Obsidio Bredana armis Philippi 4. auspiciis Isabellæ ductu Ambr. Spinolæ perfecta. Scribebat Hermannus Hugo Societatis Iesu

81쪽

ipsis in dies cresterent lucra, & samem suam mortuoru stipe diis haud grauate sustentaret,

ex inedia mortem ex morte compendia capta let perob. te S. Tanto securius aurum est fide . Morientisit iis: Id autem tot obsidionis tempore fuit numerus tatu S, ut supra quinque mortuorum millia venerint in rationes Libitinar , quae tertia pars fuit capitum quot Bredar erant uniuersorum, clicensa initio essent ad millia quindecim . Ita mortuorum parsimonia, uiuis fuit annona. Ide ψη'obses quo 1 ne nos civesque ipsi indicio animaduer

isor numest teremuS,Senatusconsulto iam inde a principio

nos triar. cautum erat, ne ulli deinceps , quantumuis locupleti aut nobili, campanarum parentali sonitu exequiae ducerentur. Hae res non nostram

modo, eerum etiam ipsam obses, plebis opinionem vulgo fallebant Duces alioqui, qui factione plus pollebant, fidem lucro habebant quodammodo oppignoratam & perfugarum ex urbe plurimi renuntiabant , nisi subsidium cito mitteretur, diutius sustinere non posse et quod idem ex ipsa Hollandia Comiti Henrico

Bergio erat perscriptum . Germanus quoque miles, stipendiis nouem inter Hollandos fian- mvis seu ctus, a nostris captus, & ab Isenburgico Co- .. .. ' ' mite pro cive suo agnitus, clim capitis absolutus, ea conditione Bredam ab eo fuisset remi iasus, ut quando iam in angusto res esctent, rediret ad castra nostra , vitae praemiique securus ;post bimestre quam Bredς fuerat, inter milites sine suspicione versatus, redux nuntiabar milites inedia subactos iam equina vitam tolerare coepisse, neque in menses duos habere seu meatum. Optare ipsos ut urbem Diuola crebrius

82쪽

obsidio Bredana. Fr

tormentis verberaret, vel in speciem saltem,ut honestiore obtentu sese dedere possent. Horum affirmatione laeti arrectique ij, qui quae volunt optantque pro exploratis habent, cum neque Bergium Comitem delusum, neq; Germanum militem rem tantam esse mentitum, neq; perfugas omnes falsos fuisse existimarent Spi- nolam obtestantur, ut urbem pilis ferreis pulsari sinat. Is etiamsi satis intelligeret , nihil Freres .ma admodum ijs machinis obtineri solere inter ' milites bello assuefactos, ciues autem ipso via metum dediscere, eorum tamen precibus coacessit, ut ternis E partibus qua aggeres totidem urbi imminebant urbis muri aedificiaque

quaterentur. Commodum id temporis in ca-Comes H-stra redierat Philip s Comes Mansis idicus, Τribun 'nuper Custodie militaris Gustaui Α-a tormetoia dolphi Regis Suedorum , Riga expugnata clarus, qno ipse copias summo cum imperio duxerat. Is adhibita ad artem solertia ut est rerum omnium magister usus cum ad inuenisset, magno usui ad bellum esse posse nouum

quoddam tormento rom genus , quae maiorem haberent usum mobilitatis, longiusque globos permitterent, minore pulueri S num ro; per causam eius rei administrandae ex castris Bruxellam prosectus, conflari fecerat quadragena tormenta mea, mortaria item vicena terna, ad iaciendas pilas feruefactas. Triginta ex iis tormentis minuscula, librarum non amplius CL xxx. singula globos admittebant pondo v I. decem maiora, librarum singula DCCL. capiebant pilas pondo xxv. Horum usus , eti1

precio plusqua dimidiato minore, maior eraζ

83쪽

atque consuetorum. Minuscula quippe equis duobus, maiora non amplius quaternis celer rime vehebantur, cum vetera singula indige rent senis denis , aut denis octonis . Sphae ras ferreas , adhibita tantum tertia pulueris parte , iaciebant longius quam antiqua. Id co Beiε ..., Pendium Maia Sis' dictis arte faciebat; nam limaelianas. quefactum metallum ita igne excoquere nocte rat, ut minori aeris crassitudini parein duritiem atque alijs tormentis maximis praeliaret; unde leuitas tanto maior existebat. Pilae vero etiamsi minore puluere excussae, ea tamen causa longius volabant, quod aenearum fistularum tubi fundo non plano, sed in cuspidem excavato ignem extrema fistulae parte qua tu-hi centrum erat ) comprehenderent, contra veterum tormentorum morem, quibus superne inter pilam & planitiem fundi ignis infere

batur. Atque hinc nouorum vis maior, cum ab extremo centro conceptus ignis in orbem simul aequabili flamma perferatur, quae cauo cuspidis collecta, tanto vehementius celeriusquCpilas expellit. AIteru Plim Alterum quoque eiusdem Comitis inuen selisei comi tyi m admirationi fuit: ferreas pilas puluere nitia --u,treo factas , pondo amplius C. septingentis passibiis logius atque alius quispiam mortari seneo iaculari. Has c longinquo in urbis mediae sinum ad ij ciebat, cum alioqui omnis mortariorum usus spatio loneinquiratis interisset quod aggeres nostri sexcentis minimum ab urbe pastibus abesse at . Intellectnm a per

sugiS, non minus damni quam terroris obsessis

84쪽

eo pilarum iactu illatum . Ipsi vidimus iam urbe potiti. ingentes domorum euersarum rui-etna sibi 'Ita.

nas. Vna armamentari j quo puluis seruaba- 'r': tur recto deuoluta, cum ignem non comprehedisset, innoxia cecidit: magnam alioqui urbi stragem allatura. Uerum aliae tormentorum sphaerae, quibus triplici parte atque ea praeci puc quam lsenburgicus Comes obtinebat urbem verberabamus, tantum facere timoris, ut 3' r*sv di domus pleraeqne vacuae dele re ren in G& co ando enimcio in templum quot hebdomadiS absque ..campani sonitu alienaque hora acciretur , S tu: miles tandem flentibus etiam tympanis in stationem ire iuberetur . Aert senij Praetoris uxor, ut trepidos ciuium animos erigeret,subinde cum globi densissime volarent , carpento per muros vecta, femineo in corpore virilem animum professa , audaciam docebat esse pro muro . Cum eo loci res hostium essent, inuicem sibi succensuisse rei male administratar, ordi nes foederati & Mauritius, vulgi sermonibus ot inum ea ferebantur. Ordines quidem , quod tantum Μηorixi'ς 'temporis Spino lar ad communienda castra adiae μμ μ haerescendo ad demoliendos Cliuorum mn

ros reliquisset; quod te nulla gesta post

dies xx II. per otium consumptos Medensibus castris discessisset . Maurit ius contra Or Aere Mauris dines recriminari , imperiumque detractare ςseos a

imposterum , apud quod simili omnium sere sentent ijs, simul vini seruiendum e siet. Ipsis remittere si sibi magis honorem tribu isse ,

quam abs se salutem accepisse viderentur. Ea voce turbati ordines , veritique ne imperium oleina νl,-abij ceret, conclamant eum summum esse Du- catas

a cena, Dissiti Corale

85쪽

eem, neque de eius fide prudentiaque ambigere ; sed ea tantum in medium attulisse, quae videbantur potuisse prodesse; pergeret Rempublicam armis tegere, bellum arbitrio suo administrare, ostensuros se , quam sibi cordi Breda esset; Nullis vectigalibus parcituros, vel eo solo nomine, quod Nassauiorum patrimo nium esset. His ille promissis excusationeq, placatus, ne studium se um a Republica desiderari pateretur , aere suo priuato equites mille scribi armarique iustit. ordines ipsi item alios praeterea mille, ad augendas copias quae e Gallia expectabantur. Consilium insuper capiunt iaciendae molis , qua Me rham flumen haud

ordinum iso procul Seuelaberga intercludant. Vna scili- cet haec reliqua eis videbatur Bredae liberan-hberandam idae ratio, si quoties ex alto sese aestus concitauisset , exaestuante in subiacentes campo Sfreto, aquisque hibernis quae per rivos sumi

Mel. Hum. ni affluunt retentis, omnem late humum inua ere flumen, dassent: idoneum id stagnum fore , aut com-

Laeete medi. meatur nauigiis In urbem Inuehendo, aut ob-

-ntur. ruendis castris nostris. Rem igitur operi maximae sumptuumque immanium aggrediuntur. Onerarias, lembos, scaphas ut summam eorum habent facultatem numero maximo adsisνi, irinis Seuen bergam mittunt, eo loci, ubi quoddam o,Hx-sa os est fluminis, quod Lam alum appellant,&i . latera decliui ripa sunt vadosa. His omnibus nauigiis ad molem convehendam erat Opu S. Omiae Deiε Tum operis, fossoribus, vectoribusque quam-s. ' 'pirimis adhibitis , ligna caedere , cespitem circumcidere, saxa , arbores , tabula S comportare , scaphas Onerare , molem denique

86쪽

obsidio Bradana. γ s

ab utraque fluminis ripa e diuerso iacere instituunt: cum ecce tridui improuiso gelu desistere coguntur.

Ipsa autem Natalis Domini nocte quo die in isti sta kε primum ad id opus faciendum sunt aggressi Sta kenbrouckius cu insigni suo ii manu Roseu bis iei coci alia profectus, ecquid in Isenburgici castra mi in ux posset, a tergo exploratum venit. Intellexerat ab exploratoribus, fossa una non maxima expleta , facilem ad it um esse; ad eam explendamno nam plius sex septemve ligonibus fore opus. Eo indicio laetus , octodecim secum cohortes equitum ducit, comportatis ligonibus non amplius septem. Ad locum ubi venit, neque cen tum ligonibus rem agi posse cognoscit; tranfi- tum tamen tentari praemissis nonnullis iubet. Eques noster stationarius , qui haud procul excubabat, explosa fistula significationem fa- Cit, armaque conclamat. Stahenbro uchius , indicio proditus, signis fimul omnibus classi- Cum canere iussis, quietem castrorum turbasse contentus, discessit. Aditus alioqui omnes iuriba Ohi ab Isenburetico Comite tot scrobibus, tot arborum ramis cippisque depactis erant impedi is, ut vix singulari homini patere viderentur. Re- tum aditu

mittente gelu, opifices et si summa difficultas molis perfici edae ob rapiditatem fluminis proponeretur ad opus intermissum reuersi, oblogas vectorias tres,cespite saxisque onustas deprimunt , fascibus terraque superiectis, simul cceptam ab utroque fluminis labro molem , dispositis cespitum ordinibus, ceruisque grandibus ad adstringendam humum interiectis , producunt, alueum medium versus. Seuelaberga

. . a

87쪽

ys Obsidio Brenna.

pa praeterea in ipsa urbe, admittendo atterteiidoque aestui, ostia faciunt ad alterum suminis

latus, ut Postquam aestus agros complesset, eos sub aquis ea stagni altitudine tenerent, qua ad traijciendos pontones annona refertos, esset opus. Igitur aestus commutationem consecuti, apparant denuo ea, quae sunt usui ad armandas naue S.

spirior solii Spinotam multiplex operis eius cura exercecitu oden obat. Ergo illud studebat inprimis, ut specu i: a. ' ρ'' i atorum indicio cognosceret in singula diei noctisque tempora , quidquid eo loci ageretur. Oties vero Luna aut noua aut plena erat qui dies, maritimos aestus maximos efficere hk;3;, mi Consueuerunt auxilia iusta Heydensibus Ha tota sieticulo gentibusque castris addebat, qua parte scilicet sis locis dispoto metuebatur. Deinde ostia riuorum omnium quibus campestres aquae in Breda supermissis num flumen circa b cydam ducebantur aperi

a tuis DPς δ ri c tima et ros omnes inundasset; claudi, interpeliat. ctim recederet, Iubet; ac tum cum illi ad inli1-tiatam molem humilioribus iam per decessum aquis aggrederentur, ipse subito apertis Ost ijs, reliquam quam retinuerat aquae vim, di luendo operi supermittebat, tardabatque omni'aε Mei hanem operarum administrationem . Submissis perfodit, praeterea nautis, noctu ripas Merhae fluminis, loci si lurimis interscindit, longitudine pedum v. millium: cuius rei duplex consilium erat.

Primum, ut quas illi aquas ad inflandum fluminis alueum, mole retinerent , Heydamque versus extruderent, ipse interrupta fluminis ri pa in vicinas camporum valles alio derivaret. petiastae ipe Deinde, ut quo plus aquae e Stra rapas in latilii ma

88쪽

obsidio Ared ua. γ γ

ma pratorum spatia testias detulisset, eo maiore impulsu per eius decessum in molcm referretur. Id quod certo adeo euenit, ut quo angit striis utrimque molis latera coirent, eo altius arena fundo elueretur. Qua itis denique fabrii om

architectorumque omnium sentent ijs, quina on tuta tilem tantam altioribu S aqui S contaneri Polle architecti, negabant; an te uertendum tamen Spinota om-2MMecte-nibus confiiijs duxit, ne hosti locum ullum penetrandi relinqueret. Aggeri igitur illi, quem feei, Ibi - ,- a nauali ponte Hagam versus produxerat ne medio linitissperfossus transiri scaphis posset alteram cras- - - ςi 'siorum arborum sepem praeduci imperat, su-Perneque transuersis arboribus ad alterius modum vinciri. Tum aggeri secundum id septum latus, loriculam imponi, altitudine pedum v. g u. isponendos tegendosque libratores. Munitiones praeterea duas, quibus tormenta disponeret, hinc inde locat . Flumen denique Duplex alius ipsum tertio quartoque magnarum arborum 2 ta'. praefixarum vallo magnis inuicem interuallis, hinc inde intercludit contra obsessos, cotraq; externum hostem; ut si disij ciendi O eris causa vidi Villi. naues essent immissis , oppositis arborum trun-

Cis earum vis minueretur, neu ponti nocerent,

ratesve perrumperent, ipsae prius ad praefixas

trabes appulsar. Inter hanc utramque extimam uiue, flumiarborum sepem, ad anchoram stabant naves ni impouiae

hostium nuper captae, malis in proras antror . 'stam submitiis, ad excipienda lacerandaque ob Hiarum nauium vela . Is s pons instratus est , impositaque ponti loricae tabulis saxo est ir-tis. Non ullae carinas habebat P foratas, sed ita uiis , occlusas, ut eductis foraminii obiicibus, haustaraiaeque ae m.

89쪽

que ingenti aquae vi, flumen subito subirent

nanigationemque intercluso penitus tranfitia impedirent . Extimae arborum scpi praenata- Οοereris p ibant mali duo, punctim colligati . Ante hos . hisium.' ' ex clibabat oneraria completa pice ς resina Be 'in' stuppa, reliquisque rebus ad incendia praeparatis: quae , ii hostis aduenisset, in aduersarioti,n , i,siarii In classem i mista, magnam haud dubie editaris dammis te tura fuisset stragem. His persectis, nihilo se- Onon' ' , pnitis hostes, aggeris a nobis intersecti detri-

paravi. ment tam locis VI cInloribus reconcinnarunt ,

gemina munitione hinc inde ad oras fluminis

facta, ne eruptionibus administrationem ope B edam eo'. ri S impediremus. Simul Bredani, vel ut in la- bo .nt mol oris partem venirent ,& fluminum suorum res Φη ς ε' fracta vi moles apud Seuen bergam facilius perficeretur: vel ut frustra retentatum Decembri opus , aggeribus, quibus flumina separantur, attollendis compensarent, ad aquas castris nostris superfundendas, eos aggeres densare altiusque ducere ceperunt. Ea re cognita , Spi-Μinhio sus nota cum Me rham flumen solito alueo demo- ,3'.44,, , Vere non posset fossam bis mille ducentorumpestros in fla pedum longitudine, propter urbis menta de-

ς' 4ς ιμβ pressit Vbi fastigiolior humus aquas retinebat qua stagnum Omne, riuo circum urbis latus ducto, in Meham auertit, ne aquae in castra sua al-Aesterum lius supermitterentur. Ruae fossa priusquam tum a. 'per se 'a esset, aggeres a Bredanis in flumine aucti firmi que, collectarum aquarum alluvione disiesti, ostia munimentaque nonnulla moenium summa urbis trepidatione labefactariit. hi iii, in Simul prope Seuen bergam summa relabentis

90쪽

depresserant fundo Ruminis emersit, molem que omnem superiniectam disturbauit. Cui rei illud etiam diuin et tute is successit, quod quam uiae de diu ea fossa tot simul operarum manibus intueretur, etiamsi ex urbe perpetuo in nostros 'VJς μ' 'iacularentur, unius solummodo militis humerus minore fuerit glande traiectus. Nondum Seuen bergani sententia destitere, quantumuis difficulter confieri posse intelligebant, quod iam tertium quartumve frustra fuerant machinati. Qui conditionis iniquitatem Hostis ham x perspiciebant, inani simulatione eo S velle ob-πνetita, sessorum spem sustentare opinabantur. Illi ni ria. hilominus susceptam molem utrimque ab ripis flumin is instauran dam l ocant. E i sirmandet d i- rectas ad perpendiculum arbores in flumen de mandant. figunt, glebas per manus transditas de ijciunt. Interualla arborum saxis grandibus, cespitib' sarmentisque effarciunt. Ne labor intermitteretur, cespites humilioribus locis effossos unde aqua istus depulerat attollunt in metas, instar soporia; ut quos ex aquis estu ad auctis extates viderent, lintribus adueherent.Naturam deni que ipsam aduerso mari fluuioque superuadere nituntur. Iustinus Nassauius suos quoque Brede aggeres denuo instaurare, ostia muni- quoquTν 'mentaque labefacta reconcinnare instituit. UVallos preterea murosque aduersus tormenta attollere, ne et dificijs adeo iaculatione nostra noceretur. Spinota, etsi Architectorum affir- Σφε Μεν- matione iam utcumque crederet, castra sua ne nolzm4iu, que redundantibus qstu cloacis, neque restagnantibus opoidi iasiis submoueri posse , ex quo noue fosse ductu , paludes in Merham ab δgris