Aphorismi de cognoscendis et curandis febribus

261쪽

elastica materies calore, motu, Propria Vi, eK- citata in dilatationem , constricta in ca VO, cujus fibrae convulsione conStrictae, membranas claudentes dilatat , tendit, dolere facit. Vicina comprimit; unde dolores , anxietatesque oriuntur intolerabiles , mox ad emissos flatus

Curatio hujus mali sit: I. Auferendo materiem DCXLVII per diluentia; calida aquosa leviter aromatica dissipantia; salium aequilibrium tollentia in requisitum praepondium ; putredinem corrigentia;

fermentationem sedantia. 2. Convulsiones sedantia ; lenientia acrium,

compescentia spiritus, huc Te vocanda: quorum princeps Opium; et lenia antihysterica.5. CIysmatibus , fomentis, epithematibus , calidis Iaxantibus , anodynis , leniter aromaticis , ut et cucurbitis, sine scarificatu abdomini impositiS. DCLI.

Ex his ipsis DCXLVI ad DCLI) respondetur ad haec, aliter obscura, quaesita: qui cibi, Polus, Venena, medicamenta statulenta sint

262쪽

248VOM II US FEBRILIS. cur vacuis viscerihus primis accidant 7 cur vuIneratis 3 cur arcte constricto abdomine Τ cur hypochondriacis , hystericis , conVulsi vis . CO-licisque accidant Τ

DCLII. Vomitus , eXpuIsio Violenta contentorum ventriculo primo , dein etiam intestinis , tandem visceribus eo se evacuantibus, agno Scit convulsionem fhrarum muscularium faucium, oes Ophagi, stomachi, intestinorum, diaphragmatis , musculorum abdominalium pro causa PTOXima ; pro remota omne id, quod irritando fibras descriptas, vel facile convellenda ViSeera, stimulat. DCLIII. Ergo vitio stomachi, cruditate, saburra varia Onerati, hinc convulsi, inflammati, Sup Puranti S, seirrho Si, cancrosi, cartiIaginosi, Varicosi, accedente febre acuta, aliquando ag

eidit; pertinax est; ex idea ejus mali cognoscitur; eoque sublato demum tollitur: de quibus

postea,

263쪽

DCLIV.

Vitio viscerum, et partium circumiacentium , similiter affectorum, distento per ingesta stomacho irritatorum, idem toties incognita causa pertinacissimus accidit, accedente febre. DCLV. Vitio partium dissitarum, maxime en Cephali commoti; leviter pressi sero, SangUine, materie morbosa quacunque huc appellentq; suh- inflammati. Huc quoque Vomitus a dentitione. DCLVI. Vitio Omnis causae majoris nauseae DCXLII) ; unde cognoscitur, dirigitur, curatur. DCLVII. Si permanet, producit atrophiam , iterim , convulsiones, et esse eta nauSeae majoris, et Pertinacis DCXLIII . DCLVIII. Si vitio causae DCLIII, DCLVI acciderit,

curatio ex historia illorum morborum petenda. DCLIX.

Si a causa DCXLII, DCLVI Oritur, remedia eadem DCXLIV huc in usum revocanda di-

264쪽

VOMITUS FEBRILIS. Iigenter : minime optata , et epithemata corroborantia , attrahentia, dissipantia. DCLX. Inde patet diagno sis, prognosis, curatio vomitus in paraphrenitide, exordio pleuritidum, peripneumoniarum, febrium intermittentium ; item a vesicula fellea bile multa, calculo, inflammatione irritata; a calculo renum, ure-therum, vesicae; harum partium inflammatione; ah haemorrhoide turgente intestini recti , ani, vesicae; ab hernia incarcerata, parva, indolente ob strangulatum, hinc ignorata, Vel pudore occultata ; a tubo intestinati Obstructo per cau-SRS Varias, Coarctato, Vinculo praeternaturalistrangulato.

Patet etiam, quid Vomitus designet Iongus, in apparenter Sano, po Si ingesta primo craS-siora, copio Siora, dein etiam post liquidiora

Parce Sumta . reverti Solitus cum atrophia, at Vo rarissima, faece Parca, indurata, caprilla. DCLXI.

Hinc quoque liquet ratio difficultatis sistendi vomitus in multis febribus acutis: tum falsitas, et periculum regulae, Vomitu S VO

mi tu curatur.

265쪽

vOMIΤUS FEBRILIS. I51 Cur in omni vomitu tam sollicite sit indagandum in illius causam 3 Cur saepe sudorifera vomitum tollanti Cur saepe sistatur ille facta crisi, ut in variolis, et cur Perstans facta licet eruptione tam maius 3 Cur saepe missu sanguinis, ut in aculis inflammatoriis δCur, quibus initio febris acutae vomitus perpetuus sine causa inflammatoria. diari h Oea pro crisi, quae caveatur dato in principio morbi emetico Cur vomitus omnis ingesti , statim ac receptum est, Pessimus in acutis sit 'Cur pessimi quoque ominis sin vomitiones

immodicae, sincerae, rubrae, nigrae, lividae, aerugino Sae, Porraceae, Versicolores, puruIentae , ichorosae , foedae . cum cephalalgia, narium stillicidio, baryecoia, anxietate Perpetua jactitatione, singultu, pervigilio, delirio 2DCLXII. Ex iisdem singultus nasci, eOguos ei, et sanari potest.

266쪽

DEBILITAS FEBRILIS.

DCLXIII.

Si illa pars actionum animalium, quae motus voluntarios compIectitur, ob febrim ita Ianguet , ut hi cum ponderis insoliti , et impotentiae sensu exerceantur, debilitas functionis animalis adesse dicitur.' DCLXIV. Quae cum Sensatione gravioris Iahoris v ebitineris peracti, lassitudo: cum Sen Su CDΓ-poris velut fustibus caesi , de dolatio audit. DCLXV. Si actio musculosa cordis, arteriarum, Pulmonum , humorumque , Ope horum, circuitus

ultra eum terminum sit diminuta , quo Sanitas constare solet, debilitas Vitalis erit, Varia gradu , duratione , discrimine. s DCLXVI Priorem DCLXIII) efficiunt abundantia sanguiniS, seri, pituitae, Praecipue commota, febre, medicamento, PotU, motu, aromate, SO- Ie ; affhctus animi tristes; repletio primae viae , Saburra mota, turgens: dein causae Om

nes debilitantes infra DCLXXVI) enumerandae.

267쪽

MALIGNITAS FEBRILIS. abG DCLXVII. Utraque non raro spotissimum in vitae sine) ab iisdem causis remotis, et propioribus, in eodem homine reperitur junctim. DCLXVIII Initio autem et in progreSSu aDutorum, plerumque dum prior ade8t, ViS itae eXeeSSupeccat: subinde tamen et vires vitales et anim a l e s exorbitant simul.

DCLXIX.

Inde Varia et saepe opposita medicina in Symplomate apparenter eodem.

DCLXX. Debilitas vitalis in principio febris, Sponte orta, absque causis cognitis debilitantibus, ple thora, inflammatione, maXime ab dominali, gangraena, Saburra turgente, jae tu Ta humorum gastricorum per Vomitum, SeeeS-εum; sanguinis; hysteria; hyposhondriasi et c. malignitas appellatur, cuicunque febri, frequentius tamen putridae sociata : non bene quae-

268쪽

a54 MALIGNITAS FEBRILIS.

sita in syndrome symptomatum magnorum, numerosorum , inSOIitorum; nec in abnormi decursu morbi ad exquisita remedia pervicacis. usque magno discrimine. DCLXXI Hinc synochus putris cum hac vitae debilitate invadens, κατ' εtοχ febris maIigna erit DCLXXII. Sunt ergo febris malignae et communia putridarum symptomata , et pathognomicus charaeter virium vitalium prostratio

DCLXXIII. Hanc produnt subita non praevisa debilitas , Iassitudo, dedolatio, cum Vertigine, ca-reharia, Sensibus internis externisque tardis, obtusis, confusis; aspectu Iugubri, Iachrymoso, desperabundo, Vel ob morbosam indolentiam indifferenti unde sal Iax morbi perniciosi lenitas non raro); pulsu molli, tenui, debili,

Parvo, accelerato, remittente, intermittente,

Omni modo inaequali; situs erecti impotentia ob metum letpothymiae letalis.

269쪽

MALIGNITAS FEBRILIS. 255 DCLXXIV. I hi haec in morbi exordio adsunt, erit malignitas vera, Primaria: TaruS mor-

Ubi vero synocho putri Serius Superveniunt, Sponte, mala medicatione, malignitas secundaria; spontanea, aut factitia:

utraque non rara.

DCLXXV. Causa proxima malignitatis protO- pathicae ignota, atque anonymo S, SOIO effectu enervante, mortificante se manifestans, cordis et vasorum arteriosorum irritabilitatem, atque adeo vitam ipsam aggreditur directe. DCLXXVI. Hujus vero, uti et de utero pathicae,

remotiores causae sunt, e Vaeuationes Praegre Smsae , et Prae Sente S, magnae, repetitae, Iliucontinuatae, spontaneae, artificiales, Sanguinis, seri, hilis, seminis, spirituum; sudor; diabetes; salivatio; diarrho ea; defectus cibi assumti, retenti, digesti, intropulsi ' humores circumeuntes acri quocunque infecti; eorundem diSera Sia, undecunque nata; causae febrium vitiosarum, putridarum, plures, graViores,

270쪽

α56 MALIGNITAS FEBRILIS. diutius applicatae; vitium epidemicum, endemicum.

DCLXXVII Ex hac idea malignitatis notio praetica, di,

Tectrix, ΠaScitur, unde agenda, et agendorum

rationes.

DCLXXVIII. Convenit ergo, quidquid in amplissima classe titulo cardiaci Venit, potissimum vino- Sa , SpirituOSa , aromatica . I Obol antia , adstringentia ; acida mineralia dulcisigata. Salia volatilia, acida, alcatina, media; corteX Peruvianus, Serpentaria Virginiana, Contrayerva, angelica. liisque similia quam plurima, Ori ingesta , ano immissa; naribus, Iocis sub axilla-Tihus , scrobiculo , abdomini adplicata ; per modum potuS , Odoramenti, enematis , epithematis , frictionis, cataplasmatis , epispastici, rubefacientis, Vesicantis. DCLXXIX. Debilitatem non febrilem, virium animalium, et Vitalium, in convalescentibus t yllunt cibi liquidi, sanguini similes , arte digesti , gelatinosi, blandi, ex animalibus, vegetabi- Iibusque , Vinosis, ct aromaticis, Secundum