Sancti Aurelii Augustini ... opera omnia multis sermonibus ineditis aucta et locupleta

401쪽

SERMO VI.

De scensi0ne Domini II i, In Manichaeo S. Sermo pulcher admodum et eloquens; legitur in duobus Codicibus, nempe II, 0l. 227, e IlI, sol. 41. Non fore cerse Beato Iugustino,

cujus nomen praefert, indignus nisi obstare elegantes nimium ινotundae sententiae ἰ unde nulla syli conveniensia. Illum Sancto Leoni ribuere mallem, si ade83e alicujus Codicis auctoritas. In dubio suscia annotare non praetereundum e8se te Liter, Sed attentiuδlegendum. Locus eju4 in Appendico P0δι praecedentem cum numerode AScenSione VIII.

I. Dies Ascensionis, dies laetitiae. II. Detestabilis Manichaeorum error. III. Virgo Maria concepit et pepulit. IV. Christus ut Vere natus, ic et Vere Passus V. ChriStus refulgendo eram carnem demonstrat.

Ι. FRATRES dilectissimi, dies isti coelestes, quibus m0rtales in Christo resurgunt, laetitiam imitantur angelicam, et a vobis exigunt devotissimi conventu frequentiam, et a nobi expetunt spiritalis ali 0quii, tanquam nitidi convivii paraturam. Sic post laborem requies nova permittit ; sic sue currunt refrigeria fatigatis; sic Post 0riem vita 0St tenebra tu X, o Si amaritudines mundi coelestis dulced0 0nsequitur, si in hoc Saeculo sides non derelinquitur, sed tenetur Sicut in Evangelio Scriptum est Qui persen Veraverit usque in mem, hic Salvus erit u . IIis diebus 90st

resurrecti0nem Suam ChristuSAES COI1Vei SatuS in numdo, cum carnem suam redivivam ex mortui imm0rid litati honore vestiret, et

Deus inter homines approbatis Virtutibu habitaret nec aliter p0S- set caro gl0rificari, nisi ante appeteret crueiligi. Quae igitur causa

a Matth. XIV, 3. Cod. vi te domisca Scen4ione. - Id. male sc ius. - Cod. ii minus bene mittit.

402쪽

368 S. ALGUSTINI EPISCOPI APPENDIX. iii erit , ut Post resurreetionem Sudm Christus quadraginta diebus Couvet Saretur in Saeculo, Pauli Sper audite. II. Posset, Fratres liarissimi, dul)ia semper mortalitas ac rerum ii QScia divinarum, resurrectionem Domini Jhristi aut salsam existimare, si mox de Sepulcro ascendisset in coelum, aut imaginariam et illusoriam credere, ni Si eam omnes pra)Sentem Cernerent, et dierum prolixitas comprobaret. Sic de ea homas primus incredulus dubitavit. Sic hodie Manichaeorum pagana insciicitas credit, quippe cum nec nativitatem Domini, Iie 93SSionem, nec mortem veram aestiment, sed totum studio salsitatis assignent. Non igitur vere, inquiunt, genuit Maria, Sed sinxit non Christus Vere, inquiunt, natus est, Sed illusit, et 10 tum inter homines artificii praestigio liguravit non fuit, inquiunt, in Christo Vera car0, Sed salsa, non corpus solidum, Sed inane, totumque, inquiunt, quod apud homines Christus egit, n0n Vere e SSit, Sed potius simultavit. O detestanda religio, in qua regnat tota salsitatis origo, quae radices fidei conaris eVellere, et religionem ipSam unditus amputaret O misera, quae a mendacio incipi si miseriores, quos de salsitate seducis lQuae enim umbras et phantasmata Sequeris, quid Veritatem h0miuibus p0lliceris Merito sacra tua turpi latebrosissime Manichaee, impudicitiae tradidisti, quia idem sacris virginalibus denegasti. Denique carnem tuam inter ipSa tua flagitiosa mysteria possitis, ac venenum tibi, qu0d Sum3S, ex tui S0rdibus consistis et conspergis digna prorsus e alterutra aeditate in utr0que polluti 0, ut eum Saera tua ecte, quae e0 med 3S, polluis, et ipsa ex tuis sacris turpibus inquineriS. III. Cur igitur n0n credi S, O Manichaea obse innitas, potuisSeparere Virginem, ni Si quia religio tua non recipit sanctitatem iEvangelium autem dicit u uia inventa est Maria in uter habens, do Spiritu sancto α). D Si igitur corruptionem, paganisSi me , in partu Virginis sortimidasti, et de Christum natum ex stumina credere n0 iisti, redde mihi nune rationem , ex quo Semine cuncta animalia terra concepit, cum in uis principiis naturas, s0rma et species singulas parturiret. Die unde mare saetum eSt, ut ex eo aveS variae et diversa natantia prorupissent 2 Si igitur natura mundi gravida jussu Dei virgo parere potuit, ac nullum ibi signum corruptionis accessit, Sed Sine Sentinibus Semina secit, cur terram illam Sanctam, id e St Virginem driam, ex qua de Sus tua sci Voluit et

403쪽

SERIIo 31. DE ASCENSIONE DOMINI II. 3690xire, n0n credis in Visceribus suis sine Vir potui SSe concipere , et sine corruptionis vitio generare Ita-ne vero Christus in Matre suaserVare non potuit, quod in terra perfecit Fuge, suge omnino suspicionem eorruptionis, ubi audis praesentiam majestatis. Dicit enim

Λngelus ad Mariam in Spiritu Sanctus superveniet in te, et Virtus Altissimi obumbrabit tibi; propterea quod nascetur ex te Sanctum vocabitur Filius Dei a . IV. Sic passum Christum negas, ut genitum dissidas sic mortuum, sic sepultum abjuras, sed t0 tum praestigiis asseris coloratum. O caeca perfidia quid Verum a te potuit praedicari, quae ipSam veritatem credis potuisse mentiri Audi ipsum Dominum Christum dicentem: a Ego sum Via veritas ot vita b). v Sed dic mihi quid osculatus est Iudas ingratus hominem, an imaginem obumbratam carnem, an ipsam substantiam corporalem Quid miles terruit'

quid vinculis duris inseruit quid Pilatus audivit quid flagellavit ilia id coronam illam ex vepribus contextam capite pio praetulit et gestavit quid Iudaeus selle et aceto p0tavit quid miles in liguo suspendit Si Christus umbra fuit, hasta illa pro sani militis umbras diverberavit Quid Ioseph ille ab Arimathia obsequentissimus Discipulus sindone munda contexit, aut quid in sepulcro posuit, si verum e0rpus in Christo non fuit Ergo nec Iudas, qui tradidit, peccavit, quia, ut dicis, n0 Deum tradidit, Sed figuram nec Iudaeus homicida deliquit, nec miles profanu sacrilegium perpetravit, quia non Filium Dei, sed imaginem vacuam crucifixit. Fal- Sita ergo omnes abSolvit, quia non potest reus teneri criminis qui nihil occidit. Et ubi est quod Apostolus ait: Si enim cognovi S- Sent, nunquam Dominum gloria crucifixissent c).D Quid insanis, inimice veritatis Cur nebulosam fidem tuam de salsitate com Iionis cur non solum te, sed et alios decipis et occidis cur homines a Christo alienare contendis Si enim Christus mentitus est, et Divinitas vitium salsitatis in urrit, et mundus in peccato remanSit, nec diabolus reus est qui perfecit. V. empe nunc si In nomine Iesu 0mne genu flectitur caelestium, terrestrium, et infernorum d).D Vempe omnis lingua confitetur, quia Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris e), sicut Apostolus dicit: si Ecce Christo et terrena Serviunt et Coele Stia. DXumquid si fallitur saeculum, hebetavit et caelum Si homines errant, a Motili, i, 35. - MJoan. v 6. - chr Cor. ii 8. - inlip.

CXXX. 24

404쪽

num liuid tangeli nesciunt quem ad 0rant laudi ipsum D0minum increpantem Discipulos, atque dicentem in Videte, inquit, manus meas et pedes palpate et videle, quia spiritus carnem et ossa non, habet, sicut me videtis habere a). B Vide, Vide , o perside,

Christum et manus monstrantem et pedes, ut membra Sua, non

tantum oculis, sed et digitisisserat contrectanda. Si igitur Christus umbra fuit, unde in aeuis ossa figuris unde inter tenues auras caro c0ni rectabilis Quid in praestigio s0lidum reperitur quid

compactum in aere soluto tenetur a Palpate inquit, et Videte, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me videtis habere. O caro Vera , quae c0ntrectatur, cui manus imprimitur, ubi apparent recentium vulnerum cicatrices Osser Se examinandam, probandam, diligentius considerandam, ac ne sorte oculi' sallerentur, decedit, et curi0sa manet, ut corpus contrectaretur Solidum, atque omne tolleretur ambiguum. O divina dignatio inclementia Salvatoris Institit, ut ex eo maneret hoc qui crederet , et vel Sic perfidus Manichaeus erubesceret, ne p0Stea mundus erraret. Videtis erg0, Fratres, quia dissicile creditur, qu0d Verum corpus resurrexit ab inferno, nisi quadraginta diebus Christus tardaret in saeculo. II is ergo estis n0stris Veneremur carnem Christi, et cum Angelis Canamus: Deo gloria in excelsis, ut sit in terra pax hominibus b0nae voluntatis b). D Amen. ti Luc. xxiv, 30. - b Id. , 4.

Cod. ii oculis. - Sensus Videtur esse ut ex eo , id est, extiae Visione octio factu, maneret, certe firmus in fide, hoc qui crede vi, id est qui crederet hoc.

405쪽

SERMO VII.

De Penteco Ste I. In istud : med de nobis laetitiam salutaris siti, et Spiritu principali confirma n08 a . Habetur in Cod. Cass. Π, sol. 216, sine nomine princedens sancti Leonis, sequens sancti Iugustini. Legitur pariter in Bibl. Laurent. tom. 1, sol. 4 05, sed e ibi est inepigraphus Sullicit ejus lectio ad demonstrandum hunc nec uni, nec alteri esse tribuendum. Locus ejus in Appendice post Serm. f. L .H, cum numero de Pentecoste VIII.

I. Filius Dei in terram missus. II. Christi in terra degensis beneficia. III. Vicarius Spiritus sanctus demissus e coelis. IV. Donum linguarum.

I. BEATIssIMU Iesse filius, Spiritus Sancti gratia repletus, dum I ei Patris praecepta rite ab unigenito De expleta, Verum et post Domini in caelos ascensum praevidens esse in mundo Paraclyti descensum, gaudens de divino imperi0, laudi tale emisit eloquium, prout diceret Magnum n0bis impertiens gratiae munus invisus Deus, unigenitum Filium suum misit redimere mundum. Venit denique D0 minus et Salvatur noster n0n a Semetipso, sed Patris obtemperans jussui, aulo atte Stante ap0stolo, qui dicit Cum autem veneritis temporis plenitud0 bj; D eum autem temporum adimpleretur dinumeratio, cumque Sanctae legis y a mortalibus efficeretur diminutio, cum autem idolorum templa graSSarentur, in opero malo dominante humani generis adversario, tunc misit Deus Filium suum saetum ex muliere, o genitum ex Virgine, Misit Deus Filiumn suum factum sub lege, ut eos redimeret qui deliquerant sub len e c).DEx Mariae, inquit, procedens utero, ille cujus h a summo coeli a Psal. b Gal. iv, 4. - c Ibi l. 5.

Cod male leges.

406쪽

egressio su D tribuit nantri Virgini grande munus, dum partu intactus ipsius permansit alvus, et usque ad finem Saeculi Virgo appellatur in gentibu S. II. Pergens itaque gressu inter proprias creaturas ipSe qui pro delictis n0stris suam opposuit animam , et immensi P0llen Prodigiis, visum reddidit caecis, micans in sanctis mirabilibus, curationis salubrem medelam cunctis tribuit aegr0 tantibus Per hoc denique sanctitatis, donum Lagarum jam foetidum vivum Verbo vocavit de peleo omne per culmen Sui nomini faciens prodigia in populi: S uocuerunt adversus eum lingua S, tanquam Serpentes b), B ita ut erigentes lignea crucis virgulta Esaiae adimpleta sint vaticiniaa; sic enim in Dominica clamat persona is Vinea saeta est Dilecto in cornu in loco uberi, et torcula fodi et novellam plantavi, et Sus- tinui ut saceret uvam, secit autem spinas c) n Denique cum ipse Dominus noster Iesus Christus, per suam mortem, aeternam mortificaret 0rtem, et per crucem de Spiceret Q 0rruptionem, infernum praedamnaVit, noxiorum Vincula imperi Solvit, et die tertio a mortuis resurrexit, uir opter quod et Deus illum superexaltavit d). Post vero s0le quater denos ad Genitorem elevatus in caelis, grande

donationis munus hodie suis tribuit Discipulis Adimplevit enim qu0d pr0 misit, qu0d et in praesenti lectione Evangeli Sta recensuit: i Si me diligeretis, gauderetis, inquit, quia ad ad eum, qui me misit se)., Pr0 ut diceret Cum abiero ad Patrem cujus perfeci

voluntatem, cum abiero ad Ingenitum ego Unigenitus, rogans rogabo eum, et pro me Vobis Vicarium Spiritum sanctum diriget Paraclytum. III. Denique declarat hodie quinquagesimo die, dum nox mi

nueret, et solem vocaret aries, ut dies efficeretur multiplex, congregatis in unum, ut dictum est, Apostolis, induti sunt fulgore Spiritus sancti, repletique cientia Paraclyti si Coeperunt unusquisque varia lingua, sicut Spiritu dabat eis loqui f). Cum ergo universis Discipulis distribueretur lingua velut ignis, astitit David in

medio eorum plectro in Cithara percutiens Sanctitatis, et ConcΓepantibus hymnis, canebat cum Discipulis Redde n0bis laetitiam

Cod eriore manifesto Pro delicta nostra sua imosuit arrima. . . et in fertu lubre... medela... sua morte. - Sic Cod ex phrasis incoinpleta. Erigentes, pro erigentibus illis. - Cod. vicissiariti ar.

407쪽

Salutaris tui, et Spiritu principali confirma nos α . , O saneta preeatio, et Spiritus sancti oratio et illustratio Volitavit enim Pa raelyti veniens dignitas, non sicuti in Cliristi baptismo speciem in-iluta, quasi columbam, Sed vehementi Sonitu universorum instruxit oloquium in ea domo, in qua erant ApoStoli congregati in unum. Consedente' itaque in unoquoque Di Scipulo,u Coeperunt loqui variis, linguis, sicut Spiritus dabat loqui eis b). Bounc impletum qii0ddictum est in Scripturis in Qui aperis ora mutorum et linguas ines rudit0rum disertas facis o . IV. Ergo, Fratres charissimi, aperta Sunt hodie Ora univers0rum Christi Discipulorum, ita ut aliquanti lingua essent contabulati Medorum, alii ea quae ad Parilios sunt carminante eloquia disserebant integra, ut cives regionis exterae linguae multi colligentes se in sancta corona, Clialdaea diSSerebant arcana; caeteriorabiae gaudentes sibi et invicem dulcissu cruciabant cantica, cum dicerent u Redde nobis laetitiam Salutaris tui, et Spiritu principali confirma, nos d). , Cyrenensium Ver et Alexandrinorum, plia quam Salo-m0nis eloquia, movebant disciplinae verba. Reliqui vero Apostoli hebraea cantantes Symphoniae musa tale cum Iesse filio circumcincti veritatis organo exultabant, canente Vocem in alto, qu0d et in Alleluia ipso dictum est director De DuIpse est D0minus Deus, noster in universa terra judicia ejus, quia memor fuit in nobis, testamenti sui e . Iunc lamitae, gentes ineruditae sua lingua Ap0stolos loqui cognoscentes, dicebant ad invicem unusquisque mirantes, ut Lucas refert, Spiritualis archiater O mirabile culmentu orino ecce omnes qui l0quuntur Galilaei sunt f n os ergo quomodo mirae magnitudinis fiducia indutos ea lingua collo qui audivimus eos in qua nati sumus si , n et dum ignic0m solis dicimus micata esse radia in matutin0, 0ra diei tertia, larsitan vino novello eorum repleta est anima quidnam ergo accidit in Galilaea ut Discipulorum Christi varia in locutione diserta sit lingua Mittentes itaque nuntios undique hoc de mandabant Elamitae', prout dicerent Venite, cuncti ruricolae ac senes agricolae, et Videte nomen Salubre, quod Spiritus sancti gratia Discipulorum Christi h0runipui sudit omnem O mirabile arcanum tu in niundo Paraclytidi istisa est gratia, ut gente quae erant in justitia Ingenito darent

408쪽

374 AUGUSTINI EPISCOPI , APPEI, DIXglorium per Unigenitu in ejus in Spiritu Sancto, ut nunc et in aeternusaecula Saeculorum. Amen.

De Pentec0ste ΙΙ. Legitur in Cod. Cass. XII sol. 205. Musdem est auctoris ac II et III hujus appendicis, ut eaeordii similitudine et styli incongruitate manifestum est. Nunquam sic locutus est sanctus Iugustinus , cui talem foetum merito abjudicamus. Locus ejus in Ippendice Maurinorum post praecedentem cum numero de Pentecoδέ IX.

I. Spiritus sanctus in Apostolos essus mirabilia opera narrantur. II. Linguarunt donum incredulos ad fidem excitat. III. Apostoli, gratia Christi ebrii, inde ardorem sumpserunt ad praedicandam fidem. IV. Spiritus sancti varia dona enumerantur. V. Conclusio de mysterio Trinitatis.

I. POST miracula tanta ignorum 90st confracta vincula inser0rum 908 contritum mundum Suis cum artibus inimicum, post inclytum atque regale Ascensionis trophaeum, Spiritus sanctus sidereo prosectus a throno Apostolorum pectora, ut sulgur, invisibiliter penetravit, et igneam sibi parans uniuscujusque in Vertice sedem, in curia pectoriS, ut divinus artifex radiavit ex aerario vero cordis eorum diversas secit procedere linguas Novum miraculi genus, n0vum mirabile Signum, ut ex ore Apo Stolorum, Omnium genera nascerentur diversa linguarum, ut cl0quente Scriptura, audiVimus Cum suissent omnes simul in unum , actus est onus tanquam advenientis Spiritus validi', et implevit uni VerSum locum in quo sedebant, et apparuerunt dis distributaen lingua tanquam ignis, et Sedit Super singulo eorum , et coepe

Cod male nunc. - . De hac versione semitus alidi. . . usi sunt SanCtus Maximus Taurinensis, et Auctor quaest. Nov. Test apud Sabathie tom. II, p. 5ΟO.

409쪽

v iunt l0qui Varii S litiguis, quouiodo Spiritus dabat eloqui illis α). so sanctificum per ninia Spiritum lis virtutis divinae magistrum qui ita replevit apostolicum suo flamine cli0rum , ut omnes, Sine impedimento, lingua linguas loquerentur omnium gentium Seminat igitur igneus et sancti sicus Spiritus in Apostolorum corda ermones, et ut sapien adinventor duodecim tibias fidei in rgano positas novo flatu adimplet, diversisque spiritualibus currens insiStulis, Apostolis cunctis spargit verba divinae virtuti S.

I. Miratur Scyllia, pavet Cappadox AEgypti liabitator in tota

Suavitate sermonis hebescit, omniumque advenae gentium consuSamente mirantur, quod ex ore alietio nesciam audiant vocem. Et

pr0prietatem Verborum, A postol0rum in Actis di vina Scriptura designa Cum inquit, liae Vox sacta esset, convenit multitudo, et a mente conisa est, quia audiebat illos unusquisque sua lingua l0quentes Stupebant ad invicem, et mirabantur dicentes: Nonne omneS Sti, qui loquuntur, Galilaei sunt, et quomodo nos audivimuSD 0S loquenteS propria lingua, in qua nati sumus, arthi et Medi, et qui habitant Mes0potamiam, Iudaeam et Cappadociam, Pontum et Asiam, Phrygiam et Pamphyliam, AEgyptum et Cyrenen, et norabes audivimus enim eos n0stris linguis l0quentes magnalia Dei a . Cur haesitas cur miraris, gentium turba Quaeris in isto Sacramento, citius creditura devota l. Sed tu Spiritui Sancto prae-Ρara mentem, ut Sic sit in Ap0stolorum c0rda divinitus a Spiritus Sanctus pluit manna Verborum, ita in te palmitem saciat fructificare virtutum. Ergo Spiritus Sanctus Patii et Filio e0 aeternus, aetherea procedens ab aula, igniferis se statibus ventorum per Apost0los circumsudit, et aura spiritualisque pulchritudo Divinitatis ita secreta animae penetravit, Sicut primitus invisibiliter veniens per anuas auris intravit, et Virginis in utero hominem sabricavit. III. Videte magnum miraculum, Fratres satiantur Discipuli Spirituali cib0, et ut coelestes incolae jam videntur in mundo. Replet cordis eorum lybias almisicus Spiritus sanctus, et suave mellifluuntque Verbi Vocis organum p 0nens, omnes gentes delectabile ni invitat ad sonum, ut rinitatis non dedignetur praedicare mysteriunt. Cum igitur Spiritus sanctus h0ra diei tertia, sicut Scriptura divinasti Act ii, 4. - b Ibid. 5, M.

410쪽

376 AUGUsΤINI AEPISCOPI APPENDIX. testatur, prophetali ordine, Discipulos adimpleret, o sua dona, prout voluit, singulis dispertiret, salsitas e diverso consistens, etsi inVita, verum evore Sermonem produxit a IIi, inquit, musto Sunt pleni a). D Vere enim spiritualiter ebrii fuerant, qui rigentem adhuc mustum de sub crucis pra i avidi bibebant. Magna Apostolorum ebrietas spiritualis, qui sic vinum novum biberunt, ii Corpora animasque e0rum divina virtute sanciret ita strepitu suo pra)- sanctificata eorum in corpore lingua, ut salutem populis praedicarent. Biberunt itaque nuper calcatum a Iuda perfido Vinum, et propinantes cunctis Martyribus poculum Salutaris, aeternum VeloceSsecuti sunt Dominum Christum. Amplectuntur pendentem in Crucis halanga botrum, et jugiter ex eo bibentes, terrenum jam n0n desiderant Vinum.

IV. O inseparabilis rinitas o vera, indivisibilis, et indiviSa majestas In prinstipio, et antequam speculum lacere super obScuraSaquas, tu tibi nivali cand0re uigebas; nunc vero in Apostolorum animas et corp0ra, igneo fulg0re coruseas. Hic est itaque Fratres charissimi, Spiritus sanctus, Patri, ut diximus, et Filio coaeternuS, qui Procedens a Patre, inter volventes spumas suasque vitrei numinis undas, aetheream simulabat in nube columbam, et ablutum Venerabile Christi 0rpus, suae majestatis praesentia sancit, ne tamen coelum deserit, quia ipse est qui a Patre et Filio nunquam discessit. Ubique praesens, spirat ubi voluerit Pr0phetas implet Apostolos conSecrat, Suos Martyres juvat, et omnibus propriam Divinitatis gratiam donat. Propheta sic loquitur dicens uitandam de Spiritu meo Super omnem carnem b). D Et alio in l0co u Emitte Spiri tum tuum, et creabuntur; et renovabis faciem terrae e).DVere nunc noVa est nostri 0rp0ris terra , dum spiritalis in nobis, fructificat in mundo doctrina Cessavere jam pristina mySteria organorum obsurduit s0nitus imbalorum, quia in Ecclesia Christi dulcis res0nat 0nus hymnorum. Laetetur itaque omnis terra , quia Dominus n0Ster, coaeternus Patri, in saeculo magna miracula secit et iacit, inserorum vincula confregit, si Volansque super pennas vent0rum dὶ, ncoeli ardua petiit, et nobis, Sicut promiserat sanctum Spiritum misit. V. Ideoque sanctissima unitas ab incredulis nullatenus debet

Cod inintelligibiliter creditu.