Claudii Galeni Pergameni de temperamentis libri III. De inaequali intemperie liber unus. Thoma Linacro Anglo Interprete

81쪽

st GA L. DE TEMPTRA M.

'ot.bb.Je alio genere siccus,alio humidus.veru noli L entiae est ad priuens de excrementis eius, sti id c puerti, de propriis partibus disceptatio : FDιe. rum secundum naturam actiones, vitam

eius complent. His igitur siccus senex est, I quibus scilicet puer est humidus : ipsis nimirum solidis corporis particulis, OB-bus, membranis , ligamentis, arteriis, v Bis, neruis, tunicis, carnibusquec Mentoque Aristoteles, sciatum marcenti stirpi Ioad similat. Quippe stuPes nouella dum

sunt, molles , humici eque cernuntur: senescentes,asi idue magis siccescere videmtur: ad postremum aridae prorsus reddum l8rem se tur: idque ipsis mors est.Ac quod siccisii- η ll ι, 'mus ma aetatum senilis fit, ex iam dictis liqueti li absumpto Quod autem & frigidissimasit ad vel mata li radioli gis est euidens : ita ut de eo nemo dubita l humido ea uerit.Nam& tangenti es,frigidi appa-l loris pabi, rent,& facilem frigidum statum mutana H llo, ob i l ei tur:& nigri & liuidi frigidis morat frigii lii '. bis facile capiantur,apoplexia, neruorum

Hi sing resolutione, stupore, tremore, conuulfio- -αμὶ aph. ne, destillatione, rauciame. Porro periit 3 Lli eorum omnis paulo miniis languis: ho-:s 'Calyn que unaperiit & coloris rubor Iam vero riuus est concoctio his,& digestio :& Gguifica- sucultatu tim& appositio,& nutritio,& appetentia, os rege dc senius & motius, obletia omnia sunt, vi-

82쪽

aliud est senium, quam via ad interitum3 statia, vel ita si mors, naturalis caloris est extin- salieni pristio utique senium veluti tabes quaedam msi ipsosis eius fuerit. Verum non perinde de pue austrum

rorum,& florentium aetate inter medi- tum. eos conuenit.Sed nec d1rimere inter eos pueri, an litem estpromptu probabiles enim sunt'retes ea virorumque rationes,tum eorum, qui pue u liores. o ros calidiores bine, quam florentes aetate Seneelus censent: tum eorum, qui contra, floren- quibusdgtes calidiores pueris eue contendunt .Al est morbus teri nanque ex eo quod sanguinis humor naturalis omnium,quae in animalis habentur cor GH.likGrs pore, calidissimum natura fit: tum quod san. tuen. scelus in utero proye modum sanguis tan Sarai , blitumst: post enim fingendis utiq; iam par- calidisi. tieulis, aliud os effic1tur,aliud arteria,alh- mumco ud vena, aliud diuersum ab his aliquid, oris pano omnia tamen rubra: tum quod sangui- dicit-indinem syncerissimum, calidissimumquo ob ex Galeni tineat, colligunt calidissimum esse: gesta; sententia. tum in utero foetum . quod si est, etiam h ubilis pueros quanto gestatis in utero pro omniis qia

res sunt, tanto esse norentibus aetatet c. In corpore

lidiores. Alteri quod etiam plurimus sunt caIN sit in florentibus sanguis, ac copiosior dissima,

quam in pueris. ita ut eius occasione cre- sal ea. L

bro his sanguis profluat: quinetiam quod ἰ δεῖ se.

83쪽

s o A L. DE TEMPERAM.

Teb. alii ter flauae bilis saccus, qui sanguine multo et manar- calidior, plurimus his sit: proptereacta idus epist. lidiores esse florentes,quam pueros,confirLLI. San- mant. Rursus illi ab ipsis lanctioni.

guis s it bus, quod tum augeantur: tum plura, Imulius loquam pro corporis sui ponione, alimenta pubertata tum appetant, tum conficiant, valite . pat, dum esse in pueris calorem asseruli naute Ηi contra, humiditatis occasione pol hanc,apb. tius, quam caloris vi, augeri illos colla ii 27. 29.lo tendunt. At concoctione non modo fio lib.3. rentes, non vincere, sed etiam longe ab

iis pueros vinci. Nam & vomitiones j iis ex incostis cibis accidere,& deiectio. nes humidas, asperasque,aca succo alie-

nas. Quod si appetunt plura, nihil ii

facere ad caloris robur. primum enim id non accidere caloris copia, ut animal appetat plura: imo contra refrigeratis scilicet his partibus quibus appetentia; debetur. Deinde quoniam non tam . tum ad nutritionem,sed etiam increme tum, alimenta moliuntur, idcirco etiam plurimis nutrimentis, iis esse opus. Iam vero reliquis functionibus uniuersis etiam non obscure inseriores esse pueros his, Hoe de qui florenti sunt aetate: ut qui nec ingre- somno Iradi, nec currere, non portare, nec qui in quam, in summa, agendorum operum G

84쪽

militer obire queant : cum florentibuε, nicum notam sensum omnem, tum intellectum ad est Aristo Ammam perfectionem , bonitatemque teles ve- peruenisse dicant.In summa, puerum,ad- rn est : des hue imperfectum esse: florentem,animal naturali

per se tuan persectis rationabile esse,ma- falsum.

time activum,maximeque princeps ele- Gal.ls.lomentum prepollere. Quin somno quoque corum asplurimo deditos pueros videre licet cotra, sectorum, Io minimo florentes esse contentos. Quan- π in imopiam huc quoque aliter accidere , ne tradus vel insanum quidem hominem censere riopulsu. aiunt, quam calido victo quodammodo grauatoque humoris copia , veluti II tum ex temulentis intelligere licet: tum

iis, qui balneo liberalius sint usi. Ita v Hane litero & papauer somnificum esse, & man- airimie

dragoram ,& lactucam,& omnia quae hu- GaIapb. midiore frigidioreque temperie sunt. I .lib. I. Ac tales quidem, de propositarum aetaim temperie rationes utrinque assem tur. Omnes enim recensere, superu

cuum videtur: cum formula ipsa epichur rematum, vel ex iis quae retulimus, fatis η clare pμrspici pinis Κεμ uias enim ut ij. que in que-ὴ seminis' priore mi l grent. Ac tanquam iam sciat audito quemadmodum auctio, quemadmodum concoctio , & quemadmodum nutritio

85쪽

Funsiota fiat, verba faciunt. Simili modo de sest.

nes actita sit, de motu, de functionibus, tum nam De , sicit ratibus, tum activis d1sputant. De som trices . ni quoque generatione & ciborum na-

cap. IO. ar tura, mentionem faciunt, quorum nub I

tis metieae. tum simplex promptumque cognitu esi: Hie ante sed & multam disquisitionem requirit: pro anima nec potest sortasse ulli compertum esse, tibi sumi nisi qui prius humidam, siccam, calidam, videnturi frigidamque temperiem sciat agnosce-nlre. Quicquid enim eorum veluti scientes dicunt, id si docere eos cogas , prorsus disputationem de temperametis, hanc

scilicet cui nunc insistimus, desiderabunti lQuare per mutua & ex mutuis, fiunt iis is Demostra demotis rationes: ex iis quidem quae nune pio ex no- qu aerimus, ceu iam sint cognita,cum derioritaQ - actionibus disputant, & ciborum ac me-GLavor dicamentorum facultates inuestigant, acuti de somno,& aliis 1d genus disserimi: ruta rosus autem quae nunci sunt proposita, per 1lla veluti prius iam nota, demonstranti Ego vero eiusmodi demonstrationes non Libri Ga probo: quin si fateri verum oportet, nec leui de eia demonstrationes eas censeo, veluti diLMmon fusius in aliis ostendit satiusque esse is Monibus omni docendi genere existimo, ordinem adtae .ls conceptionum definire. Si igitur pHnsderatur. cipium,omnis quae de temperamentis O-

stipi

86쪽

2 I S E R I I. 8 scipitur disputationis,tractatio de elementis est, sint ne ea impatibilia, prorsusque

mutationis expertia , an alterari, muta

iique potentia:ab illorum vero cognitio- Iiae, secunda deinceps est proposita nunc disputatio: non utique sumenda cst isto-ium fides ex iis, quae nondum sciuntur: sed sicuti tum rectum est, tum vero iustum,quod sumendum ad demonstratwo nem est, vel euidens aliquid sit oportet, eiquod prius fuit demonstratum. Non est igitur neque de somni generatione mentio facienda,neque de concoctione, neque auctione, neque de alio id genus xllo: sed ab ipsa sola, nudaque sub1ectarum rerum sabstantia, di1quisitio ineandat sicuti in primo libro fecimus. Quidipe statuentes aliud esse, quod energia,siue astu sit: aliud quod potestate, de eoo quod actu iam calidum, frigidum, humidum,siccumve sit, prius disserendum esse diximus:sibinde ad ea quae potestate sint, veniendum. Porro eorum,quae actu e Actu earitida,s igida, humida, siccave sunt obuia, da, frigis promptaque omnibus cognitio est, utpo- da, humite quartam1 discerni queant: qui scilicet da, sicca.& ignem ipsum calidum esse docuit, &glaciem frigida Quod si alia quapia ratione notione,agnitionemq; calidi,frigi-

87쪽

8s G A L. DE TEMPER A M.

sso sunt dive habent,dicant hanc nobis. Inallii iudices=n tam enim sapientiam promittunt: imo fisbilisi ob- verum fateri licebit, stuporem potius, si lictiorum rerum sensibilium alium quempiam ha- lpropriorsi bere se iudicem meliorem putant,quam s. com ipse sit sensus. Atqui si eorum, quae actunturn, τι calida sunt,alius esse iudex quam tactus, ratio nitet nullus potest: tangant iam deinceps mulligibili tos viros, tum senes, tum adoleicentes, tum pueros, tum infantes. Ita enim n-Io rument, qui magis minusve calidi sint. Inepta ab Sin de rebus sensibilibus rationales de- quot Ana monstrationes quaerunt, iam de nive ipsa locetora inquirendum est, censendane sit sicut o- spmιones. mnibus hominibus apparet, candida: an is lcap. . lib. sicut Anaxagoras as seuerauit, non cane, lῖ- μογ- da. Iam vero de pice simili modo,corum τι=M. que , ac reliquis omnibus aestimandum.

Neque enim si non habenda est oculis L des de albo quod vident, de nigro sine de- remonstratione fides est habenda. Omnia igitur quae sensui apparent,sitam fide ea-rere dicunt,nec olorem album esse dicat, nisi prius id viderint ratione: imb nec cal-

cem,nec diem, nec solem. Ad eunde--κSeepticor; dum Sc de voce,auribus fidem abrogent: i. conside- Ω de odore, naribus: & de omni tangi-ratori er bili,ipsi tactus sensui. Et nonne hare sunt rubila r Pyronis haesitatio, & nugae immensae-Sa

88쪽

ne aequum fuerat, eos qui optimam 2- mantis

cum in philosophia elegissent,quae scilia sed de Oacet calidum, frigidum,humidum, & sic mibascum, principia & elementiatatuit, non in ambigens tantum desciuisse a viris qui haec posue- tiam, parunt,ut quod omnis demostrationis prin- ter Drocipia sunt quaeque sensui quaeque intelle- fuit.

Mi sunt manifesta, non cognoscerent.

Et profecto quisquis de his addubitat,

o frustra de aliis inquirit: utpote ne qui- sensui Oeldem unde sit incepturus, qu1cquam sibi rationi norelinquens. Vnde igitur in tam diuersam ta sunt viam diuerterunt, ac sensibilium rerum primipis cognitionem ratione consequi tentar ὶ ο δε-rs Ego sane ne cogitare quidem possum. - θα Eoque quod acta calidum est, tactu iudi . tinis. m. Si quid autem adhuc calidum non est, sed ut tale fiat,est idoneum, quod utique potestate calidum appellamus, id ratione

o inuestigare conoriti vero omnia, nescio quo pacto, subuertunt, & in argumentis prolixe rhetoricantur. Sed hos mittamus: inibo is illius tamen nunc minime obliti, quod dem ha- unum prauorum dogmatum principium ili cogni-αs sit, nihil de demonstratione prius medi- ta, in haetatum simul res 1psas inquirere, simul ve- diis mwlluti scientem quidnam demonstratio sit, tumq; -- demonstrare tentare. Denuo igitur ad geniis ese propositum reuersi,calidum quod in aeta- ercebor e

89쪽

so o Ata DE TEMPER A u. meus. L. tibus cognoscere cupimus, primu & Π: Dibusprita xime taliuiudicemus. Erit autem opti. Milum, de mum iudicium in vino, eodemque unius inde gra. infantis corpore. Potest enim & qualis moribus. calor illi ante biennium fuerit,in memo-Iria reponi :& qualis nunc sit , post duos forte vel tres interpositos annos. Si nanq; mutatio omnino ulla ad calidum, frigi dumve infanti salta videbitur, nullum praeterea negocium erit, qui usque ad fis Iorentem aetatem futurus excessis sit collia

Similiasia gere. Quod si plures puellos pluribus con-

milibus ferre florentibus aetate velis:graciles gra- lmax me cilibus, quadratos quadratis ; & crassosia rada. crastis conferes: seque vero & qui colore,& reliquis omnibus quoad fieri potest C militer se habeant. Quippe si differetiam in aetatibus inuenire studeas: in similibus

quam maxime licet naturis, eam inquisitionem tutilis facies. Porro in contrariis naturis hanc disquirere, non parui erroris est oceasio:cdm interim non tam exploratorum corporum aetatis, quam natur

iis temperamenti gratia, disserentia existat. Aa eundem modum tum victu uni- η verse, tum temporum quibus exploratur statu pari modo se habentia corpora elLMS,non exercitatum requieto comparas:

non balneo vlam , ei qui eo non sit usiis:

90쪽

non ieiunum, saturomo sitientem ebrior non eum qui sole incaluit, ei qui ex frigore riget: non eum qui vigilauit,ei qui dormiuit:nec denique eos quibus contra 1 ria est vel natura,vel victus ratio,vel quaelibet rerum circumstantia: sed reliqua mmnia sint quam fieri licet,paria, Una aetate excepta. Pari modo si unum eundemq; puellum cum seipso conseres,omneis eiust externas circunstatias sinules,ad unguem seruabis: quo scilicet,si qua harum alicuius causa in calore & frigore differentia contigit,aetatis mutationi non imputetur. Longam tibi experiend1 rationem fortal- η se tradere videor: sed plane verissimam, atque ex ipsa rei quaesitae essentia desumptam: sicut in his, quae de demonstratione scripsimus, a nobis est proditum. Tu vero sortasse compendiariam voles, mut Q nime curans si falsa sit. Scito ergo non solum falsam te,sed etia longam ingressurum viam, neque tribus quatuorve annis , quod requiris, inuenturu sed tota vita in ignorantia versandum. Quantum via resuenim accipi ex memoratorum virorum omniis brecontrouersia licet, non est quod putemus nisi a clare aliquid demonstrari posse, sed nec certi Grationabile omn1no est, ex iis quae post ma. riora sint,ea probari que sunt Priora.Ergo