장음표시 사용
91쪽
imponis reuocare pilos creditur. Pulvis de fabiscobustis, ues de lupinis ν. uino crudis vel 'Diffici cobustis sevocomixtus superponitur assidue. Qtio si nulla praece Ae causa decidui pili, Spica nardi, mas passas pariter tundeta
ex aceto decoques, calus s medicamentu glabro corpori impones.
De denigrandus pilis albis. Caput . I AUG.8 I albom pilum nigrescere cupiu, atramea utoricis scrupulos ν. odo. bivis buccum stropglos .cepilarini quod μ pictipariter tempe,
Vt pili nigri albescant. Caput . LAU. SIediuerso albos pilos licere uolueris,cucumeris stlaestris radicum P.
bram unam, nitri scrupulos duodecim, in pulveres cogis, heminum mellis adjcies, quibia permixtis uteris. FINIS LIBRI SECUNDI.iN TERTIUM ARTIs VETERINARIA VEGETII LIBRUM, PROLOGUS.
VIomedicinae me commentarios ordinante, civium. tque amicorum requens querela,uccoli operis coa iuuationem si endit,de lentium aegritudines, moratisq; clamos unes boum, cum mugiropere peterent publieandum, et i quid pro salute tam commodora uni multam scriptum reperiretur in libris. Cedens itaq. miliarium honest fimae uolutare, ex diuersis authoribus enucleata tolles pedestris siermone in libellu contuli. Cuius erit praeacipua telicita, si eum v c scholasticivi Elidiat, ii bubulcus intelligat. Naxis vis aute inestamem mihi fuit ipsorii boum utilitas er gratia, sine quibus Meterra excoli chumiium genvisus turi ullast avi potervmi. Cuncta l.
tur leominas stam tu bobs merito cratriss debentur: uiuearum in rum usus
92쪽
de diuersor onerium copui utione reseramus, dum inter mobilia cir quis quid grauiu/ est,abst uehiculis pene reddat immobiles Reliqua quos antivilia i aes cohortales aues est eorum cupiunt Iaborestis ullum. Vnde enim equis hordeu, de cibis cunt,uκ, iis porcis pabulu dominori μα eriti ministraret, ni pararetur bosi labore studietasEt ne longus rubobus debet alimeta quicquid ali potest. Apud alios genim mussorti, apud alios cameloru, ud paucos eleph ru licet exiguus tis in est, nulla potest vitio esse si bobus. Postremo tit adprouidentisi morti uirorum ἶcripta redeamuη quom firmatur auspitas iusticia iumentspis caede uiolentu derelistis terris ad sederum remeasse confortem. Quid potest laudabilius reperiri quam sit nsismen aequisti num, boum Aharetur interitas uod dum homicidia fierent peris madibat in terris. Duplicem igitur solicitudinem oportet impendi,ut smitas
lacorrupta maneat, et aegritudo quae ex casu uel negligentia siue labore conistracta est,competentis medicinae curetur ratione.
TI ARTIS VETERINARIAE LI, BER SECUNDUS.
DE OBSERVANDA BOVM s Asta TATE. Caput pcimum.
T LONGAEVl AP sANI sINE' boues, bubulatim couenit protiidere uel dominia,qua,tiuus moribus calidis ius cubili muniuntur est si fieri postst, semper*co hicinisint boties. Quodum enim ben fieis naturali eius modi unimal bim semper ignis commodum cs iue sinutilis er pes, er humor exudat,su e conceptu ex pasti uel operemus expellitu lae, Iamniarum hillisu interna curantur Praesepium oportet extructum esse
93쪽
IRTII VETERINARIA Adiligeter, te quid pabulii iter pedes animalia pereat. B ouile duie Deo pecostituentu est, i lues imx du est, ita quod quotidie pabulu ad edenda
muli, sub'rnatur,ut boues sicctvi er mostius cubent. pdrum quos*ὶ dium est eum boues reuocantur ex opereint colla eoru ex uino tepido pera Audantur, Est diuti per=icentur. Cum uero deuia uel pu*ι redeuruisteulentia adhibitalpiu qua de cautur ad bovile,aqua diluendi pedes, ne inhaerentes corpori sordes ulcera generet, uel uvigulus Aciunt moli ores,uel certe molestiam manducuntibus, uel iuguletudine asserunt domitum. sed Beme omai solertia stirus est prohibed ,uelut aestiuis mesibim pura aura fineda. p er die igitur sub aembra pre nocte sub diuo boues stire conuevit. No enim pauciores si te Lauerint,qua si userint colli ut morbos. Preterea unt ouum crudum cum hemiu salu et sexciriu uiri per iugula capita st. plinis a bis ii percommodum est. Iutiat etiam si uilium tuusum hircino missceri sepo,herbam quos uerbenam additam deteras, rutam herbum, etiam pollinem inimus, cum uiuo per os digeras. Cauendu praecipue est ne aut curo nimio, aut longo struere sinuntur,uel uilis grauioribuκ certe ouerimas inriturin im enim linitudinem sequitur aegritudo, o omis univit ei ldebile si r pitur. A quam quidem istiuue oneris univit non requirit nitidissimam, nec usq; adeo userit si sordidum biberit. Sed tamen bubulci disinu.
tius est praeurare ut udam semper er optimim bibunt. Muvio, autemihi tradu est ut com p ritu ibin rediis dantibiti suturi emper habeatur et pingues. Omnis enim aegritudo exordiu su uit ex macie. Exhaustu animi ceti
er se u/ eruo sagi uadi η boue,. Nail M uutem uberiores ciborum repo diabit expeusas, qui eousiderare uoluerit boam per inopiam peret vitium quam cariora precia. Aduersum boum morbos usu tauor adhiben da s dilige ilia quam equorum.
De moibis boum dipitino de malleo. Cap . N. Amcq inu genus morbivi gappest itur mali η diuerso generepus, sonu emigrans per plures cor one Rumi , boues quos Me morbus
94쪽
b ira inste cis sed a diuersis diuerso uome uocaturique plarus uulgivi'aprupellat. Hic morbivi boue si quando st nouerit 'ue agi Oscitur signis:erit pulo horridui et iretis, hipentibim ot ulis certitie deiecta, aliuis υβ dite per os fluentibim, lacessu pigrior linu randior, disidium maχimum, puticu ruviminatio: cui si istir initia subtienire tentaticiis , discriminestudet: si pir negligentiam udhibeatur tardior curuinei ustioris morbi non potest superari peranicies roborum. Inrer exordiu igitur tedati bour aduersinoes morbos potioim 'ecurrerit: tres semis uescimi luill.e minutu ire concisus, preterra ravi dices irenerae popinum effossvi Gy d lite liter lotia totoudeb in piti, o tri. ex biis pondera addim sexturis salis in uim septem sextarios mi res, er per eriptem die, per os bobus singulos sextarios digeres. Qtiod si tris anno u fherissus oes .egritudines deleratas boues tignare uolueriue incipiente uere i. bidibia fibraoij qui, decim diebuι continuis . hunc pollonem dubis omniabus diebus quae Hos adeo alularis est, ut approbatu fit integro auso boues
sic curatus nullim morti cotunone tentari. Tulis estu composilio'morbis
pre' a fi uescivi tres inligenti ime deteres, infundes in constet aquae, o una nocte sub diuo munere patieris, s rude unoquoq- boue lepeficio per tridusi singulos sextarios dabis quae potio ad tignata uialia quater in auus facienda est tillimis teporibus ueris, aestitis,dutumni t hγemis. Morbos aegritudinesqj depellit.tres inicius baccura lauri gentianae,arili logiae log mrrhae, betonicae diligentis me derepe et misce ci. mero,ex quo trinas hemius triduolanter iuviem p os dabis . spicae quos allij tritae,ca uino quos, per nares in . fuse purgat cupitu itimetorti .suu cruda cu melle tumesorti nucibu/ laser tur,uis ita fastidiu ac nausia discutitur. Expedit tamen sale pabahue misceri, Narrubiti quos tritu mune ca oleo uinos dis iere, huris pulueret si mero siue per nares misceri siue p os dederis prodest. Nec minores medicinae bobus bory copia subministratur. N am porros.ruta aptum,i herba savianae si quis large deterat et misceat uino, ternas s heminas praebeat ud pol undum aegrotan ibus subuenit plurimis caule uitis albaeeticisum ut ij se pili sic squilla par e in aqua macerat,ternus j hemi us per triduil digerat quae potio ventrem phrsat,uires quos confirmat. Ad interna autem curanda praecipue amurca creditur saluturis, lituus unde aquae milco , y animal
95쪽
bi3tre consuescat. Sed quia licet sitiat, potavi l idiat uotum, primo egralyerguntur,deinde aqua exigua potio medicatur, ad ultimum pro mensura miscetur,er u sadlaturitatem sidentibu3 datur. Q noctis autem tempore, sed maxime ae stes boues concitentar ad cursum sui uiuim eo i ad per nitiem soluitur,dut serio e comouentur. Natura enim pigra,et labori potius q uelocitati dccommodu, uehementer latitur stud opus conitur in ueta. Periculo in quo sest, iud praesepia sues aut Phinae peruenerint. Num hose pluaesivium inter pabula sum erit, 'lim nimio uentris dolore tor quem instatvis moritur: i hac ratione succurri couenit: ρ pii semiuis unis et vj. eisini seditari; emi et duas lib.mellis comisce et tepidupos jundes,
de lavi diu ambulare compellis,er constitas manibus plurimori ,donec steutrem potis moueui. Gi ni quoq, cum uiuo deserere, cir per os dure creditur
Mutare remedia .Laelatu quoq- ex arbore uis,uti retulicistis generis ligni cinerem,simodo bere costam,cti oleo miserebis, liquid . de tepidu dispunis dere per auces aduersus stercus plurimu prodi. Si utit portisu orcia bos deuorauerit titim pestiletium colasonis solivi malleis Ysinet vibrbi. Quieu semel in grege uel armentora uel visensu incestierit Anuumra, latim sta imalia quae leuem fulitione habile it,de polsessione mile idus t, est distribueta illis loci tibi utiliu previ pus estu, ut nee sibi inuicem,ntc ulijs vos crantium pascedo hedibus inficiunt bibendo luntes stibulo praesepiar et qua uis siniboues odore morbidora almnae deperei t. s eo etiam mortua cadauera ultru sines siste prohcienda fimi altisime obruenda sunt sub tirris, di oraei org corporum interna sui ira contingantur'pereunt. Viro
quid vi uocabulo pestilentia appellatur, sed habet plurimes species, quas enmmerare non licet uel rivo utilius ipse principia a dilige i ibus istelligi possitit. Est itaq; bumidiis stimor, gusties per os et nares humor esuit bobici, Midium aegritudos consequitur. Est locus quotlas nullu/ humor appare sed animal quotitie macescit aerius ires iuxta consuetudinem appelit eibos. Est articuluris quoties inte, dum de prioribu , iη teres; de ρομα rioribuq pe ibin claudicaut boues,cum habeaut uet ritus sunM. FIω tibi realis quo reus a polrioribus debilites appareat, edi quia lumbi dolere cre
aperitiat e,s quasi sanantur, cir iterum in illi,s locis extuηt. Est ex suba
96쪽
aereurimis, quoties humor psimus in diuerili partibuη copporis boblia e . rumpit s decuriit. Est elephantiosis,quoties uelut scabies nilautae cica. trices exeunt extra coria,et ud fimilitud neuticula. s t mania quae rest is bobia eripit rest ini nec dudiat more solito,nec uideat:ex qua pugione crahrrime moriatur, imis hilares plavest uideatur. Hi oes morbi confoes t pleni, er si una dirivit apprehedem celeriter ad oti trahunt, uin tria aut integris ametis,aut sibim domitis afferat interitus. Unde es tidio quisemel dentata fiserat segregadasutit animalia, et ad ea loca mitteta, ubi nulla animi pascatur,ne com mesua sibia periculsi generet,et negligeti domini sicut solet a stultis)diuinae imputetur ostri Euincedi tame stat, exquisitis remedijs expellendi quavis acerbii vii morbi . sed racem sup .ptissi, ijs comparas. Eongion autem herba dicitur,quae in litisre nascitur
prope unda ruris, fore habet quasi dureu uel Olbiueti, folia eius mi qui si istia cardui oludiris, niter arenti hilarum largifime har itu has ego.
dies, ter inumbrasicratessera ibi aduersivi morbu tum equora quam bo.
implurima promt. Ex quibus polio coponitur L Rudicis panacis,itenas radicis herbae eongij ternas uncis, semiuis quoq; focui uncius 3 .pariter deteres diligere additis farinae triticeae sextiria, ita ut pri vitrumetsi fiagra et mola que olu de calidus ruere co ergis, et ea melle uel sup i nouendε ομμου sugulis diebus digeres. praeterea sanguinem murinae aeshιdinis colliges, er cum uino per os dabis. Quam quid inuenire disicile est,im arisi trilii. diua prodesse aestimans Qhod uti librae opinatur,u μου uiderit. Nῶ auctores detonstri testudine tractaucrunt . puluere et cussis ictulae, necnon etiam thuris pro aequa parte admisces,ex eo una emis uncia eum sextario uini ueestris is die per nares bovis is undis. Qtiod medicamentia per tridui; facies. Norbi quoq, quos superi vinoiduimus amari suest,m no nisium se polio, nibuη superuntur. N geotruria cotrurijs potion vi curatur ratione medici liae. Ideos puluere herbae ahouthh et crudom lupinom, herbae quos cenataureae uel peucedani aequis poderibvi diligeter inscestiis fiextis, is uiui ueteris trina coclearia inviis diebu8,addi is tiκcihi. ole per os dubis. Pre sens quoq- remedia experime inuerist rudicula herbae cosi si uis qua atqpulmonaria uotat viij taut laevi rudicula )si iistra mauu ante ortii bolis collia quid sic maiore uim habere creditur tiinc ad deum uel acuta cuprinum
97쪽
leaster sanguis exeat. Quod cum ex utraq; pume feceris, medium orbiculuperforas ad ucum, est ira eodem loramine inseres: quod ubi exierit. Omnis peis stilentiae tum per ipsum de Lit ininus, donec illesolvi locu , qui designat. Hi,putrescat o decidat ut , im unimal l beretur. V scitolia tu uiso tritati. finduntum in nares,dis ita Metilis bobu3, iue iniuersis gregibuη eum morbum incurrerint Abuenitur. Stillimenta quos plurima iuuant,sulphur,bia tumen,u2s . orionum,semen coriandri Narbonibus histerge,s coopertabsim supra uus n quo suffimentu incederis,diuti iis continebis tit stimus os eorum cupiat,uc nares impleat, uis itu ad cerebrum interna saturiri remedio penetret. sed stutu sugmen dire percomody est, ut ab esu morbo
piricies expellatur,et cetera pestiletiae comno no coinquet. Generalia igitur remedia aduersi vi morbos generales conmmo oss retulimus, nussc aduersus
ualitulines q singlis utilibuι accidui,nec in alia trabeut,remedia ubiugem se Decruditate. Caput . LII. CRuditas plurimum nocet cuius haec sunt signa creἴri ructus etsisi.
stidiusonitivi uentris tutensi ses neruoru oculi hebetes: proptεν quae nec bos ruminat,nes litigua detergit ut solet. prodest illa , ut duos eosos usi bibi posit digerere per sauces poliquosi titim bruficas triginti caules modicus decoques, er ex aceto dubis, stile sal ab alio cibo maritus abstinebis. Alii cruditate laborantes,clausos in bovili detinet uec cibos praebent. Praeterea lenti ei et oleastri cacuminu pondera .deterat, et cu lib. mellis ut uq is congro miscet, me mauocte sub diuo mittat, atq, ita suciabus digerat. Deinde interpositu hora macerati infisus erui 4. lib. obs cssit, ab alis quoq; cibo uel potione p=obibem p. Nasturalem fuerit cruditus, uentesis iussutio latestiuortis subsequitur. exprimit mitivi,cibos' cupere noctvit,uet in loco consilire decubere er uolutare cogit caudum cs D ueter comouet. De expim medicina est cauda iuxtu eluues pessicula uel lino uehementer uitri in vivis sextariti cu hemina olei tepidu dure p βuces,urq, itup misse quingetus pallivi boue currente trahere: si dolor perma erit,ungulaseim secure et uncta manu p unu simu extrahere, Or rursus agere currente si tardius proficit,tres suptes lauri diu eg truntur,et cu duplici aquae calida
tantur. Si isti no ualent, mirisyliorus luestris duae lib. tundutur inpiti π
98쪽
v E GET I LIBER I M. duae ex calida equa mi retur, ac per uas ligneunucibuό infundatur. Ahaha sub cauda quatuor digitis ab uno pcus urna sui uti emutatur. Qtii cusatis estiuaeerit pamro ligata cauda restringitur. Post cocitum bos asturuis dil anhelet. Aule detractione tame sanguinis adhibentur ista remediae tribus heminis ulni,quatuor cotriti bicipi hetur posts potione covgetur currere duae quos inciae salti cu decem inclys emura uti utare mel quos decoctu admiscetur ex quo acta coibria longiora no parem ualidui minit mi in anu, ut uetrem resoluatruis, ita bos curi ere contur. v entris
quos -inaestiuorum dolor sedatur,si aufere, natantes,s maxime anales animal lexerit. N am unas mulos, elia equina attrivi electi fui celeriter sanat. Sed tintri iti in illa medicina couenit sequetur ommu uitlu, quorum
ignis estbi exuentu i mutosuras uenirem ediderit, sit Plure remedia est cupreginae quindecim,uerbenae quindecim gassae diligenti, me tritae qua ια tum utras ponderatur tanti ponderis uetust ima, caseu quibu3 puriter detritis admistetuν uim dushri sextari) .er in porti dantciti ita ut lenti comixta s oleastri cacumina praebeantur. Si uenter coeperit fluere, ex uideris egere corpus et uires capito plerus inutile rediit, uia ex cibarijs ad medelam bovis nil peruenit quodsic uideris per uentre proi)cit qua quod madu.cauerit. Quae ea acciderint prima die u c bo et potu abstine ti est, ita qduee secunda die bibere permittatur,eacumina tume oleastri et cunnae Diuestris,
ites baccae lentisci et redii ii dandae uest, ire post tri lusi etia potestia bibendi
niti perparti cocedenda est. si est qui ex folijs lisuri teneris libra i .ubrotatinum hortens e puri portione deleru cti aquae culide a. sextarijs,dis ita nucibia in unia pabulas supi vi praebel. Aliqui uersa hb. ex uiuacris adscia torret et colertit, et cusextario uini utioris ud b, beta ducet merula μαpitia cacuina ob civi. si u*- proluvies uetris erit ucs infe liuora doloν recuset tu me cibos et praegrauato capiti erit Iachomae qtio culti et pituita naribus currit,sss ad ossa frons media uratur, aures, lirro di indatur. sed ustura lueae fictae ut sunsant ueteri urina bouis ips vico ricaudae sunt. Aures uero μέ epicula oleoq; curatur. aperieulosum falliditi bobu/ runtiusdiciu quae aperiedae sint et ultio cusale pariter relis j a minera eo rica id,
ut omnis humor exeat prouocalus. Metilia creditur si ad acuta canna execes
99쪽
nera cicatrices ducant. Sines ranula ueritonon appetent cibum seu fritim cum oleo nuribus in undes.
De Febre Caput . IIII. Boi si febrire coeperit quod exue iuris inquietudine, circalore inluseorporis uel oris intellius ura die ae cibo est penitivi abstinendus, statis ρ hro ieiuno eidem sub eduliu ex uum sanguinem detrahas disint postri horu trissima paruos aculeos decoques et ex oleo de liquamine per os digeres, eums estu per dies quius ieiuno dabis. Praeterea cucumis sentiu uel olivarum,uel tenerrimum quens Jondem ac pampinos,si eodem tempore sunt,praebebis in cibo. Lubra quoqὶ eius deterges ad spongiuω,πdquam trigidam ter in die osteres ad bibendu ci ut iusta rectum bos ebrienstrueatur,nee antequam saudius est dimittatuγ in pussu. Febrientis duim isti
simi signa lachomae profluunt, vallatur caput,oculi femiclausi int,lubra saliuis madida longior cir cum quodam impediments tractιs spiritivisque ter et tentatu . Tufus boum usu minus diligenter sandida est quam equo ursi recens luerit, sextarius urinae hordeaceae eum uno ouo crudo er hemina passi per os datur ieiuno: gramen quos concit in lun q, ddmixta βriua abae frixae s pollinis lentis, extario aquae calidae miscetur,agitatas dilige ster per os diffunditur. Veterem tum sanat duae librae sopi maceratae exaque sexturijs tribus,quod is usum tepitur, est cwm duabus partibu Iarinae miscetur, ' per os datu super quod aqua b sopi, in aqua decoctum in
sum decoctums; erium propinatur ud coruu. Porri etiasuccus expressus cuoles er ipsis et eum hordeucra urina remedium praestitit. Rudices quoqbelim diligenter latae. cum farre trities contusae eis loqdutae, di cutiunt uetustifimum tum . Idem praestit erutim iis pabulis cu pGaud hordei mollitum, eum aqua tepida uel mulsa in auces aliua iliore dimissum. Sap. pura io,quam apostviu di idnelius erro aperitur, post cu expressum pracut sanies uerit sintvi ipsi,qui ea contruebat, urina babaliua calida iuuatur, ac linamentis de Ruppis sue linteola pice liquida et oleo in tisis curatur. Cfρι colligarita pars, ubi est ulcus non potest, luna cui dentesmum caprinum .ut bubulius m stillatur. Aliquati,cu uitiosam partem inunxerint: tunc uriud uatri humana lauant, dis ita aequis ponderibus pice liquida cis uel eri
100쪽
ἀxl Ausa laco Nut ex linit t. Sensus cum ex aliqua nec 'ri' ad pedesueuera boum claudicatione 4ert. Qtiod cum accidit, in picus ungula, inuenies eum ultra solui calere, er uitiata partem premi uehet uter hos no spatitur. sed F sanguis adhuc super uus ius in cruris in est,ud triduu triti laus pepfrica lane discuntur. Quod si tantu in ungues dei cederit,e .ltello leuis ter inter duas uvives aperies, o mundabis dein tus, et polis thippum sale uis aecem in usum applicabis ud o 'u,llyurtu opere culceatur, maxime que tur operuulibus,m in uquum non mutui petim, sed tibi siccum est uoluisset. Qui sanguis nisi emi sim 'erit saniem creabit. Oho suppuratio effusa curabitur. N uni primo ferro circiincipis expurgatur ad uitam . Deinde putanis vceto π oleo o sule madi Acts impletur, mox axungia ueteri G seps
hirciuo pari pondere terro candenti stillantibuκ curatur, ex per tu i r ad se intem. Sisautuis in interiori parte vi gula est, nec aperturum ficit, ertantu claudicat anima extrema ipsiuι ι Phe ud mussim resecan tur, ex ita remittitur, de stippa uel liuteolis cum sale et oleo er aceto insili is pes inuoluatus stum munitur. Medium utro ungula ab inferiori purae nou exped. t aperiri ni eo loco, quo suppuratio Ams. si claudicat ex doloreum uorv. oleo er sale genua poplitest cir crura contricandu fiunt culido actis lini
semen utit miltum detritu in Umq, aqua mulsu inponendum est, s stolim Id quoq ferum i aqua infusa cir expressa. con per aque pestinodi table genitu circi dutur ac Ascique albentur. Quod si humor est cum tumore, semen tu uel urina hordeucea ex passo aut aqua mulsu ιη coffi imponitur,er cum iraturauerit suppurcitio scinditur ferro, emissas uuis ui pra docuimur)ptrcuratur Poti si etia radix biij uel squilla cum sale,uel h rba suneum is quam pu 'aes non Graeci appellunt)uel marrubium irro api m surare. Omnis autem corporis dolor, si fimo induere es . recens 'mem is ni Alinis discutitur.Vetus lutem uritur, Et supra uulnim uel bularu uel cuprina instilla ψ avi su seubjestiuutis tritu oleo disticatu Eodi m q, remidio rudi biosi canis Luatur morbo uel lupini uulnus illatum. Urem quoq; su sumi iratum utrunt perbis 'tur pinv m curare. Adsi ubi in quot pi .elcnsior medicina illa est si cumulust btibulum sulphur conterstir, admixtaq; m3rrha cum oleo uis accis fleco Ditur, ex cum tepeficere coeperit, alumen scisum