per influentiam, Muirtutem mouentis primi, qui est Deus. Praeterea presuperiora eorpora mouentur in seriora coelestia, scilicet per octauam sphaeram. 1. de Coelo, ergo magis spirituales substa 'tiae a superiori mouentur, per influentiam eis ab illa inditam, qui Deus est, inter homines vero, Principes magis egent diuina in fluctia in rege-do, ergo eam a Deo recipiunt. Praeterea OmneS res adiuina prouidentia ordinantur ad proprium fine,ergo quanto res erit nobilior eo magis ad illum ordinabitur, sic est Princeps, ergo; ulterius finis Principis esse debet, ut homines uiuant secundum virtutem. 2. Eth. sed ad hune finem venire non possumus sine motione diuina, ut nec lucid si lucescit sine virtute lucis. Is 16.
omnia opera nostra operatus cs nobis domine. Praet , rea finis mouet agentem ad agendum, intentum vero
Principis esse debet.seipsum,& populum ad aeternam supremamque beatitudinem dirigere, quae in visione Dei consistit ted ad id sine diuina influentia peruenixe non licet, quae radios diuinae bonitatis suae super Regem dirigit,ut recte regat, & sicut pastor bonus invigitit super gregem, & super subditos, ut virtuose vivat, per quae demum ad supremam beatitudinem ascemis dant,ergo D.Tho. lib. 3.c. I. 2.& 3.de regim.Princ. Ampliatur, ut etiam in malis Principibus adsit potestas a Deo ipsis data; probatur Sap. 6.a domino data est potestas vobis, & cum essetis ministri Regni illius, non recte iudicastis.Ierem. 1 . Ego dedi, inquit Domi 'nus,omnes terras istas in manu Nabuchodonosor Regis Babilonis.Dan 1.Tu es.Rex Regum,& Deus cC Ii dedit tibi regnum Rom. I 3. I. Pet. h. ubi Regibus est obediendum, licet tunc essent tantum infideles .
Idem dissi nitur in Cone.Constantiensi. sess. .&IM
68쪽
leontrarium errorem ecclesia damnat. Idem probat etiam Aug.lIb. s.cluit. Dei.e. 2I. Secudum dictum. Principes Christiani poteitatem a habent condendi leges, probatur Prou. 8. Per me Re- Prineenges regnant, & legum conditores iusta decernunt. lsa. ρουνε eonia 3 3. Dominus rex noster,D Vninus legifer miter. Prae- . dare Qu.
terea ad Regem pertinet iubere, & iubendo dirigere, sed lex elt ipla ivlsio,& regula,ergo si Christiam potisunt esse Principes,pollunt & legem condere: & probatur ex August.lib. I9. civit. Dei .eap. II. Praeterea id . . probatur ex necessitate legum, nam Christiani ,ex eo quod tales sunt remanent ci ues, & membra Reipublicae , ergo egent aliqua resula,qua dirigantur in eorum . actionibus,& commert ijs,lex naturalis ad id non se f- sieit,quia tradit tantum praecepta generalia, lex euangelica,tractat de e essibus tantum: lex vetus politicacessauit, quia coueniebat solum populo Iudaico, & in illo statia, licet & nune non sit illicitum uti aliquibus praeceptis iudicialibus illius legis, ut inquit D.Tho. r.
2.q. IO .art. .ergra est necessaria aliqua alia regula,sei licet arbitrium iudicis,vel lex ciuilis aut horitate Principis consi ituta, melius vero est reo i legibus, quam solo Principis arbitrio, ut docet Arist.lib. 3. Polit. e. I I. primo, nam facilius est inuenire unu, vel duos bonos . sapientes,quam infinitos, sed si Respublica regi deberet arbitrio Principum, oporteret omnes esse taleb, Preperiri impossibile sere eit, in legibus vero conden- .dis,sat est,quod unus,veI plures semel fuerint sapientes, qui leges illas condiderint; praeterea , qui legeseondunt pIures sunt,& diligenter eas examinat, Princeps est unus,& saepe repente iudicare debet ergo; praeterea lex libera eit a passionibus, no irascitur, non ducitur amore, ambitione,& huiusmodi,quae in uno homine cotingere polsunt, & ex alijs quae probat Bellari lib. 3.de ecci .milit.c. Io.& ego dixi supra tra .de L
lib. R probat Patritius lib. I.de Republ. tit.1. i
69쪽
Ampliatur, ut lex et vilis obliget in eonscientiast lex diuina, licet sit minus stabilis, quam diuina, probatur, na obligatio est ellentia legis, vel eius propria passio,cum enim lex dii igere habeat homines in eors actionibus,oportet ut eos obliget, vel a Deo, vel a Rege, Epii copo, vel patre feratur, nam cum lex sit regula fidei, & morum, sicut in naturalibus, ubi receditur a natura est monstrum,& peccatum in natura, & recessus a tegula grtis, est peccatum in arte,sc recessus a lege,quae est regula in moi ibus, est peccatum in morib. Idem probatur Rom. 13 &-aliis quae deduxi suprattaet .de Legib. ubi de lege humana est actum,&ex aliis quae adducit Bhil arm. loco cit. cap. I I. Τertium dictum. Principes,& eorum delegati, possunt publica iudicia exercere,lites dirimendo, R iudicando inter hominem, & homine: probatur, nam scriptura solet sere coniungere Rerem, S Iu dicem Uys. 2.& nunc Reges intelligite, erudimini,qui iudicatis terram. Isa. 3 3. Dominus rex noster, Dominus legifer noster. Ierem. 13 Regnabit Rex, & sapiens erit, & faei et iudicium,ic iustitiam in terra. Plaeterea scriptura iudicia admittit. De ut. I 6. I. Cor. 6. . . Ampliatur, ut Principes,& eorum Magistratus pos- snt gl .idio tollere maleficos, S turbatores publicae quietis; probatur Gen. 3. qui effuderit humanum sanguinem , ess indetur sanguis illius, scilicet per sententiam, ut habet Chaldaica paraphrasis Exodi 11. Qui
percusserit hominem voles occidere, morte moriatur.
Nait. 26. qui acceperit gladium gladio peribit. Ex Patribus Innocentius I. ep. 3 ad Exuperium. c. 3 Ilar. incan. 2. in c. 26. Matth Hieron .inc. 21. Ieremiae. Aug. lib. 1 de civit. Dei. cap. LI.
Ratione probatur, nam ad bonum Principem, qui haber curam boni comun is,pertinet impedire, ne partes,quae sunt propter totum illud corrumpant, ideo si non Polesi omnes Partes integras seruare, polius debet
70쪽
tet unam partem amputare, quam sinere, ut bonum commune pereat , Vt Medicus u. embra, quae corruispia toti corpori nocere pollent, secat. D.ΤhOm. 2.2. q. g .art. 2.& 3.
Quartum dictum. Licitum est quandoque Princi- primisisyibus Christianis bella gerere,si legitime fiant; proba p. iam
tur Iudicum 3. 8cI. Reg. 0. Vade, & percute Ama' . . . Iech,& demolire uniuersa eius.& Lucae 3. idem pro- chatur exemplis sanctorum, qui bella gessere, Abraha; G, di Iosue, Moysis, Gedeonis, Sansonis, Dauidis, IQsae, talia dis is Machabaeorum. Matth. g. Act. Io. & aliorum,qui Deo ,- - dgrati fuere: ut dicit Aug.ep. I. ad Bonifac.cap.iustum. .
Ex Patribus Tert. in apolog. eap. 41. Ambr.serm. . Greg. lib. I. Cp.c.72.& 7 3. Aug. ep. s.ad Marcellinmm& ep. 2o7. lib. 22.contra Faust. e. 7 .cum sequen.Berruserm. ad milites. cap. 3. :
Ratione probatur, nam Deus saepe iusta bella adiatiat,quod non eueniret si essent illicita,quia licet ni ala possint permitti, non tamen auxilium dari ad ea facienda, sed cu Abraham quatuor Reges debellasset. Melchisedech ait, losue io. Deo protegente hostes etise in manibus suis. R Fxo. I . ad preces. Moysis, Deusdedit victoriam Hebraeis contra Amalech, id etiam probatur Iosue Io. χ. Machab. Io. & Deus ipse praecepit Is aelitis, ut Amorraeis, & aliis bellum indico Tent. Deut. 1.& Eusebius in vita Constantini, de lib. sahist.c. q. ait, Deum in bellis Constatilinum miraculosε adiuvisse.& Theod lib. s. hist. c. i . Socr.lib. 7. cap.I 8. Praeterea i Princeps potest ciues defendere ab inter nis hostibus eos necando, sic etiam ab externis bello ae armis id poterit, ubi alia via defendi non possunt.' Vt vero 'aellum sit iustum, requiritur primis, ve moveatur authoritate supremi Principis, apud quem belli & pacis ius extat, ut dicit Aug. lib. 11 contra Faustac 7 .RTI .cap.quid culpatur. 13.q. I l. extat. C. e. .: 4. D quod