De Cartesianae philosophiae efficacia in mutanda artis medicae indole

11쪽

s1ubsutam hie loci in signandis atque paullo uberius delineaticlis dogmatibuS CARTES II, quae memorabilem quamdam efficaciam in producendis artis nostrae vicissitudinibus exhibue-

Tunt. Luculenter autem inde patebit, quid fructus aut noxae exspectandum sit ex connubio hoc medicinae cum philosoplita.

Priusquam autem ipsum adgrediar CARTES II Hstema pli 3 sicum, quod tantas excitavit feculo praeterito lites, tantaque jurgia; Ρarum amplius libet in pristinorum temporum conditionem, scholarumque et philosophicarum et medicarum quae Cartesium praece Llarant, indolem exspatiari. Dominabatur ad C ARTEs II usque aetatem scholastica doctrina, quae seculo unde Cimoad decimum tertium usque ab Alexandro HA- LESIO, Giaillelmo PARI sIENSI, Alberto MAG, NO, Thoma AQUINATE aliisque stabilita, in eo tantum Versabatur, ut quaestiones subtilissinae Cum argumenti S contrariis ex utraque parte argutissime eXaminaret, neque argumeUtO

12쪽

Tum momentum unquam contuleraret, sed formarum solummodo laetarum applicatio

nem. Finis itaque hujus philosophiae haud-

quaquam complectebatur novarum rerum inventionem, sed adsertorum jam demonstratorum Hllogisticam tractationem, ut veI EVin Cerentur argutisssima contrariorum argumentorum Coagmentatione vel refutarentur. Experientiae ipsius atque observationum impe- perium, imo physices atque mallieseos studium susque deque habebantur : Unice auCtΟ-xitati librorum symbolicorum , quoS e CCtesia approbaverat, auctoritati GALENI, ARISTOTELIS, Joiantiis DAMASCENI, A VICEN NAE aliorumque Veterum sidebant , neque elegantem curabant scribendi et loquendi rationem, neque augendam observationum et expe-Υientiarum copiam, neque certitudini ulli vel

ompiricae vel historicae studebant, nisi ei, quam ex . dialecticis suis argutiis prolicere sperabant.

Quandoquidem negari non possit, acut Dilanas notionum animi finitiones a Scholasticis

13쪽

interdum egregie fuisse effictas, quibus cautissime solvi poterant, atquc examinari judicia veterum ex observatiouibus derivata; praepollere tamen haec finitio instituta fuit, antequam sufficiens observationum copia Collecta esset. Veteres enim, praeprimis Graeci, Hippocrate, Aristotele, et Empiricis exceptis,) identidem ratiociniis plus insudaverunt quam observationibus: parCa itaque hae C EX- , perienti arturi suppellex augmentis quam plurimis indigebat, quae tandem pluribus elapsis seculis addita sunt.

Interea seculo decimo quinto studium

Graecarum literarum et Graecorum auot 1-rum restitutum saluberrimos produxit effectus in excitandis ingeniis, ut nova molirentur atque systemata reformarent. Reformandi ardor et desiderium omnium philosopho- α rum, theologorum medicorumque scholas invasit. Neque tamen sana semper ratio reformatores duXit, sed omnia innovandi studiumlaopius in labyrinthos sed lixit, ex quibuS nullus patuit exitus. Hinc PARACE L si Ca schola

14쪽

ta ex Cabbatae applicatione exorta fuit: hinc

Iam diu quoque ante Cartesium matheseos studiuin solertius excultum plurimoS acqui sivit amatores, qui mechanico modo mutationeS Corporum exponere conabantur, qui ct imaterialibus corpusculis individuis omnia progenita fuisse statuebant, neglectis caussis Omnibus, quae ultra sensualem rerum orbem

adsumebantur. Thomas HOBBES IUS enim, qui, BACONIS VERULAM II et GALILEI ami.

cus, ab illo odium contra scholasticae sapientiae farraginem, ab hoc vero solertissimum matheseos studium hausit, jam ante CARTESIUM materialismum ita defendit, ut nullam actionem statueret praeter motum, nullam substantiam, praeter corpus: spi ritibus enim tribui debere eXtensionem aequo jure AC COT-poribus : sensationem nil complecti praeter motum quemdam internum partium sentientium, qui citin continuetur aut denuo a stimulis internis suscitetur, imaginationem Constituat

15쪽

έtituat et memori ann. Ita voluntatis actiones ex actionibus spirituum animalium vel impeditis vel adauctis eXponere auis est. Alius philosophus, qui CARTES Io viarn munivit, qua summam gloriam reformatae philosophiae obtinuit, Petrias GASSENDUS fuit, qui PEI RESCII aemulatione naturast 4psius adyta perscrutari, et M EB SENNI eXemplo coactus, matheseos studium cum philosophia conjungere conatus est. Ad Epicuri individua corpora hic refugit, ut animum

omnem e TerUm universo relegaret, atque ex atomorum figura et motu sensationeS Omnes et animi vireS CXΡΟΠΟΓet.

Horum tandem vestigia secutus est Renutris C ARTES 1 Us, Haga-ThUTOUUS, natUS 1596, patre nobili curiae Bretonicae praeside. Libertas ingenii atque peculiaris plane philosophiae studium, quo inclaruit, inde potissi

mum derivantur, quod valetudine sat infirma laborans puer jam quasi ludendo didicerit rudimenta scientiarum, postmodum quoque,

16쪽

cum apud fratres societatis Iesu, Fledii odii. caretur, huic Valetudini semper parceretur, neque ipso dialecticis argutiis diu immorari cogeretur. A. MERSEN No hausit indefessum matheseos amorem, cujuS Ope debellavit soliolasticam dialecticen: ab abstractis enim spe culationibus tali ratione avocatus adsuevit methodo, nil sibi cogitari posse absque imagine. Neoburgi ad Danubium 16 19, obsidiarius miles per hyemem CommoranS, abSque ullo cum oria ditis Commercio; in se ipsum plane rediit, vir imaginatione multo plus vigens quam intellectu et lectione majorum suorum. Ab omni enthusiaSmo haudquaquam liber, cum ipsis fratribus roseae crucis Consuetudinem iniit, revelata sibi esse mJsteria naturae credidit, peregrinatio Aem ad Lauretium spopondit, si votorum potiretuΓ

Hinc quoque UniVersam magis philosophiam obiter dijudicare quam singulas ejus Partes rite cognoscere atque tum lectione adsidua tum e Xyerientia sua augere potuit. Di D

17쪽

ferebant eatenus reformatores hujus sociali, C ARTIs I Us et BACo a Scholasticis, ut hi speciales et maxime singularos tantum partes doctrinae excolerent, illi vero generali quasi adspectu dominarentur toti scientiarum imperium.

Multa vero dogmata ita protulit ingeniosus vir, ut auxilii loco inservirent, priuSquam naturae adyta penitius cognovisset: neque tanquam Certa atque EXplorata, velut ex tripode ea declaravit I d. Adsectae vero ejus ita iriliae serunt his commentis, ut verissima ea haberent, atque haudquaquam falli potuis scholae auctorem perhiberent. Quod autem methodum suam attinet, C ARTES IUS mira

quadam arrogantia contendit, rationes ipsius tales esse, ut Ullam viam humano ingenio non patere putaVerit, per quam meliores inveniri HS quam possint a).13 Princip. philosoph. P. JII. I. 6. P. sa. ed. Frs

18쪽

Phy sica dogmata cARTrsii, phy sic Iogiae

ipsius fundamenta.

Ut ordine progrediamur, primo eXpOnonda sunt ea Cartesii dogmata, quae phγsicae scientiae continent rationes atque physiologiae condendae praebuerunt occasionem. His rite perspectis luculenter patebit ratio atque indoles doctrinae ipsius de corporis humani functionibus et morbiS. Et primum fere adsertum, a quo proficiscitur omnis haec mechanica Cartesii doctrina, complectitur differentiam spatii et corporis. Differre enim arbitrabatur et Contendebat, non re ipsa, sed modo tantum, quo a nobis concipi solent. Revera enim extensio in longum, latum et profundum, quae sp a tium constituat, eamdem platae esse cum illa, quae corpus stabiliat 3 . Cum autem ex hoc solo, quod corpus sit extensum in longum, latum et prosundum, recte concludatur, illud esse substantiam, hoc valet etiam de spatio:

19쪽

Ideoque vacuum ullum adesse, in quo nulla sit substantia, negandum atque Pernegandum ψ). Hinc etiam, si quae adsint materiae particulae, quas atomos vocare liceat, has vere indivisibiles non esse, sequitur eta ipsa corporis definitione. Quod cum extensum sit, necesse est, ut dividi etiam possit s . Materies ita . que potest in infinitum dividi ο). His qui-

dem adsertis differentiam essentialem Cartesius constituit inter Gassendiariam et suam

philosophiam.

Cum essentia materiae sola sit extenso, ceteraeque ejus qualitateS tanquam modi considerandi veniant, motuS Corporum quoque modus est, seu externa quaedam qualitas, quae internas Vires non supponat, sed impulsum a primo motore, Deo nimirum, qui

primitus materiae facultatem motricem impertiit 7 . Differunt autem corpora a se invicem pro Cohaerentiae majori vel minori gradu r D. g. I 6. p. 24. s) ib. g. 2O. P. 26. 6 D. g. 34. P. SQ. S. 36. P ari

20쪽

graclu: hic cum interno motu et proclivitate ad eumdem in fluidis, illo cum quieto est junctus, nisi ab externis rebus impulsus contingat 8 .

His suppositis Cartesius tandem ad essi.

ientes transgreditur Caussas, . quas finalibus ubique esse praeferendas autumat. Non tantum enim nos debere nobis arrogare, ut divinorum participes Consiliorum no S esse putemus, sed materialeS caussas, quaS materiei ipsi largitus sit, rimari nos oportere, ut sapientiam ipsius CognoscamUS. EX forma enim, figura et motibus materiae effectus ipsius pol e unice cognosci 9 . Antiquatis itaque scholasticarum caussis sinalibus, quibus solis inhaerebant, neglectiS OmnibuS propioribus caussis), substituit C ARTES IUS eaS effectuum visibilimn rationes, quae a CorpusCulorum aut materiei ipsius figura et mixtione desumtae multo clarius et magiS luculenter videbantur hos explicare effectuS, quam