장음표시 사용
11쪽
V. x3. ADHuc , id est praeterea. HEREDEM ADDUCAM TIBI, idtest, possessorem , Assyrios . QUAE HABITΑs IN MAREsA: patria Michaeae in tribu Iucla : neque tu ab ea clade eris libera . Maresa lignificat hereditatem e se ludit vocabulo , ad heressitatem adducam hereaem . UsQUE AD ODOLLAM . Urbs in tribu Iuda a Roboamo coiri ructa, II. Paral. XI. 7. Ergo usque ad eam urbem penetrabi GLORIAIs RAEL, id est heres gloriae Israel Ua. stata ea regione & subdita , in Odollam &I udaeam & eius urbes irruet hostis, quem gloriam Israel vocat, seu heredem gloris.
V. I 6. DECALvARE , comam rade, quod fiebat in magnis malis. SUPER FILIOS DELICIARUM TUARUM, id est ob filios delicatos tuos, qui ducuntur captivi. DILATA CALvITIUM TUUM SICUT AQUILA . Quae quodam tempore pennis nudatur , &eas mutato neque tune venari potest. Heb. Schol. illud sicut aquila, iungit cum verbo transmigrabunt, se : quoniam ut aquila tranmigrabunt, scilicet filii tui ; quo. niam ea avis prae ceteris altissime volat. Sed prior sensus praestat, eui ordo litterae, de accentus Hebraici favent.
x Michaeas a Michaea filio Iem Ia, cuius mentio III. Reg. xx I. I 4. Nam
noster prophetavit sub Ioathan , Achaz , di Ezechia; ille vero vixit sub Achab , Issaphat, itaque noster ducentis, vel centum, & quinquaginta annis illo est poste. rior . MORAsTRITEN . Morasthi suit viculus in tribu Iuda iuxta Eleutheropolim ad orientem eius. IN DIEaus IOATHAN, &c.
Hinc patet Michaeam paulo post Osee , Ioel, Abdiam , & Ionam caepisse prophetare. Nam illi coeperunt sub inia , qui fuit pater Ioathan . QUOD vIDIT e quod scilicet verbum , id est quam visionem ,
aut prophetiam divina accepit revelatione. SUAERI AMARIAM , ET IER UsALEM : prOphetat enim contra Israel, hoc est contra decem tribus, & eontra Iudam. V 2. AUDITE PopuLI OMNEse tam de eem , quam duarum tribuum . PLENITUDO EI Ust omnes qui illam incolunt , &implent. Si T Do Mi Nus DEus von Is IN lTasTEM : quod sollicet ego prophetae Inu
nus impleam, & vos moneam, ut ab id lolatria, & peccatis recedatis. DOMI Nus DE TEMPLO fANCTO suo , id est qui in caelo tamquam in templo maiestatis suae augustus re sidet. V. 3. EGREDIETUR, scilicet ad punie
dum . Potentiam suam, quae latere vide batur puniendo ostendet . CALCABIT SUPER Ex ELIA TERRAE: calcabit excelsos,ia potentes, i4 est optimates Isi ael. V. q. ET CONsUMENTUR MONTΕs e principes, & potentes Deo premente instar montium fulmine ictorum . liquestent,disolventur, & consumentur. UALLEs, id est , plebeii. ScrNnENTu . LXX. Taba seeut, id est liquestent, consumentur m re cerae, quam solvit ignis , aut nivis s lis ardore tabescentis , & per torrentium alveos decurrentis. V. I. IN ScELERE IAcon OMNE IsTUD id est , mala haec omnia ob scelus: Iacob, hoe est, decem tribuum, evenient. ET IN PECCATIs, &c. est eiusdem sententiae repetitio. Quod scELu; IAcoa ὶ Quis causa suit Idololatriae decem tribuum ὶ NONNE SAMARIA ὶ Nonne Reges , & Principes populi Samariam incolentes, & populo in scelere praeeuntes AE ExcELs A IUDAE Unde factum ut Iudaei Idolis sacrificarent in excelsis NONNE IERusALEM. id est, Nonne Reges , & Principes Ierosolymis agentes idololatriae auctores fuerunt , &promotores V. 6. PONAM SAMARIAM QUASI A. CERvUM LAPIDUM. Sensus est , Evertam
Samariam, adeo ut ipse locus sive mons . in quo sita est, vitibus conseratur. &fiat vinea; ipsa vero superba urbis aedificia, α muros detraham, & evertam usque ad la damenta, adeo ut eorum lapides; deiiciano tur, & devolWantur in vallem subiectam , ibique in acervum cumulentur. V. 7. MERCEs Erus. Donaria, & opes, quas ab idololatris reeipiebat meretrix, id est idolorum eultrix Samaria , & in prophanis idolorum delubris collocabat , pretiosam supellectilem auream , vel argenteam , vestes &e. vel mercedes vocat dona , sive divitias, quas collegit Samaria ex commercio, & amicitia gentium, qu tum idola colebat: quas mercedes vocat quoniam propterea ipsi dabantur , quod id ita earundem gentium adoraret: quae explicatio melior est. QuΙΛ DA MERCEDIBUs
12쪽
MERETRIcrς CONGREGATA suNTe occa- hostes videre, aut audire, eoque gaudere. sione idololatricae superstitionis donata, vellIN DOMO PULVERIS; pro pulυeris in He parata . ET UIQUE AD MERCEDEM MΕ-lbrato est, mDy Ophra, quod duplieiter ae-RETRicis REvERTETUR. Hae divitiae a me cipi potest , vel ut appellativum signifieanx retrice Samariae transibunt ad Ninivem ADtpκIverem, & sensus erit; in clade, & rui-syriorum Metropolim, quae & ipsa mere-ina urbis, & aedium magnum pulverem traiatrix est , hoc est cultrix idolorum, eritquelhentium dum Cadunt, pulvere vos aspersiis illius merces pro praestito opere eversionis,lte, ut dolentes , & lugentes solent . Vel de direptionis Samariae, ad quam nutu Deilest nomen proprium urbis in tribu Benia- vindicis Samaria peeeatorum evocabitur. min Iosue xv m. 23. & sensus est simpli-V. 8. SUPER HOC PLANGAM, ET ULU-Jrior; in Aphra, sive Ephra pulvere vos L Aso, &c. id est, Ne Israel falsum pu- conspergite, ut nomen ipsum urbis signi istet esse quod assero, factis etiam dolorem ficat, Sc invitat calamitas, qua premimur. meum testabor, & nudus incedam , quial TRANsi TE VOBIS. Hebraismus idem signi- non solum Israel vastandus est , sed etiam'ficans quod transite: sic dicitur Cant. r. 8. Iudas, & usque ad portas Ierusalem veniet is ignoras te, pro se ignoras ; est enim i plaga, & ealamitas haee. UADAM spoLIA-llud te paragogicum, ut cum apud Latinos Tus, ET NUnus: ut hoc facto significem legimus Tute, id est tu ipse. H a1τATici Israelitas nudos, & gementes in captivi- PGLciiRA . in Hebraeo est 'rivnIον D. talem esse dueendos: simile est factum I-lfebeth Sanir , Habitatrix Saphir . Potest satae cap. xx. PLANCTUM TELUT DRACO. t haec vox accipi ut nomen appellativum, &NUM : qui ab elephantis, cum quibus pu- ut nomen proprium . Si dicamus esse no. gnant, oppressi, magnas, & lamentabiles men appellativum sensus erit r o habitato voces edunt. Vide Solim cap. xxxvi II. Po- res Samariae, quae pulchro, & uberi Ioeolyhist. & Plin. Lib. VIII. cap. xI. Loc Tu Misita est, trans te, hoc est, ite in captivita QUA II sTRUTHIONUM. In Hebr. est, qua-ltem, id est ibitis cum magna ignominia. s filiaram Rrtithionum p struthiones enimJSi accipiatur ut nomen proprium , non feminae magis quam mares clamosae , ma- constat quaenam sit Sappir, aut ubi sita, gis quoque lugubrem edunt vocem. Aliquiscum hoc nomen alibi non inveniatur. Su- vertunt, ut iuvenes fruthionum , pulli e-lspleatur Cornel. a Lapide esse eam quae anim strutionum a parentibus derelicti, immollio nomine dicitur Saphora , vel Saphor- contempti, ut ait Iob cap. xx xl x. I &lme, vel Sephoris, vel Sephoron , quae ut Ierem. Thren. Iv. 3. miserabiliter eiulant. volunt Hegesippus , D. Hieronymus , &V. 9. QUIA DEsPERATA EsT PLAGA Adrichom ius, est Diocaesarea. Nihil eertivius; stilicet Samariae. Plagam votat Ela - in hae re potest affirmari. CONFUSA IGNO-dem ab Assyriis illatam, indeque nascen-lMi Ni Ar propter dedecus captivitatis . 'Intem famem, & pestilentiam . QUI A v EmTlHebraeo est, ut vertunt Vatablus, & Pa- UsQUE AD IUDAM , &c. nam excisa Sa-igninus, nuda pudore, id est nudo corpo- maria anno sexto Erechiae a Salmanasar re, ut aecidit iis qui vestibus pene omni- rege Assyriorum, mox anno Iq. EZechiae, bus detractis , rapiuntur in captivitatem. Sennacherib qui successit Salmanasari, pro-l AE HABiTΛT IN ExITU . In Hebraeo serpens, δc ulterius progrediens , venit indest, qua habitas 'la T in Saanan , tDa- Iudaeam, multasque urbes cepit, ipsamque nan, quod etiam accipi potest ut nomen Ierusalem obsedit, sed ibidem ab Angelolproprium, vel ut appellativum. Si ut pNocelsus est IV. Reg. xvrri. & xl x. prium dicemus Saanan eamdem fuisse cum V. Io. IN GETH NOLITE ANNUNTIA. Saanan, quae suit urbs tribus Iuda , Iosue RE. Cohibete dolorem, nee velitis clademlxv. 37. vel potius eamdem cum Sennim , hane vicinis gentibus Israelis inimicis nun-lvel Saananim, vel Sannanim , quae fuit clare, ne si hoc audiant, malo nostro lae Iurbs in tribu Nephthali subiecta Samariae tentur. Sie H. Reg. II. 2o. dicitur: Noli-lut patet ex Iosue XIT. 33. Iudie. Iv. II. re annuntiare in Geth, neque annuntietis in Si ut appellativum, dicemus sermonem esis
mριφιν Ascalonis , ne forte laetentur fliae se de Samaria, quae dieitur habitare in ex Philishsim, ne exuli ni filia ineircumciso- tu, id est in fine terrae sanctae , proxima min. NE PLORETis , scilicet ut possintlhostibus, vicina Assyriis. Et sensus erit:
13쪽
Ne putes o Samaria, te ut prophetae minantur captam ess e a Theglat phalasar, qui IV. Reg. xv. 29. aliquos ex te cepit , quasi tuae omnem poenam tuis sceleribus debitam persolveris. Non ita est. Nondum es egressa, & abducta in captivitatem , abduceris tota, ita ut nemo ex te , vel vix ullus in Samaria supersit . Idem erit sensus, si dicamus Saanan esse nomen pr
prium. PLANCTUM DOMUs v ICINA ACCIPIET Ex voctis, pro, domus vicina in Heia
brato est, bae en Ira heth hosti, quod aeque ut praecedentia accipi potest vel ut nomen proprium, vel ut appellativum. Si ut proprium, dicemus suisse locum aliquem, vicum, aut oppidum vicinum urbi Saanan, & sensus erit , Bethaei let , quae est vicina Saanan , & eius vastatione planctum accipiet, quia mox & ipsa vastabitur, ip
sa, inquam , qua Ititit shimet , id est in
seipsa, suaeque munitioni confidens, & suis viribus. Si vero ut appellativum , ita ut Bethaei fel idem sit quod domus vicina, sensus erit, Iudaea: & Ierusalem , quae est dornus vicina Samariae, quaemadmodum ex Samaria ob vicinitatem accepit idololatriam , & 'culpam: ita & poenam, & excidium, & luctum accipiet ab eadem. Ιerusalem, inquam, quae stetit sibi , scilicet in suis viribus, & robore confidens. Vel,
quae tam elegans erat, & egregie constituta. & sundata. V. I a. INFlRMATA EsT IN BONUM , id est ad operandum bonum . QUAE HABITAT IN AMARITUDINIBVs . Hebr. Qtiae
Aobisai in Maroth. Vel est Maroth nomen Ioel, & fortasse est urbs illa , quae in tri-hu Iuda ponitur Iosue xv. 38. & Mareth vocatur. Fuit etiam alia urbs nomine Mara in tribu Manasse cuius meminit Adri- com ius in descriptione eiusdem tribus. Uel est nomen appellativum , signincaturque eadem domus vicina , tribus scilicet Iuda, quae habitat in amaritudinibus, id est peccatis ad amaritudinem, & iram provocantibus, & quam manet a Deo vindictae amaritudo, qua punietur. QUIA DEscENDIT MALUM, &c. Nam ut ait S. Hieronimus Sennacherib Assyrius vastata Sama. ria venit etiam Ierusalem, misitque Rah. sacen , qui Ierosolymitis insultaret IV.
POR is , &c. id est , exaudietur in Lachis sonitus quadrigarum Sennacherib, quo praepavore quasi stupidi reddentur eives Lachis , cives, inquam , Lachis qui primi
ex Iudaeis idolorum cultum didicerunt a Samaritis , & exemplo suo perverterunt Ierusalem , ad idololatriam eam adducen.
nacherib, sed civitas Lachis, nam in He braeo est 'anta thithne, quae vox est seminini generis, & de Sennacherib diei non potest. Sentus est, Lachis missuram in Geth ad opem postulandam, sed frustra . E-MIssARIos . In Hebraeo est ci' bo sillu-ehim, a radice n v salaia , misit : mittet nuntios . Italice diceremus, mandaramus, quod benet Hebraico respondet. Sta PER HEREDITATEM GETA , id est ad Gethaeos, vel quia in Hebraeo est mnomo barbal moreseth path, verti potest, super, vel ad Maresa Geth ; urbs enim Maresa per tinebat ad Geth. Noster vertit hereditatem , quia Maresa, Morasa , vel Mores th, idem est , quod hereditas . Do MusMENDAclI: quae Geth est domus mendacii, promisit enim regibus Israel se opem laturam contra Assyrios , quod non prae stitit. In Hebraeo domus ui 3ria batthe iaplurali; quare aliqui vertunt domos , reserentes ad Maresa, & Geth. V. II. ADHUC HEREDEM ADDUCAM TIBI, QUAE HABITAs IN MARM A ; id est, o Maresa urbs Iudaeae , quae heredita tem tuo nomine significas , ad te veniet hostis, qui te hereditet, & capiat . Us-QUE AD ODOLLAM , &c. Odolla erat urbs in finibus Iuda . Sensus esse videtur: Gloria Israelis quasi loco pulsa , & ce dens, veniet usque ad Odollam, ad quam accedet Assyrius paulatim progrediendo ,& Israelis, & Iuda civitates occupando. D. Hieron. Ribera , & alii Gloriam IPrael , per antiphrasim interpretantur , ignominiam, quam ab hostibus passus est Israeli, & ad Odollam, hoc est ad rem tissimas usque Iudaeae urbes pervenit, cum victus est, & ductus in captivitatem. DE CALvARE e o Samaria, & Iudaea capillum tonde in signum luctus . SupER , id est
propter. DELICIARUM TUARUM , id est delicatos tuos. Sic UT AQUILA: cum plumas omnes mutans nudo est vertice. TI
14쪽
I lae omnes tetrae lanciae, AUDITE latam caelitus de steteri hus vestris plectendis lententiam. ET DOMl Nus DE TEMPLO fANCTO suo, id est de caelo, in
quo quasi in templo suo & palatio regali gloriosus residet, ipse ΠΥ voBIs , mihique oestis, quod Meio mihi commillo fidelitet
persundius sum, vos monendo , corripiemdo, & imminentes capitibus vestris pcenas praenuntiando. V. 3. ECCE DOMI Nus DE LOCO SUO ,& e solio eaelesti EGREDlETUR : nova expeditione suscepta, ET DEsCENDET iratus, armatus, saeviens, instar archistrategi graviter offens, ET CALCABIT, comeret , exscindet etiam Ex CELs A TERRAE , &principes quantumcumque polentes . Sic vidit eumdem Dominum egredientem David a , Ezechiel , Apostolus Ioannes ,
V. s. OMNE IsTun malum, omnis strages, omne excidium terrae sanctae; unde,
quaeso, & quo ex sente R IN sc ELEa E, id est ob scelus posterorum Iacon , & obhorrenda pereata totius DoMus IsRAEL :
ita Remigius, Lyranus, Valabius. QUOD 2CEL Us IACOB Pagninus, quis fuit causa transgressionis Iacob NONNE SAMAR1A Pseu reges Samariae, id est decem tribuum , qui acceptos ab Ieroboamo primo vitulo; Bureos, cultu perpetuo persecuti sunt . la-liisque, ut prosequerentur, duces , auctores, impulsores fuerunt: in tantum ut etiam tribus Iuda, quae hucusque pene in . victa steterat, nune similibus sordi hus tota stateat, sub impio & profano rege Achaz b, quo regnante excelsa idolis pettotam Iudaeam erecta sunt. Etenim QU AEcausa, quis auctor, vel unde ExcELs A ista IUDAE , antea istie invisa & incognita NONNE ex IER UsALEM P nonne a sacrilego rege Achar qui idolis in ipso quoque
Dei templo statuas & aras e erexit : &hoc exemplo suo pestem hane in totum regnum invexit. Sed V. 6. Samaria, utpote princeps, & prima origo huius mali, primo loco plectenda. per Assyrios ergo destruam, evertam, in pulverem redigam muros eius , templati palatia : ut ex iis nil supersit praeter AcERTUM LAplDUM , reliqua urbe nonni. si vineis plantandis , & conserendis agri deserviturar ita Hebr. Cal. LXX. Pagnianus, Uat ablus, Arias & a Lapide . Et patet ex simili poena quam Ierolblymae in. fra d comminatur. Et vero Samariam sorito aequatam suille a Salmanassare, & agris ac vineis destinatam, licet non expressit asseratur in Regum historia, sat tamen insinuatur, cum , abductis in Assyriam Israelitis , Chutaei eo inducti dicuntur tantum possedisse e Samariam , habitasse vero in aliis urbibus ipsi ante subditis & annexis. Postea tamen instauratam paulatim , & pri-lfino splendoti subinde redditam constat et Iosepho, & aliis alibi s adnotatis V. 7. MERCEDEs EI Us , id est fruges Seopes Samariae, quas iactat sibi illa meretrix g, id eis idololatra , ab idolis suis quali mere edes sui meretricii, seu idololatriae, caelitus obvenire , OMNEs IGNE COMBURENTUR ab A ssyriis r ita S. Hieron. Remigius, Hugo & Lyranus . Vel si quae
maneant reliquae, REVERTENTUR AD MER
CEDEM MERETR Cis , id est a priori porus sessore devolventur aὸ alium, ab Israelitis ad Assyrios, ut his tamquam antiquiori bus meretricibus serviant pro mercede lain horis impensi in expugnanda, subigenda&exscindenda nova hac meretrice Sama
V. 8. SUPER HOC', ex intimo viseerum dolore quem ex hae Samariae mina concipio , simulque ut vobis reipsa ob oculos ponam miserrimum statum in quem devolvemini , v ADAM plena luce per mediam urbem sm L ATus extimis& honorati ,ribus vestibus, pannosus , sacer ac semi NUnus, ut nuper secit etiam collega meus Isaias h . Plangam v ELUT draco , qui devicti elephanti sanguine , quem avidissime exsugit , ebrius ac tur gidus , mole ac pondere eorruentis su pra se elephanti moribundi o pressus , horrendos ac lamentabiles eiulatus emitistit , teste Solino & Plinio . . Et lugebo uu Asi I ruthio k, maxime semella , quae quando in ferrea hastilia, quae venain tores ei rea nidum illi defigunt , incautior sese inite it , flebiliter iugit ac stridet I t ste AEliano i, LXX pro struthionibus ver tunt , firmes, alludentes ad sabulam Gemtilium , vel . si mavis ad meretriera persirenes designari solitas, quae more praefi-B a carum
15쪽
amasios suos detinere, ne se deserant,' aut amores inchoatos abrumpant. R. David&NOvantes vertunt ululas, praeter usum vo- eis Hebraeae n laana, quae nusquam titulas
significat, quod sciam. S. Cyrillus accipit passeres marinos, vel philomelas , quae ra ptis, seu ovis, seu pullis , lugubre melos fundunt , eum alias suavissime cantillent. Sie & ego, inquit Michaeas , lugubri planctu prosequar pereuntem Samariam a
V. 9. 'PLAGA Eius , id est vulnus &elades Samariae inflicta ab Assyriis , incurabilis EsT ae DEspERATA . Neque in illa sola stetit, sed PERvENIT UsQUE AD IUDAM , attigit & obruit etiam portas urbium popuLI MEI Iudaici, quin & Us-QUE AD IER UsALEM devenit . Factum id a Sennacherib , qui multas Iudaeae urbes cepit, ipsamque Ierosolymam obsedit, IV. Regum xv tal. &. x x. ita S. Hieron. Theodoretus & alii. Haee tam tristia
V. IO. NOLITE ANNUNTIARE O vel LACRYMis vestris indicare vicinis hostibus
Philisthaeis iv GETH, ne scilicet inde laetentur, tibique insultent . In sequentibus pulchre ludit Propheta in urbibus quibusdam primo Samariae, deinde etiam Iudaeae,
nomina urbium ρ partim ut propria, par tim ut appellativa accipiens , hoc modo Vos o incolae urbis Aphra q, id est PuI- veris , iuxta nomen vestrum , PULTERE vos prae luctu CoNsPERGITE . Et tu V. II. HABITATIO , id est incola , urbis Sappis , se a Sept. Oron , id est , Pubchra, transmigra ad squalorem careeris ,
confusionem & ignominiam. Tu qui habitas in Saanan r. id est , in egressu , seu in abundantia, & hactenus non es egre Lius eum reliquis a Teglaiphalassar , f ab ductis, iam sub Salmanassare apage & tu in Assyriam. Porro sub his tribus urbibus Samariae subiectis , intelligit synecdochice
reliquas etiam omnes urbes decem tribuum :sicut Isaias & Ieremias sub pauculis urbibus Moab & AEgypti reliquas omnes illarum regionum; & noster hie Michaeas sub duabus vel tribus urbibus Iudaeae totam Iudaeam comprehendit, eum subdit in fine verseuli , o Bethaeis i , id est Do-MUs v CrNA urbis Saanan haee enim est in finibus terrae Iuda , sicut Saanan in finibus est decem tribuum ) rLANCTUM
ex vieinae urbis vastatione, cum non mi nimo etiam damno tuo accipies e quae tamen hucusque stetisti tibimet , id est tuo
proprio rosore ac munitione. V. II. Denique qui I ABlTAT IN mer
th, id est A MARiTUDINI Bus , amara Scacerba multa patietur ab hoste Sennacherib , qui omnia urbis munimenta ιnfirmabit, deiiciet & evertet e pergetque nemine resistente usque ad portas IERusALEM *sed primum V. II. Tumultum ac strepitum quadrigarum Assyriacarum stupebit & excipiet urbs LACHIs t , PRINCIPIUM PECCATI , seu idololatriae Iuda orum ; QUI A fCELERAIsRAEL, nempe vituli aurei, & alia idola decem tribuum, primo omnium IN TEINvENTA suNT, & a te in reliquas Iudaeae urbes proseminata ac propagata . C
pta Lachis Vi 4. DABlT Sennacherib EMIssARIos, id est mittet volones & velites in maresa, id est in HEREDiTATEM , seu in agros &vicos hereditario iure subiectos urbis sa. tra piae GETH , nempe ut ea depopulentur ac devastent: eo quod Gethaei , qui semper suerunt DOMUs MENDACII , & seselis terunt REGEI ISRAEL , nune etiam instigarint eosdem Israelitas , & cives etiam Lachis, ut resisterent Alsyriis, promittentes omnem opem , sed nullam praestantes rita S. Hieronymus, Ribera & a Lapide. Nee propterea destitueris herede, o Maresa V. s. HEREDEM enim AEHUC TIBI
ADDUCAM, non Geth, sed Assyrium monarcham, ut sis deinceps illius maresa, id est hereditas . Et copiis suis PERvENiETusQUE AD ODOLLAM . id est ornamentum, seu gloriam IsRAEL . Odolla enim, seu multi, iuxta quam latuit David ti, urbs fuit ut antiqua, & sedes regia x, ita potens, vasta I ia elegans: qua corruenis te, corruere censebatur sortitudo, robur&gloria Israelia. V. 16. DECALvARE ergo, o Odolla, inquit Uatablus, vel o Samaria, ut S. Hieronymus & Rupertus . Neque per caput tantum, sed per universum corpus DILATA CALVITIUM , SICUT A UILA , quae
toto corpore depilatur ac deglabratur , di quidquid habet plumarum, cum ipsis etiam radicibus amittit quando senescit. Quia
16쪽
tu simili modo spoliaberis omnibus PILIIs DELITI ARUM TUA Ru MI LXX. Niis istis eatis suis , & qui tibi nune in deliciis
sunt. Omnes enim vel occidentur, vel capientur ab Assyrio, & quasi mancipia de- ealvabuntur ut olim in more suisse , ali bi E dixi. Nota. Sub hae aquila depilatione videtur tacite promitti nova Israeli aa gloria litteraliter sub Cyro; Allegorice ae principaliter, sub antitypo Cyri Christo ; Α-n3gogice, in caelo . Aquilae enim depilatae succrescunt novae plumae , ipsaque rei uvene icit, ut auctores Omnes tradunt.
Mors. r. I ERBuM DOMI Mi. Zce. En V simul patriam Prophetae ,
tempus quo vixit & argumentum opusculi huius: nomen porro Heb. ' . V. 3. EGREDIETUR DOMI Nus ,&c. Initium prophetiae seu oraculi, ubi vox egrediendi tribuitur Deo ex effectu novo, nempe ad pumendum, ut saepe Scriptura . CALCABIT ExCELSA TERRAE; hoc dest excelsos. Quod Propheta ipse magis explicat vers. s. ubi per Israel intelligit Iudam ,& per Iacob decem tribus.
V. 7. DE MERCEDIBUs. Idololatriae opes congregatae ; ad mercedes idololatrarum xentium revertentur, quando auserent om
nia Assyri i & Chaldaei. Hic opes I frael s
& Iudae in idololatria partas vocat me cedes idololatriae, meretricis. V. 8. Addit planctum . tamentationem& nuditatem, ut solebant sacere in imminente clade Prophetae, ut patet ex Isa.
V. Io. IN GETH, &e. Plaga ingens est, sed nolite annuntiare ne hostes Gethaei,&Philistini de nostris malis laetentur e animo & eorde lugete, & inter ruinas murorum in pulvere abscondito. V. II. TRANsITE vonis, &c. Fugite , abite , ibitis in ignominiosam captivita tem . Habitatio tua pulchra Samaria 'erit ignominiosa e non est egressa sponte Samaria, quae habitat in exitu , seu in via Assyriorum ; utpote propinquior illis venientibus in terram Israel : non , ininquam , sponte egressa est , sed coacta &contrita . Planctum domus vicina accipiet, nempe Ierusalem, & exemplum ex Samaria, Ierusalem, i aquam , quae adhue stetit , quando capta fuit Samaria ; sed postea ne ipsa quidem stabit . Locus iste perobscurus, sicut dixi reddi potest totus. Nam alioqui verba haec prophetica obscuram habere videntur allusionem ad urbes ignotas. Uariam etiam habent in - Hebri lectionem; & quaedam aliqui nomina aecipiunt ut propria , aliqui ut appellativa : vulgatus omissis allusionibus posuit significata . V. I 2. QUIA INFIRMATA EIT IN Bo-NUM, &c. Loquitur nune de Ierusalem , malum etiam illi denuncians & persistit Propheta in allusione ad urbes Iudae , sicut vers. II. decem tribus expressit persuas etiam urbes. Infirmata es IERusALEM. Hebe. Σ'Σ ribri 32 hi ei ala ut ob quia dotiis propter bonum , stilicet amis sum quod abstulit hostis r quia descendit malum a Domino in portam Ierusalem . Nam ex Hieronymo , Sennacherib , post vastatam Samariam , venit contra Ierusalem, misso Rapsace qui insultaret Ier solymitanis IV. Reg. xv m. I . & Isai.
V. I t. Lachis urbs Iudaeae est . Hane Sennacherib primo invasit, quae prima suscepit in Iudaea Idololatriam, & ideo prima dat poenas. Hinc . vers. I . significat missos emissarios seu legatos ad Geth Al Philisthaeos pro auxilio r domus in plura.
17쪽
A. Hebr. =na tete , domus vela menda. xii, b: in deeeptionem filiis Israel.
Maresa - tu moratas , proprium nomen Ioei. Porro significat hereditatem, rad. - s hinc nova allusor adducam tibi haeredem , scilicet Assyrium, idque usque ad Odollam penetrabit Assyrius. De hae urbe Iosue x II. I s. Item II. Paral. xl. 7. Item II. Machata vers. 32. Adrichom. eo , inquit, veniet gloria Israel , hoc est Assy-Mus, qui vocatur gloria Israel o vel per antiphrasin ex Hieronymo , quia secum abstulit gloriam Israel, & eam hereditavit V. IS DECALvARE, &e. Verbum semininum est, ac proinde apostrophe ad Samariam , quamvis aliqui reserant . vel ad
Israel licti sit malaulinum, vel ad cudollam; de qua proxime , non certe ad Ierusalem, quia adhue stetit sugato Assyrio; de quo dixi vers. II. Ex Eius DEM AUCTAR O. Vers. r. Morasthae , vieus , seu pagus in. tribu Iuda , iuxta Eleutheropolim . Vers. 3. QUOD sCELus Iacos, id est Inraelis. Do Mus IsRAEL , id est Iuda ,
ubi domus & templum erat. Hem. 6. MONTEs ET v ALLEs o Principes
Rers. 8. Dracones victi ab Elephantis lamentabiles edunt voces . Plinius Libo VIII. eap. xl. Sic struthionum pulli eiulant, quando a matribus deserunturis
Propbeta populi sui multiplieem Inissitum, a Itaque peccata recensent, praedieit vindictam oe eapiisitatem ira immiuere oe ob id Iugens.
reliquiarum futuram congregationem denuntiast.
ΑΕ qui eos itatis inutile, & operamini malum in egi libus vestris: in luce matutina faciunt illud, quoniam
contra Deum est macius eorum . 2. Et concupierunt
agros, & violenter tulerunt, & rapuerunt domos : &calumniabamur virum, & domum eius: virum, hereditatem eius. 3. Idcirco haec dicit Dominus: Ecce ego eogito super familiam istam malum: unde non ausere iis colla vestra, & non ambulabitis superbi , quoniam tempus pessimum est. 4. In die illa sumetur super vos parabola, & cantabuetur canti eum cum suavitate, dicentium: Depopulatione vastati sumus : pars populi mei commutata est: quomodo recedet a me , cum reUertatur , qui regiones nostras dividat λ s. Propter hoc non erit tibi mittens funiculum sortis in eoetu Domini. 6. Ne Ioquamini loquentes: Non stillabit super istos, non comprehendet confusio. 7. Dicit domus Iacob: Numquid abbreviatus est spiritus Domini, aur tales sunt cogitationes eius Z Nonne verba mea bona sunt eum eo, qui recte graditur λ 8. Et e eontrario populus meus in adversarium consurrexit: desuper tunica pallium sustu sistis: & eos, qui transibant simpliciter, convertistis in bellum. ρ. Mulieres populi mei eiectussis de domo deliciarum suarum: a parvulis earum tulistis laudem meam in perpetuum. Io. Surgite, & ite , quia non habetis hic requiem e propter munditiam eius corrumpetur putredine pessima . II. Utinam non esse I- Digiti Zoc. y
18쪽
vir habens spiHtum, & mendacium potius loquerer e stillabo tibi in viis num, Se in ebrietatem: & erit super quem stillatur populus iste. I 2. Conis
gregatione congregabo Iacob totum te: in unum conducam reliquias Isra
el, pariter ponam illum quasi gregem in ovili, quasi pecus in medio ca
Iarum, tumultuabuntur a multitudine hominum 13. Alcendet enim pan. dens iter ante eos: divident , & transibunt portam , & ingredientur per eam: & transibit rex eorum coram eis, & Dominus in capite eorum.
ROMANA CORRECTI . Vos s. In cartia Domini . Non subiicias, a
Vers. I. T NUTILE . Chald. rapinam . LXX. 1 labores, iὰ est mecata , quae laborum causae sunt, & dolorum: ideoque
Iabores vocantur, & Mores, ut Psal. IX.
4. OpERAMi NI id est designatis . LUCE,&e, quasi dicat, Summo manet. MANUs, id est opera. V. 2. CALUMNIABANTUR , id est per Calumniam opprimebant. Chald. & LXX. diripiebant. V. 3. SUPER r. Chald. & LXX. erecti , quasi dicat, Deprimam eorum superbiam . Passi MUM, id est calamitosum. V. 4. PARABOLA , id est proverbium , seu sermo parabolicus, scilicet per similitudines di metaphoras, quae solent carminibus adhiberi. CANTicu M , scilicet lugubre . Hebr. lamentabitur lamentatio. LXX. planctus plangetur. CUM su AvITATE , scilicet quae calamitosi lugentes canunt , hostes solent cum suavitate imitari , eantantes eadem. Chald. in afflιmone . PARs ,
id est hereditas, seu possessio . COMMUTATA EsT, id transiit in hostium pote. statem . RECEDET, scilicet hostis, vel ea. Iamitas. REUERTATUR , stilicet hostis . Divi DAT, scilicet inter se. V. s. Mi TTENs, &e. id est dividens tibi hereditatem, seu possessionem in congregatione Israel; quasi dicat , privaberis omni possessione. V. 6. LOQUAMiNI, Sce. scilicet solebant
talia dicere , qui Prophetis praedicentibus
mala non credebant. STILLARIT , stilicet ea lamitas; quasi dicat, Non patientur m la quae praedicitis. V. 7. ABBREurATus, Sce. quasi dieat: Numquid tam parvae est misericordiae , ut nos perdere velit TALEs, scilicet quales vos Prophetae praedicitis nox perdendi .
iidam tamen haec dicta a Propheta inis ligunt, ut sensus si , Numquid Dominus non potest facere quod praedicit aut
talia cogitat, qualia vos fingitis UERBA MEA, &c. quasi dicati: Nonne soleo s vere bonis ' Dei verba . REcTE . Chald. in veritate. GRAni Tua, id est vivit. V. 8. IN ADvERsARIUM , scilicet mihi; quasi dicat , Meae voluntati repugnatis . DEsUPER , &c. sensus est e Insuper tunicam & pallium, vel pallium quod super
tunicam est . SUsTULIsTIs , scilicet proximo , seu pauperi . SsMPLICrem , id est innocenter, seu nihil timentes . CoNvER-
Trois , &c. id est hostiliter estis perse
V. 9. DELICIARUM, id est in qui et eum viris suis delectabiliter vivebant; quasi dicat, Separastis a viris suis . LAUDEM MEAM , scilicet a vobis seducti idololatria , vel oppressi , impediuntur a laude
mea: vel si parvulis earum cum superio
ribus coniungatur, sensus erit, Tulistis cultum meum, qui idola colatis. V. Io. ITE , scilicet in captivitatem . Eius , scilicet terra ob peccata vestra .
CORRUMPETUR, &α quasi dieat, Pessime vastabitur.
19쪽
V. t I. SPIRITUM, scilicet propheticum. non Achaet rece Iuda, sub quo iste Mi- MENDACiuM, id est falsum ; quasi dicat dichaeas prophetavit, amplius centum qui Mallem salsa praedicere spiritu proprio ,lquaginta annis post cum, inquam nunquam tantam calamitatem spiritu Dei .lcius ille dixisset: Ecce fermones prophet
STILLABO, 8cc. quasi dicat: Cogor tamentrum Uuo ore regi boua praedicant ; fit evapraedicere tanta mala , quibus velut ine-loe sermo tuus i milis eorum . propheta inhelanes suis. IN vINUM, &c. pro, vinum conspectum regis adductus , per ironiam inebrians. Vinum vero pro punitione, m ibona praedixi te Ascende , inquiens , vadere Scripturae, velut ex calice propinata, sprqρere, o tradet Dominus hostes fu ma- ebrietas vero pro abundanti potatione qua-inus regis. Et quidem si in tali responsios dicat, Maximum erit malum. ne perseverasset, laudatus fuisset , & re-V. II. CONGREGABO, scilicet per E-imuneratus: verum quia serio adiuratus , vangelicam praedicationem . TOTUM , sci-iut ex ore Domini loqueretur , tristia &licet electos omnes ex Israel . UNUM , adversa prophetavit , in carcerem missus scilicet locum , seu ovile . TUMULTUA-lsuit. In eundem quoque sensum vertit Sy-BUNTUR, &c. quasi dicat: Erit maximairus interpres. multitudo , quae solet tumultum edere ,
scilicet multis colloquentibus , & strepi- M A R I A N AE.
tum . A MULTITUDINE. Chald. pra frequentia . Hers. I. AT AE 'ur coGIrATIs INUTI-V. 13. AscENDET , scilicet in ea tum V LE, id est malum , vana . Christus. Exi M non est Hebr. Chald. aut Hactenus peccata in Deum, nunc arguit, in LXX. PANDENs, scilicet more aperien .lquae in alios faciunt. OPERAMINI MALUM iis viam praecedendo: & quidem Christusti N CUBILIBUs vvsTRis . Ibi per noctem pallione sua viam aperiti t. PORTAM , sci-l& quietem nectitis fraudem. IN LucΕ MA- licet qua hic concludebantur gravati cor-ιTUTiNA . Simul cum luce exequuntur quae pore, vel in limbo, vel etiam in purga-lcogitarunt. QUONIAM CONTR DEUM EST torio. REx, scilicet Christus. CApiTE, idlMANus EORUM. Hebr. quia ad Deum
est principio. LXX. dux erit. id est contra Deum, aut fortitudinem
manus eorum. Sept. quia non Ie wru 3
E S T I I. ad Deum manus suas, scilicet ut pii ma
ne faciunt. Hieronymus, quia Deo adve Vers. II. T T Ti NAM NON EssΕM via fantur, alios opprimunti vox , e Mi &HABENs sPIRITUM , E TlDeum significat & fortitudinem; hoc po- MENDACIUM POTI Us LOQUERER : sTIL-ssterius secutus Chald. dixit: In manu e-LABO TIBI IN VINUM, ET IN EBRIETa- nim eorum adest potestis, scilicet ad ope-TEM, &e. Potest hoc se intelligi , ut pro- randum malum. Hoc Hebraeii alii sequun-pheta potius optet se non habere spiritum tur. Verba Hebr. utramque expositionem propheticum, & salsa esse , quae dicit , admittunt. quam ut eveniant gravia illa mala quae V. a. ET νIOLENTER TULERUNT . Heb. praedicit. Sed hoc non decet prophetam , rapuerunt. ET RAPUERUNT DOMOS . Heb. nisi consormans se divinae voluntati statim m domos concupierunt scilicet tu- addat , Heruntamen non mea sed tua volun-'serunt . ET CALUMNIABANTUR ia Hebritas fat. Quare alii sic vertunt ex He- opresserunt. In homines ipsos & hona eo. M : Si vir essem spiritum Iequens , olrum grassati sunt . mendacium concιnnans, o prophetarem tibi V. 3. SUPER FAMILIAM IsTAM , id est de υiηο π Aera propheta scilicet essem, gentem istam, MALUM. Super; pro, coriis pro hoc populo; quasi dicate Si essem va-'tra. UNDE NON AUFERETIs . Hebr. nonnus & mendax propheta, & placentia prae- l remome&tis colla infra, vobis quasi iugum nuntiarem, tunc essem propheta gratust imponam malum , unde colla non auferetis . huic populo. Et hie intellectus optime qua- ET NON AMBULABITIs SUPERBI. Hebr. nam
drat eum facto Mi charae alterius , de quo lambulabitis in ) altitudine, id est erecti, ut legimus III. Regum xxii. Cui cum nun-l Sept. & Chald. nempe iugum impositum Procius missus ab impio Achab rege Israel hibebit, faciet ut non erigatis colla.
20쪽
r. 4. SUPER vos PARAROLA, id est mo- nodia , naenia conficietur, quae parabolis solet esse plena. ET CANTABITUR. Heb. olamentabitur sementum lamentum. Geminatio exaggerat lamenti moerorem . DICENTIUM . Hebr. dicet scilicet lamentum , aut lamentator. DEPOPULATIONE. Hinc incipit naenia. PARs POPULI MEI. Pars, Pro
hereditate. Hebr. partem hereditatem populi mei mutavit , abstulit, scilicet Deus, aut hostis. QUOMODO RECEDET A ME , aut recedis, ut Regia, scilicet A lsyrius re . diit in patriam, vastato regno Israel , IV. Reg. xvir. postea rediit, di occupavit omnia , divisitque inter suos agros. Heb. Quo . modo absutit mihι eum nos speraremus Iresituturum agi os nostros eos dividit. V. 3. MITTENs FUNICULUM . Funiculis dividebant praedia . Ergo sublato agro ex Iudais. & coetu Domini , non erit qui illum possideat. FUNICULUM QRTrs. Heb. stinuuiam in sortem, id est hereditatem ,
V. 6. NE LOQUAMlNI LOQUENT , id est o Prophetae, ne dura nuntietis , nam super populum malum non veniet quod minamini . Hebr. non sissetis scilicet o Prophetae Rillabant scilicet populus dicet non sillabant his id est , non evenient
his non eo rehendet pro , comprehendent eos opprobria, quae scilicet vos denuntiatis . V. 7. DICIT DOMUs IACOB. Hebr. quoniam dicet iamias Iacob, scilicet Prophetis dicent Israesitae. NUMQUID ABBREvia TususT ; quasi dicat : Nonne aliquando pro. spera nuntiabitis, sed semper tristia AUT TALES SUNT COGITATIONEs Eius aut opera, aut sudia eius, scilicet Dei , quales vos dicitisὶ NONNE vERBA MEA BONAsuNT P Rei ponsio Prophetae . Uerba mea
bona sunt, sed bonis. V. 8. EcONTRARIo . Hebr. heri populus meus, id est qui prius ti nuper ta
xiT. Factus est hostis meus , aut populi . DEsUPER. Hebr. contrario vestem pallium, se ilicet ah obviis abllulistis Qui TRANsi-BANT SIMPLICITER, confidenter , secure. NuERTisTIS IN BELLUM , quasi hostes
illos spoliastis. Hebr. redeuntibus e bello. Belli tempore praedones multi per agros obvios spoliant . Id propheta accusat heri
V. 9. MULIEREs . Maritis eas abstulistis .LAt DEM MEAM , decorem Heb.' id est ornatum , quem ego dederam, abstulistis a Parvulis. IN pERpETUUM et, id est, numquam mulieres
viris aut parvulis ornatum restituistis. V. Io. SURGITE , ite in captivitatem. PROPTER IMMUNDITIAM Elus , quia vos terram illam pravis operibus polluistis. CoRRUMPETUR . Hebr. eorrumpit. Sed muta tis punctis in passivum vertetur , ut ver tunt Sept. PUTREDINE . Heb. eorruptione pes sima. Ita erit vastata ,ut vos alere non possit. V. II. UTINAM NON EssEM vlR . Ο-ptat salsa esse quae praedicit, quae tamen votissima erant. Hebr. utinam vir ambulans vento , id est ventosus & vanus essem . STILLABO TIBI IN v INUM , pro , ut in m
stillarem, loquerer tibi in vinum , id est ex
vino, quasi ebrius sine sensu verba inania, ut solent vino madidi. ET IN EBRIETATEM sinsueram, id est, ex sicera: qua voce Omnis potus inebrians praeter vinum significatur. ET ERIT SupER QUEM ; hoc est, utinam vana esset prophetia , quae dicitur super po
pulo hoc. Hebr. er esset silians id est,
vates populus Le . Dicebat enim populus, vana esse quae nuntiabant. V. 12. CONGREGATIONE CONGREGAB
IacoB. Haec facta sunt tempore Christi, non ante. Aut loquitur de liberatione populi per Cyrum . . AsI GREGEM IN DUI Ll. Heb. quasi gregem Bosta . Urbs Id
maeae ovibus copiosa . TUMULTUABUNTURA MULTITUDINE; id est, prae multitudione erit magna hominum turba . Hebr. tu. mutiuabuntur pra homine, id est prae homi nibus , prie hominum turha . V. I 3. AsCENDET, scilicet Deus. PANDENS , seu verιens, aras Parae inter alia aperire significat. Divi DENT, seu pandent, aperient hostes . ET TRANsIBUNT POR
TAM, id est portas urbium t illis portae
patebunt, eos intra moenia accipient v luntate , aut vi. ET INGREDIENTUR . Hedi egredientur, scilicet per eam r sic Hier nymus in comment. & Regia Uulg. &Sept. scilieet cum voluerint , profici lcen tur . Lovan . egredientur habent sine nota variae lectionis. Suspicor Roman. Biblia hac parte esse vitiata . TRANsiBIT REx E RUM CORAM EIs . Christus, aut Zoroba.bel, si loquitur de liberatione e captivit ite . IN CApi TE EORUM , id est primus rante alios ibit Deus . Theophylatus hos